Deur voor
vrede
werk van
open
de
blijft
VOORTGANG BEWAPENING
BLIJFT GEBODEN
Eén meisie-dame
duizend...
uit
§L "-f
Staking in strokarton-industrie
te elfder ure afgelast
Stroom van gelukwensen en nog
geen bericht uit Stockholm
Sociale markt
economie
vlassen uit
Koningin en Prins
naar Ouwerkerk?
Nobelprijs
Prof. Zernike gehuldigd
te Groningen
GROTE REDE VAN EDEN IN LAGERHUIS
Millioenste aandeel
„Koninklijke"
Weer relletjes in
Triest
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1953
r~
Redactie en Adm. N.Z. Voorburgwal 225. Amsterdam.
Bardoen Twents che Bank. Amsterdam.
Telefoon 3790039222 (10 lijmen) Postbus 859.
Gem--Giro Amsterdam T 500 Postgiro no. 412739
Abonnementsprijs 49 cent per week; f 6.35 per kwartaal
Losse nummers 13 cent Verschijnt dagelijks
7hotUA*
ELFDE JAARGANG No. 2614
f
Geldig tot hedenavond:
VERSPREIDE OPKLARINGEN
In de ochtend hier en daar nevel of mist. Overigens
droog weer met verspreide opklaringen en een zwakke
tot matige wind uit Westelijke richtingen. Weinig ver
andering in temperatuur.
Morgen: Zon op: 7.45 Maan op: 8.54
onder: 17.02 ouder: 16.46
J
Directie: C. A. KEUNING en Mr. K. VAN HOUTEN
Hoofrlredacteur: Dr J. A. H. J. S. BKU1NS SLOT
C* R wordt door sommigen hoog op-
■Hi gegeven van de voortreffelijk-,
heid der „sociale markteconomie".
Die sociale markteconomie, die in
Duitsland zou worden bedreven
althans de Duitse regering noemt
haar economische politiek aldus
stelt men dan tegenover de econo
mische politiek, zoals Nederland 4ie
voert. En dan zou de sociale markt
economie principieel juister en prac-
tisch veel en veel beter zijn.
De heer Weiter heeft dit punt in de
Tweede Kamer even naar voren ge
bracht in een terloopse vraag.
Minister Zijlstra is er ook even, in
iets meer dan een kolommetje van de.
Handelingen, op ingegaan.
Het is de moeite waard dat ant
woord nauwkeurig na te gaan.
We kunnen het zo samenvatten:
Wat is sociale markteconomie?
In de literatuur kennen wij het stel
sel onder een ietwat andere naam, nl.
het neo-li!beralisme, een woord dat
men in de practijk liever niet ge
bruikt. Minister Zijlstra zei niet te
begrijpen waarom niet, maar dat was
blijkbaar een grapje. In ieder geval,
zei de minister, is de gedachte die aan
het gebruik van de term sociale
markteconomie ten grondslag ligt, on
juist.
Sociale markteconomie staat tegenover
dirigisme, welke beide twee scherp
gedefinieerde stelsels van practische
economische politiek pretenderen te
zijn. Er zouden slechts twee mogelijk
heden zijn: markteconomie of com
mando-economie. Het is: Of, of. Er is
geen tussenweg.
De minister verwerpt deze ge
dachte. Zo is het niet en zo kan het
niet.
Dat dit niet gaat, komt ook tot uit
drukking in de werken van de aan
hangers van de neo-lilberale school
zelf. Men komt tot de erkenning dat
ook in de markteconomie overheids
ingrijpen nodig is. Is dat dan'geen
kommando-economie? Neen, zegt men
dan van meo-liberale zijde. Want er is
goed en slecht ingrijpen. Die schei
dingslijn kan men echter evenmin
trekken, aldus de minister. Niemand
heeft ooit deze begrippen van goed en
vèrkeerd ingrijpen, theoretisch noch
practisch voldoende gedefinieerd.
Men is hier dus op een verkeerde
weg. Tussen de beide uitersten van
markteconomie en kommando-econo
mie bewegen zich andere stelsels die
alle een zekere graad van vermen
ging van vrijheid en overheidsingrij
pen zijn.
Theoretisch is de „sociale markt
economie" dus geen behoorlijk bruik
baar stelsel.
Maar hoe is het met de practijk van
het stelsel? Is die niet aan te bevelen?
De minister vergelijkt de volgende
concrete dingen in Duitsland en in Ne
derland: allereerst de huurpolitiek.
In Duitsland zijn slechts vrij de hu
ren van woningen die na 1945 zonder
subsidie zijin gebouwd. Voor vóóroor
logse woningen geldt een maximum-
huur, welke evenals bij ons, wordt ge
vormd door de vóóroorlogse huur plus
een zeker percentage. De toegelaten
verhoging is in het algemeen maxi
maal slechts 10 procent.
Dan: de financiering van de bouw
activiteit uit de openbare middelen.
De omvang daarvan in Duitsland is
waarschijnlijk groter en zeker niet
ikleiner dan in Nederland. Het deel van
de investeringen in het algemeen, dat
wordt gefinancierd uit openbare mid
delen, is zeker niet kleiner dan in Ne
derland.
Vervolgens: de belastingdruk is ze
ker niet lager dan in Nederland. En
het Nederlandse deviezen-regime is
liberaler. Ook de zorg voor „de verge
ten groepen" in Nederland kan de
toets der vergelijking met die m Duits
land goed doorstaan. De omvang dei-
subsidies aan het bedrijfsleven in
Duitsland bewijst dat de vrije markt
daar in het gedrang komt. De minister
komt tot de conclusie dat ons stelsel
meer sociaal is dan dat in Duitsland
en dat het tevens aan de mankt een
grotere plaats toekent dan het Duitse.
In de loonpolitiek schuilt een ver
schil; maar dat is volstrekt onvoldoen
de om de zwart-wit-typering dirigis
mesociale markteconomie aan te
brengen.
Samenvattend, zei de minister ten
slotte dat op grond van hetgeen hij had
aangevoerd gezegd kan worden, „dat
de term „sociale markteconomie" ten
enenmale onvoldoende is om een con
creet stelsel van economische politiek
voldoende sdherp te definiëren".
Hieruit mag dus de gevolgtrekking
worden gemaakt dat 'het niet ter zake
is en een onjuiste indruk wekt, indien
men beweert dat door een sociale
markteconomie te gaan voeren een
principieel ander stelsel van economi
sche politiek wordt geïntroduceerd dan
wij op het ogenblik hebben. En de
Duitse practijk bewijst niet dat in het
algemeen de deugden die men van een
sociale markteconomie verwacht, wer
kelijkheid worden.
Het is misschien wel goed om dit
college economie van prof. Zijlstra te
onthouden.
Dijken dicht,
O
Het voornemen bestaat,
dat, indien de poging tot slui
ting van het laatste stroom
ga t bij Ouwerkerk heden
avond een gunstig resultaat
heeft, van de Rijksgebouwen
Zaterdag a.s. de vlag zal wor
den uitgestoken.
Vy
De mogelijkheid bestaat, dat konin
gin Juliana en prins Bernhard van
avond of vannacht aanwezig zullen zijn
bij de sluiting van het gat bij Ouwer
kerk. De Koningin en de Prins zullen
zich eventueel met het m.s. „Breezand"
van de Rijkswaterstaat naar Ouwer
kerk begeven.
MET bijzonder veel genoegen zal
iedereen hier te lande de toe
kenning van de Nobelprijs voor
natuurkunde aan prof. Zernike heb
ben begroet.
Voor de tiende maal ontving een
Nederlander deze hoge onderschei
ding.
Met zoveel te meer vreugde kun
nen wij hiervan gewag maken omdat
de redeif waarom prof. Zernike de
Nobelprijs verwierf, gelegen is in een
geniaal onderzoek dat leidde tot de
uitvinding van een nieuw type micro
scoop die voor de medische weten
schap en dus voor de mensheid
van groot belang is.
Men staat versteld als men leest hoe
lang het heeft moeten, duren voor deze
uitvinding reeds gedaan in 1932
erkenning vond.
Intussen is dat de laatste jaren in
toenemende mate geschied en de be
kroning dezer erkenning is de toe
kenning van de Nobelprijs.
Een eer voor prof. Zernike: een eer
voor de Nederlandse wetenschap; een
eer ook voor ons vaderland.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Anthony Eden, open
de gisteren in het Lagerhuis het debat over het buitenlands beleid
met een rede. Eden verklaarde in zijn rede: „Het is moeilijk enig
teken te vinden, waaruit blijkt, dat de Russische regering haar fun
damentele vijandigheid ten aanzien van de Westelijke landen heeft
gewijzigd. Haar propaganda blijft dezelfde; zij wordt gevoerd door
middel van stakingen, door het aanwakkeren van anti-Amerikaanse
gevoelens en het exploiteren van koloniale onrust".
„Het is evenmin bemoedigend,
vervolgde Eden, te zien, wat er
zich achter het ijzeren gordijn af
speelt, de politiek, waarbij de
teugels in Oost-
Duitsland wat
werden gevierd
en waarmee kort
na de dood van
Stalin een begin
werd gemaakt,
heeft men thans,
weer laten varen
en wij maken nu
een nieuwe pe
riode van. onder
drukking mee".
„Het Huis zal zien, dat niette
genstaande de teleurstellingen
ons grote doel onveranderd blijft.
Als anderen verkiezen de deuren
dicht te slaan en ze te barricade
ren zal de onze open blijven.
Besprekingen op elk niveau
blijven ons doel, want ons werk is
een werk voor de vrede dat wij
nooit in de steek zullen laten".
Anthony Eden.
Het Lagerhuis weergalmde van het
gejuich toen Eden zijn rede over de
buitenlandse aangelegenheden besloot
met deze verklaring die de plannen
van premier Churchill levend houdt
voor besprekingen tussen de hoofden
van de drie Westelijke mogendheden
en premier Malenkow.
De „teleui'stellingen" waarop Eden
zinspeelde zijn klaarblijkelijk het
voortdurende Russische verwerpen of
het ontwijken van een Westelijke uit-
nodiging zich aan te sluiten bij bespre
kingen van de ministers van Buiten
landse Zaken van de Grote Vier over
de toekomst van Oostenrijk en Duits
land.
Eden verklaarde, dat in de laatste
Sowjet-nota, waarin 'n Westelijke uit
nodiging Duitsland en Oostenrijk te
bespreken op een conferentie van de
ministers van buitenlandse zaken van
de Grote Vier op 9 November in Lu
gano genegeerd wordt, uitgebreide en
onaanvaardbare voorwaarden worden
gesteld".
„Indien wij zulks aannamen zouden
die voorwaarden onze veiligheid on
dermijnen en 't voor Duitsland onmo
gelijk maken zijn eenheid te herwin
nen in vrijheid.
Niettegenstaande deze tegenslag en
ENIGE maanden geleden heeft
een in Canada woonachtige
Zuid-Afrikaan („5 voet hoog,
groene ogen en gebruik nie
drank nie") zich schriftelijk tot
de burgemeester van Amsterdam
gewend met het verzoek, voor
hem uit te kijken naar een Am
sterdamse schone, die mei Jiem
de eenzaamheid in Brits-Colum-
bia zou willen delen om na
wederzijds goedvinden een hu
welijk aan te gaan.
Een der dagbladen in de
hoofdstad heeft deze brief in
zijn kolommen opgenomen.
Dezer dagen schreef de Cana
dese Zuid-Afrikaan uit Van
couver, dat hij maar liefst 1000
brieven en 600 foto's van vrou
welijke reflectanten tussen 13
en 30 jaar had ontvangen, waar
voor hij de burgemeester „baie
dankie zei". ,J5r is een meisie-
dame, op wie ek verlief is, ek
zal haar mij foto stuur".
De 39-jarige Willem Johannes
Saayman, wiens voorouders Ne
derlandse Hjiuenoten uit Frank
rijk waren, zal dus, als alles
meeloopt, straks uit zijn een
zaamheid in Canada zijn ver
lost
deze nota blijven wij van onze kant
bereid de kwesties Duitsland en Oos
tenrijk met de Sowjet regering te be
spreken op elk tijdstip, plaats en zon
der enige voorafgaande voorwaarden."
„Mijn indruk is" aldus Eden, dat het
zeer goed geweest zou zijn wanneer
de besprekingen in Lugano plaats ge
vonden zouden hebben. Dat is precies
wat wij wensen en waarom wij vroe
gen.
Het spijt mij, dat deze besprekingen
niet plaats zullen vinden."
„Wij zullen natuurlijk voortgaan te
hopen en uit te zien naar een verande
ring van de stemming en naar elke
gelegenheid tot verlichting van de
spanning. Inmiddels blijft ons geen an
dere keuze dan voort te gaan met onze
defensieve maatregelen waarvan ons
leven afhangt".
Eden besloot met te zeggen, dat elk
falen bij het sterker maken van
het Noordatlantisch verdrag „elke
gunstige tendens voor de vrede zo
wel in Europa als Azië, zal verlam
men."
Zich wendend tot het Verre Oosten,
dat hij de gevaarlijkste plaats noemde
Nog weinige uren en het
water van de brede Ooster-
Schelde wordt een halt toege
roepen. Gistermorgen is de
tweede .van de vier Phoenix-
caissons geplaatst. Het werk
had een vlot verloop. Heden
ochtend wordt de derde drij
vende bunker in het sluitgat
voor Ouwerkerk geplaatst en
vanavond de verwachting
is omstreeks negen a tien uur
wordt de. laatste caisson
aangebracht. Schouwen-Dui-
veland beleeft thans histori
sche uren.
V
Luchtfoto KLM
ter wereld, zei Eden dat niet toege
staan moet worden dat op Korea de
oorlog opnieuw uitbreekt.
„Ik weet dat de Amerikaanse rege
ring besloten heeft alles te doen wat
mogelijk is om dit te voorkomen en wij
zijn ook voortdurend aan het werk, in
vele hoofdsteden, om al het mogelijke
te doen om datgene wat werd gewon
nen te consolideren."
(Van onze correspondent)
In de in alle haast met fraaie bloe
men en palmen versierde collegezaal
het natuurkundig laboratorium van
de Rijksuniversiteit te Groningen is
prof. dr. F- Zernike, hoogleraar in de
wiskundige en technische natuurkunde
en de theoretische werktugkunde aan
de Groninger unversiteit de Nobel
prijswinnaar voor natuurkunde Don
derdagmiddag in intieme kring gehul
digd door al zijn medewerkers van het
laboratorium.
De directeur van het laboratorium.
Ir, H. Brinkman, schetste de grote
•reugde en blijdschap in het natuur
kundig laboratorium, met de toekenning
van de Nobelprijs aan prof. Zernike.
Zij hebben daaraan in deze huldiging
uiting willen geven.
Wij, die u van nabij kennen aldus
spreker en steeds vernamen van uw
nieuwe ideeën op b'et terrein van de
physische optica, willen zeggen hoezeer
wij ons verheugen in uw persoonlijk
succes met deze hoogste wetenschappe
lijke onderscheiding, die een interna
tionale erkenning inhoudt van uw bij
zondere verdiensten en een hoogtepunt
vormt in uw leven. Geheel Nederland,
zei spreker, is doordrongen van de
hoge betekenis dezer onderscheiding.
Hij wees er verder op, dat deze on
derscheiding nog slechts een gedeelte
van de grote wetenschappelijke gaven
van prof. Zernike bestrijkt. Hij rele-
'eerde hoe prof. Ornstein hem bij zijn
25-jarig doctoraat reeds schetste als
een enthousiast onderzoeker van grote
begaafdheid met een diep en helder
inzicht.
Zijn latere medewerker professor
Prins roemde prof. Zernike om zijn
grote veelzijdigheid en zijn streven
naar volmaaktheid. Prof. Zernike heeft
?ens gezegd, aldus spreker, dat de door
hem gedane vinding al veertig jaar
eerder had kunnen geschieden daar in
theorie de grondslagen er reeds voor
aanwezig waren, maar, zo voegde spre
ker aan toe: „Gij hebt deze gedachte
toch maar gerealiseerd. De universi
teit is trots op u", zo besloot hij. De
aanwezigen brachten professor Zernike
een ovatie. Daarop werd nog het woord
gevoerd door professor dr. H. de Vries
cn de lector dr. H. J. Groenewold.
Jaarvergadering NCGV
De jaarlijkse algemene vergadering
van het Nederlands Christelijk Gym
nastiek Verbond wordt gehouden
Zaterdag 2 Januari te Utrecht.
(Van onze correspondent)
EEN omvangrijke proteststaking die
Donderdagmorgen om zes uur in
11 Groninger strokarton-industrieën zou
uitbreken, kon op het laatste nippertje
dank zij de bemoeienissen der werk
nemersorganisaties, die wel achter de
eisen der strokartonarbeiders, maar niet
achter een door hen óp eigen houtje
geproclameerde staking staan, worden
afgelast. Alleen op de strokartonfa
briek „Erica 2" te ©oslwold (Wester-
twartier) hebben de arbeiders geen
gehoor gegeven aan de laatste drin
gende oproep der vakbonden, om niet
te gaan staken ten einde de onderhan
delingen niet te bemoeilijken. Don
derdagavond om elf uur hebben echter
ook zij het werk weer hervat-
Thans wachten ruim 2500 strokarton-
arbeiders op het resultaat van de on
derhandelingen die op advies van het
College van Rijksbemiddelaars tussen
de werkgeversorganisaties in de stro
kartonindustrie en dë vertegenwoor
digers der werknemersorganisaties in
deze industrie vandaag worden hervat.
De eisen der arbeiders omvatten een
loonsverhoging van ca. twaalf procent
met terugwerkende kracht. De werk
gevers willen aan deze eisen wel te
gemoetkomen, doch-zij stellen hier te
genover, dat de arbeiders afstand moe
ten doen van de historisch gegroeide
45-urige werkweek en thans 48 uur
moeten gaan werken. De arbeiders
wensen aan deze eis geen gevolg te
geven.
De vakbonden kunnen momenteel
geen staking proclameren, omdat men
gebonden is aan een CAO. Deze CAO
loopt evenwel per 1 Januari a.s. af.
In het kader van de aan de
gang zjjnde conversie der 3JA
procent converteerbare obliga
tie-lening is gisteren door de
Koninklijke Nederlandsche Pe
troleum Maatschappij het mil
lioenste aandeel van f 1000 in
haar kapitaal uitgegeven.
Dit is de eerste maal, dat een
Nederlandse vennootschap een
uitgegeven aandelenkapitaal van
een milliard gulden heeft be
reikt.
WÊKÊËÈ
Beide armen zwaaide Robert
F. Wagner Jr. omhoogtoen hij
hoorde, dat hij gekozen was tot
burgemeester van New York.
Wagner versloeg zijn republi
keinse en onafhankelijk liberale
mededingers als candidaat voor
de democraten, die met een
klinkende overwinning uit de
plaatselijke verkiezingen te voor
schijn kwamen. Wagner, de zoon
van een vroegere minister, volgt
Vincent Impellitteri op. Zijn
ambtstermijn duurt vier jaar.
Een vijftienjarige Italiaanse school
jongen is Donderdagavond tijdens rel
letjes ii. Triëst doodgeschoten en ten
minste twee anderen zijn door kogels
gewond toen onder Brits bevel staande
politiemannen het vuur openden op
demonstranten. Toen een menigte
schooljongens en volwassen demon
stranten onder het roepen van leuzen
als „Triëst voor Italië" en, „weg met
Tito" de politie met straatstenen be
gon te bekogelen, opende de politie
liet vuur, waarbij de jongen in de maag
werd getroffen.
De politie had de demonstranten her
haaldelijk gelast zich te verspreiden
maar de jongens drongen voorwaarts
onder een hagel van stenen, door hun
kameraden geworpen, en sneden enige
politiemannen van de anderen af.
Een 35-jarige Italiaan stierf later,
als tweede slachtoffer aan een kogel-
wond.
Het treffen vond plaats voor de kerk
van Sint Antonius waar de politie,
vroeger op de dag. demonstranten had
binnen gejaagd. De geestelijken waren
bezig de herconsecratie voor te berei
den. die nodig was geworden als ge
volg van eerdere gewelddadigheid.
NOBELPRIJSWINNAAR IN DE NOOD
DE bel en de telefoon in de woning
van de familie Zernike aan de Van
Ketwieh Verschuurlaan te Groningen
hebben Woensdagavond geen rust ge
kend. Sinds bekend was geworden, dat
prof. dr. F. Zernike de Nobelprijs voor
de natuurkunde had gekregen, .was het
een komen en gaan van vrienden, ken
nissen en collega's. Iedereen-wenste de
professor geluk, die eigenlijk- met al
dit huldebetoon liever had willen
wachten tot het officiële telegram uit
Stockholm hem zou hebben bereikt.
Maar de stroom van felicitaties was
niet te stuiten. De rector magnificus
der Groninger universiteit, jhr dr. mr.
P. J. van Winter, was de eerste van de
Groninger universiteit, die telefonisch
zijn gelukwensen aanbood. Hij deed
dit namens vele andere hoogleraren en
studenten, die op dat moment een gala
lustrum voorstelling van „Magna Pete"
bijwoonden. Groot was het enthou
siasme onder de hoogleraren, lectoren
en studenten, toen" hét grote nieuws
tijdens de lustrumuitvoering van de
„Magna Pete" in de stadsschouwburg
door de rector magnificus werd be
kend gemaakt.
Telegrammen kwamen uit alle de
len van het land en zelfs uit het bui
tenland binnen. Eerst om ruim halftien
j NOBELPRIJSWINNAAR i
1 IN NOOD
kwam het. officiële telegram uit Stock
holm van de Koninklijke Zweedse
Academie van Wetenschappen. De tekst
van het telegram luidde: „The Royal
Swedish Academy of Science has
awarded you the Nobelpnce for phy
sics 1953, lettei follows"
Eerst toen was prof. Zernike gerust.
„Ik heb de prijs, dank daarvoor", zei
hij. De feestelijke anjer kwam in het
knoopsgat. Natuurlijk was de belang
stelling van de hoogleraren en studen
ten na de voorstelling van „Magna
Pete'' zeer groot.
Prof. Zernike wenste gisteren nor
maal college te geven. Hem wacht
echter een grootse huldiging in het
natuurkundig laboratorium van de
Groninger universiteit. De hoogleraar
zal in December naar Stockholm gaan
om daar uit handen van koning Gustaaf
van Zweden de prijs in ontvangst te
nemen.
De Rijksuniversiteit te Groningen
zal prof. Zernike in een besloten ver
gadering van curatoren en senaat hul
digen op Zaterdag 7 November a.s. In
deze bijeenkomst, die om 2 uur aan
vangt, zal professor dr. H. Brinkman
spreken over de betekenis van prof.
Zernike als natuurkundige.
Van de universitaire gebouwen te
Groningen wapperde gisteren de
Nederlandse driekleur.
