MAARSCHALK ROMMEL
schreef zijn eigen historie
Lessen der historie inzake
Europees federalisme
VENUS was eerste MISS UNIVERSE
Stedebouwkundige problemen,
te Nijmegen
GEEN VERGUIZING van
het verleden
HE
Suggesties van Spaak en von
Brentano inzake EKS
4
Algemeen handelsblad van zaterdag i augustus 1953
Man zonder compromissen
Britse militaire publicist Liddell Hart gaf nagelaten
documenten uit van de grootste tankcommandanl
CONTROVERSE OVER
ZIJN KWALITEITEN
(Van een onzer redacteuren)
rPHE ROMMEL PAPERS, de nagelaten papie-
ren van de meest geruchtmakende generaal
uit de Tweede Wereldoorlog, zijn uitgegeven door
de bekende Britse militaire publicist Captain Lid
dell Hart. Men kon verwachten, dat dit boek his
torisch, belangrijk en psychologisch onthullend
zou worden en inderdaad is het om beide redenen
fascinerend. Wel niemand behalve Liddell Hart
zal beweren, dat Rommel een groot schrijver
was, maar zijn stijl is helder en gemakkelijk en
getuigt van de enorme kracht van zijn persoon
lijkheid. De veldmaarschalk komt ons uit zijn
geschriften tegemoet als de man, die hij is ge
weest: met een bijna bovenmenselijke energie, die
zijn ondergeschikten inspireerde tot meer en
betere prestaties dan waartoe zij onder een ander
in staat zouden zijn geweest, hard en meedogen
loos, maar met een gevoel voor sportiviteit jegens
zijn tegenstanders, dat was gebaseerd op waar
dering voor hun kwaliteiten in het beroep, dat
ook het zijne was: soldaat.
Rommel en Liddell Hart bewonderden elkaar. In
een kanttekening vermeldt generaal Bayerlein. eens
Rommels stafchef, dat de veldmaarschalk voor geen
theoreticus zoveel ontzag had als juist voor de
Britse kapitein. Dit gevoel van verwantschap tussen
denker en practicus is niet zo vreemd als het op
het eerste gezicht mag lijken. Rommel was immers
de levende gestalte "van de tankgeneraal, zoals
Liddell Hart die in zijn geschriften wenste. De Brit
is de geestelijke vader van de ..Blitzkrieg" geweest
en het feit, dat hij bij de Engelse generale staf
weinig gehoor heeft gevonden en dat het de Duitsers
Guderian en Rommel waren, die er onmiddellijk de
tactische voordelen van inzagen, heeft gemaakt, dat
T~ïE voornaamste controverse over
Rommel gaat echter over de vraag
of h\j behalve een groot tacticus ook
een groot strateeg is geweest. Inder
daad zag hij de betekenis van het
Afrikaanse front veel beter in dan zijn
superieuren, maar is dat niet voor de
hand liggendHij wilde Malta ver
overen en niet een versterkt Afrika-
Korps oprukken door Egypte over het
Suez-kanoal naar d,e Perzische Golf om
de stroom van goederen, die daarover
naar Rusland ging af te snijden, de
Iraanse olie te bemachtigen en zich te
verenigen met de troepen in de Kau-
kasns. Een. plan, dat door de Britse
strategen zeer werd gevreesd, Het blijft
echter de vraag o>f hij, zittend in Ber
lijn, dezelfde plannen zou hebben ge
maakt. Hij had de gave om al zijn ener
gie te co-noentreren op het belangrijkste
punt, een gave, die hembij zijn opera
ties zeer van pas kwam. Maar of hij
achter een bureau zijn belangstelling
■voor één punt niet zou hebben over
dreven wij pretenderen niet het te
weten.
(Ingez. med,-advertentie)
Rommel, die honderden foto's maakte van zijn
campagnes, hier zelf gefotografeerd met nuast
zich generaal Bayerlein,
hij soms al te critisch is jegens zijn landgenoten en
al te enthousiast over, hun tegenstanders.
Het is wellicht een bewijs voor Rommels groot
heid als generaal, dat hij niet alleen voor zijn tegen
standers in de woestijn, maar ook voor vele rustige
beschouwers van thans een legende is geworden.
Hij was zich daarvan en van de er aan verbonden
voor- en nadelen wel degelijk bewust. Zijn legen
darische gave om op het kritieke moment van de
slag met een uitzonderlijk gevoel voor „timing" iets
onverwachts te doen, maakte zijn tegenstanders
veelal voorzichtiger dan nodig was. Maar deze
zelfde gave lag ook ten grondslag aan de overheer
sende mening bij het opperbevel in Berlijn, dat Rom
mel ook een verloren zaak nog wel ten goede kon
keren, zodat hij nooit hulp nodig had.
Waarschijnlijk is Rommel inderdaad de grootste
tankcommandant uit de geschiedenis van de mo
derne bewegingsoorlog. In Afrika, waar weinig
natuurlijke hindernissen de beweging in de weg
stonden, kon hij met zijn gaven en zijn dashdeze
nieuwe vorm van oorlogvoering vervolmaken. Maar
hij he&ft zijn kwaliteiten nooit sterker getoond dan
in 191/0 in Frankrijk, waar hij ver voor zijn col
lega's uit met zijn niet eens op volle sterkte ge
brachte pantserdivisie slag leverde niet zo zeer
tegen de Franse wapenen, als wel tegen het moreel
van de Franse troepen, Liddell Hart wijst er op, dat
er in 191/0 136 Duitse divisies stonden tegenover
156 Franse, Britse, Nederlandse en Belgische en
2800 Duitse tanks tegenover J/000 geallieerde. De
twee voornaamste factoren, die in het voordeel
ran Hitlers troepen waren: het overwicht in de
lucht en de moderner ideeën van de bevelhebbers.
Onder deze Duitse commandanten was Rommel
met Guderian de modernste. Hij reageerde sneller
dan zijn tegenstanders en improviseerde beter, hij
nam risico's, maar nooit zonder reden. Het moreel,
vooral van de Franse troepen, die hij ontmoette,
werd door zijn verrassende manoeuvres geknakt, Het
is verbazingwekkend te lezen, hoe Franse tanks tot
stilstand werden gebracht, doordat Rommel zware
mitrailleurs bevel gaf op ze te schieten, omdat hij
tanks noch anti-tankgeschut in de buurt had.
Liddell Hart laat zich echter door zijn gunstig
vooroordeel verleiden de veldmaarschalk groter
voor te stellen dan hij was. Ook Rommel heeft fouten
gemaakt. Ook hij heeft soms geaarzeld door te
breken, hoewel hij tegenover een zwakkere tegen
stander stond. De reden was dan, dat bij een vreemd
gebrek aan vertrouwen had in de inlichtingendienst.
Ook hij is verslagen en dat niet alleen doordat de
tegenpartij over meer materieel beschikte (Alam
Haifa). Het is jammer, dat Liddell Hart niet criti-
scher tegenover de nagelaten documenten heeft ge
staan. Nu zijn er hiaten op punten, waar Rommel
minder succes heeft gehad dan zijn legende kan
toegeven. Het beeld, dat met opvulling van de hiaten
zou zijn ontstaan, zou behalve vollediger, wellicht
menselijker zijn geweest.
Bespaart 50°/o op Uw suikerrekening.
U kunt bil Uw rabarber-berelding met de
helft suiker volstaan, als U SUKRISTOL
toevoegt. Geen bijsmaak en 450 x zoeter.
In bllkdoosjes circa 400 stuks ruim
3 kilo suiker) 60 cent: 500stuks 75 cent
n bl| Apothekers en Drogisten.
^uhdltoi
ZUIVER ALS KRISTAL
Imp. H. ten Herkei Hilversum
300.000 Dollar voor
Duitse vluchtelingen
Naar het Amerikaanse Hoge Com
missariaat te Bonn meedeelt, heeft het
Amerikaanse bureau voor wederzijdse
beveiliging cheques A'oor een totaal be
drag van 300.000 dollar uitgereikt aan
vijf Duitse particuliere organisaties, die
zich bezig houden met de hulpverlening
vluchtelingen uit Oost-Duitsland.
Het "geld zal worden gebruikt voor
aankoop van huisraad en dergelijke.
SCHOONHEIDSWEDSTRIJDENvreemcl verschijnsel van
internationale samenwerking buiten de Uno om
T~\E achttien jarige Cliristiane Martel is dezer dagen te Long Beach in
■*-> Calii'ornië tot „Miss Universe" gekozen, hetgeen wil zeggen dat zij tot
het mooiste meisje van het universum of het heelal is gedecreteerd.
Zekerheid dat zij dit ook waarlijk i9, hestaat er natuurlijk nooit, want niet
alle mooie meisjes, die aan het leven op de aardbol iets feestelijks geven,
hebben aan het schoonheidsconcours meegedaan. Misschien zijn er nog
mooiere dan Christiane, vermoedelijk wel, maar niemand zal het ooit.
weten.
Voor de beoordeling van Rommels
betekenis als generaal in de tweede
wereldoorlog is dit trouwens niet nodig.
Hij heeft de theorie van de ..Blitzkrieg"
in de practijk bewezen. Hij heeft ook.
wat veelal over het hoofd wordt gezien,
een belangrijke bijdrage geleverd voor
de theorie van de verdediging tegen een
overmacht aan tanks door zyn acties
na El Alamein. Het is waar, dat zijn
plan voor de verdediging van Norman-
die een zwakke zijde had. Zozeer was
hij doordrongen van het belang van het
geallieerde luchtoverwicht, dat hij ook
de beweeglijke'reserve op de kust wilde
inzetten, omdat zy zich over de wegen
nauwelijks zou kunnen bewegen. De
practrjk' heeft aangetoond, dat hij hier
in gelijk had. want de reserve, die op
last van het O.K.W. niet volgens Rom
mels plan werd gcdeployeerd, bleek pas
(zeer gehavend) het gevechtsterrein te
kunnen bereiken, toen het geallieerde
bruggenhoofd reeds stevig was geves
tigd. Het plan maakte echter geweldige
versterkingen noodzakelijk, onder meer
het leggen van 200 millioen mijnen en
het is wel zeker, dat ook een ener
gieker materieelvoorziening (Rommels
grootste vijand.) tegen deze taak niet
opgewassen zou zijn geweest.
In Afrika gebruikte hij echter zijn
niet-gemotoriseerde eenheden In veld-
versterkingen om de tegenstander te
dwingen terrein te betreden, dat voor
Rommels beweeglijke eenheden gunstij
was. Hij bracht dan verliezen toe aar
de vijand, door zijn tanks steeds offem
sief in te zetten. Deze vechtwijze, ge
baseerd op de „schild- en zwaard
theorie", is na de oorlog aanbevolen
voor de verdediging van dc Noord-West-
Europese laagvlakte tegen de te ver
wachten aanvankelijke Russische over
macht, Ook de schild- en zwaardtheorie
Is trouwens door Liddell Hart ontwor
pen als verdediging tegen de Blitzkrieg.
Een offensief gevoerd defensief heeft
ook in de moderne oorlog nog tactische
voordelen boven het offensief. Het was
Rommel, die dit in de practijk aan
toonde.
ROMMEL heeft geen gelegenheid ge
had zijn tactische kwaliteiten als
verdediger van het Reich in Europa tc
bewijzen. Hij kwam in conflict met zyn
Führer en vond een tragisch einde, dat
wel voldoende bekend is. In het boek
wordt zijn gedwongen zelfmoord be
schreven door zyn zoon Manfred, het
geen er nog een tragisch accent aan
toevoegt. Men heeft dit conflict wel ge
bruikt om aan te tonen, dat Rommel
in zijn laatste jaren een fervent anti
nazi zou zijn geweest.
Dat de plegers van de aanslag van
20 Juli Rommel na de dood van Hitier
president hadden willen maken, dat hij
op de hoogte was van het bestaan van
een verzetsbeweging, hoewel hij tegen
het vermoorden van Hitler was, omdat
hij van de Führer geen martelaar wilde
maken, dat hij ten slotte van plan was
met de Westelijke geallieerden tot een
accoord te komen, zodat niet de Rus
sen, maar de Amerikanen en Engelsen
GRIEKS PROCES TEGEN
COMMUNISTEN
De aanklager in het Militaire Ge
rechtshof te Athene heeft Vrydag de
doodstraf geëist tegen alle twaalf lei
ders van de verboden Griekse commu
nistische partij. Slechts één der com
munisten, Nicholas Plumhides, was
het hof aanwezig. De anderen worden
bij verstek berecht. De communistische
leiders worden beschuldigd van hoog
verraad en spionnage. Tegen twee vrou
wen, die Plumbidcs een schuilplaats
hadden verleend werden gevangenis
straffen van 12 en 15 jaar geëist.
V.S. verwerpen Tsjechisch
protest tegen ballonnetjes
Het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft het protest van
de Tsjechoslowaakse regering verwor
pen tegen het zenden van ballonnen met
pi'opaganda-materiaal van de Ameri
kaanse zone in Duitsland naar Tsjecho-
Slowakije. In het antwoord wordt ge
zegd, dut de ballonnen door een parti
culiere organisatie, de „kruistocht voor
de vrijheid" waren opgelaten, en dat dit
geen misbruik van Duits gebied inhield.
De V.S. zijn van mening, dat vrij con
tact tussen de volken mogelijk dient te
zijn. Indien een land een kunstmatige
muur optrekt, om dit contact te ver
hinderen, is het onvermijdelijk, dat e
middelen zullen worden gevonden om
die muur te doorbreken, aldus het ant
woord.
De Antwerpse dierentuin heeft een
smartelijk verlies geleden. Een 10-jarige
Afrikaanse olifant was door een Indische
soortgenoot in de droge gracht rond het
olifanten-terras geduwd en bleek aan de
rug.gegraat te zijn gekwetst.
Berlijn zouden hebben kunnen ver
overen, het wordt allemaal gebruikt om
deze theorie te steunen. Maar Rommels
verschil van mening met Hitier ging
voornamelijk over militaire aangelegen
heden. Hij was er van overtuigd, dat
de oorlog verloren was en wilde hem
zo gunstig mogelijk en dus zo spoedig
mogelijk beëindigen. Hij verafschuwde
de Führer eerst, toen hy zag, dat deze
Duitsland in zijn ondergang mee wilde
sleuren. Rommel is door een Engelsman
beschreven als ,,an unpolitical animal"
en dat doet hem waarschijnlijk meer
recht wedervaren dan Liddell Harts be
wering, dat hij behalve soldaat ook
denker was. Men kan zich dan immers
af gaan vragen of hij nooit heeft •nage
dacht over de andere consequenties van
Hitiers regiem dan zijn efficiënte
Afrika Korps. Was hy slechts een „un
political animal", dan kan men het
slechts betreuren, dat Duitsland zo veel
van deze energiek, efficiënte tijgers
heeft voortgebracht. De Rommel Papens
vormen fascinerende lectuur door de
grootheid van de historische gebeurte
nissen, die er actueel in worden be
schreven door een van de belangrijkste
personages, de lezer is geboeid door de
kracht van de persoonlijkheid van de
hoofdfiguur en schrijver, maar de on
volledigheid van zijn persoon, die ty
perend is voor een zo grote groep, laat
een kil gevoel achter.
H. H.
Weer Russisch protest
bij Turkije
De Russische waarnemend minister
van Buitenlandse zaken, Zorin, heeft
Vrijdagavond de ambassadeur van Tur
kije te Moskou een nieuwe nota over
handigd met betrekking tot het ant
woord van de Turkse regering op het
Russische protest van 20 Juli tegen het
bezoek van Amerikaanse en Britse oor
logsschepen aan Istanboel. In de jong
ste Russische nota wordt er aan herin
nerd, dat de Russische regering' het be
zoek van 10 Amerikaanse en 22 Britse
oorlogsbodems aan Istanboel een soort
militaire demonstratie heeft genoemd.
De nota merkt op, dat in de laatste
jaren het bezoek van grote eskaders
vreemde oorlogsschepen aan de engten,
die naar de Zwarte zee voeren, is toe
genomen. Het verzoek van de Russische
regering om nadere inlichtingen, kon
derhalve verwacht worden. De Turkse
regering had evenwel in haar antwoord
•de gehele kwestie als onbetekenend af
gedaan en bovendien het Russische ver
zoek om nadere inlichtingen als inmen
ging in een zaak, die alleen Turkije aan
gaat, gekenschetst. Deze conclusie van
de Turkse regering wordt in de Russi
sche nota nu ongegrond genoemd.
(Van onze correspondent)
Nijmegen, 1 Augustus.
Te NJjmegen zijn de woningbouwver
eniging Nijmegen en de particuliere
bouwmaatschappij Nemavo uit Amster
dam bezig een groot woningbouwproject
te realiseren op het z.g. Heseveld (Nij
megen-West). Er worden 1100 woningen
op dit terrein gebouwd en de laatste
van deze woningen zullen reeds volgend
jaar in gebruik kunnen worden genomen.
Ongeveer 500 woningen op het Hese
veld zijn reeds bewoond. Een tweede
complex, van 250 woningen, is dezer
dagen opgeleverd. Intussen is de woning
bouwvereniging Nijmegen begonnen met
het realiseren van een bouwplan van 377
woningen en zes winkels. Het ligt in de
bedoeling dat nog vóór het einde van
dit jaar de eerste woningen van dit com
plex in gebruik genomen zullen kunnen
worden.
Bovendien wordt op het ogenblik een
complex van 190 woningen gebouwd op
het: Broersveld. Hierbij zijn twee kleine
Nijmeegse woningbouwverenigingen in
geschakeld.
Een moeilijkheid bij de woningbouw in
Nijmegen is het tweeslachtig karakter
van de stad. De ontwikkeling toch doet
de oude Keizer Karelveste groeien tot
een metropooltje, waarin over enige
tientallen jaren 160.000 inwoners onder
dak en huisvesting moeten vinden. Ander
zyds echter heeft Nijmegen de reputatie
op te houden, een der mooiste (tuin)
steden van ons land te zijn. Bovendieö
tracht het gemeentebestuur het lande»
ljjke karakter van de vroeger on afh an*
kelijke dorpen Hees. Neerbosch en Hatert
te handhaven. Dit alles maakt h'et vrij
wel onmogelijk de Waalstad een afge
rond stedelijk geheel te geven.
Dit is de oorzaak, dat volgend jaar de
bebouwing in het Heseveld, waarmee
men de dorpskern van Hees is genaderd,
wordt gestaakt. Voor 1954 en later is
voor stadsuitbreiding dan nog het zgn.
Hatertsveld (Nijmegen-Zuid) bestemd.
Op dit terrein is voldoende ruimte voor
de bouw van achthonderd tot duizend
woningen. Oft dit veld zullen, voorzover
het woningwetbouw betreft, slechts één-
gezins woningen en flats met drie woon
lagen worden gezet.
Dr H. C. Prinsen Geerligs
overleden
Gisteren is in Amsterdam drH, C.
Prinsen Geerligs, 88 jaar oud, overleden.
In Amstei'dam studeerde hij scheikunde,
waarbij hij enige tijd als assistent op het
chem isch-phar m ac ëu ti sch labo rato rium
werkzaam is geweest. In 1891 was hij
als scheikundige aan het Proefstation
van de suiker op West-Java verbonden,
waarvan hij in 1908 directeur werd. In
1914 werd hij doctor honoris causa in de
scheikunde aan de Amsterdamse Uni
versiteit. Hij was zeer deskundig op het
gebied van de suikerproductie uit sui
kerriet en heeft verscheidene publicaties
over dit onderwerp het licht doen zien.
Christiane Martel Is een Frangaise
van Italiaanse oorsprong: zij heel,
eigenlijk Christiane Magnani en is ge
vestigd in Chatellerault in het Franse
departement Vienne. Zij was vroeger
mannequin in een Parijs modehuls, zo
hebben wij ergens gelezen, en dit heeft
ons even verbaasd, want als zij pas
achttien jaar oud is en dan reeds een
beroep achter de rug heeft, moet zy op
heel jeugdige leeftijd de carrière van
levende costuumpop zijn begonnen. Zij
heeft reeds ettelijke malen schoonheids
prijzen behaald en was dit keer tezamen
met 24 andere schoonheden in het
strijdperk getreden. Haar gevaarlijkste
concurrente was een meisje uit Turkije,
waar nog geen kwart eeuw geleden dc
vrouwen gesluierd gingen en zich van
alle uiterlijkheden afzijdig hielden. Maai
de Turkse meisjes zijn blijkbaar met
haar tyd meegegaan en hebben haar
nederige teruggetrokkenheid prijs ge
geven. Ook dongen er Belgische, Duitse,
Zweedse, Griekse. Panamese en Uru-
guaanse meisjes mede. die in opgewekte
stemming in avondtoilet of badpak
paradeerden onder de hoede van (va
derlijke) managers en filmproducers en
angstvallig bewaakt door vrouwen van
rijpere leeftijd, die voldoende levens
wijsheid en levensmoeheid aan levens-
scepticisme paarden om de jonge doch
ters van onberaden stappen te weer
houden.
Er wordt veel kwaad gesproken van
de schoonheidswedstrijden, die soms
aanleiding geven tot krakeel en stui
tende tonelen. In Nederland hebben ze
een gezonde afkeer gewekt en ze wor
den hier dan ook niet zo veelvuldig ge
houden; wel trekken er zo nu en dan
Nederlandse meisjes op uit om ergens
den vreemde haar schoonheid te
demonstreren en haar geluk te beproe
ven. Dit geluk bestaat In het krijgen
:en engagement bij de film of in
het huwen van een gefortuneerde man.
Dit laatste heeft echter volgens de
statistieken tot veel verdrietelijkheden
geleld: het schijnt dat vele gehuwde
mannen de voortdurende aanblik ener
schoonheidskoningin als echtgenote uit
eindelijk gaat irriteren. Enkelen gingen
het huwelijk in met de illusie, dat hun
Koningin wel altijd schoon en bekoorlijk
blijven en zij vergaten dat niet alle
vorstenhuizen duurzaam zijn en dat er
ook ex-Koninginnen en ci-devant
■orstinnen bestaan.
moeilijk met onbetwistbare
zekerheid vast te stellen waar
precies deze schoonheldswedstrydcn
hun oorsprong hebben gevonden, maar
het is een aardig zomcr-onderwerp om
over te denken. Men zou er de Griekse
PROF. GEYL EN STRMTSBURG
Waarschuwing tegen onderschatting van waarde en kracht
der souvereine naties hoe hoger se s jn ontwikkeld
hoe moeilijker de integratie is
TA7AT leert ons de geschiedenis met betrekking tot de
problemen van het heden? Wordt men door de er
varing van vroegere generaties niet slechts wijzer in zake
de aard van mensheid en civilisatie, docli ook verstan
diger by het doen van een concrete keuze? Op zulke
vragen kan men de meest uiteenlopende antwoorden
geven, doch de ontnuchterende dooddoener „dat de his
torie leert, dat men er niets uit leert" voldoet niemand.
De altijd zo levende en warme belangstelling voor het
verleden is niet slechts kenmerk van de theoreticus,
van de filosoof en van de op romantiek beluste zoeker
naar ontspanning, doch evenzo van de naar de toekomst
ziende hervox-mer. En zo moest wel de vraag aan de orde
komen, wat de geschiedenis ons heeft te zeggen ten aan
zien van het ideaal ener Europese federatie. Het ant
woord daarop van professor P. Geyl heeft onze federa
listen zeer teleurgesteld: in een rede op 27 Maart uit
gesproken ter gelegenheid van de Dies-viering der
Utx*echtse Universiteit heeft hij gewaarschuwd tegen
illusies1). In allex-lei discussies is dit betoog ter sprake
gekomen en Alfred Mozer heeft er o.a. in een hartstoch
telijk betoog tegen gepi-otesteerd-). Men ontkomt ech
ter niet aan de indruk, dat vele vertogen langs elkaar
heen gaan, terwijl kex-n-verschillen onbespx-oken blijven.
Alfred Mozer wijst er op, dat in de
filstorie de „discontinuïteit," schering
inslag is. Er worden sprongen ge
maakt, waardoor een nieuwe periode
kwalitatief van een vroegere verschilt.
De historicus, die de nadruk legt op de
continuïteit, construeert deze vaak ach
teraf. Wie de nationale souvereiniteit
als geschiedkundig feit boven alles wil
stellen, vergeet bijv. dat kleine en zelfs
middelgrote landen slechts schijnbaar
souverein hun houding bepalen en in
allerlei opzichten afhankelijk zyn. Wie
is nog baas in eigen huis? Een beroep
op een geïdealiseerd verleden kan tot
immobilisme leiden, en de uitvlucht,
dat er geen voldoende belangstelling be
staat voor de Europese gedachte ont
heft niemand van de verantwoordelijk
heid, zulk een belangstelling te wekken.
En hy bestrijdt een soort van „histo
risme", dat de daadkracht zou verlam
men, door het verleden tegen de toe
komst te mobiliseren. In dit betoog
schijnt veel gegrond te zijn.
Toch moet men bedenken, dat „sou
vereiniteit" nooit heeft betekend, dat
een bepaald bewind binnen de eigen
kring kon doen, wat het wilde. Zijn
plaats in de wereld beperkte immer n
hoge mate die vrijheid. Wel beduidde
souvereiniteit, dat een regering recht
streeks gezag uitoefende over dc bur
gers, met uitsluiting van andere rege
ringen. En het blijft een hachelijk ex
periment, als het 'beleid van een langs
democratische weg gevormd kabinet
kan worden doorkruist door gezags-
Instanties daarbuiten, niet door cn uit
de natie gevormd, en toch met recht
streekse zeggenschap over de burgers,
althans op een aantal terreinen. Is het
zo bevreemdend, als men zulk een over
wegend door buitenlanders uitgeoefend
gezag vreest? De natie is in de mo
derne geschiedenis een formidabele
realiteit. Zjj is niet slechts verantwoor
delijk voor oorlogen, doch ook voor een
band tussen millioenen, wier lotsver
bondenheid, wederzijds besef van ver
antwoordelijkheid, trouw aan een cultu
reel ideaal of een „levenspatroon", wier
zeden, tradities, talen, enz., ook schep
pende factoren zijn, en wier eenheid het
sterkst tot uiting komt tegenover een
vreemde onderdrukker. Wie zou willen
loochenen, hetgeen voor een Nederlan
der, een Spanjaard en een Fransman
ook gevoelsmatig en cultureel het
„vaderland" of „moedervolk" betekent,
zou de werkelijkheid wel ten zeerste ge
weld aandoen.
Natuurlijk ware het toe te juichen,
indien dc cultuur een nationalisme kon
overwinnen, dat zijn voedsel vindt in
hordegecst, provincialisme, bekrompen
zelfgenoegzaamheid cn expansiedrang.
Maar het Nederlandse volk heeft zulke
driften nog meer tc vrezen van de zijde
van grotere staten, waarmee het blij
zend zijn lot zou moeten verbinden, dan
van de kant van eigen groepen. Vele
federalisten leggen ietwat angstwek
kend de nadruk op de noodzaak, een
grotere, machtiger bondsstaat te vor
men, die wel eens een onaangename
superstaat zou kunnen worden, Bond
genootschappen, vrijheid van verkeer,
liberalisatie, coördinatie, enz., zyn op
allerlei terreinen wenselijk, doch zy zijn
slechts populair, als ze een natie de
veiligheid verzekeren, zichzelf te blij
ven. Er is geen sprake van een „kwa
litatieve evolutie", als door angst op-
eengedreven massa's nog grotere er
nog machtiger tegen elkaar botsende
gezagsconcentraties vormen, Misschien
leidt de bestaansstrijd tot zulk een bit
tere noodzaak, doch van een hoger
ideaal kan men dan moeilijk spreken.
Gelukkig zijn andere federalisten ge
noegzaam overtuigd van de wenselyk-
heid van „souvereiniteit in eigen kring",
om aan een supranationaal gezag niet
te veel bevoegdheden te willen over
dragen.
3f
EW hiermee keren wij terug tot profes-
sor Geyl. In zijn rede 'vinden wij
vooral een opwekking, de realiteit van
sterk ontwikkelde nationale tradities,
eigen regeringen, partij formaties, taal,
cultuur, wetgeving, sociale verantwoor
delijkheid, enz. niet te miskennen,
enwerking en Europese orde zijn op
basis der culturele eenheid nodig. Maar
laten wij geduld betrachten, nodig om
langs de weg van redelijk overleg te
slagen. „Bijna altijd zijn de grote ter-
'itoriale en constitutionele veranderin
gen in de geschiedenis tot stand gekomen
door oorlog of revolutie, door geweld",
zegt hij. „Hoe hoger ontwikkeld een
organisme, des te moeilijker moet het
zijn, het zich aan andere te laten a
passen." Het „integreren" is een m
zaarn proces.
Noordamerikaanse republieken,
reeds gefedereerd in de V.S. en met een
heid van taal en tradities, werden toch
nog ruim zeventig Jaar later verwikkeld
m een verschrikkelijke burgeroorlog.
De Duitse eenheid wérd door het Prui-
sendom gesmeed. Federeren is geen ge
makkelijke zaak. Men lean ook wijzen
allerlei mislukkingen: Oostenrijk-
Hongarije, Centraal-Amerikaanse com
binaties, de door Engeland voorbereide
weer verbroken eenheid van Voor-
Indië, het regionalisme in de Arabische
wereld. Nationalisme is een niet te ver
waarlozen werkelijkheid. In 1875 telde
Europa 16 souvereine staten, in 1919
echter niet minder, doch méér, name
lijk 25. Pogingen tot het vormen van
confederaties zijn vaak zeer nuttig en
heilzaam. Maar, aldus Geyl, men hoede
zich voor „een in de lucht hangend ge
zelschap plannenmakers", voor „proef
nemingen die op de realiteit zouden
kunnen verongelukken". De mens
vrij, want hij moet immer verder. Ge
bonden, want hij kan niet „in het wilde
willen". „Wy bevryden ons gedurig van
verleden, maar tcrzelfdertijd houdt
het macht over ons".
Mozer beklaagt er zich over, dat het
aan deze conclusies voorafgaande theo
retische betoog van Geyl strijdig is of
weinig verband houdt met het laatste
deel. Ten onrechte, dunkt ons. In dit
eerste deel overweegt de critiek op de
verguizing van het verleden door idea
listen van het heden, die aan hun uto
pieën het recht zouden willen ontlenen,
de geschiedenis te veroordelen. Geyl
stelt het probleem van „gebruik en mis
bruik van de geschiedenis" aan de orde,
erltiseert historische mythen, maar
meent, dat het niemand is gegeven, over
zin of onzin der geschiedenis te oordelen.
Reeds vroeger heeft Geyl betoogd, dat
de mens die deel heeft aan en ook deel
is van dit proces, het in zijn totaliteit
met kan goed- of afkeuren, De maat
staf ontbreekt hem daartoe. In deze
rede spreekt Geyl van een „mysterie".
De historicus kan niet alles kennen, en
nog veel minder alles begrijpen. Wat
hij ontdekt, is „de oneindigheid der
menselijke mogelijkheden". Dc geschied
kundige moet met onverschrokken cri
tiek legenden te lijf gaan, uit eerbied
voor de gecompliceerde realiteit. Maar
elke periode moet hy met ontvankelijk
heid trachten te beoordelen naar haar
eigen kenmerkende eigenschappen. Om
de gezindheid van Geyl te begrijpen,
leze men zijn in Amerika gehouden
lezing over Ranke en diens objectivi
teit. :i) Geyl spaart Ranke zyn critiek
niet, maar kennelijk bewondert hy in
VAN OVERAL
mythologie bij kunnen slepen en de sage
n Paris met de twistappel ais de eer-
3 schoonheidswedstrijd kunnen be
schouwen. Paris, die rustig zijn schapen
zat te weiden, werd eensklaps geroepen
de appel te reiken aan een der drie
godinnen, die van hem wilden weten wie
de schoonste was. Zij poogden hem om
te praten: Juno (Hera) beloofde hem
rijkdom. Minerva (Athene) zegde hem
wijsheid toe. en Venus (Afrodite) stelde
hem de schoonste vrouw in het vooruit
zicht, indien hij haar de schoonste zou
noemen. Paris deed dit laatste (Venus
had toen haar beide armen nog), en gij
weet dat het hem slecht is vergaan. Hy
schaakte de schone Helena, de echtge
note van Menelaos, en dit had de Tro
jaanse oorlog ten gevolge. (Het is te
hopen dat thans geen Amerikaan het in
zijn hoofd zal halen Christiane Martel,
de Miss Universe van nu, te schaken,
daar een Frans-Amerikaanse oorlog
niemand op het ogenblik goed zou
schikken)
Maar wie de moderne schoonheids-
wedstrijden in badpak het eerst heeft
georganiseerd? Hollywood en Florida
(Miami) worden ervan verdacht. Waar
schijnlijk zijn de wedstryden uitlopers
van de bloemencorso's aan de Riviera,
waarbij Immers bloemenkoninginnen
worden gekozen, of van de oogstfeesten
met hun Koninginnen, die het symbool
der vruchtbaarheid verbeelden. In elk
geval zijn er zuiver folkloristische en
ook heidense elementen in terug te vin
den: het vereren der schoonheid, het
verkiezen van jonge vrouwen uit be
paalde gewesten om godinnen voor te
stellen. Pas kort na de eerste Wereld
oorlog zijn deze uitingen van streek-
gebruiken hier en daar afgegleden tot
demonstraties van lager gehalte, waar
aan elk cultureel of zelfs sportief ele
ment ontbreekt.
Dezer dagen heeft men in het Ita
liaanse stadje Roseto degli Abruzzi een
poging gedaan de schoonheidswedstry-
den op een hoger peil te brengen. Uit
een aantal deelneemsters werden de tien
knapste meisjes gekozen de schoon
heid prevaleerde dus nog steeds die
bovendien moesten tonen goed te kun
nen koken, huishoudelijk werk te kunnen
verrichten en oude kleren te kunnen
„verstellen" Verder dienden zy waarlijk
d te zijn, maar wy konden niet te
weten komen op welke wijze die goed
heid moest worden gedemonstreerd. Uit
deze tien meisjes werd dan de „beste"
(dus niet de schoonste) gekozen en tot
Koningin uitgeroepen. Dat aan alle
eisen van zedigheid en ingetogenheid
was voldaan, bleek uit het feit, dat de
Bisschop van Termoli, mgr. Bernacchia,
zyn sanctie aan had gegeven.
En intussen reizen de schoonheids
koninginnen uit onze dagen, die niets
anders hebben te bieden dan haar
schoonheid (alsof dit niet voldoende
ware!) de wereld rond. Zy belichamen
het standaardtype, dat de filmindustrie
en de wereld der rcvuegirls van mate
riaal voorziet, allen met dezelfde ge
laatsuitdrukking, hetzelfde silhouet en
dezelfde make-up. Zij vertegenwoordi
gen „de schoonheid met een hoog zonde
gehalte". zoals prof. Huizinga het in
zijn Herfsttij der Middeleeuwen noemt,
wanneer hij over de „lichaamsvergo-v
ding" spreekt. En al deze meisjes krij-
gen de wereld in een speciale belichting
te zien: in bars en op dansvloeren, aan
Tuxe-stranden en in Palace Hotels.
Zelfs de jonge staat Israël is er aan
gaan meedoen en heeft deze week te
Tel Aviv een „Miss Israël" uitgeroepen.
M.en moet dus wel over een ietwat
verwrongen optimisme beschikken om te
beweren (en er zijn schoonheidsmana
gers, die dit doen) dat de wedstryden...
de internationale samenwerking en de
goodwill bevorderen. Goodwill is er
ongetwijfeld, maar van een bepaalde
zijde! De geest tijdens het concours is
stellig anders dan die in de Ver. Naties
tijdens het bijeenkomen der Assemblée,
maar verdraagzamer is liij wis en
zeker niet.
Dit alles neemt niet weg, dat de
Fransen aangenaam zyn verrast door
iiet feit, dat een jong meisje uit hun
midden „la plus belle fille du monde"
blijkt te zijn. Fransen zijn gevoelig voor
zo iets, „Vive la France!"... Maar zij
verliezen er bun humor en zelfspot niet
door, want een Parijs blad schreef dat
Frankrijk er nu op kan bogen de slecht
ste regering en het mooiste meisje te
bezitten. Volgens het blad is Christiane
Martel veel belangrijker dan minister
Bidault, want zij is Miss Universe ge
durende een vol jaar en Bidault is mis
schien al over drie maanden wegge
stemd.
L. A\
Op vragen van de Tweede-Kamerle
den Blaisse, Bruins Slot en Van der
Goes van Naters over de suggesties,
vervat in de brief van 24 Juni 1953
veelgesmade Duitser diens breed
heid van geest, evenwicht, behoedzam-
hcld, eerbied, Rankc's objectiviteit
kwam voort uit bet geloof, dat „alles
is in God". Geyl zou men eerder agnosti
cus kunnen noemen. Maar zijn zucht om
begrip te tonen voor het verleden (dus
ook voor de rol welke de naties spelen
In het politieke en culturele proces)
gaat toch eigenlijk uit van een onbe
wust geloof in dc zin der geschiedenis,
welke de mensheid maakt. Bovendien
is dat begrip „de adem der beschaving,
welke wij geroepen zijn te verdédigen".
Men kan geen actuele en urgente
politiek voeren „onder het gezichtspunt
der eeuwigheid". De historicus moet
dus anders oordelen dan de politicus,
Maar het verleden zal veel later ge
zien in een ander en objectiever licht
misschien niet zo zwart biykcn, en
het ideaal der Europese federalisten
niet zo blank. Niets menselijks is ons
vreemd. In het feit, dat de mens een
synthese is tussen verleden en toekomst,
ligt de continuïteit der historie. Men
denke niet tc licht over het verbreken
daarvan. Het komt ons voor, dat dit
voor Geyl de les is der historie, toege
past op 'het federalisme,
A. C.
P. Geyl
wereld van r
April.)
Alfred Mozer: Prof. Geyl waarschuwt
tegen prof, Gêyl. (Nieuw Europa, 19 Juni.)
Pieter Geyl: From Ranke to Tovnbee.
(Smith College Studies in History, North
ampton, Massachusetts, U.S.A.)
van de heren Spaak, voorzitter van de
assemblee ad hoe, en von Brentano,
voorzitter van de bijzondere raad van
ministers der Kolen- en Staalgemeenschap
heeft de minister van Buitenlandse Zaken
thans schriftelijk geantwoord, dat ten
aanzien van deze suggesties de minis
ters van buitenlandse zaken der staten
leden een gemeenschappelijk standpunt
zullen dienen te bepalen. Daartoe zal ge
legenheid zijn in de door bedoelde mi
nisters te houden conferentie, welke op
7 Augustus te Baden-Baden zal beginnen.
In verband hiermede is het voor de
minister niet mogelijk te voldoen aan
het verzoek om te voren zijn oordeel
over de inhoud van de onderhavige brief
kenbaar te maken.
Adenauer over verdrag
E.D.G.-MOSKOU
Gisteren heeft kanselier Adenauer
herhaald, dat een veilligheidsverdrag
tussen de Europese Defensiegemeen-
schap en de Sowjet-Unie mogelijk is.
De deelneming van West-Duitsland aan
de E.D.G. zou Rusland veiligheid bieden
tegen de zo zeer gevreesde „militaire
dynamiek" der Duitsers. Binnen de
E.DG., zal deze z.g. dynamiek gelimi
teerd en op het rechte pad gehouden
worden. Aldus biedt dit pact Rusland
veiligheid en lean dit met de E.D.G. weer
een overeenkomst sluiten.
Naai' verluidt zijn de Ver. Staten niet
ingenomen met Adenauers suggestie,
daar het E.D.G.-plan defensief van ka-
rakter is. Rusland een aanvullende ga
rantie te geven is onnodig, en Moskou
zou allerlei onvervulbare eisen stellen,
zo meent men in Washington.