Koningin Juliana in historische
nacht van Ouwerkerk
Phoenix-caisson vaart het laatste
gat van rampgebied binnen
SIRENES ONDER STOOM
De derde caisson zonk
volgens plan
Woeste straatgevechten
in Triëst
r
AMSTERDAM
Het weer in Europa
Moeilijkheden voor
Adenauer?
IN SPANNING
PRINS BERNHARD
NIET NAAR
HET RAMPGEBIED
Naar de drie ton!
Tien doden en
100 gewonden
Dode en twee zwaargewonden
bij botsing te Halfweg
KATERDAG 7 NOVEMBER 1953
Redactie en Adm. NJZ. Voorburgwal 225. Amsterdam.
Bankier. Twentsohe Bank, Amsterdam.
Telefoon 3790039222 (10 lijnen) Postbus 859.
Gem .-Giro Amsterdam T 500 Postgiro no. 412739
Abonnementsprijs 49 cent per week; f 6.35 per kwartaal
Losse nummers 13 cent i Verschijnt dagelijks
Turuw-
ELFDE JAARGANG No. 2615
r
(geldig tot Zaterdagavond)
MEER WIND
Geleidelijk toenemende bewolking maar waarschijnlijk
nog tot de avond droog weer. Matige tot krachtige en
langs de kust later tot hard toenemende wind tussen
Zuidwest en Zuid. Ongeveer dezelfde temperaturen als
gisteren.
Directie: C. A. KEUNING en Mr. K. VAN HOUTEN
Hoofdredacteur: Dr. J. A. H. J. S. BRUINS SLOT
ER heeft zich, gelijk de lezers ge
zien hebben, bij de behandeling
van de begroting van Binnenlandse
Zaken een discussie ontwikkeld over
de vraag of Amsterdam de hoofdstad
des lands is.
In het Voorlopig Verslag hadden
sommige leden gevraagd welke de
feitelijke betekenis is van het begrip
hoofdstad des lands. Indien deze be
tekenis een wezenlijke is, moet dan
niet bij de wet worden bepaald welke
gemeente als zodanig fungeert?, zo
vroegen zij.
Minister Beel heeft daarop geant
woord, dat onder koning Lodewijk Na
poleon Amsterdam de hoofdstad was,
dat gedurende de inlijving onder Na
poleon Amsterdam zetel der regering
was en dat in de Grondwet van 1814
Amsterdam uitdrukkelijk hoofdstad
genoemd werd. Na de samenvoeging
met België verdween die bepaling en
sindsdien spreekt Grondwet noch wet
er van.
„Wel", zo schreef de minister, „wordt
Amsterdam algemeen aangemerkt als
hoofdstad, enerzijds omdat de Koning
er wordt beëdigd en ingehuldigd en
anderzijds omdat Amsterdam tijdens
de Republiek de aanzienlijkste en
meest bevolkte stad des lands was".
Maar, zo was 's ministers conclu
sie, „aangezien het begrip 'hoofdstad
des lands' hier te lande wezenlijke be
tekenis mist", bestaat er geen voldoen
de aanleiding om een gemeente als zo
danig bij de wet aan te wijzen.
_^EZE zaak heeft een zekere aan-
dacht getrokken. De burgemees
ter van Amsterdam heeft er zich te
recht hoos om gemaakt en niet minder
dan vijf sprekers hebben er Donderdag
in de Tweede Kamer het hunne van'
gezegd.
Op zichzelf is deze zaak niet erg
belangrijk. Terecht is de opmerking
gemaakt, dat Amsterdam de hoofdstad
is, ongeacht de vraag of het in de wet
staat en ongeacht de vraag wat een
minister er van vindt.
Want Amsterdam is maar niet een
stad die algemeen als hoofdstad wordt
„aangemerkt", zoals de minister
schrijft; Amsterdam is voor het volks
bewustzijn, voor het nationaal gevoel
de hoofdstad. Dat is een kwestie ook
van aanzienlijkheid en van bevolking;
maar dat is vooral een kwestie van
historische traditie. Met de Nederland
se zelfstandigheid is Amsterdam als
hoofdstad aangegeven.
De machtigste, de schoonste en de
lastigste stad van de Republiek.
Zo heeft men het in 1814 ook ge
voeld. Amsterdam is het symbool der
natie. In de meest republikeinse stad
van Nederland werden de Oranjes in
gehuldigd als koning. Zo is Amster
dam het symbool van de Nederlandse
nationale eenheid als vruCht van de
historie.
Daar staat het Koninklijk Paleis
op de Dam. Het Raadhuis, dat Paleis
werd. Daar brengt de Koningin ge
regeld haar officiële bezoeken, daar
ontvangt zij in het begin des jaars het
corps diplomatique, als demonstratie
tegenover de buitenwereld van wat
haar hoofdstad is.
En nu komt minister Beel ons met
een effen gezicht vertellen, dat ,,'het
begrip .hoofdstad des lands' hier te
lande wezenlijke betekenis mist".
Wij verwachten niet, dat de minister
van zijn Memories van Toelichting ge
dichten maakt, hoewel hij bij de be
antwoording van de vragen der Ka
merleden op dit punt zich op Vondel
heeft beroepen.
Wij mogen er dan wel aan herinne
ren, dat van Vondel de volgende dicht
regels ^jn:
A€n d'Aemstel en aan 't IJ,
daar doet zich heerlijk open
Zij die als Koningin de Kroon
draagt van Europe.
Dan zou hij zich hebben kunnen
realiseren, dat de vraag van de we
zenlijke betekenis niet iets is van tel
len, meten en wegen, van wetsarti
kelen en van bepaalde bevoegdheids
uitoefening. Dan zou ;hij geweten heb
ben dat de wezenlijke betekenis hier
iets is dat met geschiedenis en met
nationaal gevoel te maken heeft.
Men vroeg hem naar de hoofdstad.
En toen keek hij naar de Wet en in
Van Dale's woordenboek en hij liet
alles ijverig nazoeken. Aan legalisten
geen gebrek. En zie, toen kwam hij
tot de verrassende ontdekking, dat
Nederland geen hoofdstad had. En dat
schreef -hij in alle gemoedsrust neer,
want die hoofdstad had ook al vol
gens de wet toch geen wezenlijke
betekenis.
De minister zocht met zijn verstand,
hij zocht niet met zijn hart.
Anders zou hij de hoofdstad van we
zenlijke betekenis van vroeger en later
jaren wel hebben ontdekt, een die ook
nog weinig jaren terug, tijdens het
verzet, inderdaad de hoofdstad van
wezenlijke betekenis was. Want was
het niet voor wat toen in Amsterdam,
als -draagster van het beste dat in het
Nederlandse volk leefde, dat deze stad
van haar Koningin de wapenspreuk
kreeg:
Heldhaftig, vastberaden, barmhartig!
(Van onze speciale verslaggever)
VRIJDAGNACHTOperatiegebied bij Oost
zeedijk gat Ouwerkerk.
In het bleke liclit van drie reusachtige
kunstmanen, die het open gebied voor
Ouwerkerk een spookachtig, bijna adembenemen
de sfeer geven, vallen de trossen van de meeste
sleepboten slap. De vierde en laatste Phoenix-
caisson vaart bet laatste gat in. Het is kort voor
het middernachtelijk uur.
Duizenden toeschouwers staan als donkere
schimmen nabij de landfngshoofdeu, op de reeds
gézonken betonnen kolossen, op de zuigers en hak
ken, in de barkassen, op de dekschuiten en de
draglines. Ginds, voor de Oostelijke verbindings-
dam, priemen de boordlichten van de „Breezand"
in deze onwezenlijke nacht.
Aan boord bevinden zich de Koningin en de
minister-president dr. Drees, de Commissaris van
de Koningin in de provincie Zeeland en de be
windsman, die zijn kroon op een groots, weerbar
stig werk ziet plaatsen, minister Algera.
De schaduw rij kt ver over het rusteloze water van de Oosterschel-
de. De laatste Phoenixcaisson is nog slechts enkele decimeters van
zijn bestemming verwijderd. Hoofdingenieur J. C. van den Bout,
de Maarschalk van dit stille strijdtoneel, maakt dat deze laatste deur
tot. op de centimeter moet sluiten.
Aan boord van de „Breezand" is de staf van Waterstaat aan
wezig. Waterstaat vertegenwoordigt de werkers die rondom
staan, boven op de Phoenix, maar ook zij die elders in dit gebied ge
arbeid hebben.
Onberekenbaar blijft de getijdenstroom. Hij voedt de spanning
ook en vooral in dit historische uur, nu Zeeland, nu heel Nederland
toeziet!
Norfolk Western Rwy. declareert
een regelmatig kwartaalsdividend van 0.75.
alsmede een extra-dividend van 0.50.
Remington Rand, Inc. keert een on
veranderd kwartaalsdiv-idend uit van 0.25.
Vijftig centimeter per seconde
de snelheid, waarmee deze
laatste barrière, heel langzaam
naar binnen draait als een huis
deur. De stilte ligt zwaar over al
len, die dit grootse uur beleven.
De scheepsmotoren zwijgen, men
spreekt op fluisterende toon, men
zwijgt als de laatste breuk ge
dicht wordt.
De laatste breuk in het ramp
gebied.
Schuin voorover hellend wordt de
ze Phoenix neergevleid op een dek
bed van stortsten-en en rijshout. Dan
volgen tien minuten, 600 seconden
waarin de caisson zinkt, bij het gele,
welhaast lugubere licht van 42 na-
triumlampen. Enkele schijnwerpers
spelen mee. De golfstroom van de eb
klotst tegen de wanden van de sche
pen. De stem van -het water, dat Ne
derland strijd gaf en kracht, zwijgt
niet. Stemmen door de walkie talkie
klinken. Honderden paar ogen zien
scherp toe.
Menige vrouw, menige man heeft
vochtige ogen. Men is bewogen. Hon
derden uit de polder, de Vierbannen,
Windricht Max temp
v gist en
neerslag
-kracht (m m.)
Oslo mist windstil
Stookholim mist ZO 1
Kopemhagen motreg. windstil
Londen zw. bew. Z 3
Amsterdam li. bew WZW 3
Brussel onbewolkt W 3
Parijs li. bew N'W 2
'Bordeaux onbewolkt wi-ndstill
Nice zw. bew. windstil
Berlijn nevel WNW 2
Frankfort ba. bew. WNW 3
München regen NNW 5
Zürich zw bew. W 1
Wenen zw. bew. NW 6
Rome weerlicht OZO 3
zijn er niet. Zij zijn verdronken. Er
zijn vele lege plekken op de dijk.
De sirenes, die gillende fluittonen
zullen geven, staan onder stoom. In
het genadeloze kunstlicht, dat uit de
hoeken der dertig meter hoge masten
straalt, zal men elkander straks geluk
wensen. Harde vuisten zullen er wor
den gedrukt. De vloot voor het voor
malige dijkgat voor het destijds acht
honderd zielen tellende Ouwerkerk
zal herademen.
De politieke horizon vai de West-
duitse kanselier, dr. Adenauer, werd
Donderdag verduisterd door coalitie
moeilijkheden, ontstaan doordat zijn
voormalige minister van Justitie dr.
Thomas Dchler, nu fractieleider van
de vrije democraten, een der coalitie
partijen, openlijk toenadering zocht tot
de sociaal-democratische partij.
In een interview met de sociaal
democratische „Westdeutsche Freie
Presse", zei Dehler, dat hij trots was
op de samenwerking, welke in de kei
zertijd en tijdens de republiek van
Weimar had bestaan tussen de Duitse
liberalen (van wie de vrije democra
ten zeggen de erfgenamen te zijn), en
de sociaal-democraten.
Het verheugde hem, dat de debatten
in de Bondsdag van de vorige week
hadden aangetoond, dat de afscheiding
tussen de beide partijen begon te ver
vagen.
Enkele minuten na halfelf is gistermorgen de derde caisson in
het stroomgebied bij Ouwerkerk op Schouwen-Duiveland gevaren.
Een dicht wolkendek hing laag boven het eiland toen het betonnen
gevaarte met een snelheid van 40 centimeter per seconde zijn be
stemming bereikte. Er onts.tond een incident, toen een der arbei
ders, die zich boven op de drijvende kolos bevonden, aan de
arbeiders, die zich boven op de drijvende kolos bevonden, aan de
landzijde in het gat stortte. De man kon gemakkelijk worden gered;
hij was ongedeerd. Inmiddels sjorden acht sleepboten de laatste
vierde caisson naar een plek vlak voor de opening.
ZEELAND Tientallen Nederlandse en buitenland-
De spanning op Schouwen en Dui-
veland steeg gistermorgen reeds met
het uur. De derde caisson zonk vol
gens plan. Steeds groeide de vloot van
schepen voor Ouwerkerk en het daar
achter gelegen Nieuwerkerk, waar ten
minste 400 mensen in de week van de
Februariramp de dood vonden.
Door het plaatsen van de derde cais
son werd het stroom gat tot minder
dan zestig meter verkleind.
Het „object Ouwerkerk" stond èis-
teren in de algemene belangstelling.
se journalisten en radio-verslaggevers
waren reeds op Schouwen en Duive-
land.
In de school van het voor een groot
deel nog onder water staande dorp
Ouwerkerk stonden de radio-hulpzen
ders opgesteld. Filmjournaals zullen
tot ver buiten onze landsgrenzen bet
beeld vertonen van de grote slag, die
aan het water zal worden toegebracht.
a Het Amerikaanse departement
van Buitenlandse Zaken heeft in de
afgelopen acht maanden 306 perso
neelsleden in- de Verenigde Staten en
178 niet-Amerikanen in het buiten
land ontslagen. Het ontslag geschiedde
om redenen van veiligheid.
Een liichtovname van liet in
varen van de derde Phoenix-
caisson in hel gat bij Ouwer
kerk, de laatste bres in de
dijken-van het rampgebied.
De vierde caisson, die gister
avond op zijn plaats werd
'gebracht, ligt neg te wachten
(eerste van links).
-
Prins Bernhard heeft als gevolg
van een lichte verkoudheid op
het laatste moment moeten afzien
van de voorgenomen tocht naar
het rampgebied ter gelegenheid
van de sluiting van het laatste
gat bij Ouwerkerk.
Omstreeks halfzes is koningin
Juliana per auto uit Soestdijk
naar het rampgebied vertrokken
met het doel zich daar op een der
schepen van de Rijkswaterstaat te
begeven.
SCHIP GESTRAND BIJ
SCHIERMONNNIKOOG
Gisteravond even na acht uur is aan
de noordkant van Schiermonnikoog
een tot riu toe onbekend schip gestrand.
Het heeft de irioodseinlichten in top.
DE start van de Unie-collecte 1953
was uitstekend. Van de eerste
honderd comité's, die hun opgave in
zonden, blijkt het totaalbedrag reeds
meer dan zeven duizend gulden hoger
te liggen dan de som, die- dezelfde
comité's het vorige jaar inden. Plaat
sen, die het vorige jaar in de opgave
ontbraken (al hielden ze misschien de
collecte wel), zijn thans present. Van
deze eerste honderd zijn dat: Maas
land, Geld-rop, Den Bosch, B-arn-eveld,
Twijzelerheide, Vinkeveen, Ermelo II,
Abcoude, Stoutenbur-g.
Als deze groei zich ook bij de andere
comité's doorzet, is er grote kans dit
jaar de drie ton te balen. Verleden
jaar toch was het totaalbedrag reeds
f 275.546,29.
Daarom zij thans voor de comité's,
die nog bez'ig zijn of nog moeten be
ginnen, het parool: Op naar de drie
ton!
Dat moet in het jubileumjaar van
de „Unie een School met de Bijbel"
mogelijk zijn!
OOK WILDE DEMONSTRATIES IN TAL
VAN ANDERE ITALIAANSE STEDEN
Woeste straatgevechten hebben gedurende de afgelopen 48 uur in Triëst
plaatsgevonden. Er zijn ten minste 10 personen doodgeschoten. Het aantal ge«
wonden bedraagt meer dan honderd. Onder deze gewonden bevinden zich vele
studenten.
Ten gevolge van handgranaten, die
in de politiegelederen geworpen wer
den, zijn drie of meer agenten gewond.
Er doen berichten de ronde volgens
welke een hunner overleden zou zijn,
maar van deze berichten was geen be
vestiging te krijgen. De politie heeft
geen communiqué uitgegeven.
Gistermiddag zijn eenheden van de
Britse en Amerikaanse troepen, welke
de lei-omstreden zone A van het vrije
gebied van Triëst bezet houden, met
Bij Ouwerkerk op Schouwen-Didve-
land heerste gisteren grote bedrijvig
heid, want er moest nog veel werk
verzet worden voor ook de laatste
caisson gisteravond in het sluitgat werd
geplaatst. Mansgrote blokken steen
werden rondom de caisson gestort en
een zuiger zorgde voor zand en leem.
(Van een verslaggever)
Op de snelweg tussen Amsterdam en
Haarlem zijn gisteravond omstreeks
zes uur ter hoogte van het Kruithuis
bij Halfweg twee personenauto's te
gen elkaar gebotst. De gevolgen wa
ren verschrikkelijk: de bestuurder
van een der wagens, de 57-jarige K.
F. K. uit Amsterdam, werd gedood
en twee personen zijn in zorgwekken
de toestand naar het Wilhelmina Gast
huis te Amsterdam overgebracht. De
beide auto's waren volkomen ver
nield en een vrachtauto liep ook
schade op. In het duister van de
avond leverde de enorme ravage een
luguber sohouwspel op.
In de richting, Amsterdam reed een
vrachtauto, die werd ingehaald door
een klein model personenwagen. Op
hetzelfde ogenblik passeerde een an
dere personenauto, die op weg was
naar Haarlem, zijn voorganger, zodat
op dit tijdstip op de drie banen van
de snelweg vier auto's naast elkaar
reden. De gevolgen bleven niet uit:
de beide auto's, die elk een voorgan-
V.N.S. BESTELT MOTOR-
VRACHTSCHIP
De Vereenigde Nederlandse scheep
vaartmij heeft aan Van der Giessen en
Zoon te Kriimipen aan de IJsseï de
bouw opgedragen van een motor-
vrachtschip van 11.000 ton draagver
mogen, op te leveren Augustus 1956.
Het schip zal worden uitgerust met
een 8-cyl. B. en W. Dieselmotor van
9000 a.p.k., waardoor het een snelheid
zal krijgen van 16y> a 17 mijl. Het
schip zal accommodatie bieden voor 12
passagiers.
jer inhaalden, botsten met een gewel
dige klap tegen elkaar en de kleine
personenauto reed daarna weer tegen
de vrachtwagen aan.
De bestuurder van de kleine auto
overleed ter plaatse en de naast hem
zittende dame, de 49-jarige A. J.
uit Kampen, werd levensgevaarlijk
gewond. Ook de bestuurder van de
andere, bij de botsing betrokken, per
sonenauto, de 50-jarige D. B. uit Zaan
dam, kreeg verwondingen. De mede-
inzittende, de 48-jarige II. B. uit
Zaandam, is minder gevaarlijk gewond,
"naar ook zij is onmiddellijk naar het
ziekenhuis vervoerd, met nog een der
de inzittende. ITet verkeer is geruime
'id gestremd.
de bajonet op het geweer naar het
Piazza Dell' Unita in de havenwijk ge
trokken, waar de vcrwoedste gevech
ten geleverd zijn en op een gegeven
ogenblik 10.000 demonstranten bijeen
waren.
Later op de dag werd het in de stad)
betrekkelijk rustig, hoewel de span-,
ning nog te voelen was. In de voor
avond trok de Britse eenheid zich terug
terwijl de Amerikanen posten betrok
ken in het stadhuis op de Piazza Dell'
Unita.
De bloedige botsingen in Triëst gin
gen vergezeld van wilde demonstraties
in andere grote Italiaanse stedeh, zo
als Rome, Milaan, Genua, Florence,
Bari, Catania, Napels, Bologna, Vene
tië, Padua, Udlne, A-nccna, Bcdzano en
Modena.
De demonstranten gooiden de ruiten
in bij het Britse consulaat op de Piazza
di Spagna in het centrum van Rome.
Zij accentueerden het Italiaanse on
geduld, dat sinds 8 October heerst toen
in een Brits-Amerikaanse nota bekend
gemaakt was, dat hun troepen zich uit
zone A zouden terugtrekken en de re
gering aan de Italianen zou worden
overgedragen.
De Amerikaanse ambassadrice Clare
Booth Luce heeft gisteren met premier
Pella geconfereerd over „middelen ter
vermindering van de spanning".
Het felst was de agitatie tegen de
Engelsen. Uit de menigte klonken kre
ten als: „Kolonialen" en „Is dit Kenia".
In Rome zongen duizenden school
kinderen: „De Britten vermoordden
hen, de Britten vermoordden hen",
waarmee zij doelden op de gisteren in
Triëst gehouden demonstraties tijdens
welke de door de Engelsen opgeleide
en uit Italianen en Slaviërs bestaande
politiemacht het vuur op de eerste
demonstranten openden.
In Triëst werd het verschijnen van
Amerikaanse soldaten op de Piazza
Dell' Unita na de verbitterde bloedige
gevechten toegejuicht door de Ita
liaanse demonstranten, die aich nog op
het plein bevonden.
Gisteren om 4 uur werd op 't Piazza
Dell' Unita een derde handgranaat ge
worpen. Een lege politiejeep en een
vrachtauto vlogen in brand.
Terwijl de menigte, die daar samen
dromde, vluchtte, begon de politie
weer met haar karabijnen te vuren.
Ten miinste één persoon werd gewond.
Hij werd met een ambulance naar het
ziekenhuis gebracht.
De burgemeester van Triëst, Gianni
Bartoli, heeft in telegrammen aan
premier Churchill, president Eisen
hower en ambassadeur Luce tegen het
optreden van de politie geprotesteerd.
De bankbiljettencirculatie in Indo
nesië is in de week per 28 October jl.
gedaald van Rp. 4.939.530.633 tot Rp.
4.882.672.382. aldus blijkt uit de week
staat van de Javasche Bank.
De post munt en muntmateriaal goud
nam toe van Rp. 1.700.980.595 tot Rp.
1.701.140.968.
