KORTGENE: het dorp van
de nieuwe dingen
In Mexico begint het Kerstfeest in de
zomervacantie: op 16 December
A lles is weer op streekD|
zeggen de vrouwenmaar
veel is voorgoed anders
Zelfs in tropisch Brazilië: Kerstkaarten met sneeuw
Carnaval
in
Columbië
HEBTUGERESERVEERD? I
Kerstmis in Hemelo (Vel.) zal weer vól sfeer zijn...!
HET VRIJE VOLK DONDERDAG 24 DECEMBER 1953
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Slechts enkele weken na de
ramp. in Februari van dit jaar,
brachten wij het verhaal van
„De Vrouwen van Kortgene", die
tot de eersten behoorden die naar
hun geteisterde dorp terugkeer
den. En die daar de taak vonden,
orde te scheppen in een chaos
van slijk, splinters, puin en door-
eengeworpen bezittingen.
Deze zelfde vrouwen hebben wij
opnieuw bezocht: het bleek dat
het werk in Kortgene vrijwel was
gedaan. Het dorp lag er weer
keurig en rustig bij De vrouwen
waren teruggevallen in de oude
regelmaat van hun huishoudens.
Maar bij nader inzicht bleken
vele dingen onherstelbaar ver
anderd te zijn...
meer was. Ze wilden steeds iets
pakken een handgebaar van
twintig jaar oud en grepen mis.
ZIJN ZE BLIJ met hun opgeverf
de huisjes en gloednieuwe spul
len? Ja zeker, ze zijn er blij
mee. Ze zijn zelfs eerlijk genoeg te
bekennen, dat ze er in vele gevallen
op vooruit zijn gegaan: ..We waren
al drie en twintig jaar getrouwd en
dan is alles zo nieuw niet meer." Dat
het oude soms mooier was, dat een
stuk wooncultuur verdween mét
de kabinetten en royale linnenkasten
en de slingerklok daar staan hun
gedachten niet bij stil.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
De stralen zijn meer schoongesrhrobd en de huizen
staan keurig in het gelid, met heldere gordijnen voor
de ramen
tig verteld hoe het water kwam
„Was het in Spanje soms ook ge
beurd?" en of ze nu een nieuwe
trein of pop kregen... De oude was
door het water meegesleept.
Het geld voor al die nieuwe spulle
tjes kwam in stapels cheques het
dorp binnenstromen. Die cheques
ontnamen de vrouwen iets, dat niet
te koop is: de oude saamhorigheid,
karweien, dat ze er bezorgd van zijn Maar was dat wel zo belangrijk?
geworden: „Wal, moet dat. als we \Voog de onrust, dat de één meer
klaar zijn en iedereen alles heeft 20U krijgen dan de ander, woog de
laten opknappen? roddel wel op tegen het. nieuwe dres-
Maar het is ongelofelijk zoveel etoednieuwe radio de Den-
werk als de vrouwen zelf hebben ver- gloean'euwe raai°' ae Pen
zet. Zij zijn daarmee hun geplaagde aulc-
Je reageert een hoop vermoeidheid
vlak na de ramp besloten, nooit meer „c jn irnnen van
df/Uta" hn£' ve." r5enwe dingen En als je «at kocht,
enkele familie, die zijn huis vei- dan kochfc je niet hetzelfde; je wilde
wel eens iets anders. De kamers vul
den zich met uniforme dressoirs, ta-
fels en stoelen. De oude lampen, met
kralen franjes, werden vervangen
rr DRTGENE is thans, het dorp door nieuwere modellen met dikke
K van de nieuwe dingen. De deu-
ren van de huizen sluiten ei
weer en de kastdeuren en schuifdeu
ren zijn weer pasklaar. De muren
hebberi nieuwe behangetjes gekregen,
REST van het dorp achter waarin soms na enkele weken uitge-
de Torendijkmaakt de indruk beten plekken verschijnen. Het hout-
of er niets is gebeurd. Waar werk zit in de verse verf. En waar
tien maanden geleden de vrouwen, in nodig ligt nieuwe vloerbedekking in
laarzen en overalls en truien van hun de huizen,
mannen midden
eikenhouten armen en felgekleurde
kapjes op de uiteinden daarvan...
in het slijk ston
den en tussen
de resten van
hun stukgesla
gen huisjes en
weggespoelde
meubelen in de
vuile brij te lijf
gelid,
voor hun ramen.
JO MANASSEN
De oude meu
bels zijn ver
vangen
nieuwe r
«1 «en vennetje s
den haasti0 ge hos waav dp 7f,n
daan. De vrou-
ALLES IS WEER OP STREEK
zeggen de vrouwen van Kortge
ne. En ze stoffen de nieuwe
lijstjes af. die aan de muur hangen
en de nieuwe portretten van de kin-
j_ deren, kersvers op school gemaakt.
nteïfwe meubels Er zijn kIeine schilderijtjes en pren-
meubels. ten met klaprozen erop en molent.jes
en een vennetje aan de rand van een
bos. waar de zon suikergoed-en-mar-
l' sepeinkleuren in tovert. Ze verzetten
wóii nm w tP °P de schoorsteen en het dressoir
■ria"ghun stenen herderinnetjes en hon-
tt~\ 17 nnnr/M 1/ Am FADTr* riur 171/ gingen daar liggen nu de rechte wachten. Het huL-iaad ephtei woictt Hpn en olifanties en DoooeriKe *-che-
JN E DODEN VAN KORTGE!\ E rusten op een kerkhofklinkerstraten en betegelde stoepen nog steeds aangevuld: niemand was meriarnpjes onder een doorzichtig
JS nj schoongeschrobd onder de grijsge- bij machte een volledige lijst samen DaD;pr
aan liet uiteinde van liet dorp. dij de sneeuwwitte krui- sluierde winterlucht, De hulzen staan te stellen van de tientallen kleine Alles is weer op streek. En alles l£
7 j er. achter mogere boompjes, keurig dingen, die misten. Om die vele. njeuw en onpersoonlijk
sen, boven een groot aantal nieuwe graven, staat een klein in het gelid, met heldere gordijnen kleine dingen draafden de vrouwen Maar het is weer netjes En wat
van Kortsene op en neer naar de dal „etreft !s dan hel hart van d(
vrouwen van Kortgene tot rust geko
men. Het zal nog verder tot rust ko-
gedenkteken, dat aan de ramp herinnert. Het" "werk is er bijna gedaan, winkels.
n 1 t i- i .i.i j Slechts een handvol huizen heeft nog
Up de I oren dijk gaat het leven iveer zijn gang, in de een „verborgen hoek": een kamer.
er hoog tussen opgeschoten. Een maand geleden vond men
er een portefeuille met twaalfhonderd gulden
11 1 1 j j ii u die nog moet worden behangen en
twaalf van de zestig huizen, die daar overbleven. Het puin geVerfd. waar de kachel nog moet
is er nog niet allemaal opgeruimd. Er ligt een brede strook w<""den 8ePlaatst of iets veitimmerd.
rn o Soms wacht dat op de werklieden,
vuile, verbrokkelde stenen, verroeste emmers en kapotte die al maandenlang het werk niet
af kunnen. Soms wacht het op een
flessen, gore matrassen en planken Gras en onkruid zijn verhuizing „we doen er maar niets
meer aan, we gaan hier toch uit."
En een zeldzame keer is er niets
gebeurd, omdat het geld van de ver
goeding te kostelijk bleek te zijn, om
uit te geven.
De kinderen van Kortgene komen rose kop nu achter in een tuintje, Achter de ramen duiken hier en
nog altijd met zonderlinge dingen naast een stapel brandhout voor deze daar gezichten op van schilders en
thuis: per week wel een vuilnisbak winter. Die stapel Is hoog genoeg: behangers. Die zitten zo dik in de
vol. brandhout is er dit jaar volop in
„Laat die rommel toch liggen," het dorp. Het ziet er anders uit dan
zeggen de moeders, maar de kinderen gewoonlijk
kunnen het zoeken en rondscharrelen
tussen het puin niet laten. Gisteren De kinderen hebben uitbundig Sin-
nog vonden ze de kop van een etala- S
gepop, met pieuts gevertd gezicht en baas j)e kleuters van de bewaar-
geonduleerde haren. Die namen ze school hebben zich in een kring om
natuurlijk mee en daar ligt die bleek- de Sint geschaard en hem omslach-
De Bazaar van Kortgene keerde nooit weer. Uit de
chaos ontstond een gloednieuwe winkel, in apparaten.
Ze wilden de aardappelen stam- men &\s iie^ Uit~ is met die cheques,
pen... och heden, ik heb geen Het zal stellig zijn oude balans her
stamper! Ze kochten een paar vis- vinden.
Jes... maar nou heb ik geen pan,
om ze in te bakken! Ze wilden Maar steeds zal er iets aan
komkommer schaven... maar ze dat hart blijven knagen. Wan-
Maldhdag8eeVuwBagauweS neer ze samenkomen en er een neer ze kijken naar een oud, sen: „Ik zie d'r nog zó lopen."
zeepkiopper. Ze leenden bij elkaar, woord valt over „het water", gevlekt portret aan de muur: Met de Kerstdagen en op
omdat ze soms niet konden gelo- Wanneer op Zondagmorgen be- „Dat is het portret van mijn Oudejaarsavond zullen ze met
ven, dat ze al die dingen kwijt zoek komt van iemand, die zijn vader... ik had ook zo'n mooi nieuwgekochte liederenboeken
Sïïiggen, hgasteren.he of'was dat draai niet kan vlnden. omdat van moeder, op z'n Goes'." en bijbels naar de kerk gaan.
nou verbeelding? Dan zochten ze nu Zondags alleen is: „Ik Wanneer ze 's morgens het En dan zullen ze wel veel hui-
ureniang naar iets. dat er niet kom maar wat bij jou..."Wan- kopje koffie met moeder mis- len...
(Van onze correspondent in
Zuid-Amerika)
Kerstmis in Zuid-Amerika
verschilt heel veel bij dat in
Noord-Europa. Het is een men
geling van religie. Indiaanse en
Negergebruiken en vrolijkheid,
die soms niets te maken heeft
met het feest van Christus' ge
boorte. Op heel het Zuidelijk
Halfrond is het zomer en de
zomervacanties zijn begonnen.
Ze duren meestal van 16 De
cember tot 1 Maart.
De Kerstboom is dan ook
geen deel van de Latijnse tra
ditie, maar soms heeft de in
vloed van Europa of Noord-
Amerika de Kerstboom inge
voerd, zoals men bijvoorbeeld
in Brazilië ook altijd Kerst
kaarten met sneeuw kan kopen,
die net zo onbekend is in dat
tropenland als palmen bij ons.
In BRAZILIË beginnen de kinde
ren half December al met het bou
wen van een Kerststal en al naar
de kleur der bouwers met soms blan
ke. soms zwarte heiligen. Op Kerst
avond meestal een van de heetste
dagen van het jaar komen de
families bij elkaar, eten stokvis (spe
ciaal uit Portugal voor dit feest ge
ïmporteerd) noten, zuidvruchten en
soms kalkoen. Men vult de avond
met luidruchtige vrolijkheid, muziek
en dans (samba) tot men naar de
Nachtmis gaat. De eerste en enige
Kerstdag gaat men op stap naar de
zee of naar de bergen.
In MEXICO begint Kerstfeest al
op 16 December, de tocht van .'nt.-'-b
en Maria symboliserend. Men nekt
Men verkleedt zich om niet her-
kend te ivorden en om niet ver
plicht te zijn een geschenk te
geven.
met zijn allen naar de Alameida, een
park, waar honderden kraampjes
staan opgesteld met speelgoed, aar
dewerk, vlechtwerk en andere objec
ten uit heel het land. Deze „puestos"
zijn altijd een teken van feest, zoals
bij ons de kermiskramen. Gedurende
deze negen dagen, „posadas" (onder
dak) vieren buren, vrienden en fa
milie het feest samen.
Kinderen gaan met heiligenbeeld
jes en typische Kerstrequisieten zo
als Christusbeeldjes, kribben, in pro
cessie langs de deuren en vragen om
toegang. Deze wordt eerst geweigerd,
maar na herhaald kloppen wordt
toch opengedaan als de „casero," de
bewoner van het, huis, overtuigd is
van de belangrijkheid van zijn gas
ten. Allen knielen dan neer om een
Ave Maria te zeggen.
Dan volgt de vrolijkste gebeurtenis
van de posada. het breken van de
„pinata," een hoog opgehangen aar
den pot, Iemand wordt geblinddoekt
en moet met een stok de pot kapot
slaan, maar de omstanders verhangen
en verzetten de pinata steeds, zodat
het alleen met moeite ten slotte lukt
Dit spel herhaalt zich acht avonden.
Op Kerstavond verkleden de kin
deren zich als herders die het Kind
in slaap zingen. Tegen middernacht
breekt de hel los: vuurwerk, fluitjes,
kerkklokken. Daarna is er de Misa
del Gallo, de Hanenmis. Daarna
volgt een overvloedige maaltijd van
lamsvlees met wijn. Men geeft elkaar
geen cadeautjes, alleen op 6 Januari,
Driekoningenavond, wanneer de kin
deren hun schoenen op de balkons
zetten zodat de drie wijzen ze zullen
vullen. Men neemt aan dat het bre
ken van de pinata een heidens In
diaans gebruik is, evenals het af
steken van vuurwerk om boze geesten
te verdrijven.
In COLUMBIË kan men op Kerst
avond vrolijke groepen op straat
zien in carnaval-kleren. Want Kerst
avond is de avond van de „aguinal-
dos" of geschenken, wanneer ieder
een zich vermomt en de straat op
gaat. Het doel van deze verkleedpartij
is, dat men elkaar herkent. Wie een
ander ontmaskert, heeft recht op een
geschenkje. Deze vrolijkheid duurt
tot de Nachtmis. Kinderen hebben
ondertussen hun schoen gezet en
hopen dat het Christuskind hen zal
gedenken.
In NICARAGUA vindt men in het
Kerstfeest oud-Spaanse gebruiken
terug, zoals de aanbidding van de
Heilige Maagd. Het is een speciaal
feest voor kinderen, die dan al half
November voor het Mariabeeld bloe
men brengen in vrome processies.
Het kribje in de opgestelde stal blijft
leeg tot in de nacht van 24 Decem
ber, wanneer de ouders het Kind
erin leggen en tevens speelgoed daar
omheen voor de kinderen.
Overal in Zuid-Amerika trekken
de grote Kerstloterijen met de mil-
lioenenprijzen en in enkele landen,
zoals in Argentinië, is door de rege
ring voorgeschreven dat iedere werk
nemer een officiële „aguinaldo"
krijgt, meestal bestaande uit een
maand extra-loon of -salaris.
Viert u het Kerstfeest thuis of hebt
u gereserveerd? Gereserveerd ja, dat
kan toch:
Kerstmis in Hemelo
j Hotel v. Linge
De Velurve en de folklore staan
naast uw bed. De telefoon ook. Ka
mers met ivarm en koud stromend
water, hetgeen de Kerstsfeer in niet
geringe mate ten goede komt. Exquise
diners, diverse wildschotels natuur
lijk, maar dat is niet verwonderlijk,
want tegen de Kerst verliezen de
hoendervogels in die buurt alle zelf
vertrouwen. Ze vliegen de pan int
Trouwens, heel Hemelo leeft mee.
Het is, in deze dagen, net een plaatje
van Anton Pieck, een uit een be
sneeuwd j.Met opgerezen decor,
waarin hier en daar een aarzelend
spaarbrandertje gloeit. Heel intiem.
En dan die bevolkingI Het man
volk licht de pet en roept u en de
uwen een welgemeend „vrolijk" of
„zalig Kerstfeest" toe. Enkele meer
ontwikkelde jongeren hebben reeds
het wat fijnere, meer representatieve
Merry Christmas" onder de knie n
zo nu en dan zeggen ~r er zelfs „and
a very happy new year" achter. Maar
dat v. toch niet meer dan een bij-
videre "orirP roor de vreemdeling,
Hemelo '/na! inM. z'n tijd mee, maar
emelo blijft zich zelf.
voor Monumentenzorg geen belang
stelling heeft; maar het interieur ver
goedt veel. De eetzaal, die hoog en
donker gelambrizeerd is, pronkt
met veel tin en koper en het zou er
beslist somber zijn, als hier en daar
niet wat vrolijk vaatwerk stond. De
vleugel in de erker, de vleugel met de
chrysanten, doet 't ook goed. En de
verlichte flessen (reclame van de een
of andere distilleerderop het hemel
hoge Mechelse buffet staan ronduit
gezellig. Hoewel natuurlijk in de
eerste plaats de gasten voor sfeer
moeten zorgen. Dat valt wel 'ns mee.
dat valt ook wel 'ns tegen. Verleden
jaar was 't eerlijk gezegd, nogal
leurstellend.
Mevrouxo Streef uit Wassenaar,
die er toen al voor de achttiende
keer het Kerstfeest vierde, kon de
echte sfeer maar niet te pakken krij
gen. Nu werkte ook het weer niet
mee. Het regende of mistte en hoewel
n:jvrouw Streef bij herhaling „I'm
dreaming of a white Christmas" zong,
daarbij zich zelf aan de vleugel met
de chrysanten begeleidend de
echte, ietwat ontroerende Kerstsfeer
bleef zoek.
Dat kwam ook, omdat er enkele
stugge lezers in het oezelschap waren,
mensen, die gekomen waren om zic'i
de Kerstdagen door te lezen, waar-
schi'iiliik uit rancune tegen de man
of vrouiv. die hun deze Hemelose sof
had bezorgd.
Op het eerste gezicht valt hotel
v. Linge misschien wat tegen. Het is,
goe bezien, een grauw kavalje. waar-
Ja, 't was een sof. Er logeerde een
Amsterdammer, die voortdurend
ruzie met z'n vrouw maakte en die
het, toen op Tweede Kerstdag de
kaïsen weer ontstoken werden,
mevrouw Streef zelfs onmogelijk
maakte de vleugel in de erker te be
reiken. De oude mevrouw v. Linge
he 't toen gezegd, dat zij haar zoon
zou opdragen deze Amsterdammer in
den vervolge te weigeren.
E gek: Het eten was ook niet zo
exquis vorig jaar. De oude Thijs, die
toch z'n sporen op culinair gebied
heeft verdiend (anders had v. Linge
hem geen 33 jaar geduld en je moet
eens proberen ergens op de Veluwe
een betere uitsmijter tc krijgen), de
oude Thijs was niet in z'n beste
vorm. De hazepeper was zuur en te
v.ager. de patrijzen n.b. zonder
manchetjes! hadden te weinig
boter gehad. En hoe Thijs in vredes
naam op 't idee gekomen was iets
machtigs als „Charlotte russe" op
het menu te plaatsen, zal wel altijd
een raadsel blijven.
Nee, verleden jaar was Kerstmis In
Hemelo geen succes. Toen het kinder
koor van Hemelo's Streven op Kerst
avond het Stille nacht, heilige
nacht" stond te zingen moet die
Amsterdammer geroepen hebben:
„Stil zal wel gaan." Maar waarom
zouden ze het dit jaar in hotel
v. Linge niet beter treffen? Aan
mevrouw Streef zal het niet liggen.
BOB SPAAK
