Non-stop
Lockheed
Stabiliteit
Radio-distributie: f 22.700.000 verlies
B°
Zaterdag 14 November 1953
ELSEVIERS WEEKBLAD
21
In verband met de rede van minister
Èrhard, is het interessant het hoofdartikel te
lezen van het jongste nummer van het
orgaan van de Guaranty Trust Company
of New York. Meer en meer aldus deze
Amerikaanse stem bespeurt men de ver
warring van de begrippen stabiliteit en ge
bondenheid. Stabiliteit houdt in een natuur
lijke gelijkmatigheid van gedrag in vrije
markten, welke het gevolg is van het feit
dat er geen noodzaak is voor drastische aan
passingen. Gebondenheid betekent een
kunstmatige onbeweeglijkheid, opgelegd
door een politiek of niet-politiek gezag, zon
der acht te slaan op noodzakelijke verande
ringen. Beide structuren hebben nadelen,
ook de vrije markten. Maar'gebondenheid
maakt, dat de instabiliteit op een ander en
doorgaans pijnlijker punt te voorschijn
treedt en dat de controle steeds nieuwe con
troles baart.
Het artikel geeft enige voorbeelden van
actuele betekenis. In de depressie der der
tiger jaren werden de werkenden met vastge
legde lonen en de genieters van vaste inko
mens bevoordeeld maar de lasten werden
gedragen door de werklozen en de eigenaars
van zaken.
De Amerikaanse landbouwsteun toont,
dat vaste prijzen onuitvoerbaar zjjn zonder
een effectieve en steeds verder gaande con
trole op de productie.
Na het einde van de oorlog werd in de
V.S. de loonbeheersing opgeheven, doch de
prijsbeheersing gehandhaafd met het
resultaat, dat de „overschakeling" uitbleef
en stakingen en zwarte markten ontstonden.
Eerst toen de prijscontrole verdween ver
dwenen ook de tekorten.
De huur-binding bleef, met gevolg dat het
particulier kapitaal zich van huizenbouw af
zijdig houdt en de staat huizen moet
bouwen.
De Schatkist wilde geen hoge rente beta
len en hield de interest laag, met als gevolg
een dollar van 50 cent.
Men houdt de wisselkoersen „gebonden".
Resultaat dat acht jaar na de oorlog de in
ternationale handel nog steeds in een
dwangbuis ligt van handels- en valuta
restricties..
Gelijke klacht
-k De Franse „Groupement de ITndustrie
Siderurgique" onderneemt het waagstuk een
(minstens) 6% 20-jarige lening uit te geven
van frs. 80 milliard, ter modernisering van
haar apparaat. Opmerkelijk is dat de voor
zitter als een der redenen voor deze uitgifte
noemde„de omstandigheid, dat de staal
fabrieken er niet op kunnen rekenen, dat de
Hoge Autoriteit in 1954 verlof zal geven tot
belangrijke investeringscredieten. Te ver
wachten is, dat de eerste credieten, die de
Hoge Autoriteit in Amerika zal opnemen,
bestemd zullen worden voor de extractieve
bedrijven en dat de staalfabricerende bedrij
ven daaraan niet te pas zullen komen. Daar
;de Franse staalindustrie haar vooraan
staande plaats in de E.G.K.S. wil handha
ven, kan zij slechts een beroep doen op de
Franse spaarzin."
Terzelfder tijd eist de president van de
Duitse staalindustrie een verlaging van de
E.G.K.S.-belasting van 0.9% of althans
haar besteding voor een garantiefonds voor
leningen. De Duitse staalindustrie heeft in
de komende 4 jaar DM 3 a 3,5 milliard
nieuwe investeringen nodig en te vrezen is,
dat de H.A. voorlopig alleen de kolen- en
ijzermijnen zal bedenken, ten detrimente
der Duitse staalindustrie.
Een milliard nominaal
Van de geboorte van het milliocnste ge
wone aandeel Koninklijke is terecht met
gepaste eerbied en bewondering kennis ge
nomen de eerste Nederlandse maatschappij
die prat kan gaan op een geplaatst nomi
naal kapitaal van 1 milliard. Merkwaar
diger dan het bereiken van deze grens op
zich zelf, vinden wij feitelijk gezien de
omvang van dit concern -dat dit eerst
thans, in 1953, gebeurd is. „Overkapitali-
satic" lijkt ons beslist niet aanwezig.
Twee textielsteden
Of men het leuk vindt of nietper 1
Augustus 1952 had Nederland 21 en per
1 Augustus 1953 27 bromfietsen per 1000
inwoners; wij naderen dus snel de 3%.
Merkwaardig zijn de verschillen in toepas
sing in de grote steden. Aan dc kop ligt
Enschede met 41.0 en het laagste cijfer
toont een andere textielstad, nl. Tilburg met
16,2. Andere vrije tijdsbesteding?
Onze handel
-k In liet eerste halfjaar is Nederland ge
klommen tot de vierde exporteur van Euro
pa's continent naar Canadaonze uitvoer
steeg tot 10,2 (V.j. 6,5) millioen. West-
Duitsland zal waarschijnlijk spoedig de eer
ste plaats onder de continentaal-Europese
leveranciers innemen.
Aanzienlijk minder gunstig is het nieuws
uit Egypte. In dezelfde periode daalde onze
uitvoer van 58,6 tot 24,9 millioen daar
entegen steeg onze import uit Egypte van
6,7 tot 13,2 millioen. Katoen is de sleu
tel tot deze voor ons veelbelovende markt,
waar speciaal de Duitse concurrentie sterk
merkbaar is. In 1952 voerde Nederland
naar Egypte 94,3 millioen uit tegenover
een import uit Egypte van 15,7 millioen.
Bij dergelijke bedragen wekt het verbazing,
dat dc Ncd. Egyptische K.v.K. tot dusver
alle werkzaamheden honorair verricht.
Landboüwsurplus der V.S.
■k De gewekte indruk, dat minister Mans-
holt haar de V.S. is gegaan om met minister
Benson te beraadslagen over dc minst sto
rende manier om Amerika's landbouw-over-
schottcn aan de (buitenlandse) man te bren
gen, verwisselt de hond met dc staart. De
minister heeft toch geruime tijd in Suriname
de landbouwprojecten bestudeerd en heeft
van zijn zeer kort verblijf in Washington
gedurende die reis gebruik gemaakt om zijn
Amerikaanse collega te bezoeken. Dat het
probleem van de afzet der Amerikaanse sur-
plusvoorradcn dat minister Mansholt,
zoals bekend, reeds lang zeer ter harte gaat
zal zijn besproken, is zowel begrijpelijk
als toe te juichen. Een quantiteit, die tot
250 millioen kan stijgen, zou indien die
afzet niet uiterst voorzichtig geschiedt, de
markten voor diverse landbouwproducten
volkomen kunnen verstoren. Voorshands
blijkt Amerika van zins zeer behoedzaam op
te treden en minister Benson is van goede
wil. De grote vraag is echterzal Amerika
behoedzaam en minister Benson van goede
wil kunnen blijven, als Washington uit bin
nenlands-politieke overwegingen de land
bouwsteun moet voortzeten en de daardoor
voortdurend aanzwellende voorraden de
deuren der silo's zullen doen openbarsten?
Automarkt
k Hoewel diverse berichten opwekkender
luiden dan kortgeleden, blijft Amerika's eco
nomie zwakke plekken vertonen. Opmerke
lijk is dat de kaart van die gevarensferen
grotendeels gelyk is aan die van de crisis
haarden in 1929. Die crisis kwam het eerst
tot uiting in de landbouw en breidde zich
toen tot de auto-industrie uitde banken in
Michigan waren de eersten, die sloten. Ook
thans staat de daling van de inkomens der
boeren op de voorgrond. De afzet van land
bouwmachines neemt af. En ook de auto
productie is weer zorgenkind. Vermoedelijk
opgezweept door onderlinge concurrentie
schijnen de autofabrieken hard bezig hun
markt te bederven door een productie op
uiterste kracht (tot eind Aug. al 4,4 millioen)
ondanks een amechtig achterblijvende afzet
(3,9 millioen). De auto-industrie voorziet
doch stelt zich nog allerminst in op een
verminderde productie in 1954. Als een
stagnatie in de verkoop zal optreden, dan
zal het een kwaad ding zijn, dat terwijl in
1948 22,9% der personenauto's nog geen
4 jaar oud was, dit percentage in 1952 door
de „sales-pressure" al is opgejaagd tot niet
minder dan 46,3%.
Thuiswedstrijd
k Het aandeel van de „kunstmatige zepen"
op de Engelse zeepmarkt is, volgens de
Engelse pers. gestegen van 22% in '52 tot
thans minstens 25%. Het aandeel in de af
zet dezer nieuwe synthetische zepen in En
geland van Thomas
Hedley Co. (doch
termaatschappij van
de Amerik. Procter
Gamble Co.) wordt op circa 75%, dat
der Unilever op circa 25% geschat, terwijl
ook kleiner concurrenten op het pad zijn.
Als deze berichten over de „thuiswedstrijd"
der Unilever juist zijn, vraagt men met te
meer spanning naar de resultaten van de
nog belangrijkere „uitwedstrijd" in de V.S.
Rubber
k Een van de aanbevelingen der jongste
Internationale Rubber-conferentie te Londen
was aan de Amerikaanse regering te ver
zoeken de prys van synthetische rubber te
verhogen. De Amerikaanse vertegenwoordi
ger verklaarde zich bereid dit verzoek aan
zijn regering over te brengen, maar verheel
de niet van mening te zijn, dat de Ameri
kaanse prijs voor synthetische rubber niets
met die van natuurrubber te maken heeft.
Een uitspraak, die van de welwillendheid
(g) Uit het lijvige en luxueus uitgevoerde jaarverslag der P.T.T. publiek, dat P.T.T. een „winst" van 26 millioen heeft gemaakt,
kunnen slechts enkele grepen worden gedaan. Men mist b(j een illusie Is.
deze veelheid van hoofdstukken node een Nederlands samen- Enorm, ja ontstellend blijkt het verlies op de „slde-llne", de
vattend overzicht. radio-distributie. Alleen in 1952 beliep dit verlies 10,1 mil-
Psychologisch ongelukkig zeker wat het effect op de haastige lloen, 1.— per hoofd der Nederlandse bevolking! Er blijken
lezer betreft Is de vermelding in de aanvang van het hoofdstuk te zijn 488.000 aansluitingen, waarvan voor bijna 474.000 betaUng
„De financiële toestand van het bedrnP' van een bedrijfswinst van werd ontvangen. Blijkbaar zijn er dus 14.000 niet-betalende aan-
26,7 millioen. Want dit cijfer, dat bij uitstek geschikt is het grote sluitingen. Dat wil dus zeggen, dat alleen in 1952 op elke aange-
publiek op een dwaalspoor te brengen, is slechts het verwrongen slotene bij de radio-distributie 20,70 is toegelegd!
beeld der werkelijkheid in de kromme fiscale spiegels. Gaat men Het verslag vermeldt de volgende verliezen op deze dienst voor
terug naar de realiteit, d.w.z. beziet men de tabel der bedrijfs- vroegere jaren 1949 3.6 millioen 1950 2.8 millioen1951
resultaten naar de vervangingswaarde, dan blijkt de werkelijke be- 6,2 millioen en 1952 10,1 millioen, tezamen dus in vier jaar
drijfswinst tot minder dan een derde te worden gereduceerdtijd .f 22.7 millioen! En dat met een sterk stijgende lijn, terwijl het
aantal betalende aansluitingen sinds eind December 1946 slechts
Op basis met 10.000 is toegenomen!
(In millioen) vervangingswaarde Het verslag verklaart bij dit exploitatietekort 1952„Een der-
Telegraaf 4- 1,4 1,1 gelijk groot verlies zou onder normale omstandigheden zonder
Telefoon -f 35,9 -f 19,4 twijfel tot ingrijpende maatregelen hebben geleid" en somt dan die
37,3 -f 20,5 abnormale omstandigheden opo.a. de oorlogsvernieling, het
Postdienst5,8 7,0 langzame herstel (al werd in 1952 10 millioen in vernieuwing
Radio-distributie 9,1 10,1 en uitbreiding der netten gestoken), het gebrek aan materialen,
14,9 17,1 het uitblijven van een wettelijke regeling, het optreden van belang-
Saldo-verkeersbedrüf -f 22,4 3,4 rüke loon- en prijsstijgingen sinds 1949 zonder dat het tarief wjjzi-
Postcheque Giro+4,3 +4,3 ging onderging.
Vele dezer factoren zijn echter geenszins specifiek voor de
26,7 7,7 P.T.T. Niemand zal in het onzekere verkeren, welke conclusies
een particulier bedrijf zou trekken uit een verlies van 22,7 mil-
En bij dat exploitatiesaldo van 7.7 millioen moet men blijkbaar lioen in 4 jaar en een allerminst rooskleurige toekomst voor een
nog een vraagteken zetten, want het verslag tekent aan „Hoewel „zij-lijn" van haar hoofdbedrijf.
de op basis van vervangingswaarde berekende bedrijfsresultaten De verliezen op dit onderdeel van een staatsbedrijf worden door
over 1952 nog een voorlopig karakter dragen, kan worden aan- de Staat, dus door ons allen gedragen. Wjj kunnen niet inzien, dat
genomen, dat het verkeersbedryf over het verslagjaar een be- radio-distributie een dergelijk noodzakelijke levenstaak voor de
scheiden winst heeft gemaakt, nadat de vorige jaren steeds ver- bevolking vervult, dat alle staatsburgers zouden moeten voortgaan
liezen hadden doen zien." Iets meer zekerheid lijkt in November deze aangeslotenen verder te subsidiëren. „Ingrijpende maatrege-
1953 wel gewenst, doch zoveel is wel zeker, dat de indruk bü het len" lijken wel zeer noodzakelijkeen streep er onder!
Financiën en economie
van zijn hoorders een opmerkelijke mate
van elasticiteit veronderstelde.
Inmiddels heeft Indonesië b(j de Ameri
kaanse regering tegen de lage prijzen van
natuurrubber geprotesteerd en daarna te
kennen gegeven over rubber-leveranties aan
Rood-China te denken. Thans heeft Malak-
ka Indonesië bena
derd voor de vor
ming van een ge
zamenlijk „front" in
de rubberkwestie, doch daar Malakka
thans goedkoper produceert, toont In
donesië aarzeling. Door het kunstma
tig drukken van de rubberprijs al
dus een recent request van belanghebben
den in Malakka tot een daar vertoevende
commissie van Amerikaanse Congres-leden
yemietigt Amerika in Oost-Azië meer
welvaart en "meer sympathie, dan met welk
plan voor ondersteuning of technische hulp
goedgemaakt kan worden.
Advertentie
„Vennootschap gevraagd. Wij breiden uit
en zoeken een maatschappij, bij voorkeur
met een verlies-saldo van meer dan een mil
lioen dollar. Brieven Nr. J 239 The Wall
Street Journal".
Voor Nederland jammer, dat de steller
blijkbaar per se een Amerikaanse vennoot
schap wil hebben.
dan ooit tevoren in normaal
burgerluchtverkeer mogelijk was
heeft de nieuwe
kunt thans reizen in een
nieuwe stijl
De meeste ruimte
Snelste verbinding
Nieuw comfort
Overal ter wereld
Vijf afzonderlijke cabines, waarin u
kunt -ronddolen*.
U bent uren eerder op uw bestem
ming dan ooit tevoren.
Een geriefelijke luxueuze lounge
speciaal ontworpen laat zien wat
thans onder «luxe in de lucht» wordt
verstaan.
te over, met erkend bed rij fszekere
uitlaatgas - turbinemotoren van het
nieuwste type, 13.000 PK.
gaat de voorkeur uit naar de Super-
Constellation-stijl. Reeds 19 lucht
vaartmaatschappijen- en binnenkort
nog mcér hebben dit type aange
kocht om er regelmatig cn betrouw
baar luchtverkeer mee tc onderhou
den.
DeSuper Constellatiou is op vier maal
méér luchtlijnen in gebruik dan het
daarop volgende Amerikaanse merk
en twee maal meer dan nict-Ameri-
kaanse toestellen met straalmotoren.
Het kost niets méér
om op de beste
Lockheed Aircraft Corporation USA
PARTICIPATIEBEWIJZEN
Beleggingsdepöt van
Originele
Amerikaanse en Canadese
Dollar-Obligaties
DOLLAR-OBLIGATIE-DEPOT
dagelijks ter beurze genoteerd
Waarde van het depöt
thans circa f 5.250.000.-
Koers ca. f. 1045.rendement ruim 3.8 °/o netto.
Een folder, waarin o.w. de samenstelling van de belegging per
31 October 1953 is vermeld, wordt op verzoek toegezonden.
BeheersterN.V. Hollandsche Belegging en Beheer Maatschappij
Keizersgracht 706, Amsterdam-C. Telef. 33454, 35173, 35634. 36592
Een hausse markt
De koersontwikkeling voor het hoofd
fonds vormde wel het meest verras
sende element van de beurs. Op het
moment, dat de algehele vervroegde aflos
sing der 316 converteerbare obligatie
lening bekend werd gemaakt, zakten de
aandelen in tot 305%, om daarna vrijwel
zonder onderbreking tc monteren tot 346%.
Een koersavans in zo'n korte tijd hebben
wij ter beurze na de oorlog nog niet gekend.
Vóór de oorlog waren deze fluctuaties
voor het hoofdfonds niets bijzonders, zodat
de vraag gesteld kan worden of wij ter
beurze wellicht geleidelijk aan de vóór
oorlogse verhoudingen hebben terugge
kregen, temeer nu ook andere actieve fond
sen sprongsgewijze koersstijgingen vertonen.
Inderdaad is er het laatste jaar ter beurze
veel veranderd. Nu de speculatiewinstbelas
ting definitief tot het verleden behoort, als
mede de dividendstop, resteert alleen nog
als een belemmering voor de algehele ont
plooiing van de handel het prolongatiever
bod, dat wij vóór de oorlog ter beurze niet
kenden. Overigens bestaan er voor de aan
delenmarkt geen belemmerende bepalingen
oneer.
Het enige grote verschil in vergelijking
met vóór de oorlog, dat bij de beoordeling
van de beurspositie in aanmerking moet
worden genomen, wordt nog gevormd door
de gewijzigde fiscale verhoudingen. Mr
Van Leeuwen heeft hierover bij de behande
ling van de plannen tot belastingverlaging
in de Tweede Kamer opgemerkt, dat zonder
gerichte belastingverlaging, welke gepaard
zal moeten gaan met mindere kapitaalvor
ming door de Overheid, in het tekort aan
risicodragend kapitaal niet kan worden
voorzien.
Het huidige koersherstel ter beurze lijkt
in strijd met deze uitspraak. In feite is dit
echter niet het geval, daar de stimulans voor
het koersherstel niet veroorzaakt werd door
de locale vraag, doch slechts door buiten
landse kooporders. De locale vraag kan
zich nu eenmaal niet ontwikkelen, zolang
er door fiscale oorzaken geen voldoende
kapitalen voor de risicodragende sector
ter beurze beschikbaar komen. Daarom ïs
de Amsterdamse beurs hoofdzakelijk aange
wezen op vraag voor buitenlandse rekening.
In dit verband is het natuurlijk van de
allergrootste betekenis geworden, dat onze
landsvaluta internationaal een veel beter
aanzien heeft gekregen. De gulden wordt
weder tot de sterke valuta's gerekend. Hier
door is het vertrouwen in de gulden inter
nationaal toegenomen en de grootste be
lemmering voor het buitenland tot aankoop
van Nederlandse fondsen is daardoor weg
genomen.
Hoofdfonds was de motor
Het hoofdfonds Koninklijke werd daar
door de stimulans voor de gehele
beurs. Het millioenste aandeel van
1000 is door de Koninklijke uitgegeven,
hetgeen de handel in dit hoofdfonds ter
beurze slechts ruimer maakt.
Dit koersherstel moet men zien in het
licht van een eventuele introductie te New
York en van de mogelijkheid van een divi
dendverhoging, waarop reeds eerder ge
wezen werd. De dividendpolitiek van de
„Koninklijke" is na de oorlog er voort
durend een geweest van hogere dividenduit
keringen
DIVIDEND „KONINKLIJKE"
1939 17% 1950 9%
1947 9% 1951 12%
1948 9% 1952 15%
1949 9% 1953 16%
waarvan 2% in aandelen.
Een verdere dividendverhoging tot bijv.
IS het vóóroorlogse dividend be
hoort stellig niet tot de onmogelijkheden,
vooral dis men bedenkt, dat de Shell Oil Cv.
een zeer gunstig jaar 1953 zal afsluitenter
wijl ook de bedrijfsresultaten der Standard
Oil of New Jersey reeds tot een extra-divi
denduitkering leidden. Bovendien behoort
de grote investeringsbehoefte van de Ko
ninklijke in de jaren direct na de oorlog
tot het verleden en gaan deze uitbreidingen
thans tot de winsten bijdragen.
Een eventueel hogere interim-dividend-
declaratie door de Koninklijke in de komen
de maand December of Januari zou reeds
in de goede richting wijzen en het bewijs
vormen, dat het huidig koerspeil 'Voor het
aandeel geenszins als te hoog moet worden
aangemerkt. Doch het is duidelijk dat een
eventuele vermindering der buitenlandse
belangstelling automatisch tot een tech
nische reactie uit hoofde van winstneming
zal leiden.
Dalende rentestand
ovendien moet voor de aandelenmarkt
ook als een stimulans werken de voort
durende daling van het rendement op
de kapitaalmarkt. De situatie op de obligatie-
markt is nu reeds van dien aard, dat het
3Yz rentetype tot het verleden gaat be
horen. De Hypotheekbank voor Nederland
gaat er reeds toe over 314 pandbrieven
uit te geven.
De gemeente Utrecht leent ondershands
een bedrag van 3.250.000 tegen parikoers,
rentende 31% 's jaars. Dit wijst er wel op,
dat de rentestand op de kapitaalmarkt wel
zeer belangrijk is gedaald. Het is nog niet
zo heel lang geleden, dat de verschillende
gemeenten voor de woningbouw 414%
leningen moesten sluiten.
Het rendement op de aandelenmarkt is
in verhouding hiermede lang niet zo sterk
gedaald. Het koerspeil op de aandelenmarkt
is dan ook ten achter gebleven, temeer nu
blijkt, dat tussentijdse publicaties er op
wijzen, dat de bedrijfsresultaten over 1953
voor verschillende bedrijfstakken geenszins
teleurstellend zullen zijn.
De directie van de Dok- en Werf Mij
Wilton-Fijenoord deelt mede, dat de gang
van zaken in 1953 tot dusverre bevredigend
is geweest.
„De verschillende afdelingen van het be
drijf hebben vrijwel doorlopend op volle
capaciteit gewerkt. De financiële resultaten
over 1953 zullen niet bij die van het vorige
jaar achterblijven."
Dit wijst dus stellig niet op lagere divi
denduitkeringen en deze optimistische klan
ken uit een zo belangrijke bedrijfstak als de
scheepsbouwindustrie doen ook het beste
verwachten van de andere Nederlandse
scheepsbouw-maatschappijen.
Wanneer de beleggers zich met lagere
rendementen tevreden moeten stellen, dan
zouden de aandelenkoersen zelfs bij onver
anderde dividenduitkeringen toch op een
algemeen hoger niveau moeten komen te
liggen.
Du Croo en Brauns gaat zelfs tot divi
dendverhoging over van 8%, hetgeen voor
het desbetreffende fonds een stimulans be
tekende. Ook Bolle en Gorter maakt tus
sentijdse melding van een bevredigend
resultaat, dat over 1953 verwacht wordt.
De Kon. Ver. Tapijtfabrieken keert 10
uit, tegen het vorige jaar 9 Bij een koers
van nog geen 180%, inclusief het dividend,
levert dit aandeel nog een rendement op
van ca 6%. Een rendement, dat bijna twee
maal zo hoog is als dat op staatsfondsen.
De beurs vertoont het typische karakter
van een hausse-markt. Na de stijging voor
aandelen Koninklijke en Unilever kwam de
willige stemming voor aandelen Philips'
Gloeilampenfabrieken, welke zolang verlaten
hebben gelegen, terwijl MaandagNjL het wil
lig zijn oversloeg op de Scheepvaartfondsen,
welke onder leiding van aandelen H.A.L.
sedert lange tijd ongekende koerswinsten
konden boeken bij levendige handel.
Zo zien wij, dat de vaste stemming zich
geleidelijk aan over alle afdelingen uitbreidt.
Alleen de Indonesische fondsen bleven tot
nu toe op de achtergrond.
Verschillende locale industriële fondsen
wisten goede koerswinsten te behalen.
Enkele rccordkoersen voor 1953 werden ge
noteerd.
(Advertentie)
DE NOTITIE VAN
D. W. BRAND'S
6 lste EFFECTENVEILINÜ
