VASTGEPRAAT
DORP VAN WITTEKOOL
EN... VAN OPERETTE
Wij willen vechten
voor de hoofdstad
D'
DE
Om aan strop te ontkomen
door
prof. dr. C. Gerretson
WA
M*
Koningin opent
intern, congres
oud-strijders
Amerika wel
Russische nota
„verdraaid"
r
Noordscharwoude is een kunstzinnig familiedorp
STEM VAN INDUSTRIEEL UIT NOORD:
\wereldexpositie\
zou kloek
gebaar zijn
AK
AL VÓÓR het begin van deze
eeuw speelden en zongen de
dorpelingen op het toneel, niet
om geld of goed, maar ter wille
van de kunst, met liefde en toe
wijding. Toen de jongeren ouder
werden, waren er nieuwe jonge
ren, die het werk voortzetten.
JB
MSTERDAM-CENTRUM
Onthoofd
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1953
DE TELEGRAAF
5
AAN de verbijsterende verwardheid
van de diplomatieke manoeuvres der
laatste weken heeft het jongste Rus
sische antwoord een kordaat einde
gemaakt. Wij weten nu ten minste
waar wij staan. De internationale diploma
tie heeft, althans wat het Westen betreft,
zich volkomen vastgepraat.
E kern der uitvoerige Russische nota is vervat
in eén zinsnede: Het Sovjet-gouvernement
wil niet meedoen aan de voorgestelde confe
rentie der Grote Vier, omdat „het feit, dat
het de grote belangrijkheid van de verzekering
van de Europese veiligheid erkent, betekent, dat
het zich zelf niet in een situatie wil brengen,
waarbij enerzijds de Duitse kwestie aan het onder
zoek van zulk een conferentie zou worden onder
worpen, terwijl anderzijds terzelfder tijd maatrege
len worden genomen, om de ratificatie van de
overeenkomsten van Parijs en van Bonn door de
slaten, die dit nog niet hebben gedaan, te ver
haasten."
Anders gezegd: het Sovjet-gouvernement be
schuldigt het Westen vierkant van een „protestatio
actui contraria". van met de mond een vredes
politiek voor te staan, maar met de daad, zacht
gezegd de vrede, door de bewapening van Duits
land, in gevaar te brengen.
Men kan zich met grote woorden als: Rusland
heeft nu bewezen door niet te willen praten de
vrede niet te willen. van deze beschuldiging
afmaken, maar daarmee is men er niet. Lang niet.
Het is beter, ons af te vragen of ook het Westen
aan deze impasse schuld heeft.
11 Mei heeft het voorstel van Churchill tot het
houden van een conferentie a la Yalta het eerst
het reeds lang bestaande verschil van inzicht tussen
de beide buitencontinentale Angelsaksische zee
mogendheden openbaar gemaakt: Amerika wil,
overtuigd dat er met Moskou althans voor het
ogenblik toch niet te praten valt. met kracht voort-
Varen om de ontworpen Atlantische defensie, vóór
En over dit resultaat heet het Westen thans
„ernstig teleurgesteld".
IS er voor deze teleurstelling reden? Ons dunkt
van met. De Westerse Grote Drie, die deze
„openbare onderhandelingen" (want als zodanig
kunnen deze nota's worden beschouwd) hebben
gevoerd, moeten hebben geweien, dat zij slechts
op een mislukking moesten uitdraaien. Er is zelfs
goede reden om aan te nemen, dat deze mislukking
hun eigenlijke doel en het doel van hun openbaar
heid is geweest. Niet alleen om het vormen van
een nieuw diplomatiek eenheidsfront van het Wes
ten, dat het geschil tussen de Angelsaksers verber
gen kon, is het te doen geweest- Maar in bijna alle
landen van West-Europa, en vooral in Engeland en
Frankrijk, de Europese Grote Twee. bestaat een
aanzienlijke minderheid, die nog in het nut van
onderhandelingen met de Sovjet Republiek gelooft,
en die geneigd is, om dit geloof ten grondslag te
leggen aan de buitenlandse politiek van een moge
lijk nieuw volksfront met de communisten.
In Italië is deze ontwikkeling het verst voortge
schreden, maar zij dreigt ook in Frankrijk de poli
tieke grondslag van de Europese Defensie Gemeen
schap en daardoor de financiële grondslag van de
opbouw harer strijdkrachten weg te slaan. Het is
Churchill er vooral om te doen geweest Labour te
bewijzen, dat de conservatieve regering niet
anders kan, dat, tegenover de houding der Sovjets,
geen andere politiek dan de weerbaarmaking van
West-Europa mogelijk is. Uit dat oogpunt bezien,
wordt de Westerse diplomatie aannemelijker, maar
uit dat oogpunt ook dient haar slagen of mislukken
te worden beoordeeld.
rANNEER dit nu inderdaad het doel van de
nota-wisseling is geweest, dan is dat doel
niet bereikt. Want elke. ook de jongste,
nota van Moskou borrelt over van praat-
lust. Stelde het Westen één conferentie voor:
Moskou acht er minstens twee noodzakelijk, maar
maakt, door de eis dat die van Vijf de voorrang
moet hebben en passant ook die van Vier voor
zichtigheidshalve voorlopig onmogelijk. Wil het
Westen alleen direct belanghebbenden aan de ronde
of vierkante praattafel over Korea: Moskou wenst
ook de neutralen („wier advies zulk een serieuze
bijdrage tot de oplossing van dit vraagstuk zou
zijn") te zien uitgenodigd. Hoe meer zielen
(praters) schijnt het laatste devies van Moskou te
zijn, hoe meer kansen voor Pax. Het gehele Sovjet-
antwoord sprankelt van een ingehouden ironische
gees igheid. Want het zijn juist de Westerse mo
gendheden. de Verenigde Staten voorop, die ver
antwoordelijk zyn voor het allerzotste stelsel, op
algemene conferenties als de Vergadering der Ver
enigde Naties Jan Alleman te laten meepraten,
meebeoordelen en meebeslissen over zaken, waar
van Jan niets weet -en waarbij hij geen belang
heeft. Moskou weet te goed welk een schitterende
propaganda-gelegenheid dergelijke conferenties
zijn, om niet te trachten er de verhouding tussen
Oost en West verder mee te vertroebelen.
AAR, en dit is ernstiger, de Westerse nota's
kunnen bij de Westerse voorstanders van
doorpraten ook moeilijk de overtuiging wek
ken, dat de weigering van Moskou, om in
vciuuc. ua3UU" uw-—.- V—- óe voorstellen der Grote Drie te treden, onredelijk
van iaren) een hete oorlog zal uitbreken, en wil is. Het staat, zeker in hun ogen. sterk door zijn
daarom reeds nü met het Sovjet-gouvernement tot yerwijzingjiaar het accoord van Potsdam en naar
een soortgelijk accoord komen als ook Amerika be
oogt.
Sir Winston Churchill
I
Verschillend Imicht
alles het Westeuropese bastion, ten spoedigste te
voltooien, om dan, steunend op de Europese De
fensie Gemeenschap, als evenknie in West-Europa
van de Sovjet-Republiek, een modus vivendi te
negotiëren, die voor een niet al te kort tijdperk
uitzicht opent op het behoud van de vrede; Enge
land wil dat ook wel, maar vreest, dat terwijl men
met de bouw van het bastion doende is (een kwestie
NATUURLIJK moest dit verschil van inzicht
tussen de Angelsaksers zo spoedig mogelijk,
door een „gemeenschappelijke politiek aan
bet oog van het publiek worden onttrokken.
De wijze waarop lag voor de hand. Het beslech
ten van het geschil tussen de Angelsaksers in
dien dit al mogelijk zou zijn kon alleen zin heb
ben, indien vooraf vaststond, met slechts dat de
Sovjet-Republiek praten wiilde dat wil ze altijd,
vooral praten over „gaan praten", welbewust, dat
de Westerlingen zich door al dat publiek gepraat
steeds meer vastpraten maar praten op een
voor het ganse Westen aannemelyke basis. En zulk
een basis, eerste moeilijkheid ontbrak aanvanke
lijk juist aan het Westen: want Churchill wilde een
algemeen" gepraat over alle problemen die par
tijen zouden te berde brengen, en^Amen!ka wiïlde
"Jc" met wesi-uuitsiana ais meaeiia-voorvecnier. eei
liever geen gepraat en althans slechts een over ee herstel yan een Herenigd Duitsland als een vrede-
het Frans-Russische Verdrag om gezamenlijk maat
regelen te nemen tegen het gevaar van een weder-
geooorte van het Duitse militarisme. Hoe is het,
vraagt het Russische antwoord, met dat verdrag
verenigbaar, indien Frankrijk thans mede zou wer
ken aan de Duitse herbewapening?
Het is zo: de beschuldiging dat de Europese De
fensie Gemeenschap een agressief karakter draagt,
schijnt ons de dwaasheid gekroond, maar klinkt
Adenauer's bewering, dat West-Duitslands deel
neming in die gemeenschap de beste waarborg is
tegen dat gevaar overtuigend voor het Westen-zelf,
welks oren nog tuiten van de daverende toejuiching
waarmede de Bondsdag 's mans verklaring begroet
te. dat West-Duitsland de Oder-Neisze grens nooit
zal 'erkennen?
Het zou met zo vreemd zijn, dat aan het meren
deel van hen. aan wie de nota-wisseling Moskou's
onredelijkheid bedoelde te bewijzen, de klacht van
het Sovjet-gouvernement, dat juist het in werking
treden van de Europese Defensie Gemeenschap,
met West-Duitsland als medelid-voorvechter, een
(Van onze Haagse redactie).
DEN HAAG, 6 Nov. De Ko
ningin zal Maandag 16 November
in de Ridderzaal het Wereldcon
gres van oud-strijders openen. Er
komen 150 gedelegeerden van de
in 1950 opgerichte World Vete-
rance Federation (W.V.F.). die 16
millioen leden uit 20 landen telt.
De Duitse oud-strijders zullen
door waarnemers vertegenwoor
digd zijn. Arabieren en Israëliërs.
Joegoslaven en Italianen komen
hier vreedzaam bijeen.
NEW YORK, 6 Nov. De be-
heerschapscommissie van de
UNO heeft gisteren met 22 tegen
18 stemmen bij 19 onthoudingen
bepaald, dat Amerika niet langer
rapporten over Porto Rico be
hoeft in te dienen, daar dit land
niet langer als een niet-zelfbe-
sturend gebied kan worden be
schouwd.
In de uit veertien punten be
staande resolutie was een door
Birma, Guatemala. Honduras, In
dia en Mexico ingediend amen
dement opgenomen, waarbij de
UNO-Assemblée de bevoegdheid
krijgt, vast te stellen, of een be
paald gebied als niet-zelfbestu-
rend moet worden beschouwd.
(Dezelfde commissie heeft on
langs een verzoek van Nederland,
geen rapporten meer over Suri
name en de Antillen te behoeven
indienen, omdat deze gebieden
thans zelfbestuur hebben, afge
wezen.)
MOSKOU ZEGT:
LONDEN, 6 Nov. De Weste
lijke mogendheden hebben dt
Russische nota van 3 November
waarin het geallieerde voorstel
voor een viermogendhedenconfe-
rentie in Lugano werd afgewezen
„verdraaid", zo heeft een poli
tieke commentator gisteravond
voor radio Moskou beweerd.
De Westelijke persbureaux en
radiostations, aldus de commen
tator, maakten reeds bekend, dat
de nota een weigering inhield,
voordat zij nog was gepubliceerd.
De Sovjet-regering had echter
in deze nota volgens de commen
tator nogmaals onderstreept, dat
het voor de Amerikanen. Engel
sen. Fransen en Russen, noodza
kelijk is, om tezamen met verte
genwoordigers van Oost- en
West-Duitsland tot een oplossing
van de Duitse problemen te
komen.
„De verklaring van de Weste
lijke mogendheden, dat Rusland
niet wil onderhandelen", zo voeg
de hij er nog aan toe. „is maar
voor één uitleg vatbaar; zij zijn
zelf niet genegen, de Duitse kwes
tie op te lossen". (Reuter)
vast en beperkt program.
De mogelijkheid van een herhaling van het
drama van Yalta was echter zo'n schrikbeeld zelfs
voor de Britse diplomatie, dat Salisbury er zonder
veel moeite in slaagde het Britse kabinet tegen dit
denkbeeld te doen stelling nemen. Eenmaal eens
over de noodzakelijkheid van een program en een
beperkt program, kon de nota-wisseling beginnen.
De Westerse nota van 15 Juli stelde een vier-
mogendheden-conferentie voor over het Duitse
arobleem en dat nog in engere zin. Natuurlijk
bepleitte Moskou in zijn antwoord-nota van
4 Augustus een agenda, waarop alle betwiste pun-
- lirnll/o nnlo Ifi Allfnclllc wpn
lievende staat onmogelijk zou maken, veel over
tuigender zou voorkomen
E zaak is, dat het Westen zich heeft vastge
praat tegen en in zijn eigen phraseologie. In
de eerste plaats tegen de phrase, dat er geen
geschil ter wereld is, dat niet door praten
(„overleg") op redelyke wijze zou kunnen worden
opgelost: de grondslag van de Verenigde Naties. De
persoonlijke levenservaring van ieder mens bewijst
het tegendeel. Er zijn nu eenmaal in het leven van
mensen en volkeren onoplosbare conflicten, die
-x r mensen Cil VU11VC1CI1 ui lupiuauai c lumuiicn. uit
ten zouden pryken: welke nota 16 Augustus wera siechts door buigen of barsten kunnen beëindigd
bevestigd en uitgewerkt. Waarop de Westerse
Grote Drie weer reageerden met een voorstel om
15 October de Vier Mogendheden te Lugano bijeen
te roepen om een tot dit probleem beperkte agenda
te bespreken.
In de Sovjet-nota van 28 September werd dit
worden,
Nederland b v. is nu eenmaal, door zijn te geringe
diepte, tegen een aanval uit het Oosten onhoudbaar;
ook het Noordatlantische bondgenootschap kan het
tegen het gevaar van een snelle bezetting niet be
veiligen. Iets, hoewel niet zó héél veel. beter zou
voorstel aanvaard onder conditie van het dan ook het er komen voor te staan, zo ook Duitsland in
bijeenroepen van een Vijf-Mogendheden-Confe- staat werd gesteld zich te verweren en daardoor de
rentie (waaraan dus communistisch China zou eerste lijn van verdediging meer naar het Oosten
deelnemen) ter behandeling der overige betwiste kon worden verlegd. Om dat te bereiken dient de
punten. De Grote Drie doen op dit nieuwe punt Europese Defensie Gemeenschap, waarvan ook
in hun nota van 18 October een concessie, die de West-Duitsland lid zal zijn.
deelneming van communistisch China aan de Maar het Sovjet-gouvernement acht de bewape-
Korea-conferentie zal mogelijk maken: er zullen ning van West-Duitsland een bedreiging. Of dit,
dus. wordt dit voorstel aanvaard, voor het Westen wat de Westelijke bedoeling betreft, zo is, speelt
en het Oosten twee conferenties zijn, elk met een jn de verhouding van Oost en West geen rol. Zelfs
beperkt program, nl. het Duitse en het Koreaanse niet, of Moskou zich werkelijk bedreigd gevoelt,
vraagstuk- of het maar voorwendt. De verhouding wordt be-
Er was echter in deze nota nóg een meer verho- paald door het enkele feit, dat Moskou het officieel
len concessie: het Duitse vraagstuk zou in volle zo opvat en zich practisch naar die opvatting ge-
omvang. in al zijn aspecten kunnen worden bespro
ken, wat betekende, dat ook de Westduitse herbe
wapening door de Sovjets ter sprake zou kunnen
worden gebracht. Dit was het, wat de Sovjet-Repu
bliek van het begin af gewild had en tevens een
Amerikaanse (tot één. zij het een belangrijk, pro
bleem beperkte) concessie aan Churchill, die, zoals
wij zagen, aan dergelijke „vrije" besprekingen de
voorkeur geeft.
Op grond dezer concessie was men vooral in
Londen enigszins optimistisch gestemd, en hoopte
men. dat de Sovjets op de nader voorgestelde con
ferentiedatum. 9 November, te Lugano verschijnen
zouden. Doch het jongste Russische antwoord slaat
deze hoop de bodem in. Het keert, ook voor het
Oosten, terug tot het stelsel van algemene, vrije
besprekingen, zonder speciale agenda's, en met
een zo groot mogelijk aantal deelnemende staten.
Maar tevens spreekt de jongste Russische nota
het grote, tot dusver verzwegen, woord wel zeer
gelaten uit: de Sovjet-Republiek weigert over
vrede te praten, wanneer het Westen voortgaat
West-Duitsland te wapenen.
dragen zal. En daar wij weten (men vergelijke het
boek van generaal Kruis), dat, zoals de militaire
verhoudingen thans liggen, de Sovjet-republiek,
voor een snelle, preventieve aanval nog steeds de
„meest gerede partij" is. betekent dit, dat Neder
land voor het vreselijke dilemma staat óf weerloos
te blijven, óf door een militair bondgenootschap
(ook) met West-Duitsland, partij te worden in het
onoplosbare conflict over de hereniging van Duits
land.
Nederland, en met Nederland de zes staten, zijn
in deze afschuwelijke impasse geraakt door het
besluit tot verdeling van Duitsland, tijdens het di
plomatieke gepraat te Yalta (en later te Potsdam)
buiten hun voorkennis genomen.
En geen diplomatiek gepraat, zelfs niet van de
nog overlevende prater van Yalta, zal ons daaruit
kunnen helpen; zelfs praten blijkt nu door het
nieuwe bondgenootschap onmogelijk geworden.
Het „grote woord", dat Moskou in zijn jongste
nota heeft uitgesproken, opent voor West-Europa
een toekomst, die men niet zonder huivering kan
inzien.
<cn
En toch -
OMANTIEK en
zuurkool
zoudt ge zo zeg
gen passen
niet erg goed
bij elkaar.
midden tussen de
koolvelden van de Langedijk
hebben we een sprookje be
leefd, hebben we Manja ho
ren zingen en Mariza en Ilka
ontmoet en graaf Tassilo en
vorst Populescu en baron
Zsupan en al die andere crea
ties van Kalmans muzikale
fantasie. Ja, Noord-Scharwou-
de is niet alleen beroemd we
gens zijn kool, het heeft zich
ook een reputatie verworven
door de jaarlijkse opvoering
van een operette
Noord-Scharwoude! Hand op 't
hart weet ge waar het ligt?
Met het treintje naar Alkmaar en
dan met de bus langs de lange
Langedijk, langs vaartjes met
schuitjes vol rodekool en groene-
kool en wittekool, langs zuur-
koolfabneken en ranke brugge
tjes en langs propere huisjes.
Een smal, bochtig weggetje. En
't ene dorp gaat over in 't andere
dorp. De hele dijk is één dorp.
En dan zijn we plotseling waar
we wezen moeten, vlak voor
Noord-Scharwou's Concordia, bij
Sjaantje Liefhebber.
TREK HEEFT
in zuurkool met
uorst, moet eens naar
Noordscharwoude gaan.
Maar ga er niet heen op
een operettedag; want
dan is er geen tijd voor
een warme maaltijd.
Dan staat alles in het
teken van het muziek
spel.
Hetgeen trouwens ook
een goede reden
kan zijn naar Noord-
scharwoude te gaan.
ALS GE eens zo'n eerlijke,
hartstochtelijke, schier on
gebreidelde trek hebt in zuur
kool met worst
dan., ge weet
het nu. Ga er
evenwel niet
heen op z
operettedag,
want dan heeft
Sjaantje de
handen vol met
ander werk.
Dan moet ge
uw maal doen
aan de toon-
CAÏRO, 6 Nov. Het In
Cairo zetelende Revolutionnai-
re Tribunaal zal morgen. Zater
dag, uitspraak doen in de af
faire van de aankoop van Ita
liaanse granaten voor het Egyp
tische leger gedurende de oor
log in Palestina. De man, die in
deze zaak terechtstaat en tegen
wie reeds de doodstraf is geëist,
is kolonel Abdel Ghaffar Osman,
ex-chef van de dienst der mu
nitievoorziening van het Egypti
sche leger.
Tijdens het verhoor ontspon zich
heden de volgende merkwaardige
dialoog tussen de president van
het Hof, majoor-vlieger Abdel
Latif Boghdad (die tevens minis
ter van Oorlog is) en de ver
dachte:
President: „Gij hebt een
uwer verwanten zijn vrouw ont
stolen door hem voor geruime
tijd met een speciale missie naar
het buitenland te sturen. Het is
dus niet te verwonderen, dat gij
er ook geen bezwaar in zag uw
land en uw leger te bestelen."
Verdachte: „Ik ben een pa
triot en heb twee vrouwen.'"
President: „Ja, maar een
er van is een Engelse, die op een
bureau heeft gewerkt, dat een on
derdeel vormt van het Britse
hoofdkwartier."
Verdachte gaf dit toe, waarna
de president vervolgde:
„Gij liet het toe, dat uw vrouw
voor het Britse leger werkte. Zij
was de zaak der Engelsen toe
gedaan en gij zijt dus ook door
dergelijke gevoelens besmet."
Verdachte: „Ik ben bereid
haar onmiddellijk te verstoten,
als u daar prijs op zou stellen."
President: „Dat zou uw
andere vrouw, de Egyptische, on
getwijfeld plezier doen, maar het
laat het Hof koud."
Ve r d a c h t e: „Als u mijn En
gelse vrouw nog wantrouwt zal ik
haar eerst verstoten en dan do
den"
Zonder op dit ongetwijfeld on
verwachte antwoord nader in te
gaan, zette de president het ver
hoor voort, ten einde er achter te
komen, of de Italiaanse granaten,
die tegen 15 piaster per stuk aan
geboden waren, door de kolonel
met een zoet winstje van 50 pias
ter per granaat aan de regering
waren overgedaan. (Reuter)
b TONDEN DE GROTE
MANNEN in Amster
dam nu maar eens
naast het gemeentebe
stuur, dan zouden de zaken
in de hoofdstad wel beter
gaan!''
Zo luidt de verzuchting van de
heer T. C. Groot, een industrieel
uit Amsterdam-Noord, en be
kend pionier voor een tunnel on
der het IJ. Ook hem hebben wij
de vraag voorgelegd wat hij
denkt over het lot van de hoofd
stad. Reeds hebben het raadslid,
mevr. Wijsmuller, de oud-direc
teur van de Twentsche Bank,
mr. Van Leeuwen en de oud-bur
gemeester, de heer F. de Boer,
hun indrukken over dit onder
werp weergegeven in een drietal
artikelen in ons blad. Zij lieten
daarin doorklinken, dat de voor
waarden om Amsterdam weer tot
de oude grootheid te verheffen,
wel degelijk aanwezig zijn.
TUNNEL-MISÈRE
Ni U brengt de heer Groot zijn
l grieven en wensen tot
uiting. De tunnelmisère weegt
hem zwaar. Ach, waarom moet
de barrière tussen het Noorden
en de rest van de stad tot in den
treure blijven bestaan? De stad
zou al zoveel gewonnen hebben,
indien naast de andere verkeers
problemen ook voor dit vraag
stuk een oplossing tot stand kon
worden gebracht.
„Is het een wonder, dat de re.
gering zich met het tunnelplan
is gaan bemoeien?" roept de heer
Groot uit. „Onze stad heeft zich
zo onmachtig getoond, dat zü
daardoor feitelijk om die tussen
komst gevraagd heeftWaar
blyven nu de Amsterdammers,
die ten einde raad besluiten om
het geld zelf maar op tafel te
leggen, zij het voor een ander, en
dan verantwoord, plan?
Terecht heeft mr. Van Leeu.
wen gezegd, dat een tunnel voor
rang dient te hebben, en juist
zijn ook de woorden van de heer
De Boer: „Amsterdam kan zich
de weelde van het niet bezitten
van een tunnel niet veroorlo
ven".
particuliere plan van ir. Lugt c.s.
destijds niet uitgevoerd om op
het Frederiksplein te bouwen?
Wat dat maar geschied: er zou
een wereldwonder bijgekomen
zijn. als dit „Lugt-ikasteel" wer
kelijkheid was geworden".
OPGEPAST
CE
WONEN
MSTERDAMMERS willen
wonen. Het woninigbouw-
oeleid laat te wensen over en de
heer Groot geeft daarvan een
paar typische voorbeelden.
„Woningen? Och, die worden
wel in Amstelveen en Landsmeer
gebouwd! Daar heeft men geen
erfpacht en dat zijn de plaatsen
waar initiatief heerst en waar
men datgene weet uit te buiten,
vat de hoofdstad weggooit. Men
denke eens aan het verzuim om
.n Amsterdam-Noord voldoende
te bouwen. Waarom moeten de
duizenden die hier werken, door
de gehele stad worden geperst,
om van de dagtaak naar huis te
kunnen komen? Hoe komt men
van het Centraal Station in de
Slotermeer en dus in de „tuin
stad"? Door de Haarlemmerstraat
en Haarlemmerdijk? Een haast
onmogelijke opgave".
EEN LIED
T N NOORD klinkt het lied
9)1 van de arbeid, maar ook de
...acht van de woonmisère. Niet
minder dan 25000 arbeiders heb-
Den daar hun taak, van wie er
dagelykf 17.000 de pont over
moeten omdat er geen huizen
zijn. Toch is er bouwterrein be
schikbaar, dat niet behoeft te
worden opgehoogd en waar geen
verzakkingen dreigen. Kom, Am
sterdam, geeft de werkers daar
een onderdak.er is zelfs
ruimte voor een huis met een
groenten-tuintje en een schuur
tje om in de vrije ogenblikken te
kunnen knutselen".
„LUGT'-KASTEEL
EN DAT ONZE STAD voor
zichzelf niet een waardig
tehuis kan bouwen, dat
tientallen jaren wikt en weegt en
nimmer maar besluiten kan waar
dit stadhuis toch komen moet, is
ook deze criticus een doorn in het
oog.
„In 1932 is het paleis op de
Dam voor tien millioen verkocht
Wij hadden daarvoor een stad
huis kunnen scheppen dat klonk
als een klok. Waarom bv. het
Van links naar rechts: Koos
Sicwerts als zigeunerprimas, Hanny
Wolfswinkel als gravin Mariza, en
J. Wiersma als Tschekko, dienaar
van de gravin.
bank in de ruime gelagkamer.
Mèt of zonder suiker. „Eén bor
reltje is net zoveel als twee
sneetjes brood!" zegt een Schar-
woudenaar. Als ge geluk hebt,
maakt ge er kenis met Jan
Klinkert, voorzitter van de ope
rettevereniging „Caecilia", in het
burgerleven baas van een tim
merfabriek. Of Wiersma. de bloe
mist, of Piet Tromp, de kruide
nier. allen acteurs met hart en
ziel
We zitten op rij 8 in de grote
feestzaal van Concordia. Het is
stampvol. Vijfhonderd personen,
deels uit de wijde omtrek. Aan
gevoerd met auto's en bussen. Tot
vroeg in de volgende ochtend
staan er speciale bussen gereed,
om de gasten naar huis te bren
gen. Want, als ge de Caecilianen
wilt zien. moet ge naar Noord
scharwoude komen; Caecilia
komt niet naar u toe. Dat is nu
eenmaal traditie!
T raditie
Zij ging wel eens voor- en ach
teruit. maar thans is Caecilia een
bloeiende vereniging, die er niet
voor terugdeinst klassieke ope
rettes op te voeren. Verleden jaar
was het „De vrolijke weduwe",
het volgend jaar waagt zij zich
aan „De bloem van Hawaii" en
vanavond zullen we „Gravin Ma
riza" zien. Zestien voorstellingen
staan er op het programma en
alle avonden zijn al uitverkocht.
Het licht gaat uit en Jan Klin
kert verschijnt voor het doek. In
enkele sobere woorden gedenkt
hij Emmerich Kalman, die zojuist
op 71-jarige leeftijd te Parijs is
overleden en we vermoeden, dat
nergens ter wereld de dood van
de Hongaarse componist op zr
eenvoudige en tegelijk ontroe
rende wijze is herdacht als hier
door dit gezelschaD pretentieloze
muzieklievende plattelandsbewo
ners.
Artistenbloed
AN WORDT er gespeeld
Met élan en frisse moed.
Waar technisch kunnen te kort
schiet, wordt het manco ruim
schoots goedgemaakt door spon
tane geestdrift. En er zijn onder
de solisten een stuk of wat uit
blinkers en -sters, die zelfs voor
het oor en het oog van een streng
criticus kunnen bestaan. Hanny
Wolfswinkel en haar broer Piet
behoren tot een familie, die
sedert enige generaties artisten
bloed in de aderen heeft. Van
Piet Tromp weten we niet, wat
hij met meer ijver doet: ge
droogde appeltjes afwegen of een
zangrol instuderen. Als hij het
eerste zo goed doet als het laat
ste, dan kunnen zijn klanten te
vreden zijn.
Jan Klinkert, de zingende tim
merman („Kalm aan. Moritzl"),
en melkboer Glas zorgen, zonder
te overdrijven, voor humoris
tische afwisseling. Koos Sievverts
(met wie we straks er eentje
zonder suiker zullen nemen) zou
als zigeunerprimas in de poesta
en in Boedapest menige proef
van vergelijking kunnen door
staan en Jan Wiersma (die 91*
vele beroemde voorbeelden zei
den of nooit zijn rol goed kent,
maar er zich niettemin zonder
horten of stoten glansrijk door
heen speelt) slaagt er in van een
nevenrol een boeiende en ge
loofwaardige prestatie te maken.
Dan zijn er nog de heer R. Voor-
haar, de regisseur, klaarblijkelijk
even beminnelijk als energiek en
Annemarie Kühne. die zich van
de moeilijkste taak had te kwij
ten en op het wat enge toneel
dapper met haar ballet manoeu
vreert. Ten slotte een hartelijk
compliment aan het koor!
Glad mis
EENS is Dirk Witte te Noord
scharwoude geweest en dat
bezoek heeft hem geïnspireerd
tot een liedje op Trien, een struise
boerendeern.
Toen ik voor 't eerst jou heb
gezien
in 't land van Noordscharwou,
toen ik jou zag, m'n blonde
Trien,
dacht ik: jij wordt m'n vrouw!
Het liedje is nooit populair ge
worden op de Langedijk, want
de verliefde dichter zong ook:
Maar, druk ik jou eens aan m'n
vest,
dan ruik ik hooi. dan ruik ik
mest,
dan proef ik uit die geur van jou
de biggenteelt van Noordschar
wou!
Dat was natuurlijk glad mis,
want behalve een paar „zwarte
varkens" tijdens de bezetting zijn
er in het dorp nooit biggen vet
gemest. Maar Dirk Witte heeft
waarschijnlijk alleen maar be
langstelling gehad voor de meis-
kes, die de volle aandacht dan
ook wel verdienen. En wellicht
is dat ook een van <?e redenen,
waarom de Scharwouse operette
ons zo goed bevalt.
Waarmede we geenszins willen
beweren, dat de mannelijke jeugd
niet ook haar aandeel in het
succes van de avond heeft.
-O
J. KLINKERT als vorst Populesco.
Intussen heeft dat operettespe-
len met alleen de verdienste, dat
een groot deel van de dorpsbewo
ners naast de bevrediging van
het dagelijks werk ook de vreug
de geniet van een waardevolle
liefhebberij en dat ontspanning
wordt geboden aan een uitge
strekte streek, maar bovenal, dat
er in de plaats een hechte ge
meenschap is ontstaan van
vrienden en dat deze genegen
heid voor elkander uitstraalt
over de hele bevolking. Zo is
Noordscharwoude een familie
dorp geworden, een kunstzinnig
familiedorp met een mooie tra
ditie. E. JAN STOFFELS
NZE HAVEN is goed geoutil
leerd, mede dank zij parti
culier initiatief, doch de heer
Groot ziet op de achtergrond van
dit lichtpunt toch een gevaar: Het
Oostelijk deel van de haven heeft
volgens de uitbreidingsplannen
geen toekomst. Ten onrechte, vol
gens deze zegsman. „Wij hebben
daar juist een uitbreiding nodig,
Dijvoorbeeld volgens het plan van
ir. v. d. Schaar. Dan zouden de
zeeschepen zo veel mogelijk het
binnenland kunnen invaren tot
de mond van het afgesmeekte 1 MSTERDAM
Rijnkanaal en zouden de transito- 1 hoofdstad
goederen kunnen worden over- nic, wa„t het s;4at
geslagen. Hoe moeten de grote 1 -
zeescnepen uit de geprojecteer
de insteekhavens in West in het
Noordzeekanaal worden ge
loodst?"
„Pas op, Amsterdam! IJmui-
den is dicht bij en dan kunnen
de schepen daar wel lossen. Dan
behoeven deze het Noordzeeka
naal zelfs niet meer door; dan
hinderen de bruggen niet meer
en hebben we geen tunnels te
Velzen en Hembrug meer nodig.
Doch ook geen Amsterdammers
om de schepen te lossen".
HOOP
DE HEER GROOT heeft de
hoop niet opgegeven dat
Amsterdam in navolging van de
Maasstad toch nog eens tot gro
tere daadkracht zal komen en
weer de toon zal kunnen aange
ven als trotse hoofdstad aes lands.
Zodra de stadsbestuurders de
energie van weleer zullen her
vinden, zal de bevolking ten
volle achter hen staan.
„Ondanks alles", zo besluit de
heer Groot, „houden wij van onze
stad en willen wij voor haar
vechten. Welnu: Rotterdam treft
voorbereidingen voor een n a
t i o n a 1 e tentoonstelling in 1955.
Wie wil medewerken om in Am
sterdam in 1960 een wereld
tentoonstelling te houden? Het
zal vele millioenen kosten, maar
Amsterdam dient ziin plaats als
hoofdstad waard te zijn, en
dan heeft het ten minste weer een
kloek gebaar gemaakt".
nergens. De hoofd
stad mist in ons land
wezenlijke betekenis.
Dat zegt minister
Beel, en er is geen
woord Amsterdams
bij.
Burgemeester d'Ailly
een provinciaaltje, de
Amstel een boere-
slootje. Dat wordt er
in feite mee gezegd.
Toen ik het de eerste
keer las, moest ik
meteen op streng di
eet wegens verhoogde
bloeddruk. Mijn eer
ste gedachte was: ik
wil bloed zien. Maar
het hinderlijke feit,
dat men ten slotte be
schaafd is, weerhield
me er van in koppen-
snellerstenue naar
's-Gravenhage te snel
len.
Hoofdstedeling, zo
heb ik altijd oprecht
gemeend, moest eigen
lijk een beschermde
titel zijn, maar uit
overdreven beschei
denheid heb ik het
nooit willen voorstel
len. Men maakt zo
gauw schele ogen
Doch nu neemt men
ons in koelen bloede
deze titel af Wij zijn
met één slag ont
hoofd.
i In vroeger tijden
zou dit een zee van
bloed en tranen heb
ben opgeroepen. Onze
stamvader, de oude.
nobele, machtige Gijs-
breght en dit zeg
ik niet omdat ik fa
milie ben zou zijn
getrouwen in slagor
de hebben geschaard
en in een korte, doch
pittige veldtocht de
aan Amsterdam ver
schuldigde eerbied
spoedig hebben her
steld-
Andere tijden, an
dere zeden. Wij moe
ten een andere weg
volgen, al zijn wij qua
gevechtscapaciteit
verre in het voordeel,
omdat wij, dank zij de
vooruitziende geest
van Publieke Werken
over de grootste voor
raad beschikken van
het verschrikkelijkste
wapen dezer eeuw:
de pneumatische boor
Wij moeten onze
zelfbeheersing bewa
ren, plaatsgenoten.
Ook mij kwamen aan
vankelijk wilde plan
nen voor de geest.
Met een handjevol
keiharde vrijwilligers
de trotse vlag met de
Andrieskruisen op het
huis van de heer Beel
planten. Of een bom
bardement met Am
sterdamse korstjes op
het Plein in Den
Haag
Geduld, plaatsgeno
ten. Koel overleg zal
ons verder brengen.
De eerste gevolgen
van een en ander zijn
overigens toch al
merkbaar. Met de po
pulariteit van minis
ter Beel te onzent is
het uiteraard wel ge
daan. Zijn portret is
uit talloze Amster
damse huiskamers
verdwenen of toch
minstens tot nader
order andersom ge
zet.
Daar blijft het na
tuurlijk niet bij. In
verscheidene stadsde
len broeit het. Het
beste in ons komt
naar boven. Men wil
iets doen. Die daden
drang moet gecoördi
neerd worden. Het
woord is aan de ge
meenteraad, Wij moe
ten in dit uur alle ge
schillen, alle rangen,
standen en misstan
den. de IJtunnel, de
Willemsparkweg enz.
vergeten en ons als
^én man achter de
Raad plaatsen. Hij zal
dienen te bepalen wat
ons na deze gruwelij
ke belediging te doen
staat.
Amsterdam, het
Mekka van provincia
len en buitenlandse
toeristen, geen hoofd
stad? Men zal van
Amsterdam, de hoofd
stad. nog nader ho-
rpn. Dat is de heilige
overtuiging van elke
^oofdstedeling. van
de Apollolaan tot de
Kromme-elleboog-
steeg, en ook van
GIJSBREGHT
