wijken voor het zand
Zomen voor boeren en tuinders die moeten
Luchtmachtaffaire
voor Rechtbank
Gezondheidszorg in Drenthe en Groningen
Een
gooclielaai's-
truc
F,n ton sloffe.
2
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN ZATERDAG 11 JULI 1953
Besteedt gemeenteraad wel voldoende
aandacht aan hun zorgen?
(Van een onzer verslaggevers)
SLOTEN WORDT OM-SLOTEN
XD
gemeente zich denkt? De betrokkene
heeft iets van horen zeggen, maar hij
redeneert licht: Er wordt al zoveel jaren
gepraat over de iJ-tunnel, dit zal ook
wel zo'n vaart niet nemen.' De gemeente
voldoet aan de wet. een gestencild pa
piertje wordt op telefoonpalen geplakt,
er verschijnt een advertentie in de
kranten: Er ligt een ónteigeningsplan.
Osdorp I ter inzage.
Zou men voldoende tijd van te voren
weten, wanneer men zijn bedrijf moet
opgeven, dan kan men daar rekening
mee houden. Men doet dan geen onnodige
investeringen meer: bemesting: onder
houd, drainages, beschoeiingen. Dt
schade wordt vergoed? Maar waarom
nodeloos de schade groter doen zijn, dan
strikt noodzakelijk is? En een tuinder,
die naar nieuw land moet omzien, wei
land moet scheuren, heeft niet zo één
twee-drie vette, rijke tuinaarde terug
TWEEDE bezwaar: de schade is ge
woonlijk niet vastgesteld, laat
staan uitgekeerd op het ogenblik
van de inbezitneming van de grond
door de gemeente. Er moeten kostbare
en tijdrovende procedures worden ge
voerd, waardoor men jaren lang in het
onzekere verkeert. De mensen, die in
hun arbeid opgingen, een goede boter
ham verdienden, worden verbitterde fi
guren, nihilistisch in hun denken, cy
nisch ten aanzien van de waarborgen,
waarmee hun rechten zijn omkleed.
De prijs, die de gemeente in eerste
instantie biedt is zo is de ervaring
van verschillende betrokkenen -aan
de lage kant. Als gqed koopman begint
de gemeente met laag te bieden. Ac-
cpord. Maar de gemeente is een beetje
als de Verenigde Staten van Teddy
Roosevelt: zij draagt een grote stok,
ook al spreekt zij in' den beginne zacht
jes. Die stok bestaat uit deurwaarders
exploten, een juridisch geschoolde staf,
onteigeningsprocedures met al wat
daaraan vast zit. Op het lage bod gaat
de boer ni.et in. Dan beginnen de onder-
BOEREN en tuinders zien het aan,
daar aan de Westrand van Amster
dam: het zand kruipt verder-, over
de weiden en sloten, of de zwarte, vette
■tuingrond. Op niet al te verre afstand,
in meters noch in jaren, volgen de hui
zenstroken. De naderende bebouwing
-schijnt de 'molentjes aan de Haarlem
merweg al terzijde te drukken, povere
relieken van de groene wijdsheid van
het weideland. Aan de Zuidzijde van
het groeiend Amsterdam ten Westen
van de ringbaan wordt het dorp Sloten
langzaam om-sloten door de voorberei
dingen voor de bouw van de tuinsteden
Osdorp en Slotervaart.
De ophogingswerk-zaamheden voor de
tuinstad Geuzenveld (het dichtst bij
Halfweg gelegen) zijn vrijwel voltooid
en het gemeenteblad bevatte dezer
dagen het voorstel tot voorlopige goed
keuring van het onteigeningsplan voor
het tuinbouwgebied Sloten. Vanouds
hebben de tuindersbedrijven zich in de
naaste omgeving van Amsterdam, hun
voornaamste afzetgebied, gevestigd. Tal
van bedrijven zijn gevestigd in de Over-
toomse polder, tussen de bebouwing ter
hoogte van het Surinameplein en de
ringbaan.
Voor deze tuinders wil men nu terrei
nen reserveren. Een gebied ten Noorden
van de Sloterweg, dat juist valt buiten
de .tuinstadplannen, bleek hiervoor uit
stekend geschikt. Wel ls dit gebied alles
weiland, maar ja.... In elk geval zijn B.
en W. van oordeel, dat thans onverwijld,
maatregelen dienen te worden genpmen
om tot de inrichting van het grootste
gedeelte van dit tuinbouwgebied te gera
ken. Aanvankelijk had de minister van
Landbouw bezwaren, doch na een bespre
king heeft deze bewindsman die bezwa
ren laten vallen. Als eerste stap dient
de raad thans een besluit te nemen tot
voorlopige goedkeuring van het plan tót
onteigening.
Aan de andere zijde van de Sloterweg
de Zuidzijde loopt reeds een nieuwe
weg, aangelegd op een vers zanddijkje,
naar de Haagseweg, dwars door de Rie-
kerpolder. Aan de Westzijde van deze
weg is een complex sportterreinen ont
worpen, dat zal worden verhoogd met
de bovenaarde uit het terrein bij het
Nieuwe Meer, dat voor zandwinning zal
worden gebezigd voor de ophoging van
terreinen van Slotervaart en Osdorp.
OOK hier zullen boeren en tuinders
moeten wijken. Het wordt benauwd
rondom Sloten. Het is niet zó ge
makkelijk zijn bedrijf vaarwel te zeggen.
Waar vindt men een nieuw in ons over
volle land? Toch is bij dc betrokkenen
redelijke mate van begrip voor de
noodzaak tot uitbreiding van de grote
stad. Als er bezwaren zijn, wanneer de
tientallen, die voor het naderende z
van de grote stad moeten wijken, zich
zorgen maken, is dat vooral om het hoe,
de wijze waarop.
De stad. beschikt over een enorm
paraat, technisch, juridisch daarte
genover staat de boer of tuinder als een
ling. Het Prinsenhof is een vèr begrip,
hij daar aan de rand van Amsterdam is
ook in figuurlijke zin ver van het ge
meentelijke bestuursapparaat. Het is een
vreemde, ontoegankelijke grootheid. Wiè
is het raadslid, met wie hij kan nrtcn'
De kleine groep agrariërs onder de be
volking van Amsterdam heeft geen
enkele vertegenwoordiging in de ge
meenteraad, om haar belangen toe te
lichten.
Wat zijn nu de concrete bezwaren
tegen de gevolgde procedure Daar is
allereerst het feit, dat men te veel in
het ongewisse wordt gelaten. Ware het
•nu zo moeilijk, dat men de betrokkenen
eens persoonlijk op de hoogte stélde, hoe
het er, mee stond, welk tijdschema de
Verrassende wending bij
begin der zitting
Toen de rechtbank tè Rotterdam gis
teren de behandeling begon van de
zaak tegen een 56-jarige ex-adj,-direc
teur van een N.V., die betrokken was bij
de burgerlijke kant van de zogenaamde
luchtmaehtaffaire, werd zij direct na de
aanvang onderbroken, omdat de offi
cier van Justitie dr M, S. van Oosten een
aanvulling van de dagvaarding vroeg.,
Aan de verdachte was n.l. ten laste
gelegd dat hij in vereniging met F. A.
van A. en W. J. van B. in het tijdvak
October 1950 tot en met Juli 1951, mét
het doel zich of Sen--ander wederrech
telijk te bevoordelen, het Rijk had be
wogen tot overschrijving', van- verschik
lende bedragen.
De officier vroeg een aanvulling
van de dagvaarding, zodat er In de
dagvaarding kwam te staan dat de ex-
adj.-directeur heeft gehandeld met het
oogmerk zich. van B of iemand anders
wederrechtelijk te bevoordelen. Het
verzoek van de officier was dus be
doeld als nadere precisering.
De raadsman, mr J. van Meurs, ver
zette zich aanvankelijk tegen het ver
zoek van de officier doch daar hij de
zaak graag gisteren behandeld wilde
zien, trok hij zijn bezwaren in.
De rechtbank trok zich echter toch in
raadkamer terug en daarna deelde de
president mee dat de rechtbank de dag
vaarding nietig verklaarde, alsmede de
wijziging tot aanvulling, verzocht door
de officier. De rechtbank achtte de om
schrijving te wijd.
De officier van Justitie deelde ons
mede ln beroep te zullen gaan bij het
hof tegen deze einduitspraak van de
rechtbank waarbij de dagvaarding nie
tig is verklaard en van de incidentele
beschikking, waarbij zijn vordering tot
wijziging is afgewezen.
In een onderhoud vertelde de officier
van Justitie nog, dat W. J. van B. des
tijds eerste reserve-luitenant, inkoper
was voor de Luchtstrijdkrachten, spe
ciaal op het gebied van textiel. Er be
staat echter een verbod dat een'Inkoper
niet tegelijkertijd verkoper mag "zijn. On
danks dit verbod heeft Van B. toch aan
het Rijk willen leveren en dit zelfs éer.
keer gedaan. Om nu betaling te krijgen
van zijn levering kon hij echter zelf
geen declaratie bij het rijk indienen en
volgens de officier zou Van B. de ex-
adjunetdirecteur bereid hebben gevonden
de factuur wegens diè leverantie' bjj de
L.A.D in te leveren.
In de factuur werd de voorstelling ge
geven alsof niet van B. doch de N-V. de
goederen had geleverd en verkocht, het
geen volgens de officier in de gefingeer
de facturen werd vermeld. Daardoor zou
de Staat bewogen zijn tot betaling van
drie bedragen resp. 7875, 5075 en
7375, Het zal nu van de beslissing van
het Hof in Den Haag afhangen hoe deze
kwestie zich verder zal ontwikkelen.
Verbetering Rijksweg I
heeft prioriteit
(Van een onzer verslaggevers)
Naar aanleiding van een onderhoud,
dat de voorzitter van de Kamer van
Koophandel te Amsterdam met de direc
teur-generaal van de rijkswaterstaat ir
Maris, heeft gehad over de onhoudbare
toestand van de rijksweg tussen. Muiden
en Naarden, deelde mr D. A. Delprat in
de vergadering van de Kamer mede.
dat de- wegverbetering thans prioriteit
heeft.
De oorzaken die geleid hebben tot het
lang uitblijven van verbreding en ver
betering van dit weggedeelte waren ge
legen. in de vele werkzaamheden, die de
stormramp met zich bracht, en de moei
lijkheden met ruilverkaveling en ont
eigening van gronden voor de verbre
ding.
In 1954- zal met de werkzaamheden
worden begonnen. Uit de Kamer van
Koophandel werd de opmerking ge
maakt, dat wel zéér laat met de ruil
verkaveling enz. is begonnen.
Westfriese week te Hoorn
(Van een correspondent)
In Hoorn wordt ieder jaar een West-
friese week gehouden. Dit jaar zal dat
van 31 Augustus tot 5 September zijn.
De veefokdag is gesteld op 3 September.
Op 4 September wordt de D.E.T.H.O.-
mechanisatiedag gehouden.
Tenslotte zal ér dit jaar voor het eerst
een tentoonstelling zijn van groenten,
fruit en bloemen, die duurt van 3-5 Sep
tember.
handelingen. Die zijn gewoonlijk van
lange duur.
Wanneer er in de aanvang voor een
weiland 3500 per ha wordt geboden
komt er te langen leste 5000 gulden in
de bus. En wij vernamen een geval, dat
reeds voor de oorlog" 6500 gulden was
betaald voor weiland, dat thans voor een
prijs van 5000 gulden door de gemeente
werd overgenomen. De verkoper weet
bovendien zeer goed, dat de prijs, die
hij ontvangt slechts een fractie is van
de prijs, die de grond, eenmaal bouw
rijp, zal „doen". Zou het op die prijs, zo
redeneert hij, véél uitmaken of hij nu 50
of 75 cent per m2 ontvangt?
Betrokkenen - kunnen ook niet goed
inzien, waarom er niet een zodanig be
grip voor hun situatie is, dat bijvoor
beeld voorkomen wo.rdt, dat een tuinder
met een zeer intensief bedrijf op 1 Maart
alles heeft ontruimd (het glas is opge
slagen, de schuur afgebroken, de trek
kas idem) maar dat eerst begin Juli
een zanddijkje- op zijn "terrein wordt
gelegd. De. mogelijkheid is groot, dat,
had hij toevallig een uitvoerder gespro
ken, deze hem zou hebben gezegd: dit
voorjaar kunt u voor eigen risico uw
tuin nog gerust bebouwen.
Derde bezwaar: Er is geen instantie,
waartoe men zich kan wenden met zijn
bezwaren. Het gemeentelijk apparaat is
partij en de gemeenteraad welaan,
daarin Ontbreken de agrariërs. Een
aparte commissie? Men zou er eens een
balletje over op kunnen werpen, opdat
niet langer deze zijde van de stadsuit
breiding geheel ongemerkt aan de raad
voorbij gaat en men de zorgen verlicht
van een, niet grote, doch het aantal
doet aan het principe niet af, maar
hardwerkende groep van Amsterdam-
Van onze redacteur in de noordelijke provinciën
QP het gebied van de volksgezondheid in Drenthe hebben zich in de laatste
tijd veranderingen ten gimple doorgezet. Ongeveer 25 jaren geleden
had Drenthe inzake zuigelingensterfte het ongunstigste cijfer van de elf
provinpj.es. Sindsdien heeft de toestand op dit gebied zich zodanig ont
wikkeld, dat het ongunstige cijfer van weleer in een der gunstigste cijfers
van ons land is verkeerd. Naast andere factoren heeft daarbij de vooruit
gang van de gezondheidszorg een voorname rol gespeeld. Minder bekend
is intussen', dat de tuberculoze er nog wel degelijk een probleem vormt, en
dat op dit gebied de cijfers, vergeleken met die van de andere gewesten, in
zékere zin voor Drenthe ongunstig liggen.
Naar wij van deskundige zijde ver
namen- wordt, ten einde te komen tot
een verklaring van dit verschijnsel, in
Drenthe researchwerk voorbereid. Waar
schijnlijk is het hoge ziektecijfer deels
een gevolg van de omstandigheid, dat
het opsporingsapparaat aanzienlijk kon
worden verbeterd en er dus meer be
smettingshaarden dan vroeger werden
ontdekt: anderdeels everywel moet de
oorzaak ip gen complex van factoren
worden gezocht. Er bestaatinderdaad
behoefte aan een analyse van deze fac
toren; redenen waarom thans een precj-
sie-onderzoèk' wordt ingesteld. Trouwens
de gehele gezondheidszorg vraagt ana
lyse én verfijnd onderzoekIn dit ver
band is.het dienstig'té vermelden, dat
het T.N.O. (toegepast natuurwetenschap
pelijk onderzoek) in Drenthe en Grqijjm
gen een onderzoek heeft ingesteld naai
de oprzaken van heli tïopd geboren \yor-
eerste levensweek een onderzoek,
dép van kinderen en de sterfte in de
waaraan alle huisartsen en de'gemeente-
bestgren medewerking verlenen en waar
bij ook de inspectie van de volksgezond
heid is ingeschakeld.
Waar slechte voedingsgewoonten de al
gemene volksgezondheid ongunstig gun
nen beïnvloeden, stelt, de Voedingsraad
o.a. in Drenthe en Groningen een onder
zoek in naai' de voedingsgewoonten van
bepaalde groepen van de bevolking.
Daarbij bleek een tekort aan eiwitten in
de voeding te zijn. De vraag mag wórden
gesteld, of niet een te nadrukkelijke pro
paganda voor de vitaminen heeft geleid
tot een overmatig gebruik van dure
groenten en fruit, ten Hoste van de ejwit-
voeding. Misschien zou een actiever pro
paganda voor het gebruik van melk,
kaas en vjs op den duur in staat zijn gen
betere yerbouding jn dg voedingsgewoon
ten tg bewerkstelligen. In de noordelijke
provincies wint de' overtuiging veld, dat
de voedingsvoorlichting' verbetering be
hoeft; de Kruisorganisaties overwegen,
of zij jn dezen oók een taak hebben en of
het wenselijk is,, diëtisten aan 'te stellen.
De gezondheidszorg ondervindt beslist
belemmering van de slechte hygiënische
toestand,, waarin de schoolgebouwen ten
plattelande nog ten dele verkeren. Het
sluiten van scholen, die aan de wettelijke
voorschriften niet voldoen,, komt nog te
vaak voor. Gelukkig werd in de na
oorlogse jaren veel acht.erstand inge
haald. Bouw van scholen wordt helaas
nog te zeer afgererpd door de bouw-
beperkingen. Toch is het' een gebiedende
noodzaak, dat de voor afkeuring in aan
merking komende schoolgebouwen door
nieuwe worden vervangen; immers de be
staande schoien zijn dikwijls niet. alleen
ongunstig voor de kinderen, doel) zij
vórmen ook een beletsel voor de arbeid
van schoolarts en schoolt an darts, daar
in dergelijke lokaliteiten het onderzoek
niet anders dan gebrekkig kan zijn.
In de laatste tijd néémt men in beide
prövjncies in toenemende mate een stre
ven naar „planning" waar. Er bestaat
behoefte aan een reorganisatie van de
gezondheidszorg, in dier voege, dat gen
intensiever samenwerking van t.b.c.-be
strijding, kinderhygiëne, schoolartsen-
dienst en rheumabestrijding wordt ver
kregen. Ten aanzien van de gezondheids
zorg wint de overtuiging veld, dat een
te ver gaande specialisatie niet .juist is
en dat naar integratie moet worden ge
streefd. De instelling van districtsge
zondheidsdiensten vindt een zekere aan
hang; deze diensten zouden in gezond
heidscentra kunnen worden gehuisvest.
De bouw van gezondheidscentra te Assen,
Meppel, Hoogeveen .en Emmen is in voor
bereiding.
Niet alleen Drenthe, maar ook de pro
vincie Groningen krijgt de beschikking
óver dergelijke gezondheidscentra; te
Veendam en Stadskanaal is inmiddels
een gebouw verrezen, waarin de regio
nale gezondheidsdiensten zijn gehuisvest,
terwijl voor Winschoten en Appingedam
soortgelijke plannen in voorbereiding-
zijn. Voor dit streven naar decentralisa
tie is bij de bevolking ongetwijfeld be
langstelling aanwezig! Het is mogelijk,
dat' de dankbare herinnering aan de
vroegere gezondheiseommissies (in
1933 opgeheven) daarbij een rol speelt.
Naar wij vernamen, wordt de wenselijk
heid overwogen deze gezondheidscom
missies opnieuw in het leven te roepen.
Het behoeft nauwelijks betoog, dat in
dezen de ontwikkelingsgebieden de bij
zóndere zorg behoeven. Voorzieningen op
sociaal terrein en op sociaal-hygiënisch
gebied moeten tijdig worden getroffen. De
oprichting van gezondheidscentra dient
inderdaad concrete maatschappelijke be
langen. Drenthe staat thans vooraan met
wijkgebouwen annex badhuis. In de ge
meente Emmen hoopt men tien wijkge
bouwen annex badhuis te stichten. In
beide provincies leeft onder de bevolking
grote belangstelling voor het stichten van
dergelijke wijkgebouwen, al of niet in
combinatie mét een badhuis. Verheugend
is ook, dat gemeentebesturen en Kruis
organisaties op dit terrein eensgezind
samenwerken.
Al deze maatregelen zijn er op be
rekend, de voordelen van de gebundelde
werkzaamheden der gezondheidszoi'g ook
de meest afgelegen dorpen en gehuchten
deelachtig te doen worden, ten einde in
staat te zijn. de factoren die heden nog
de volksgezondheid bedreigen, door de
gezamenlijke inspanning te overwinnen.
ACADEMISCHE EMAMENS
Amsterdam. Vrije Univ. Bev. tot
do.ctpr to de godgeleerdheid, op proef
schrift „Een""christelijke confrontatie met
ftfarx, Lenin en Stalin," de heer K, J.
Ifraan.
Utrecht. De heer H van Rossum
heeft, bij zijn promotie op proefschrift ,.A
Tbéory of orthogonal Polynomials based
on the Padé table", het praedicaat cum
lande verkregen.
OLLE KAPOEN EN DE FLADDERSCHRIK
15
TOEN Uil had gehoord/ dat-de vreemde bezoeker iemand
was die vogels aan het schrikken .maakte, zwol hij 'op
van woede.
..Hoe durft u hier nóg, te staan kreet hij. „dit hen diep
beledigd! U krijgt uw jas niet terug... maak dat u wég
komt! Uit mijn ogen!"
„Maar zónder jas kan ik niets beginnen!" riep de vogel
verschrikker, terwijl hij in tranen uitbarstte.
,.U behoeft ook niets te -beginnen!" riep Uil. „Scheer u
weg!"
Verk, die het hoe langer hoe benauwder onder de tafel
la-èeg en bovendien last had van een slapend been, moest
zich omdraaien. Dit deed hij'zó onvoor-zjehtig, dat hij de
stoel waarop Uil zat, omstootte. Uil fladderde krijsend naar
de grond.
„Ook dat nog!" riep hij schel. „Denk je soms, dat je
grappig bent, Verk? Wat doe je daar trouwens onder mijn
tafelSchaam je je niet? Ik heb al genoeg te stellen met
dit element, dat vógels en vogelachtigen aan het schrikken
maakt! En dan ga jij bovendien nog verstoppertje spelen en
stoeien omgooien... je stelt je aan als een jonge big! Bah!"
„Hij heeft zich daar verstopt, omdat hijlbang was!" pro
beerde 01 le aan Uil uit te leggen. „Niet om grappig te zijn
of om jou te plagen!"
Uil luisterde maar nauwelijks. „Kom te voorschijn!" riep
hij naar Verk. „Tot de orde!"
Provincie Gelderland krijgt
psychiater-adviseur
Bijna anderhalf millioen voor
Noord-Zuidverbinding
(Van onze correspondent)
Arnhem, 11 Juli.
De Gelderse Staten besloten Vrijdag in
hun zomerzitting ingaande 1 Januari jl.
aan het personeel der provincie dezelfde
salarisverhoging toe te kennen als die
welke het rijkspersoneel zal ontvangen.
Desgevraagd antwoordde gedeputeerde
iJsselmuiden (k.v.p.) dat deze vei'hoging
ongeveer ÏO pet zal bedragen, hetgeen de
provincie ongeveer 1.00.000 zal kosten.
Gedeputeerde Staten zijn voornemens
om de bijdragen van de provincie in de
kosten der verpleging van geesteszieken
in gestichten geleidelijk te verminderen
om ze na enkele jaren geheel te be
ëindigen. De provincie zal dan daarvoor
bijstand kunnen verlenen bij de verwezen
lijking van andere algemene belangen,
die dringend om een voorziening vragen.
Gedeputeerden kregen machtiging om
voorbereidingen te treffen vóór het uit
schreven van een prijsvraag op litterair
en muzikaal gebied, ter gelegenheid van
de opening van het nieuwe provinciehuis
in 1954.
Een extra-subsidie van -1410 werd
verleend aan de provinciale raad van
gezondheidszorg ten einde de bij deze
raad in half-ambtelijke dienst zijnde
rheumatoloog in volle dienst te kunnen
aanstellen. Ten behoeve van de kanker
bestrijding werd 10.000 subsidie ver
strekt aan deze raad, De raad ontving
voorts 77.000 voor het aanschaffen van
14 auto's voor de districtsverpleegsters.
Een bedrag van 80.000 werd uitgetrok
ken ten behoeve van de bouw van een
streekbureau voor de gezondheidszorg te
Winterswijk.
Tot psychiater-adviseur van het pro
vinciale bestuur is benoemd dr B. Chr.
Hamer, geneesheer-directeur van de
psychiatrische inrichting Veldwijk te
Ermelo.
Voor de aanleg van de Noord-Zuid
verbinding tussen Maas en Waal werd
1.4Ó0.Ó00 gevote'ei-d, waarvan het rijk
f 840.000 voor zijn rekening neemt.
Voorts be.sl.oten de Staten tot opheffing
van de dorpspolders van hét polder
district Lijmers, en tot oprichting van
een wegschap Maas en Waal Noord-Zuid.
Voor de aankoop van het landgoed De
Haere te Doornspijk werd aan de Stich
ting Het Gelders Landschap een lening
verstrekt,
(Inrjez. meel.-advertentie)
Dc onverwoestbare
icost U slechts een paar centen per
dag; het genot ervan is onbetaalbaar
Prijzen van 59.af.
Vraag prospectus no, 30 bij de KOBLER-IMPORT,
Laan Copes van Cattenburch 54, Den Haag, dan
ontvangt U tevens het adres van de dealer, die U
gaarne de KM* zal demonstreren.
KOOP INEENS HET BESTE, DAT IS VOORDELIGER
Agatha Christie
Dagelijks feuilleton
In de Zuidoosthoek van Drenthe
-wordt de laatste jaren een intensieve
actie gevoerd om het bevolkingsonder
zoek naar tuberculose zo goed mogelijk
te doen slagen. De opkomst is over het
algemeen zeer goed. maar de gemeente
Dalen heeft in dit opzicht wel de kroon
-gestoken. In de dorpen Wachtum,
Dalerveen en Stieltjeskanaal kwam
namelijk 100 procent van de bevolking
op. terwijl in de plaats Dalen en hét
dorp Hoogehaar dit percentage 99,9
bedroeg.
NU, dan ben je er op gespitst over
al inspiratie op te doen cn aan
knopingspunten te zoeken, die je
bij de toneelenseènering te pas kunt
brengen. Dan let je minder op de alle
daagse werkelijkheid."
„Zeker, dat kan ik me indenken. Maar
toch blijft zo'n tpneeldécor ook een wer
kelijkheid op zichzelf, nietwaar?"
„Ik begrijp u niet goed, inspecteur."
„Wel, het blijft toch uit materie opge
bouwdhout, carton, linnen én vérf. Het
wekt een bepaalde illusie bij de toe
schouwers in de zaal. Maar achter de
coulissen heb je alleen maar te maken
met de zeer reële, harde werkelijkheid."
Alex keek hem strak aan. „Dat vind
ik een zeer spitse opmerking, inspec
teur. Dat brengt me opeens op een idee!"
„Voor een nieuw ballet?"
„Neen, niet voor een nieuw ballet...
Grote hemel, hebben we dan allemaal
zitten slapen?"
De inspecteur liep met Dodgett over
het gazon naar huis terug. Op zoek naar
voetsporen, dacht Alex. Maar hierin ver
giste hij zich toch. Daarnaar hadden zij
's ochtends reeds tevergeefs uitgekeken,
Het had 's nachts namelijk flink ge-
•egend.
In gedachten verdiept volgde Alex de
oprit. Ja, wat voor perspectieven open
de zijn plotseling invallende gedachte?
Hij werd evenwel van iedere logische
gedachtengang afgeleid door het zien van
Gina, die op het pad langs de vijver
liep te wandelen.
Van het hoger gelegen huis glooide het
grasveld zachtjes omlaag naar de vijver,
die hier en daar met heesters werd om
zoomd. Alex snelde Gina tegemoet.
„Wanneer je dat lelijke Victoriaanse
monster wegdenkt", begon hij, door zijn
wimpers kijkende, „dan zou dit eer
pracht van een Zwanenmeer opleveren,
met jou er bij, Gina, als Zwanen-jonk
vrouw. Maar als ik er goed over na
denk, zou je nog mooier zijn als Sneeuw
koningin... onmeedogend, eigenzinnig
zonder een greintje medelijden of de
meest elementaire barmhartigheid. Je
bent wel héél erg vrouwelijk, Gina-lief."
,Wat doe je kwaadaardig, beste
jongen."
„Omdat ik me niet door jou heb laten
inpalmen? Jij bent veel te veel inge
nomen met jezelf, Gina. Je hebt ons
allemaal, waar je ons hebben wou. Ste
phen en ik én die grote. ongecompliceer-
de man van je!"
,Wat sla je weer een onzin uit."
.Helemaal niet. Stephen is dodelijk
en ik pok maar Wally voelt
zich bepaald diep rampzalig. Wat mag
een vrouw nog meer verlangen?"
Gina keek hem lachend aan. Alex
knikte haar vriendelijk toe. ,,Ja, jij
bezit een animale eerlijkheid, die ik be
wonder', Dat dank je aan je Latijnse
afkomst. Jij doet geen moeite om te
veinzen, dat je geen aantrekkingskracht
op mannen uitoefent of dat het je
ontzettend spijt wanneer dat het geval
mocht blijken. Jij vindt het enig, dat de
mannen verliefd op je raken, is 't niet,
harteloze Gina? Zelfs die miezerige,
kleine Edgar Lawsori!"
Gina keek hem rustig aan. In volle
ernst antwoordde zij: „Zo iets is nooit
van lange duur, weet je. Vrouwen heb
ben het in het leven héél wat moeilijker
dan mannen, weet je dat wel? Ze zijn
zoveej kwetsbaarder. Zij brengen kin
deren ter wereld en geven zielsveel oni
hen. Zo gauw ze er niet meer aantrek
kelijk uitzien, houden de mannen, die zij
liefhebben, niet langer van haar. Dan
worden ze bedrogen, in de steek ge
laten of op zij geduwd. Ik maak de
mannen er geen verwijt van, want ik
ben zelf geen haar betër, Ik houd niet
van oude, zieke mensen, die over pijntjes
klagen. En ook niet van zujke belache
lijke typen als Edgar, die zich een air
van gewichtigheid aanmeten. Ben ik
harteloos, dacht je? De wereld is hard
en dat za] ze vroeg of laat ook tegen
mij zijn. Maar nu ben ik nog heerlijk
iong én zie er aardig uit!" Haai' witte
tanden glinsterden bij haar opvallend
zonnige lach. „Ja, ik geniet er van.
Alex, en waarom ook niet?"
„Waarom ook niet? Inderdaa.d", viel
Alex in. „Wat mjj alleen interesseert is.
op wat voor manier je dat doet. Trouw
ije met Stephen of trouw je met mij?!'
,,Ik ben met Wally getrouwd", protes
teerde zij.
„Ja, op het ogenblik, Iedere vrouw
moet eenmaal in haar leven een ver
gissing begaan maar hoeft daar
niet levenslang onder gebukt te gaan.
Kijk. wanneer je première in de pro
vincie gedraaid'heeft, wordt het tijd je
stuk eens in het West End te vertonen!"
„Zo, dus dat West End, dat ben jij
zeker?"
„Wis en drie!"
„Wou je heus met me trouwen? Ik
kan me jou helemaal niet getrouwd
voorstellen."
,Ik sta beslist op een huwelijk. Alleen
...„ar een verhouding is zo hopeloos af
gezaagd. En dan die last met paspoorten
en hotels. Nee, ik neem géén mai-
tresse tenzij er geen andere moge
lijkheid bestaat om een vrouw te krij
gen."
Gina's heldere lach schalde vrolijk. „O.
Alex, wat vind ik je geestig!"
„Dat is ook de enige voorsprong, die
ik heb. Stephen ziet er stukken knapper
uit. Hij is beslist een mooie jongen
heftiger in alles iets waar vrouwen
gek op zijn. Maar thuis is al die heftig
heid alleen maar dood-vermoeiend, kind
je. Bij mij zal je het leven geestig vin
den, Gina."
„Waarom zeg je me nog niet, dat je
niet buiten me kan leven?"
„Al is dat ook volmaakt waar, toch
zal ik heus zo gek niet zijn; Dat zou
voor mij een verliespunt en voor jou een
doelpunt betekenen. Nee, het enige waar
toe ik bereid ben, is je een zakelijk hu-
welijksvoorstel te doen."
„Daarover moet ik mijn gedachten eens
laten gaan", gaf Gina lachend te
kennen.
Natuurliik Bovendien moet je eerst
Wally van ziin ellende bevrijden. Ik heb
erg met Wally te doen. Het moet een
hel voor hem betekenen met jou ge
trouwd te zijn en achter jouw zegekar
in deze familiekring te zijn binnenge
sleept, in een sfeer, loodzwaar van wel
dadigheid."
„Je bent een naarling, Alex!"
..Maar dan tnrh een intelligent exem
plaar, hoop ik?"
..Soms!" herns.m Gina. „Ja. ik geloof
eigènlijk, dat Wally geen ziertje meer
om mij geeft. Tic besta eenvoudig niet
meer voor hem."
„Je hebt hem dus zelfs zonder succe.'
getergd reageerde hij niet eens daar-
Bliksemsnel vloog Gina's vlakke hand
'een Ai«x' gladde wa.ng, dat het klapte.
„Raak!" jujehte Alex, Tn een omme:
zien had hij haar in zijn armen genomen,
en eer ze nog kon tegenstribbelen druk
ten zijn lippen op de hare een lange,
vurige kus. Vergeefs probeerde zij los te
komen, doch liet hem ten slotte begaan.
„Gina!" klonk het achter hen.
Met één sprong waren zij uit elkaar.
Mildred Strete zag hen ziedend van ver
ontwaardiging aan, met vlammende
ogen en trillende lippen. 1-Iet duurde even
voordat zij reageerden op haar onbe
heerste woordenstroom.
.Afschuwelijk! afschuwelijk! Zede
loos schepsel, dat je bent. Je bent al
met als je moeder volkomen verdor
ven. En niet alleen een echtbreekster
je bent een moordenares! Ja, dat ben
je. Ik weet veel meer da.n je denkt!"
„Wat weet u dan? Doe niet zo mal,
tante Mildred!"
Ik ben je tante niet! Gelukkig maar.
Tussen ons bestaat geen" enkele bloed
verwantschap Stel je voor weet je
eigenlijk wel wie je moeder geweest
is 'of waar ze vandaan kwam? Maar
je weet des te beter wat voor soort van
man mijn vader was en hoe lief mijn
moeder is. Wat voor kind zouden zij
hebben aangenomen, denk je? Naar allé
waarschijnlijkheid een kind van een
moordenares of een prostituee. Dat was
juist iets voor hen! Zij hadden er aan
behoren te denken, dat de appel nooit
ver van de boom valt. Ofschoon ik ge
loof, dat het jouw Italiaanse afkomst
is, die je' naar vergif deed grijpen!"
„Hoe durft u zo iets te zeggen?"
„Ik zal zeggen wat ik verkies. En je
zn't niet kunnen ontkennen, dat iemand
mijn moeder heeft willen vergiftigen.
Wie is dan degene, die daartoe in de
eerste plaats in staat wordt geacht? Wie
krijgt een kolossaal vermogen in handen
als moeder overlijdt? Jij, Gina, en je
kunt er zeker van zijn. dat de politie
daarmee rekening houdt."
Nog altijd bevende van emotie maakte
Mildred rechtsomkeert.
„Èen volkomen pathologisch geval!"
verzekerde Alex. „Machtig interessant.
Daar moeten we wijlen haar. echtgenoot
op aankijken. Ja, ja
„Praat niet zo walgelijk, Alex! O, ik
kan haar eenvoudig niet uitstaan
■•'"p ïrtsiaam!"
Met gebalde vuisten stond Gina razend
van woede voor hem.
„Wat heeft ze anders geboft, dat je
geen dolk in je kous had!" spotte Alex.
„Anders had die lieve mevrouw eens
kennis kunnen maken met hetgeen, waar
van ze jou beschuldigt. Beheers je, Gina.
Sta. daar niet zo melodramatisch te kij
ken. Het is hier geen Italiaanse .opera!"
(Wordt vervolgd
ONDER DE
KEIZERSKROON
—Ut r.
i.. 1.J.J
LABYRINTH
H Een geperfectionneerd labyrinth
IJl zou men het nieuwe Westelijk
deel van Amsterdam kunnen
noemen, bijzonder ingenieus be
dacht en met consequente inconse
quentie doorgevoerd. Het bezwaar van
een laibyrintih in' onze dag-en is alleen
dat de meeste mensen altijd nog zin
hebben er hun weg in te zoeken. En
wie met zinkend hart, na al de nodige
tijd vergeefs gezocht te hebben voor de
derde keer naar iets zo onwaarschijn
lijk klinkends als Leeuwedal ersweg
vraagt en ten derde male een beleefd
„Het spijt me maar Wc weet het ook
niet" ten antwoord krijgt, die begint
zijn geduld toch wel een beetje te ver
liezen.
Het begint al bij de tramconducteur,
die onderweg vriendelijk in zijn boekje
naslaat waar de betrokken passagier
moet uitstappen. En verder? Verder
kan hij hem ook niet helpen. Daar
staat dan de bezoeker aan deze buurt.
De mensen die in de ene straat wonen
weten niet hoe de straat bij hen om dé
hoek heet, hét is zelfs al een prestatie
als zij één andere straat ln de buurt
kunnen noemen. Men zou bijna aan een
grote naohbmerrie-achtige samen
zwering gaan denken, een waar de hele
buurt bij -is betrokken, waarom dat is
de radeloze bezoeker onbekend. Zou
het wérkelijk kunnen zijn dat van al
deze mensen er niet één is die de Frans
Bastiaansestraat weet? Dan krijgt de
gekwelde „de" Idee: een taxi! Maar
ook deze zal geen uitkomst brengen.
De chauffeur tikt verbaasd aan zijn
pet: de W. L. Penningstraat en waar-
zo moet die ergens liggen?" Nog tien
minuten en de passagier begint ernstig
te betwijfelen of de straat in kwestie
wel ooit heeft bestaan of dat hij mis
schien het slachtoffer ls geworden van
een misplaatste grap. En als de vol
hardende speurder dan eindelijk zijn
straat heeft gevonden moet hij nog uit
vinden of deze in slak-kenhuiskronkel-
of zig-zagvorm ls gebouwd, dan wel of
hij tot die groep behoort die aan de ene
kant plotseling en zonder overgang in
een andere straat overgaat en aan de
andere kant zomaar ergens ophoudt
met een onvindbaar vervolg.
Zou het om al dit ongerief te voor
komen niet mogelijk zijn bij de in
gangen tot deze buurt, bijvoorbeeld bij
de wegen in de Ringdijk en bij het
eindpunt van lijn 13 een aantal ,;inetro-
borden" te plaatsen, met de platte
grond van Nieuw West erop? Achter
onbreekbaar glas .of met een afdakje
erboven. En bus F zou misschien een
dergelijk kaartje boven de ramen kun
nen krijgen? De bezoekers aan deze
buurten zouden dan zelf de korste weg
naar hun plaats van bestemming kun
nen zoeken. En misschien dat dan
Nieuw West nog een labyrint met
mogelijkheden werd.
OPA STERLET
«gil Het Artisnieuws is treurig deze
IlESl week: „Opa" Steriet, de 70-
jarige en daarmee de oudste in
woner van Artis, wiens toch al
lange leven men op alle mogelijke
manieren heeft geprobeerd nog wat t.e
verlengen, is niét meer. Juist op het
moment dat men in Artis met de die
renarts wilde overleggen opa snel en
pijnloos uit zijn lijden te verlossen, is
hij overleden.
Opa arriveerde, een jaar oud, op
3 November 1883 in Artis als een ge
schenk va.n een zekere heei Prochoroff,
uit het toenmalige Sint Petersburg en
bijna zeventig iaar heeft hij dus in
zijn bassin rondgezwommen. Meer
malen heeft opa. daarbij in het middel
punt van de belangstelling gestaan:
aan het einde van de vorige eeuw ver
keerde men namelijk nog in de waan
dat een steriet niet ouder dan zes jaar
kon worden. Maar opa reeg onver
stoorbaar de jaren aan elkaar tot zelfs
de wetenschapsmensen zich er niet
langer over verbaasden dat hij nog in
leven was. Pas toen aan het einde van
het vorige jaar Artis zijn 70-jarig be
staan zou vieren is opa ziek geworden.
Men heeft alles geprobeerd om hem
te redden, hij is zelfs aan de onder
kant verzwaard met stukjes ijzer, op
dat hij rechtop zou blijven lig-g'en en
meer dan een jaar heeft hij in een
apart bassin gewoond. Het Zoölogisch
Museum heeft zich nu over het stof
felijk overschot van de sterl-et ont
fermd: de dierenarts kon bij een sectie
namelijk geen enkele afwijking bij opa
constateren en verklaarde -dat alleen,
ouderdom de schuld van zijn ziekte was
geweest, verder was hij kerngezond,
en bovendien zullen er over de hele
wereld weinig of geen dieren worden
gevonden die zolang in een d-ierentiun
leefden.
DIEREN IN' ARTIS
(fHfjl Een lichtpunt voor Artis zijn
-llftlSJ echt?r de nieuwe dieren die deze
week arriveerden. Allereerst
een groot aantal vogels en wel
drie maraboes, grote vogels met
vreemde kale kop,.en en reusachtige
snavels dié zich absoluut niet drukker
maken dan nodig is. Zelfs bij hun
maaltijden bewaren ze hun kalmte
en dit terwijl de Maraboe er om be
kend staat dat hij een veelvraat is.
Verder kwamen er drie secretaris
vogels aan, grote statige roofvogels
met bepluimde kop, waardoor ze in
derdaad enigszins doen denken, aan
een ouderwetse secretaris met een
grote ganzenveer achter zijn oor. De
ze vogels zijn eigenlijk steppenbewo-
ners en zij zullen wel dure kostgan
gers voor Artis zijn, gezien de wijze
waarop zij grote en kleine dieren met
een hap verslinden. Tenslotte kwamen
er nog acht gierparelhoenders aan,
eveneens bewoners van de Afrikaanse
Steppen, die door hun prachtige vorm
en kleur tot de mooiste van de parel-
hoendersoorten wprden gerekend, als
ook drie gieren, waarvan er twee
lichtgekleurde Egyptische zijn, een
Afrikaanse uil, twee buizerden en een
bruine arend. In totaal dus 21 vogels.
Het aquarium werd aangevuld met
een' koraalvis die in tropische zeeën
hoort te leven. Koraalvissen zijn on
gelooflik mooie dieren met tuitvormi-
ge snuitjes en fluweelachtige velletjes.
Tót de verdere aanwinsten van Artis
behoren dan nog twee schorpioenvis-
sen van ongeveer 15 centimeter lengte
volwassen worden zij ca 20 tot 30
centimeter lang met allerlei uit
steeksels, punten en stekels, die hun
in combinatie met de lange vinstralen
een monsterachtig voorkomen geven.
Een steek- van de "vinstralen op de rug
schijnt trouwens giftig te zijn en bo
vendien zou de vlijmscherpe'punt van
de rugstekels gauw kunnen afbreken
wanneer zij wordt aangeraakt.
POSTDUIF
pöflU Toen het motorschip Ecmland
fOU van de Kon. Hollandse Lloyd
gisteren zijn technische proef
tocht op de Noordzee maakte,
streek een dodelijk vermoeide post
duif op het nieuwe schip neer. Met
brood en water heeft men de duif
weer wat op haar verhaal doen ko
men. Men heeft het dier gevangen en
zo kwam de Eemland met een ge
vederde passagier van de pi-oef-
tocht terug. 'De duif, die als ringnum-
mer 52877.163 droeg, zal worden
afgegeven aan de Bond van Postdui-
venhouders.
VANDAAG begint de uitverkoop.
Geen vrouw, al beschikt zij over
een ruim kleedgeld, kan de ver
leiding weerstaan om langs de rom
melige étalages met de opzichtig ge
annonceerde koopjes te drentelen en
te speuren of er niet tussen het vele
lelijke iets aantrekkelijks schuilt. Wij
waren eens op een modeshow waar
kleren werden getoond waarvan men
de prijzen nauwelijks durft te fluiste
ren. Aan een tafeltje naast ons zat
een elegante vrouw, in gezelschap van
een vriendin. „Wat heb jij een bééldig
pakje aan", zei de vriendin, wam een
modeshow is niet alleen een geUy^en-
heid om de kleren van de mannequins
te bewonderen, maar ook die van el
kaar. „Vind je?" vroeg de draagster
van het pak gevleid, „dat heb ik ïn de
uitverkoop gekocht, voor vier en zes
tig gulden vijftig". Zij smaakte de
voldoening dat de vriendin verrukte
en verwonderde kreetjes uitte en als
terloops voegde zij aan haar opzien
barende mededeling toe: „De hand
schoenen zijn natuurlijk niet van de
uitverkoop, hoor, en de shawl ook niet,
die heeft mijn man uit Parijs meege
bracht." Een werkelijk goed-geklede
vrouw kan het zich permitteren over
zo'n uitverkoop-koopje openlijk te
spreken; bewondering is dan een com
pliment aan haar speurzin en goede
smaak. De vriendinnen kunnen dan
niet achter haar rug zeggen: „Ik kan
ook zo zijn als ik al mijn kleren van
Fath betrek".
Voor sommige vrouwen betekent
het begin van de opruiming een soort
avontuur, een onderbreking' van de
sleur van het dagelijks leven. Vanmor
gen om half acht stonden wij even met
een groepje van vijf, zes vrouwen ln
de rij,- bij een winkel in de binnenstad.
Het 'was er nog stil. een glazenwasser
oefe.nde aan dn overkant zijn bedrijf uit
en kellners waren bezig in een hotel
de tafels voor het ontbijt te dekken.
Er voegde zich nog een asp;rant-
koopster bij onze rij, één met veel
spraakwater op de vroege ochtend.
„Dag mevrouw!" riep zij tegen de
vrouw die onze rij opende en op de
rubbermat vóór de winkeldeur zat,
„dag mevrouw, stond u vanmorgen om
drie uur niet bij.-.?" Zij noemde de
naa.ni van een firma. „Ja", antwoord
de de aangesprokene „daar staat mijn
dochter nu. Komt u ook voor het
jak?" Ze wees in de étalage, waar een
snotkoopie stond uitgestald. „Och ja"
zei de eerste spreekster, „maar er
zijn er mar drie, zie Ik. Ik denk dat
ze als ik aap de beurt kom al weg
zuilen -zijn."
En tenslotte voegde zij er aan toe:
..Ik heb eerst daar gestaan tot 'kwart
over zeven. Toen denk ik; waar sta
ik eigenlijk voor? Zovel bijzonders is
het niet. En nu ga ik het hier maar
eens proberen.
