„Het wonder der natuur"
BEATRIX houdt van geschiedenis,
boetseren en zeilen op de Zuiderzee
Dr. Fritz Kahns beroemde serie I
komt in de krant -I
Rapport
over een haast
zestienjarige
Sociale belangstelling
naast komische rollen
en de poppenkast
Stoutmoedige (en geslaagde)
poging het onbegrijpelijke
verstaanbaar te maken
HET VRIJE VOLK
DONDERDAG 24 DECEMBER 1953
PAGINA 3
Toen enkele jaren geleden professor Wellensieck
zijn ambt als hoogleraar aan de Landbouw
hogeschool in Wageningen aanvaardde, uitte
hij in zijn openbare rede een klacht.
„Laten we eens aannemen," zei hij, „dat ik zou
kunnen lezen met de snelheid van een bladzijde per
minuut en dat ik dan meteen ook alles zou kunnen
onthouden, wat ik op die manier las. Dan zou ik net
een achturige arbeidsdag kunnen vullen met het bij
houden van de literatuur, die er op het gebied van de
natuurwetenschap, dat ik bewerk, verschijnt."
Een hoogleraar is, zoals iedere onderzoeker, tegenwoordig een
specialist, iemand dus, die slechts een klein deel van ons
gezamenlijke weten beheerst. En het zal dus duidelijk zijn, dat
de hoeveelheid literatuur, die verslag doet van de resultaten
van het moderne onderzoek, vele honderden keren zo groot is
als de zo juist genoemde.
En daarmee schijnt het een illusie te worden te hopen, dat
het tegenwoordig nog mogelijk zal zijn een samenhangend
overzicht te geven van de stand van het natuurwetenschappe
lijk onderzoek. „Al wat in boeken steekt, is in zijn hoofd ge
varen," zal nooit meer van één mens gezegd kunnen worden.
Dat neemt niet weg, dat de mens van onze tijd niet gedachte
loos aan de dingen voorbij wil gaan. Hij gevoelt de behoefte
ten minste de hoofdzaken, de belangrijkste resultaten van dat
onderzoek, te kennen.
BOETSEREN is een van de
wie hobby's van Beatrix. Zij be
gon ermee in de werkplaats van
Kees Boeke, waar deze toto in
1050 (Trix ivas toen 12 jaar!)
werd gemaakt. Op de facultatieve
schoolmiddag van het Baarns
lyceum heeft zij het tekenen er
voor aan de kant gezet.
„Trix is een artiste." zeggen
mensen, die het weten kunnen.
(Foto RVD).
ROONPRJNSES BEATRIX verscheen in September voor de eerste maal
op een officieel feest. Te zamen met koningin Juliana en prins Bernhard
woonde de bijna zestienjarige in de Amsterdamse Stadsschouwburg een
galavoorstelling bij.
Het was een belangrijke gebeurtenis voor de leerlinge van het Baarns lyceum
bij deze gelegenheid maakte zij officieel als kroonprinses haar intrede in de
„grote" wereld.
Trix van Oranje begon op deze avond aan een nieuwe periode van haar leven.
van voldoende voedsel voor onze ge
hele samenleving betreffen.
Als we constateren en laten we
dit toch geen dag en geen uur ver
geten dat op dit moment nog
altijd tweederde deel van de totale
mensheid in meerdere of mindere
mate ondervoed wordt, hopen we.
dat de wetenschap ons de middelen
aan de hand zal doen om onze land
bouwproductie zó te verhogen, dat
er voldoende voedsel voor allen zal
zijn.
Als we zien welke ziekten nog
steeds onze kinderen en ons zelf be
dreigen, verwachten we, dat de
wetenschap ons tegen hun dreiging
zal beschermen en van hun aantas
ting zal genezen.
Als we vrezen, dat binnen afzien
bare tijd onze grondstoffen zullen
zijn opgebruikt verkwist dikwijls
in dwaze vernietigingsdrift hopen
we, dat de wetenschap ons de nodige
vervangingsmiddelen in liefst onbe
perkte hoeveelheid zal gaan ver
schaffen.
Als we in steeds sneller tempo het
ogenblik zien naderen, waarop de
laatste steenkolen uit de aarde zijn
gedolven en de laatste tonnen olie
rie is zij? Wat doet zij? Hoe staat zij tegenover degenen,
die dagelijks met haar in aanraking komen? En in welke
richting zal haar verdere ontwikkeling en opleiding gaan?
Onze krant heeft daarover een aantal vragen gesteld aan
de particulier secretaresse van koningin Juliana, mevrouw
N. SmittAvis. Zij pleegde voor de antwoorden overleg met de
rectrix van het Baarns lyceum en anderen, die regelmatig met
onze Kroonprinses in aanraking komen.
Koningin Juliana en prins Bernhard wogen het rapport, dat
op deze wijze tot stand kwam en verleenden, na lezing, toe
stemming tot publicatie in onze Kerstkrant.
Dank zij deze medewerking kunnen wij u vandaag dit
authentieke rapport aanbieden in de vorm, waarin het door
ons werd ontvangen.
Onze Kroonprinses
in de ogen van
haar omgeving
uitsluitend aan het boetseren ge
weest en tekende zij liever niet.
Behalve de les op school, krijgt
zij ook thuis nog beeldhouwles van
een jonge Amsterdamse beeldhouw
ster. Er is in Trix' druk-bezette le
ven niets, waarvoor zij die beeld
houwles wil laten vervallen! Zij
speelt ook graag toneel, liefst een
komische rol. Zo was onlangs in
een Frans toneelstuk, dat op school
(in het Frans) werd opgevoerd, de
caricaturale deftig-doende gouver
nante een kolfje naar haar hand.
Trix heeft nóg een speciale lief
hebberij poppen maken en poppen
kastvoorstellingen geven, Haar fan
tasie is groot op zulke momenten.
Soms maakt zij. samen piet een
vriendin, zelf toneelstukjes. Juist
in dit opzicht heeft zij wel sterk
geprofiteerd van het onderwijs in
de werkplaats van Kees Boeke. Dan
zijn er de paarden. Paardrijden is
voor haar meer dan een hobby.
Het rijden zelf betekent voor haar:
heerlijk vrij zijn. En daaraan heeft
de vijftienjarige Kroonprinses, wier
dagen als een mozaïek in elkaar
sluiten, werkelijk wel eens behoefte.
Intens' geniet Trix ook van alles
wat met water te maken heeft. In
Amerika kreeg zij voorgoed de
smaak van de watersport te pak
ken. Het kan haar niet te storm
achtig zijn. Integendeel! Het wordt
op een boot voof haar pas goed, als
iedereen drijfnat en de meesten
zeeziek zijn. Trix lacht om zee
ziekte!
VRAAG: Maakt het enige indruk
op Beatrix, dat haar de troon wacht?
Antwoord: Daarover kunnen we echt
geen oordeel uitspreken. Trix heeft
zich er voor zover wij weten, te
genover niemand over uitgelaten.
We weten wel, dat zij haar jonge
leven van kroonprinses graag ge
scheiden houdt van haar schoolbe
staan.
VRAAGKunt. U ons een paar va
re (aardige) gebeurtenissen navertel
len, waarbij Trix betrokken is ge
weest?
Antwoord: Dat liever dan anecdoten.
Er zijn er echter zoveel. Begin Juli
kampeerden twintig leerlingen van
het schooltje bij cïe boerderij van
de familie Debougnoux in het Lim
burgse Epe. Op een dag was een
van hun dochters jarig. Aan tafel
werd door de leiding voorgesteld
een tekening met gelukwens te ma
ken en daaronder de handtekenin
gen van alle deelneemstertjes te
plaatsen.
Wie zou de tekening willen ma
ken? Vragend keek de leidster de
tekentalenten aan, maar niemand
meldde zich. Je hebt het ook zo
druk in een kamp, waarin je alles
zelf moet doen.
Trix zorgde ervoor, dat het plan
netje uitgevoerd kon worden. Veel
zin had ze er niet in. Toch zei ze:
„Ik zal het wel doen." Het kwam
in orde. 's Avonds was zij het, die
ongevraagd het kostbare document
met een kort, kinderlijk speechje
aanbood aan de jarige.
In zo'n kampweek merkt men
ook het beste wie wat voor het ge
heel en voor anderen overheeft.
Trix heeft dat zeker. Ze stond daar
in Limburg altijd klaar, wilde de
vervelendste karweitjes opknappen
en het hardste sjouwen
De gemoedelijke Limburgse
chauffeur van de stationcar, waar
mee de kinderen reisden, bleef wel
eens eten in het kamp. Hij werd
evengoed door Trix als door een
andere corveester bediend. Het was
de gewoonste zaak ter wereld.
Trix houdt van het water dat
is al eens gezegd. Natuurlijk was
zij van de partij, toen op een week
end in September voor de meisjes
van haar klas een bottertocht werd
georganiseerd. Iedere leerlinge had
een vriendin meegevraagd. Twee
docenten voeren mee uit.
Op het IJselmeer veranderde het
weer plotseling. Een flinke storm
stak op. Trix genoot méér dan
iemand anders. Zij behoorde tot de
zeer weinigen, die niet zeeziek wer
den. De botter hield het niet zo
best, kreeg tamelijk veel averij en
moest ten slotte worden gesleept.
Zondags kwam van de Piet Hein,
waarmee haar ouders op het IJsel
meer toefden, een boodschap, dat
Trix maar bij hen moest komen
eten. Zij ging naar het jacht, maar
Dit machtige beest L een reuzen-
sauriër. Het voorwereldlijke dier is
afgebeeld in de juiste verhoudingen
ten opzichte van de mens. Zijn Latijn
se naam: Gigantosaurus.
Wij hopen van de wetenschap het
antwoord te krijgen op allerlei
vragen, die de verdediging van onze
gezondheid, het scheppen van be
staansmiddelen en het produceren
alleen om te zeggen, dat ze de an
deren toch niet in de steek kon
laten. Ze hadden zelf nog genoeg
brood aan boord van de botter en
warm eten kon ze best missen.
Bij de Februari-ramp getuigden
dc reacties van Trix van haar me
degevoel, hulpvaardigheid en wer
kelijkheidszin. Zij wees de enigs
zins wilde hulpacties, die sommige
schoolgenoten oreerden, nuchter
en beslist van de hand.
„Met een handjevol kinderen
kunnen we toch niets doen we
moeten maar geld bij elkaar zien
te brengen," meende de Kroonprin
ses.
Dat is toen gebeurd. Niet alleen
door het ledigen van spaarpotten,
maar ook door kunstnijverheids-
voorwerpen te maken en te verko
pen. Die mochten niet duurder
verkocht worden dan m de winkel.
„Anders zijn het toch weer onze
ouders én niet wij'zelf, die het geld
bij elkaar brengen," stelde Trix
vast.
Met grote trots heeft Trix eigen
handig het eindbedrag overhandigd
aan de burgemeestersvrouw van
Haamstede. (Door hun zomerkam
pen heeft de school met deze plaats
bijzondere banden,) Ze vond. dat
dit geld, door 23 kinderen verdiend,
minstens evenveel waarde had als
de cheque van een millioen die zij
te voren had gezien en die van een
ander land kwam.
VRAAG: Welk ambt zou Trix kie
zen als zij daarin vrij was?
Antwoord: Daar weten we eigenlijk
het antwoord niet op. Vraagt u ons
welk beroep wij bij beroepsvoor
lichting aan Trix van Oranje zou
den raden, dan is dat: een leiden
de functie in het kinderbescher-
mingswerk, waarbij veel organisa
tievermogen, veel omgang met
mensen en veel warme belangstel
ling voor kinderen en sociale toe
standen vereist worden. Maar...
Trix van Oranje heeft ons voorals
nog geen advies gevraagd in zake
beroepskeuze!
Dit ls het „vraaggesprek",
dat wij over de Kroonprinses
mochten hebben. Het tekent
beter dan elk ander verhaal,
door outsiders geschreven, het
leven van het meisje, dat bin
nenkort zestien jaar wordt en
eens de moeilijke taak van
haar koninklijke moeder over
zal nemen.
Moge het Beatrix (Zij, die
geluk brengt) goed gaan. Mag
men haar ook nog lange tijd
het heerlijke vrije leven gun-
KROONPRINSES BEATRIX
VAN ORANJE kijkt lachend de
wereld in. Zij maakt zich geen
zorgen over morgen. Dit is haar
jeugd, waarvan zij nog voluit ge
niet.
(Foto Cas Oorthuys)
V
nen, waarop haar ouders en
zij zelf zo zeer prijs stellen!
BERT PASTERKAMP
uit de diepte omhooggebracht zullen
zijn, spreken we nu reeds met grote
gerustheid het woord „kern-energie"
uit, om het schrikbeeld uit te ban
nen. dat een wereld zonder brand
stoffen voor ons zou betekenen.
Aan de andere kant vragen wij
ons dikwijls met vrees af, of niet
juist de fantastische vorderingen,
die de wetenschap gedurende de
laatste honderd jaren gemaakt heeft,
toch in plaats van de instandhou
ding, de ondergang van onze bescha
ving met zich mee zouden kunnen
brengen. En weer spreken we, maar
ditmaal met angstig ontzag het
woord „kern-energie" uit.
jVTaasfc al deze vragen van min of
1 meer practische aard, staan die
problemen, die de mens gesteld wor
den door zijn belangstelling in de
grondslagen van de kosmos, waarin
hij leeft. Zijn belangstelling naar de
aard en het wezen v ,n de natuur,
die hem omringt. Zijn belangstelling
ook voor de plaats, d'.e hij als nietig
slofje in het grote heelal inneemt.
Hij wil zich iets eigen maken van
het zo omvangrijke (en toch vaak
nog zo beperkte) hedendaagse weten.
Toch aarzelt hij eraan te beginnen
want veel van de moderne weten
schap lijkt weinig aanmoedigend.
Lange, onbegrijpelijke wiskundige
formules, hoogdravende en onver
staanbare Griekse en'Latijnse termen,
niet te volgen gedachtensprongen
maken hem liet volgen van de meer
wetenschappelijke publicaties onmo
gelijk.
En in de zee van meer of minder
populaire literatuur was tot dusverre
geen werk te vinden, dat een poging
deed om alles het weten van
hemel en aarde, van arbeidsvermo
gen en stof, van dc dode en de
levende natuur in één geheel samen
te vatten.
Tl/Ten kan dan ook veilig zeggen,
1 dat het een groot waagstuk was,
toen dr. Fritz Kahn besloot nu
alweer vele jaren geleden een
belangrijk deel van zijn leven te
wijden aan de studie van de voor
naamste resultaten van het natuur
wetenschappelijk onderzoek, ten einde
die resultaten in een begrijpelijke
vorm weer te geven.
Daarom schreef hij het boek,
dat alleen maar tot titel kon heb
ben „Het Wonder der Natuur".
(Uitgeverij „Contact", Amsterdam).
En hij ontwierp daarvoor illustra
ties, die naa: we veilig kunnen
zeggen, in de populaire literatuur
ongeëvenaard zijn.
Dr. Fritz Kahns boeken hadden
meteen grote belangstelling. En die
Insectenvallen onder ivater: Het
bittasjeskruid, vangt insecten met be
hulp van blaasjes, die elk een deurtje
hebben. Het gaat wel gemakkelijk
naar binnen open, maar terug is niet
mogelijk: een drempel sluit de toe
gang af. Door bijtende sappen worden
de gevangen gasten (een kreeftje en
een libellenlarve) verteerd.
belangstelling, die blijft groeien,
is voor Het V r ije Volk aanlei
ding geweest een reeks artikelen
op het Wonder der Natuur te ba
seren en uit de ruim duizend blad
zijden, die de delen tellen, een
aantal van de belangrijkste onder
werpen te kiezen. De artikelen
reeks. die geruime tijd zal worden
voortgezet, wordt met originele
illustraties van dr. Kahns boeken
verlucht.
De verschijning begint in de loop
van Januari.
T\/Ten zal kunnen lezen over de
bouw van het heelal, de bouw
van de aarde, als het toneel, waarop
het leven in het algemeen en ook
het onze zich afspeelt. De hand van
de meester-regisseur. die Kahn is
gebleken te zijn, zal daarna het spel
der planten en dieren en ten slotte
van de mens op onnavolgbare wijze
leiden.
We zullen de lange ladder van het
eenvoudige tot het ingewikkelde op
klimmen, de schoonheid der natuur
voorwerpen ontdekken en hun bouw
terugvinden in tal van menselijke
kunstuitingen.
We zullen de microscopisch kleine
oerdieren en de fantastische afme
tingen van de Gigantosaurus bewon
deren. En we zullen geboeid worden
door de betrekkingen tussen plant
en dier.
Ten slotte zullen we d mens be
kijken in zijn afhankelijkheid en in
zijn beheersing van de aarde. En
eindigen met ons (om in de woorden
van dr. Fritz Kahn te spreken) in
ootmoed te buigen voor het „ondoor
grondelijke mysterie van het bestaan,
het eeuwige Wonder van de Natuur."
VRAAG: Welke school bezoekt
Trix thans?
AntwoordTrix bezoekt, sinds zij de
werkplaats van Boeke verliet, het
Baarns lyceum. Zij zit in de vierde
klasse, die met drie andere is on
dergebracht in een zonnige villa te
Baarn Alles is"" heel eenvoudig,
maar smaakvol Ingericht. Er zijn
nu nog maar drie „leslokalen" in
gebruik, plus een ruim tekenlokaal,
dat ook dienst kan doen als toneel
zaaltje.
De docenten van de school komen
van het Baarns lyceum en van ver
schillende scholen uit de omtrek,
uit Amersfoort, Bussum en Hilver
sum.
Door het geringe aantal leerlin
gen kan het onderwijs veel meer
individueel gericht zijn; dit sy
steem biedt grotere mogelijkheden.
VRAAG: In welke vakken is de
Prinses het sterkst?
Antwoord: De talen liggen haar het
gemakkelijkst, speciaal de moderne.
Latijn en Grieks zijn haar wel
eens te wiskundig in hun gramma
tica. En dan al die woorden! Maar
op vertalen heeft zij een goede
kijk en haar Nederlandse woorden
keus is opvallend goed
Wiskunde behoort niet tot haar
lievelingsvakken. Toch gaat haar
belangstelling als van een echt mo
dern mens wel uit naar natuur- en
scheikunde en treft zij de docen
ten hierin door haar goed begrip.
VRAAG: Kiest Trix straks de A-
of de B-opleiding en kunnen voor de
keuze bepaalde argumenten naar vo
ren ivorden gebracht?
AntwoordTrix kiest zonder enige
twijfel de gymnasium A-opleiding
Een foto uit het plakboek van
prinses Beatrix, genomen vanaf
de Piet Hein". Met deze botter
maakte zij met de andere leer
lingen van haar schooltje aller
lei tochten. Slecht weer? De
Kroonprinses had het grootste
plezier!
Juist, omdat zij een uitgesproken
talenaanleg heeft!
VRAAG: In welke richting zal de
opleiding gaan na liet lyceum? Zul
len daarnaast nog bepaalde vakken
gedoceerd worden?
Antwoord: De bedoeling is wel. dat
Trix gaat studeren aan een univer
siteit; wat weet zij nog niet. Aan
gezien het Nederlandse gymnasium
programma op zich zelf reeds over
vol is, zullen wel enige vakken, die
voor Trix als kroonprinses van be
lang zijn, haar na het eind-examen
afzónderlijk gegeven moeten wor
den: meer staatsinrichting, meer
volkenkunde, volkenrecht en econo
mie. Maar hierover is nog niet
definitief beslist.
VRAAGKunt u ons iets vertellen
over de sfeer op school?
Antwoord: Alle klassegenoten van
Trix zijn doodgewone en sportieve
meisjes, die ook heel gewoon met
haar omgaan. Zij zeggen haar
evengoed de waarheid als elkaar.
Trouwens, de eerste, die dit wenst,
is Trix zelf, die van haar kant ook
niet op haar mondje gevallen is.
En wee degene, jong of oud, die
haar als mens uitzonderlijk be
handelt. omdat zij toevallig prin
ses is.
Zowel zij als haar zusje Irene,
die op hetzelfde' schooltje in de
tweede klasse zit. komt altijd met
de fiets naar school. Het is hun
grootste plezier om door een plens
bui te rijden, liefst in onweer!
Natuurlijk komen ze, als alle
schoolkinderen, wel eens te laat of
op het nippertje. Hun huiswerk is
ook wel eens niet af. Maar ze zijn
er beiden wat trots opi dat ze nu
al twee maanden op tijd zijn ge
komen
De school bestaat nu uit 38 leer
lingen, verdeeld over vier klassen.
In de eerste twee klasjes zitten rok
jongens, die zich bij de balspelen
in de vrije kwartieren duchtig te
verweren hebben tegen de over
macht van sportieve meisjes en
dat doen ook.
VRAAGIn welke richting beweegt
zich op school en na schooltijd haar
persoonlijke belangstelling? We den
ken tevens aan mogelijke hobby's.
Antwoord: Geschiedenis is het lieve
lingsvak van Trix Vooral zodra
het sociale problemen betreft munt
zij uit door belangstelling en ver
standig inzicht.
Maar bovenaan in haar voorkeur
staat toch de facultatieve school
middag. waarop getekend, geschil
derd en geboetseerd wordt,
De meesten van haar klasje
hebben, evenals Trix zelf, een uit
gesproken tekenaanleg. Er wordt
in het lichte tekenlokaal van de
school heel aardig werk geleverd
Het laatste jaar is Trix vrijwel
