PALOMA
Een haven overwint
mistgevaar
Parker 51
Rotterdams radar in aanbouw
door W Vogt
AURA
Een teleurstelling voor onze
oud-verpleegsters
ELSEVIERS WEEKBLAD
Zaterdag 14 November 1953
Kunnen wij ons een voorstelling ma
ken van het begrip duurtijdsver
loop? De tijd, die is verstreken se
dert de geboorte van de planeten uit het
zonnestelsel, doet ons duizelende
ouderdom der zon en der sterren over
spant het voorstellingsvermogen. Ook
aan de andere zijde van de tijdschaal
laat het ons in de steek.
De levensduur van een neutraal me
son, atoomkern-deeltje, dat geboren
kan worden uit de werking van kos
mische stralen, is het honderdste deel
van een billioenste seconde.
„Goed!" zal men misschien zeggen,
„dat zijn de getallen van de Natuur".
„Zij is grenzeloos in haar waarden en
getallen".
Maar kunnen wij ons dan wèl een
'voorstelling maken van de tijdsduur van
sommige door mensen verwerkte pro
cessen?
Toen wij deze week een aantal bijzonder
heden vernamen over de in aanbouw zijnde
wal-radar-installatie voor de Waterweg van
Rotterdam, drong deze vraag zich onweer
staanbaar op.
Tijdsduur is een wonderlijk begrip.
Hij is relatief en subjectief, wanneer wij
de tijd beleven, zonder hem af te lezen op
instrumenten op een klok.
Met gemoeds-ervaringen als„gezellig
heid kent geen tijd", „de avond vloog om",
Radar-bedieningstafel van het type, dat in Rotterdam in de
radartorens wordt opgesteld. Het havenbeeld (bij mist) wordt
op de radarschermen geprojecteerd
„de uren kropen voorbij", „deze lutttele mi
nuten leken een eeuwigheid", kunnen wij,
buiten de poëzie, de roman, of het bewogen
gesprek, niest veel aanvangen.
Wij moeten de passage van de tijd op on
bewogen, koel registrerende, instrumenten
waarnemen.
Laten we er maar van af zien, die klokke-
tiid aan een scherp onderzoek te onderwer
pen want dan zijn er weer nieuwe precise
ringen nodig. Een slinger-uurwerk, dat aan
de evenaar de „juiste" tijd aanwijst, loopt
aan dc Noord- of de Zuidpool vóór. Ver
schillen in de aantrekkingskracht der aarde
spelen ons parten!
Seimtekens, die bet moment der gelijk
tijdigheid van waarnemen moeten overbren
gen, behoeven correctie, met betrekking tot
de afstand, die zij moesten afleggen, alvo
rens. de plaats van de waarnemer te berei
ken.
Laat ons in 's hemelsnaam aan de tijd van
de sterrenwacht niet twijfelen. Zulk een
houding bespaart ons een massa discussie.
Zonder veel verbeeldingskracht kunnen
wij ons een tijdsverloop van een seconde wel
voorstellen.
Over een tiende seconde aanvaarden wij
zij het niet altijd zónder morren dc
uitspraak van de chronometers in de hand
van de tijdopnemers bij athletiek- cn zwem
wedstrijden.
Maar wat nu te zeggen, van de duur en
het aantal, van de golfstoten. die straks,
door de zenders van de Rotterdamse haven-
radar, zullen worden afgevuurd op het ha
vengebied en dus ook op de schepen, die
hun weg bij slecht zicht, of mist, zullen vin
den naar en door de Waterweg?
Iedere energie-stoot van de zender duurt
één tienmillioenste deel van een seconde.
Per seconde zijn er ongeveer 3000 van die
stoten.
Lijkt de rusttijd van de zender geen
eeuwigheid tegenover zijn momenten van
werkzaamheid?
Bij de arbeidende mens, zou deze verde
ling van werk- en rusttijden, gelijk staan met
een man, die, na één dag werken, telkens 10
jaar vacantie neemt! Deze onvooorstelbaar
korte arbeidsperioden zijn het kenmerk van
radar. Daarom kunnen bij deze seinmethode,
bij betrekkelijk zwakke energiebronnen,
.zulke geweldig sterke energie-stoten worden
gegeven.
„Kunstoog"
De havenradar, die nu voor de Rotter
damse haven in aanbouw is, zal de kapitein
van een binnenlopend schip de beschikking
geven over een loods, die, als 't ware met
een zesde zintuig is toegerust.
Een loods, die zijn vak- en ervaringsken
nis van het vaarwater en zijn nautische scho
ling, ziet aangevuld met een „kunstoog", dat
door mist en sneeuwjachten heen kan waar
nemen en dat het natuurlijke-gezichtszin
tuig in wijdheid van horizon, verre over
treft.
Het is alsof men het over spoorweg-bevei
liging heeft, inplaats van óver havenbelood-
sing, wanneer men verneemt van „radar-
blokposten", die er voor zullen zorgen, dat,
wanneer een schip zich in een van de zeven
„blokken" bevindt, waarin de Waterweg
radar-organisatorisch zal worden verdeeld,
zich daarin geen ander vaartuig behoeft op
te houden, dat gevaar oplevert voor het be-
loodste scnip.
Radar zou bij de ouderwetse Indianen
stam aanstonds de naam ontvangen van
„oog, dat kan zien door de mist".
Wat dat voor de zeeman betekent, is wel
voor iedereen duidelijk.
Dat „oog" zit in de kathodestraalbuis (be
kend van het televisietoestel!). Het „ziet" door de dikste mist heen,
het gehele havenbeeld, van monding tot kadetegenliggers, veer
diensten, betonningen en dwarsverkcer incluis.
Wat het ziet, rapporteert het per FM-radio, naar zg. portofoons,
kleine draagbare ontvanginstallaties, die de loods met zich mee aan
boord brengt. Heeft de kapitein van een schip eenmaal besloten,
om, bij slecht zicht, binnen te lopen, dan brengt dit besluit mee,
dat hij, zonder iets aan zijn verantwoordelijkheid of gezag in te
boeten, vertrouwen wil stellen in de waarnemingen en raadgevingen,
die het radar-oog aan de vaste wal, hem en de loods verschaft.
Allen, die zich op de brug bevinden, horen die aanwijzingen, uit de
luidspreker van de portofoon.
Het Ra piot-systeem
Met het. besluit tot het stichten van deze havenradar verrichtte
Rotterdam pionierswerk. Deze van geest
drift tintelende stad schonk aanstonds aan- /-
dacht aan de nieuwste mogelijkheden van
de electronica.
Reeds in de winter van 194445, toen
de kranen van haar havens nog als een
kluwen verwrongen staalspant op de ver
woeste kaden lagen, ontstond de allereerste
vonk van een initiatief.
Het denkbeeld van de toepassing van
havenradar voor de Rotterdamse Waterweg
is uitgegaan van B. en W. van Rotterdam,
die zich begin 1948 ter zake tot de regering
wendden.
Deze vroeg hierover advies aan de staats
commissie „Onderzoek Radio-technische
Hulpmiddelen voor de Navigatie", een
college van een 25-tal,
op electronisch en nau
tisch gebied deskundige
leden, onder voorzitter
schap van de heer A. J.
W. van Anrooy, oud
hoofdinspecteur, hoofd
van de Dienst voor
Scheepvaart in Neder-
lands-Indië.
Deze commissie bracht
medio 1948 haar rap
port uit, vergezeld van
een vóórproject van de
hand van haar lid, kapi-
lein-ter-zee jh.r A. van
Foreest, directeur van
het Loodswezen, die
daarbij samenwerkte
met het lid, luitenant
ter-zee H. M. Kooh.
Dit rapport gaf B. en
W. van Rotterdam aan
leiding, een Radar-Com
missie voor de Water
weg in te stellen, onder
presidium van Tnr P. E. Barbas, welke in
het najaar van 1951, na ingewonnen advies
van de staatscommissie, aanbeval het Neder
lands Radarproefstation te Noordwijk aan j
Zee, dat onder leiding staat van de heer
J. M. F. A. van Dijk, op te dragen het I
voorontwerp nader uit te werken.
Bij die uitwerking is dankbaar gebruik ge
maakt van een vinding van het Radarproef
station, het zg. Raplotsysteem, waardoor het
mogelijk is, de geleidelijnen van 't vaarwater
op liet radarscherm zichtbaar te maken.
Deze geleidelijnen, aangegeven door geleide-
bakens, welke bij goed zicht, bü dag en
nacht waarneembaar zijn, wijzen de te vol
gen vaargeul aanen het is uiteraard van
eminent belang, dat ook bij mist kan worden
bevorderd, dat de schepen volgens die ge
leidelijnen varen.
De radar-scanners (volgens het model van IJ muiden), die ook langs de Waterweg zullen
worden geplaatst. Dit zijn ronddraaiende radar spiegels, die een deel van de Waterweg
met hun radar-impulsen bestrijken
zo gesteld, dat het veronderstelde „mieux",
„l'ennemi du bien", dreigt te wonden. Zo
ook hier.
Er worden nieuwe denkbeelden aan de
hand gedaan, die nog bezonkenheid missen.
Het is echter nodig, dat de wal-radar-voor-
lichting voor de navigatie bij slecht zicht op
de Waterweg er volgens het door de staats
commissie aanbevolen plan, komt. Oók
en juist omdat nu steeds meer grote en
kleine schepen met eigen radar aan boord
bij slecht zicht de rivier op gaan stomen.
Hierdoor kan groot gevaar voor aanva
ringen ontstaan, omdat immers alleen de
waf-radar de scheepvaart kan inlicjiten, over
deze dient alleen voor de verzekering van
een veilige „approaoh" van de havenmond
(de sluizen).
Gedurende de zware mistperiode van het
vorige najaar, was het met behulp van deze
havenradar-installatie mógelijk, de vertra
ging der in- en uitgaande schepen tot een
minimum te beperken, terwijl in andere
havens van West-Europa vertragingen van
tientallen uren, soms wel van enkele dagen,
aan de orde van de dag waren.
Zijn uit zee komende sohepen eenmaal de
sluizen gepasseerd, dan kost het bevaren
van het betrekkelijk smalle Noordzeekanaal,
waarvan de oevers wel altijd te onderschei
den zijn, weinig moeite. Daarvoor is geen
oever-radar nodig.
De mogelijkheid om bij slecht zicht of
mist veilig een 35 km lange zee-arm, als de
Waterweg te kunnen'opstomen, onder on
onderbroken loods voorlichting van de wal
af, is uniek.
Geen wonder, dat de grote zeehavens der
wereld, die, evenals Rotterdam, eerst bereikt
kunnen worden, na een delicate navigatie
op betrekkelijk smalle toegangs wateren,
Rotterdams experiment met grote spanning
volgen.
Voor de Nederlandse electronische indu
strie openen zich hier aantrekkelijke ver
gezichten. Zo is aan het Nederlands Radar
proefstation te Noordwijk, door de West-
duitse regering opgedragen, een onderzoek
in te stellen naar de mogelijkheid van toe
passing van havenradar voor het vaarwater
naar Hamburg.
Onze ingenieurs bouwden reeds yele
zeehavens in het buitenland, onze bag
germolens zorgden er voor dat zij niet
verzandden.
Thans overwint Nederland zijn lastig
ste nationale gast: de mist. Op het
ogenblik dat deze zijn verlammende
Vrijwillige verkeersadviseurs
Er zijn van 200 tot 300 „misturen" per
jaar op de Waterweg. Bedenk eens wat voor
verkeersverlammingen of -opstoppingen,
deze mistperioden kunnen veroorzaken en
hoeveel kostbare vaar- en lösuren er voor
een grote haven, waar tijd geld is, verloren
gaan, wanneer de Waterweg „dioht" zit.
Denk aan de risico's van calamiteiten als
b.v. van de Faustus-ramp! Denk aan de
Michael Strogoff-achtige gevaren van de
uitstoting van vloeibare brandstof over de
rivier, tengevolge van een aanvaring, nu er
op. de Waterweg zoveel tanker-vaart is! Het
grote radar-project wordt nu door Philips
uitgevoerd, teneinde het gereed te maken
voor de overname er van door het Radar
proefstation, dat optreedt voor de gemeente
Rotterdam. De eerste steen voor de radar-
blokpost Sluisjesdijk is op 18 September
door staatssecretaris vice-admiraal Moor
man gelegd.
In 1955 hoopt men alle zeven blokposten
te hebben voltooid.
Het is bij deze nieuwe vindingen dikwijls
Model van een van de radartorens zoals ze
langs de Waterweg worden opgericht
verder-op ten anker liggende schepen, tegen
liggers, veerboten en dwarsverkeer uit zij
havens.
Deze walradar kan tevens uitstekend fun
geren als vrijwillig gekozen verkeersadvi-
seur, bij het bepalen van het juiste ogenblik
van binnenlopen te Hoek van Holland en
vertrek uit Rotterdam.
Het' nieuwe hulpmiddel zal des te inten
siever worden gebruikt, naarmate het ver
trouwen er in door ervaring is gesterkt.
Het is bekend, dat er in zeevaartkringen
een zekere „reluctancy" bestaat, tegen het
geen men geneigd schijnt te voelen als „een
dirigeren van de wal af". Dit gevoel is mis
leidend maar begrijpelijk. Daarom is het
goed er op te wijzen, dat onderzoekingen
zich ook reeds bewegen in de richting van
eenvoudige apparaturen, die met radar uit
geruste schepen veroorloven, zelfstan
dig hulpwaarnemingen te
doen, die een toets betekenen, op de van
wal ontvangen aanwijzingen. Maar zó ver
is men nog niet, dat deze betrouwbaar kun
nen worden aanbevolen.
Zeker! Ook de ha>^en van Amsterdam
heeft haar havenradar in IJmuidenmaar
Dè
Kerst-attentie
voor Uw
zakenrelaties
Een zó gedistingeerd
en practisch geschenk als
de volmaakte Parker „51" set zal
bij Uw zakenrelaties zeker gewaardeerd
worden. De Parker „51" set is een attentie,
die Uw goede wensen op de prettigste
wijze overbrengt en levendig houdt.
Diiailprffzeri
Parker „51" vulpen en vulpotlood «men
roei goldfilled dop f 135-50
Afzonderlijk reap, f 89.75 en f 45.75
Parker „51" vulpen en vulpotlood «men
mei lustraloy dop f 104.50
Afzonderlijk reap, f69.50 en f 35.-
1 Vraag Uw Parker-dealer - of schrijf o
's werelds meest gevraagde vulpen
- om de speciale condities bij kwantum sfnar
kille wade over het waterverkeer legt.
Of, wanneer wolkbreuk of sneeuwjacht,
het oog van de zeeman, hoe geoefend
ook en hoe scherp, doemen tot machte
loosheid.
In die gevallen is hetA ripa lux.
Van de oevers komt het licht. Dc bleek
groene scintillaties op de radarschermen
aan de wal worden per zender en porto
foon aan dc blinde schepen vertaald, in
een taal, die de zeeman verstaat. Zijn
taal.
En als de blinde, die op zijn geleide
hond vertrouwt, vindt hij zijn weg.
Dank zij radar!
Tijdens Uw afwezigheid
of als U slaapt schakelt
dit vernuftige klokje op elk gewenst moment
electiische'apparaten automatisch in of uit. In een
liandomdtaoi stelt U de Hapé Aura in en U hebt
et geen omkijken meet naar.
Ideaal voor:
kunslverlichting pluimveebedrij'ven o
acculadlng radioprogramma's •eta
lageverlichting verwarmingsinstallaties
Hupé
schakelklok
de kfok-die voor U
Hapé, Nieuwe Herongracht 11, A'dam-C. Tel. 4
Offervaardig Nederland heeft in een
betrekkelijk korte tijd een groot be
drag bijeengebracht voor de oud
verpleegsters die zich in ernstige finan
ciële moeilijkheden bevinden. Met grote
dankbaarheid moge ik als voorzitter van
het „Erefonds voor Oud-verpleegsters"
herinneren aan de vijfhonderd duizend
gulden, die thans bijeen zijn, een kapitaal
waaruit een deel der noden kan worden
bestreden. Dit gebeurt reeds! Van de
zevenhonderd aanvragen om hulp, ont
vangen van oud-verpleegsters uit alle
delen van ons land, zijn er driehonderd
in behandeling genomen.
Het bestuur van de stichting heeft ge
meend met de hulpverlening niet te moeten
wachten totdat het kapitaal bijeen was om
alle in nood verkerende zusters te helpen,
doch direct hulp te bieden in diè gevallen,
waarin de nood wel zeer hoog was geste
gen. Uit het onderzoek, dat werd ingesteld,
is wel overduidelijk gebleken hoe dringend
noodzakelijk het is, dat Nederland de hand
biedt aan die oude getrouwe verpleegsters,
die veelal een leven lang haar dienende
taak verrichtten, en die nu zelf geholpen
moeten worden. Velen van deze zusters zijn
te oud om nog te kunnen werken, te jong
om van het zogenaamde Dreespensioen te
kunnen genieten.
Het is voor het werk-comité van het
Erefonds voor Oud-verpleegsters" een
grote teleurstelling, dat de regering afwij
zend heeft beschikt op ons verzoek sub
sidie te verlenen aan het fonds, opdat alle
zich in nood bevindende verpleegsters snel
geholpen zouden kunnen worden aan de
allernoodzakelijkste levensbehoeften.
Daar het Rijk dus geen medewerking
verleent om de bittere noden onder de oud
verpleegsters te lenigen, zullen wij nog
maals een beroep moeten doen op het Ne
derlandse volk, op het particuliere initiatief
en op de één-en-negenlig plaatselijke actie-
comité's van het Erefonds, die gezamenlijk
reeds een half millioen bijeenbrachten.
Met grote dankbaarheid herinner ik nog
eens aan de Rebusprijsvraag, welke door
Prinses Beatrix en haar klasgenoten werd
ontworpen, en die de kapitale som van
honderdtienduizend gulden opbracht.
Het is verheugend te kunnen zeggen dat
het Erefonds voor Oud-verpleegsters met
een minimum aan onkosten werkt, omdat
allen, die zich beijveren om de oud-verpleeg
sters uit haar noden te helpen, dit volkomen
belangeloos doen, ja zelfs alle kosten die
daaraan verbonden zijn zelf willen dragen.
Zij voelen dit allen als een ereplicht tegen
over die oude zuster».
Na liet teleurstellende bericht van onze
regering doe ik thans een nieuw beroep op
het gehele Nederlandse volk zijn bijdrage
te schenken aan het Erefonds voor Oud
verpleegsters. Mogen op ons gironummer
3650 ten name van liet werk-comité. Heren
gracht 306 te Amsterdam (Secretariaat
mevr. T. Zelle-Braaksma) weldra zóveel
bijdragen worden gestort, dat alle verpleeg
sters, die in nood verkeren snel geholpen
kunnen worden. Dan zal ons gehele volk
een ereplicht hebben vervuld jegens zijn
zusters, die altijd dienden en nimmer
vroegen.
P. A. HEERES
(Voorzitter Erefonds voor
Oud-verpleegsters)
DRY PALE
Prijs per lies t 5.60
PALOMINO VERGARA
JEREZ DE LA FRONTERA - SPAIN
IMP. WED. G OUD PZN Co. HAARLEM
4 A.