Supersonische vluchten stellen eisen
aan vlieger en zijn vliegtuig
Hoger rendement bij motor
door minder warmteverlies
Elf duizend mannen wordt
de maat genomen
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Derde blad
Douglas Skyrocket vloog al sneller dan
2000 km per uur
(Van .een, luehtvaartmedewerker)
We lezen in de dagbladen en periodieken tegenwoordig steeds weer over
supersonische vluchten, d. w. z. vluchten „sneller dan het geluid". En
honderdduizenden Nederlanders hebben (o.a. te Soesterbcrg) reeds de
supersonische „bangs" (knallen) gehoord, die ontstaan wanneer een
vliegtuig de geluidsbarrière doorbreekt.
De eerste vlieger, die er in slaagde sneller dan het geluid te vliegen,
was de Amerikaan Charles Yeager. Hij deed dit op 14 October 1947 in een
1 .X~1 raket-vliegtuig. Tegenwoordig doen honderden vliegers het en
zij vinden het eigenlijk niets bijzonders meer. Een man als Neville Duke
bijvoorbeeld, de bekende invlieger van de Hawker-vlïegtuigfabrick, deed
het met de Hunter al meer dan 70 maal en in Amerika doorbrak zelfs
een vrouw, de bejaarde vüegster Jacqueline Cochran, de geluidbarrière.
In Frankrijk deed Jacqueline Auriol. de schoondochter van de huidige
president der republiek, hetzelfde. Straks, als de Nederlandse luchtmacht-
„„u.. Hunters krijgen, zullen ook zij telkens de
vliegers de supersonische
geluidsbarrière doorbreken.
„Sound barriere"
Hoewel de. geluidsbarrière pas in.1947
voor hét eerst wérd doorbroken, werd
de naam „soud barrier" als in 1936
gebruikt en wel door een journalist.
Sindsdien is de naam „sound barrier"
uiterst populair geworden en zoals be
kend is verscheen vorig jaar in Enge
land een uiterst .fraaie film, die zo
heette.
Is het nu echter juist om te spreken
van een „barrière"? De honderden
supersonische vluchten hebben immers
al bewezen, dat de geluidsbarrière met
succes overwonnen is?
Het is inderdaad een feit, dat bij het
naderen van de geluidssnelheid aller
lei vreemde verschijnselen optreden
en wel als gevolg van het feit, dat de
luchtdeeltjes niet meer voor de aan
stormende vleugel uitwijken, zoals nor
maal het geval is, maar zich voor de
vleugel ophopen. Het vliegtuig kan dan
gaan trillen en zelfs gedeeltelijk onbe
stuurbaar worden. Er vormen zich zo
genaamde schokgolven, die nadelige in
vloeden kunnen hebben op het vlieg
tuig. Verscheidene malen reeds zijn
vliegtuigen vernield en ook vlie
gers omgekomen bij hun pogen de ge
luidsbarrière te doorbreken. De ge
luidsbarrière bestaat dus wél, ook al
is zij niet onoverwinnelijk
Verschillend,
De geluidssnelheid varieert met de
temperatuur en is daarom niet op alle
hoogten gelijk. Op zeehoogte bedraagt
zij rond 1200 km per uur; op grote
hoogte ligt zij even boven 1000 km per.
uür.
De moderne straalvliegtuigen zijn
voorzien van een zogenaamde "Mach-
Franse boeren gaan
in koopstaking
PARIJS. De Franse Nationale Boe
renbond heeft aangekondigd, dat de
boeren van 12 tot 19 November een
„koopstaking" zullen organiseren.
Er zal gepost worden om er voor te
zorgen, dat boeren in die week niets
kopen.
De boerenbond deelde 'bovendien
mede, dat hij krachtiger pogingen in
het werk zal stellen om 'vee direct a'an
de kleinhandel te verkopen, zulks bij
wijze van protest tegen een van de
voornaamste grieven van de boeren: de
grote marge tussen de prijzen, die be
taald worden voor levend vee en die.
welke in de slagerswinkels berekend
worden.
De boeren hadden op 21 October met
de koopstaking gedreigd. Zij gaven
toen de regering de tijd tot vandaag
om iets daadwerkelijks te doen tegen
hun moeilijkheden.
De boerenbond heeft verklaard, dat
hij zal afwachten hoe de situatie zich
ontwikkelt, alvorens tot andere maat
regelen over te gaan.
meter, die aangeeft hoe de verhouding
is van de snelheid van het vliegtuig tot
de geluidssnelheid.
Tot heden is de supersonische snel
heid vrijwel uitsluitend in duikvlucht
behaald, maar spoedig zal het ook in
normale horizontale vlucht gemakke
lijk- zijn supersonisch te vliegen. De
Amerikaanse Republic XF—91 moet
het al gedaan hebben en ook de nieuwe
F—100 - Super-Sabre zou horizontaal
supersonisch kunnen vliegen.
Het snelste vliegtuig ter wereld moet
op 't ogenblik de Douglas X—3 zijn,
die die nog in een waas van geheim
zinnigheid is gehuld. Deze machine
moet kunnen vliegen met een snelheid
van driemaal die van het geluid.
De Douglas Skyrocket, eveneens met
raketmotoren uitgerust, vloog reeds
sneller'dan 2000 km per uur.
Knallen.
Wanneer men een steen in het water
gooit, ziet inen hoe in het water cirkels
ontstaan, die steeds groter worden. Zo
ongeveer gaat het ook met de geluids
golven,- die ontstaan wanneer een
vliegtuig sneller dan het geluid vliegl.
Als het vliegtuig de geluidssnelheid
ingaat, wordt een supersonische knal
geproduceerd en een: tweede horen we,
als het toestel er- weer uitkomt.
Vreemd genoeg horen we op de grond
eerst de tweede knal en pas daarna de
eerste. Ook zouden deze knallen merk
waardigerwijzebinqen beier te horen
zijn dan buiten.
Het is te hopen, dat militaire vlie
gers in de toekomst niet teveel door dé
geluidbarrière zullen gaan heen en
weer vliegen,, want dan is" het met de
rust op aarde zeker gedaan, voor zover
dat nu al niet'het geval'is.
In de tegenwoordige straaljagers zit
de piloot nog rechtop. Pas als straks
de vliegers in liggende houding hiln
straaljagers zullen besturen, zal de
stroomlijn van de vliegtuigen geheel
volmaakt kunnen"'zijn. Want de cock-
pitkap, hoe mooi gestroomlijnd op
zichzelf ook, biedt toch altijd nog
extra luchtweerstand. Hier zien we
de spitse Lockhead F-90 van de Ame
rikaanse luchtmacht, die, uitgerust
met zg. tiptanks, de geluidsbarrière
doorbrak.
ïf,..
W
-
Uitvinding van Nederlander
HILVERSUM. Het feit dat de
thans bekende typen van verbran
dingsmotoren grote rendementsver-
liezen hebben, daar uitsluitend de
kracht van de verbranding nuttig
wordt besteed, heeft al tot veel on
derzoek en geëxperimenteer aanlei
ding gegeven.
De ^heer W. Boshuis, directeur van
èen industrie- en handelsmaatschappij
te'. Hilversum meent thans een oplos
sing'.te', hebben gevonden om zowel
de "dynamiek als de warmte van een
verbrandingsmotor nuttig te gebrui
ken waardoor het rendement
zou kunnen verdubbelen, Hij
zelfs
denkt
Medische werkstudenten als „coupeurs"
Medewerkers van het adviesbureau
voor toegepaste, statistiek, reizen op
het ogenblik het land af om in diverse
bedrijven en instellingen duizend
mannen de maat te nemen.
De oorzaak van deze „meetactie" is
gelegen in een onderzoek, dat dit
bureau 5 a 6 jaar geleden heeft inge
steld op verzoek vah een particulier
Nederlands grootwinkelbedrijf, dat
zich o.m. op het gebied van verkoop
van damesconfectie beweegt.
De confectie-industrie immers maakt
kleding voor mensen, die men nooit
heeft ontmoet; om in deze leemte te
voorzien, heeft het adviesbureau 5.090
dames van top tot teen gemeten. Het
onderzoek leidde in 1951 tot een .publi
catie van een boek, waarin de resul
taten v/aren neergelegd. Het boek was
voor iedereen verkrijgbaar, ondanks
de particuliere opdracht, zo deelde
men ons mede, eri dit leidde er weer
toe, dat grote detaillisten en de ver
eniging van japonnenfabrikanten be
sloten het nieuwe systeem in te voe
ren. Het voordeel van het nieuwe
systeem zou zijn, dat nu 90 procent in
plaats van vroeger 60 procent van de
dames confectie kan dragen, terwijl
de veranderingskosten eveneens wer
den gereduceerd. Dit alles moet vol
gens de deskundigen leiden, tot een
lagète' prijs- voor het artikel.
Thans Is besloten eenzelfde onder
zoek in te stellen op het gebied van
de herenconfectie. Het onderzoek, dat
in twee etappes geschiedt, is reeds in
volle gang.
De eerste etappe omvat een onder
zoek gedurende de maand November
van duizend mannen. Volgend jaar
worden de hoofdafmetingen van 10.000
mannen gemeten.
De „coupeurs" zijn medische werk
studenten,, die vlak voor hun doctoraal
examen zitten, of het reeds hebben
gedaan.
In 1955 hoopt men het maatsysteem
op papier te hebben.
die oplossing te hebben gevonden
volgens thermo-dynamische weg.
Een proefmodel voor een thermo-
dynamische verbrandingsmotor is ia
aanbouw. Het wordt een experiment,
waarvan de heer Boshuis en zijn me
dewerkers veel verwachten, al on
derschatten zij de technische moei
lijkheden niet.
Op het principe van de motor is
in daarvoor in aanmerking komende
landen octrooi aangevraagd.
Uitgangspunt is, aidus de heer Bos
huis, dat een ontplofbaar mengsel
wordt gebracht in een luchtbel, dis
is opgesloten in een vloeistof. Deze
vloeistof zit in een afgesloten vat,
dat als enige uitgang een schoepen
rad heeft.
Neem aan. dat dit vat,- of die cy
linder, water bevat, dat onder een
bepaalde druk woröt ingeperst. In
dit water wordt lucht geblazen-, die
onder die druk een beivorm aan
neemt. Spuit men nu, (weer bijv
achtereen waterstof en zuurstof In
die luchtbel, dan ontstaat een explo
sie, die een zekere korte tijd nódig
heeft om tot volle kracht te komen.
De warmte, die door de explosie
(verbranding) in die tijd ontstaat.
wordtt althans ten dele, in de „schil"
van het omringende water opgeno
men, maar kan zich daarin niet snel
voortplanten. Hierdoor (de explosie
plus de „schilverhitting") ontstaan
krachten en tegenkrachten, die samen
de weg van de minste weerstand ne
men, dus de kolom water op het'
schoepenrad in directe beweging
brengen en als het ware weg schie
ten. Terwijl de schoepen draalen
perst het drukvat nieuw water in de
cylinder, de luchtbel wordt gevormd
en dan is de motor klaar voor een
tweede explosie.
Het weggestoten water kan. van
wege het evenwicht der drukken
weer naar het drukvat terugstromen
en, zo nodig eerst in een filter wor
den gereinigd. De kracht in 't schoe
penrad kan voor verdere beweging,,
als krachtbron - dus, worden, gebruikt.
-1 i .tsi: -
Dag en nacht wordt gewerkt aan het
grootse karwei óm dé laatste caisson
voor vanavond in gereedheid te bren
gen. De nachtelijkewerkzaamheden
aan het enorme gevaarte.
(Advertentie)
Pijn hier schouten daar
en stramheid in lijf en leden
al die vormen .an Rheuma'.iscne on
gemakken kunt U met Kruschen te
ljjf. Berust er niet in. 't Wordt wel
erger, niet beter. Begin morgen ra
dicaal met Kruschen. Tienduizenden
vonden en vinden bij Kruschen baat
en verlichting iedere dag weer.
Waarom zoudt U dan weerloos ver
der lijden. Neem ook Kruschen
de kleine dagelijkse dosis en on
dervindt zelf het heilzaam .effect.
Militair in cel wegens
doodslag
De Krijgsraad te Vekle Oost te
Arnhem heelt de 22-jarige soldaat J.
J. L. te Breda veroordeeld tot twee
en een half jaar gevangenisstraf. L.
heeft in de nacht van 12 Juni van dit
jaar in Breda de 28-,jarige C, A. met
een mes in het hoofd gestoken, ten
gevolge waarvan A. overleed.
De 21-jarige dienstplichtige soldaat
A J. D. uit Trinidad Werd wegens
desertie veroordeeld tot d ie weken
detentie. „,D. was assistent-boormee-
ter in.Tnnrdad, waar hij tegen de zin
van zrjn ouders jpet een kleurlinge
trouwde. Zijn vader dwong hem naar
Nederland terug te keren en dienst
te nemen. D.' kréég échter zulk een
verlangen naar zijn vrouw, dat hij
besloot te proberen een boot te vin
den die naar Trinidad voer. Het luk
te niet en hij wérd aan de grens ge
arresteerd.
De korporaal v. d. K. uit Den Haag
was geverbaliseerd omdat hij in de
trein tussen Ermelo en Putten aan
de noodrem had'getrokken. Hij had
gezien dat een der wielen geblok
keerd was en dat de vonken er "af
vlogen. De conducteur geloofde hem'
niet, maar een sergeant had ver
klaard dat v. d. K. goed gezien had.
De Krijgsraad te Velde sprak hem
vrij.
Prins Bernhard wordt
curator
ROTTERDAM. De week van 9 tot
15 November a.s. zal in het teken
staan van het achtste lustrum van de
Nederlandse economische hogeschool
en tal van activiteiten staan op het
programma.'
Een van de hoogtepunten van de
lustrumviering zal ongetwijfeld de in
stallatie zijn van Z. K. H. Prins
Bernhard en mr G. E. van Walsum,
burgemeester van Rotterdam,- als cura-
toren van de hogeschool. Deze pl'êëh-:
tigheid zal Maandagochtend a.s. in een
besloten bijeenkomst geschieden.
Ouvreuse bracht geld uit
safe naar kroegbaas
ZWOLLE. Tussen April 1952 en
Juli 1953 heeft de 20-jarige ouvreuse
H. S., f 10.000— ontvreemd uit de
safe van een Zwolse bioscoop. In
totaal verdween f 18.000.—, maar wie
de rest weggenomen heeft, is niet aan
het licht gekomen.
De f 10.000.— kwamen in een café
terecht. Een andere ouvreuse, de
20-jarïge gehuwde W. B., had op aan
raden van haar collega ook af en toe
wat weggenomen, om de slechte ver
diensten van haar echtgenoot aan te
vullen.
Mej, H. S. hoorde tien maanden
tegen zich eisen, waarvan vier voor
waardelijk, mej. W. B. een maand
voorwaardelijk en f 40.— boete of 20
dagen. Tegen de caféhouder Van M.
eiste de officier tien maanden gevan
genisstraf. Uitspraak over veertien
dagen.
Het rendement van de explosie me!
nevenverschijnselen zal' hierin zeker
voor zestig procent tot gelding ko
men. meent de heer Bolhuis.
Dit is het principe van de vinding
uitgedrukt in een voorbeeld.
Predikbeurten
Zondag 9 November.
Ned. Herv. Gemeente. Grote Kerk,
Loolaan: vm. 10 uur ds De Graaff;
7 u. nm. ds Lie Beng Tjoan van Dja
karta.
Nieuwe Kerk. Arnhemseweg: 10 uur
vm. ds Dankbaar; 6 30 uur nm. ds
De Vries.
Julianakerk, Deventerstraat: 10 uur
vm. ds v. d. Windt van Hoenderlo.
Hervormde Kapel. Asselsestraat:
9 uur vm. ds v: d. Brug; 10.30 uur
vm. ds v. d Brug.
Pauluskerk. Hofveld: 10 uur vm. ds
v. Steenbergen; 7 uur nm. Evange-
lisaliedienst-getuigenisavond.
Wilhelminakefk: 10 uur vm. v. d.
Sluys.
Hoog-Soeren: 10 uur vm. ds Visser.
Wiessel: 10 uur vm. ds Berkel.
Conventsdienst.
Juliana-ziekenhuis.
9 uur vm. ds Visser.
Chr. Geref. Kerk, CanaÖalaan: 10 uur
vm. ds W. Kremer, 4.30 uur nm.
- prof. J. -Hovius. - Geb. Zuid-Oost,
•Wormen: '10 üur vm. prof. J. Ho
vius, 4.30 uur nm. ds W. Kremer.
Evang. Lutherse Gemeente. Parkweg:
10.30 uur vm. de heer A.' Duyven-
dak, Theol. cand., 11.30 uur Jeugd-
appèl, mej. G. Boot.
Doopsgezinde Gemeente, Paslaan:
gee.n
Ned. Prot. Bond en Vrijz. Hervorm
den, Regentessek'erk, Regehtesseln.:
10.30 uur vm. ds J. van Rossum van
Emmen.
Ver. van Vrijz. Hervormden, Doops
gezinde Kerk Paslaan: 7 uur nm.
Jeugddienst, ds R. J. Faber.
Vrije Evangelische Gemeente, Rogge
straat: 10 uur vm. Cand. Van dei-
Molen van Ou<le> Biltzijl, 5 uur nm.
de heer A. Esmeyer, Theol. student
van Utrecht. Zaterdag 7 uur nm.
-.Bidstppd,
Zweedse Kapel, Arnh.weg: 10 uur
- vm; 'de. heep -A> "Esmeyer v. Utrecht,
5 uur nm. de heer v. d. Molen van
Oude Biltzijl. Vrijdag 7.30 uur nm.
Bidstond.
Baptisten Gemeente, Hoogakkerlaan:
10 uur vm. ds D. Slort, 11.30 uur
Zondagsschool, nm. geen dienst, 7.30-
uur nm. Jeugdbijeenkomst. Dinsdag
10 Nov. 8 uur nm. Bijbellezing.
Geref. Gemeente, Rustenburgstraat:
10 uur vm. H.A., 7 uur nm. ds M.
Heerschop van Wageningen.
De militair met Palet en
Camera
Van Maandag 9 tot Donderdag 11
November a.s., wordt in Pulchri Studio
aam het Lange' Voorhout te Den Haag
de tentoonstelling: gehouden De Mili
tair' mét Palet en Camera.
Deze expositie bevat werkstukken
die militairen van de Kon. Land- en
Luchtmacht voor de Foto-, Teken- en
Schilderwedstrijd voor Militairen 1953
hebben ingezonden.
"Het is de tweede, maal. dat de Dienst
Welzijnszorg Leger deze wedstrijd or
ganiseert. Er werden 260 foto's en 217
tekeningen en schilderij.en ter beoor
deling ontvangen-
Zware balk viel op
voorbijgangers
ROTTERDAM. Woensdag zijn twee
voorbijgangers, een Scheveningcr en
een Rotterdammer, op de Hoogstraat
erstig getroffen door een zware balk,
die van de tweede etage van een in
aanbouw zijnd pand op straat stortte.
Werklieden gebruikten daar nl. een
balk met een katrol als hijswerktuig
en waren Lezig daarmee een reclame
bord op te trekken. Plotseling schoot
de balk los, plofte op straat en kwam
bij het omkantelen terecht op de juist
passerende 60-jarige kantoorbediende
J. C. S en de 59-jarige opzichter C. J.
A. v. B. Vooral S. werd zwaar aan
hoofd en rug gewond. Beiden zijn in
het ziekenhuis Coolsingel ter verple
ging opgenomen. De bouwpolitio en
de recherche stellen-een onderzoek in,
Oud-Geref. Gemeente, Trompstraat 5.:
10 uur vm. en 4 uur nm. Leesdienst.
Donderdag 12 Nov. 7.15. uur nm. ds
Woudwijk.
Ned. Jïerv. Evangelisatie, Geref. Bond,
Patrimonium, Roggestraat: 10 uur
vm. en 4 uur nm. ds Mulder van
Voorthuizen.
Leger des Heils, Beekstraat 10 uur
v.m., en 8 uur n.m. Dienst. Kap. Johan
Sneep; 7 uur n.m. Openluchlsamen-
komst Markt; Zaterdag 7 Nov. 7.30 uur
n.m. Bidstond: 8 uur n.m. Openlucht
samenkomst Markt.
Leger des Heils, Hofveld, 10 uur v.m.
Heiligingsdienst; 11.45 Zondagsschool;
4.30 n m. Kindersamenkomst; 7 uur
n.m. Openluchtsamenkomst. 7.45 n.m.
Verlossingssamenkomst. Kapiteine M.
Bakker.
Oud-Geref. Gemeente in Nederland,
Licht en Waarheid, Schuttersweg:
10 uur vm. en. 4 uur nm. Leesdienst.
Dinsdag 10 Nór. 7.30 üur rfrri. ds
Van Dijk van Grafhorst.
Chr. Science, Dev.straat 38: 10.30 uur
vm. Holl. dienst, 11.45 uur vm. Zon
dagsschool.
Kérk van Jezus Christus - van de hei-
- ligen der laatste dagen: 10.30 uur
vm. Zondagsschool, 4.30, uur nm.
Godsdienstoefening.
Gemeente des Heren, Zwolseweg 57:
10 uur vm. en 6,30 .uur nm. Dienst.
Re-Evang. Gemeente, Regentessekerk,
Regentesselaan: Zaterdag 10 uur vm.
ds Holwerda.
Youth for Christ Geb. Centrum,
Roggestraat 35B, Zaterdag 8 uur n.m.
7$él"de Jóng.
ÜGCHELEN.
Ned. Herv. Gemeente: .10 uur ds A,
Keuzenkamp van Apeldoorn.
BEEKBERGEN.
Geref. Gemeente. Krommehoek: Dins
dag 10 Nov. 7.30 uur nm. ds H. van
Gilst van Dirksland.
Oud-Geref. Gemeente, Molehberg:
Maandag 9 Nov. 2.30 en 7.30 uur nm.
ds-Mieras van Krimpen a. d. IJssel.
Dankdag.
'LOENEN.
Ned. Herv. Gemeente: 10 uur vm. ds
Van de Burgt.
EERBEEK.
Ned. Herv. Gemeente: 10 uur vm. ds
R. Jacobs, 9.30 uur vm. Jeugdkerk
in het Troephuis.
KLARENBEEK.
Ned. Herv. Gemeente: 10 uur vm. ds
G. F. Voorhoeve van Voorst. Dank
dag voor het gewas.
TEUGE.
Ned. Herv Gemeente. Rehoboth: 9.30
uur vm. ds De Vries van Apeidoorij.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 uur vm. Lees
dienst. 2.30 uur nm. ds Toorman y.
Deventer...
UDDEL.
Geref. Gemeente: 9.30 uur vm. en 2,15
uur nm. Leesdienst.
ELSPEET.
Ned. Herv. Gemeente: 9.30 uur vm en
2.30 uur nm. de heer Oskam van
Culemborg.
Geref. Gemeente: 9.45 uur vm. en
3 uur nm. Leesdienst. Dinsdag
10 Nov. 3 en 7 uur nm. ds A van
Stuyvenberg. Dankdag.
RT GARDEREN.
Ned. Herv. Gemeente: 9.30 uur vm en
2.30 uur nm. ds J. van Dijk.
W TT NIEUW WILLIGEN.
Ned. Herv. Gemeente: 10 uur vm. ds
J. C. Karres van Apeldoorn.
- KOOTWIJK.
Ned. Herv. Gemeente: 10. uur vm de
heer Liefting van Voorthuizen
GT'i,KS: 10 uur vm- 3 nm.
ds P. Uidam van De Glind.
KOOTWIJKERBROEK.
,30 Un"' m:enle: 1» nun vm. en
2,30 uur nm. is A. Klein Kranen-
burg.
Geref. Kerk; 10 uur vm. en 2.30 uur
nm. ds J. Berger.
V?' Tb ™iz',.Herv°™deIAeA„S:S
Prot. Bond: 10 uur vm. ds W G
Boon.
