Satellieten kampen met
voedselgebrek en
onlusten
Luik
„Admiraal-zeilers": reünie
uit oude doos op Pikmeer
Nederlanders S£ massaal
naar
Actiecomité AVRO
(voorlopig) stil
Hongaars kabinet
kondigt nieuwe
politiek aan
Boeiers en tjotters als
levend old finish
Vrouw doodt
buurman
Steekpartij om
verbrand vlees
Koe springt op
postauto
Adenauer baart
opzien met
loslippigheid
STAVENISSE TREURT
OM 154 DODEN
Leed achter strakke gezichten
Het Vrije Volk
DEMOCRATISCH-SOCIALISTISCH DAGBLAD - HOOFDREDACTEUR: K. VOSKUIL
Maandag 6 Juli 1953
Negende Jaargang Nummer 2489
U1TG. N.v. DE ARBEIDERSPERS. DIRECTIE
H. v. KUILENBURG en C. v. d. WAERUEN.
ZWANESTRAAT 14. GRONINGEN.
ABONNEMENTSPRIJS: 44 CENT
PER WEEK 5,70 PER KWARTAAL.
LOSSE NUMMERS: 10 CENT PER EXEMPL.
(Van een onzer verslaggevers)
Eén dag is Luik een Nederlandse
stad geweest. Luik, de onbetwiste
Waalse burcht! Duizenden landge
noten hebben Zaterdagmiddag die
grote Belgische industriestad, die de
reclamekunst zo uitmuntend verstaat,
overstroomd. Wie in de buurt van de
Quai des Ardennes „wandélde", kon
zich in Maastricht wanen: ook daar
immers wordt de voertaal, het Ne
derlands, in het toeristenselzoen naar
de kroon gestoken door het Frans!
Het is onmogelijk te schatten, hoe
veel Nederlanders zich Zaterdagmid
dag in Le Grand Llège hebben gevon
den, maar hun aantal was beslist met
drie nullen niet te schrijven.
Wij informeerden later bij de grens
posten Eijsden en Sint Pieter, die de
stroom in recordtijd hebben verwerkt
„Miinheer. het was enormEen schat
ting naar aantal? Onmogelijk, maar
wel durven we zeggen dat het vijf of
zesmaal zo druk is geweest als nor
maal!"
Wie nu dat „normale" verkeer op
de weg Maastricht-Luik kent, op een
week-end, weet wat dat zeggen wil
Al die duizenden landgenoten, die
lange files auto's en motoren uit alle
delen van het land, hadden maar één
doel: DE TOUR! Eindelijk kregen ze
de kans, dat gigantische wielerfestijn
zelf eens te zien. De Tour, oneerbie
dig maar niet ten onrechte wel eens
„le plus grand cirque du monde" ge
noemd
In volle actie
Welnu, ze hebben dat „grootste cir
cus ter wereld" in volle actie gezien.
De spectaculaire reclamekaravaan, die
de bestofte dapperen in snelle vaart
voorafging en die het in een Lim
burgse carnavals-optocht best zou
doen; een mensenmenigte, die zelfs
grootstedelingen maar zelden te aan
schouwen krijgen, en een organisatie,
die perfect was. En boven dit alles de
ronkende helicoptères en sportvlieg
tuigjes, die dranken en sigaretten
papier aanprijzen...
Maar zij hebben ook gezien, hoe
Wout Wagtmans met Schaer
aan zijn wiel als eerste de Quai des
Ardennes afkwam. En al werd het
dan geen eerste plaats, er was toch
reden tot vreugde om de zeer goede
prestaties van de Nederlandse ploeg.
Is het wonder, dat vooral de Maas
trichtenaren (héél Maastricht was in
Luik te vinden) een zeer werkzaam
aandeel hebben gehad in de feest
viering, 's avonds? Elke echte Maas
trichtenaar kent Luik als zijn broek
zak; vraag hém naar een gezellig
zaakje en ge komt terecht!
En achteraf bezien: wat Jammer,
dat Maastricht er ten slotte toch niet
in is geselaagd de Tour naar Neder
lands grondgebied te halen. 100 a 150
duizend maal 2,50 en al die feest
vierders in de stadhet was een
goudmijntje voor Luik.
(Van een onzer verslaggevers)
„Kijk, ddt is pas een schip!" zei Zaterdagmiddag een vader
tegen zijn zoon. Een Friese boeier voer over het Pikmeer, zwierig
als grootmoeder op het bal, toen zij nog in de bloei was van haar
eerste jeugd.
Half Friesland was naar Grouw
gekomen. Men zag daar Zaterdag
hoe de vorige eeuw zeilde. Er was een
reünie van boeiers, Friese jachten en
tjotters. Schepen van soms honderd
jaar oud.
Schepen zoals zij al sedert lang
niet meer gemaakt worden. En deze
schepen, van heinde en verre naar
Frieslands hart gevaren, deden een
ander stuk verleden herleven: het
admiraalzeilen.
Met zijn dertigen waren zij. De
een al mooier dan de ander. Levend
oldfinish. Statig en sierlijk tegelijk,
als waterlelies. Met hun volle, ronde
vormen waren zij de koninginnen
van dit waterballet, waarop zich al-
lerogen met welbehagen richtten.
En inderdaad waren de moderne
jachtjes, deze dienaressen van de
slanke lijn met hun smalle heupen
en spitse neuzen, veroordeeld tot de
rol van muurbloempjes, want politie-
boten hielden het meer schoon voor
de unieke gebeurtenis.
Vit het museum
Er waren scheepjes bij, die voor
deze gelegenheid behoedzaam waren
overgesleept van Enkhuizen, uit het
Zuiderzeemuseum. Andere waren uit
Holland gekomen, helemaal over
Rijn en IJsel. Alle hadden zij dit ge
meen: van alleredelste Friese af
komst te zijn.
Er waren schepen bij, die de
meester der Friese scheepswerven,
de beroemde Eeltsje van der Zee
(midden en eind vorige eeuw), zélf
had gebouwd.
De zon scheen. Wolken dreven
door het blauw. Rond het kleine, in
tieme meer lag Friesland frisser en
doorschijnender dan ooit. Er klonk
muziek: daar zat een heel corps op
een dekschuit.
Een boeier lag voor anker, de vlag
in top, een enorme wimpel er naast.
Dat was de „admiraal"! (In werke
lijkheid kapitein ter zee buiten dienst
C. J. W. van Waning, eigenaar van
de „Maartje" en secretaris van een
commissie die een stamboek van
deze cAide Friese schepen samen
stelt).
In een lange rij kwamen de sche
pen langs hem varen. Bij wijze van
groet streken zij elegant de ronde
nok. Bij het passeren van de „vice-
admiraal" werden kanonnetjes afge
vuurd, die door het Friese Scheep
vaartmuseum voor dat doel beschik
baar waren gesteld.
Al lang uitgestorven
Na het défilé nam de admiraal
zelf de leiding. Varen in kiellinze
in frontlinie, het „deployeren van de
vloot in slagorde" dat alles was
in vroeger eeuwen bittere noodzaak
(zoals tegenwoordig het in konvooi
varen in oorlogstijd) en daarna nog
een tijd volksvermaak, dat echter
vóór Zaterdag allang was uitgestor
ven.
Toch waren al die oude, ronde
schepen zelf het mooist. „Zo'n ding
te hébben", zei iemand dromerig. Om
met de „admiraal" van deze middag
te spreken: „Je bent- er trots op; je
voelt je als het ware opgenomen in
een historische roman, maar dan een
die nog niet af is.
Als het mogelijk is de Hollandse
molens te beschermen, zouden we
dan ook niet alles moeten doen om
deze prachtige schepen van de on
dergang te redden?"
De zon spreidde de schaduw der
bomen onzichtbaar lang uit over het
water, toen de trotse bezitters dezer
antiquarische schepen er genoeg van
hadden en voor Grouw kundig en
voorzichtig aan de wal schoten. De
Friezen op de kant bewonderden de
vormen, de beweging, de versierselen
uit een eeuw die daar nog tijd en
oog voor had.
„Wat Je vanmiddag gezien hebt,
zie je misschien nóóit weer." Dat
was een gedachte die velen uitspra
ken.
Slechts langzaam keerden zij zich
van het water naar de kerktoren, die
ook al de vlag van de zeilvereniging
droeg, en de kermis die met het val
len van de schemering aarzelend tot
leven kwam.
Minister-president Sydney Hol
land van Nieuw Zeeland heeft Zater
dag een bezoek gebracht aan de Beve-
landen. Hij werd begroet en rondge
leid door de commissaris der Konin
gin, jhr De Casembroot.
(Van een onzer verslaggevers)
„De twee nieuwe leden mr Wassenbergh en jhr Röell zijn misschien in
staat een eind te maken aan het gebrekkig bestuursbeleid van de AVRO",
zei ir A. R u y s uit Bilthoven Zaterdagmiddag.
AFTREDEN VAN
DE CLERCQ
VERWACHT
Hij sprak namens het Actie
comité dat zich in de AVRO-gele-
deren vormde na het ontslag van
de heer W. V o g t. Hij voegde er
aan toe:
„Wij zullen onze activiteit voorlo
pig staken. Daar de heer D e
C 1 e r c q ongeschikt is gebleken om
als AVRO-voorzitter op te treden,
nemen wij aan dat hij spoedig ver
dwijnt. De overige bestuursleden zul
len hun mandaat dan ook wel ter be
schikking stellen.
Worden wij in deze verwachtingen
beschaamd, dan zullen we onze
strijd met kracht voortzetten."
Hij legde deze verklaring af in de
onofficiële rondvraag aan het eind
van de algemene vergadering van de
AVRO in Groningen.
Hierin werd de heer D. Repko,
thans administrateur, tot directeur
van de omroepvereniging benoemd.
Ir Ruys verwierp het tot hem ge
richte verwijt dat hij spreektijd aan
VARA en NCRV zou hebben ge
vraagd om het standpunt van het.
Actiecomité voor de radio uiteen te
zetten.
Hij gaf wel toe dit aan de Neder
landse Radio Unie te hebben ge
vraagd. Toen hem dit werd gewei
gerd, had hij zijn pogingen opgege
ven.
Gecamoufleerd'
Hij zei op de vergadering: "De le-
dencijfers zij» gecamoufleerd. Het
ledental loopt achteruit. Als het zo
voort gaat wordt de AVRO te gron
de gericht. Ik handhaaf mijn grie
ven tegen het bestuursbeleid, zoals
ik ze in de gewestelijke vergadering
in Utrecht naar voren heb gebracht".
Behalve ir Ruys gaven nog enkele
leden uiting aan hun ernstige ver
ontrusting over het bestuursbeleid.
Het ontslag van de heer Vogt blijkt
nog steeds vele AVRO-leden zwaar
op de maag te liggen.
Een der sprekers, de heer Gaar
keuken uit Amsterdam, zei: "Ik
heb voorzitter De Clercq gevraagd
een neutrale commissie een onder
zoek te laten instellen in de affaire-
Vogt. De heer De Clercq zegde toe
dit voorstel in het bestuur aan de
orde te stellen en te willen steunen.
Maar deze commissie komt er niet.
Later hoorde ik van de heer De
Clercq dat het bestuur haar niet in
overeenstemming met de AVRO-be-
langen acht."
Summiere verdediging
Voorzitter De Clercq was op de
vergadering aanwezig. Hij wist zich
maar summier tegen deze aanval
len te verdedigen. De heer Gaar
keuken vroeg: „Hebben de leden er
ook recht op te weten waarom de
ze commissie van onderzoek er niet
komt?"
De Clercq: „Daarop hebben ze
geen recht."
Hij liet de pessimistische geluiden
over het dalend ledental voor reke
ning van de heer Ruys. „Ze zijn On
juist", zei hij. We hebben er 49.000
leden bij."
Hij eindigde met de heer Vogt van
allerlei leugens te beschuldigen, o.a.
in artikelen in een weekblad.
Bij de eigenlijke agenSa van de
vergadering zei de heer De Clercq
dat de reorganisatie van de AVRO
is voltooid.
Toenemende
bewolking
ft Rk ij MD| De weersverwach-
jMé ting van het KNMI
te De Bilt, geldig
van Maandagoch-
tend tot Maandag-
avond luidt:
fL 9$ Geleidelijk toene-
/Jj^M mende bewolking,
'•*^1 met later op de dag
AMI in het noorden van
Jmk het land kans op
...gaat 't mts?... lichte regen of
motregen. Matige
en aan de kust wellicht vrij krach
tige zuidwestelijke wind. Dezelfde
temperaturen als gisteren of iets
hogere.
Dinsdag 7 Juli: zon op 4.29, zon on
der 21.00; maan op 0.22, maan onder
16.55.
Kersentijd
„Als u maar weet, dat ik de
hoofdbewoner ben".
Naar eerst thans van politiezijde
vernomen wordt, heeft de 36-jarige
mevrouw v. d. H„ wonende in de
nieuwbouw bij de Geinbrug te Wees-
perkarspel Vrijdag haar 61-jarige
buurman G. v. d. R. met een treeftje
doodgeslagen.
De buurman was, zoals hij wel
meer deed, koffie komen drinken.
Over een nog niet opgehelderd feit
kreeg de vrouw ruzie met de man,
welke twist zo hoog liep, dat zij het
treeftje van een petroleumstel nam
en de man hier mee op het hoofd
sloeg.
Dè slag kwam zo hard aan, dat v.
d. R. aan de gevolgen is overleden.
De vrouw verstopte het lijk in haar
huis, doch toen 's avonds haar echt
genoot thuis kwam, vertelde zij hem
wat zij gedaan had. Deze heeft toen
aangifte bij de rijkspolitie van Wees-
perkarspel gedaan. De vrouw, die be
kend heeft, is in verzekerde bewaring
gesteld.
Omdat het vlees in de keuken aan
brandde. is de 60-jarige A. T. in zijn
woning te Hilversum dusdanig in
woede ontstoken, dat hij na twist
woorden met zijn zoon naar de keu
ken rende, om een mes te halen.
Hiermee ging hij de zoon te lijf.
Op het moment dat hij toestak,
wierp de moeder zich tussen het
tweetal om bloedvergieten te voor
komen. Het gevolg was, dat zij een
diepe steekwonde in de arm opliep.
De gewaarschuwde politie heeft de
vader, buiten zich zelf van drift, naar
het bureau gebracht en daar ingeslo
ten. De wonde van de vrouw werd in
het ziekenhuis verbonden.
Een postauto, die Zaterdag van
Schagen naar Wieringen reed, heeft
tussen Hyppolytushoef en Den Oever
een onaangenaam avontuur beleefd
Een koe rende plotseling uit de wei
en sprong bovenop de wagen.
Het dier is jammerlijk verongelukt.
De auto werd zwaar beschadigd, maar
de inzittenden kwamen met de schrik
vrij.
Een passerende auto heeft de
lading overgenomen, zodat de post
slechts geringe vertraging ondervond
Van de Nederlandse loodsboot
„Rigel", gestationneerd voor de Nieu
we Waterweg, wordt een opvarende
vermist. De scheepvaart is verzocht
scherp naar hem uit te zien.
(Van onze Londense correspondent)
Berichten over voedselgebrek en onlusten zijn tijdens het
weekeind ontvangen uit verschillende landen achter het ijzeren
gordijn.
De onlusten worden gemeld uit Polen, voornamelijk uit de
streek van Krakau en het Silezische industriegebied.
In Tsjechoslowakije is ondanks de geldzuivering van een
maand geleden weer geen brood in de grote industriesteden te
verkrijgen. Ook hier zouden opnieuw onlusten zijn uitgebroken.
Op voedselgebrek wijst voorts de officiële Roemeense mededeling, dat de
regering meer brood, suiker en gebak aan de z.g. vrije markt heeft toege
wezen, die door het falen van het distributie-systeem de eigenlijke markt
vap Roemenië is.
In Hongarije tenslotte heeft de nieuwe regering-Nagy, die het bewind van
de afgezette Rakosi vervangt, veranderingen aangekondigd, die neerkomen
op een verloochening van alles, wat de regering-Rakosi in de afgelopen jaren
heeft gedaan.
(Van onze correspondent te Bonn)
Bondskanselier Adenauer heeft
Zondag in een vergadering in Keu
len nogal wat opzien gebaard door
de president van de Verenigde Sta
ten, Eisenhower, direct in de Duitse
verkiezingsstrijd te betrekken.
Adenauer verklaarde, dat het re
sultaat van de komende verkiezingen
voor de Bondsdag beslissend zou
zijn voor Duitsland en Europa en
de gehele cultuur van het Westelijk
avondland.
De uitslag, zo ging hij verder, zal
ook de toekomstige politiek van de
Verenigde Staten beïnvloeden. Daar
over heeft president Eisenhower te
genover mij geen twijfel laten be
staan, zei de Bondskanselier.
Over deze uitlating van Adenauer
is in oppositionele kringen in Bonn
nog al wat beroering ontstaan. Men
verklaart hier moeilijk te kunnen
aannemen, dat de Bondskanselier
deze verklaring heeft afgelegd, zonder
daarvoor van president Eisenhower
toestemming te hebben verkregen.
Verklaring verwacht
En daarmee zou Eisenhower dus
in de Duitse verkiezingsstrijd per
soonlijk hebben ingegrepen.
Men mag echter aannemen, gezien
de bekende loslippigheid van de
Duitse Bondskanselier, dat Eisenho
wer niet de bedoeling heeft gehad,
zijn waarschijnlijk in een persoon
lijk onderhoud uitgesproken mening
tijdens de verkiezingscampagne aan
de openbaarheid prijs te geven.
Men kan er echter van op aan. dat
hierover zulk een opschudding in
Duitsland zal ontstaan, dat wel een
verklaring van de Amerikaanse presi
dent over deze uitlating mag worden
verwacht.
Blijkens de mededelingen van pre
mier Nagy zullen in Hongarije min
der kapitaalsgoederen en meer ver-
bruiksgoederen worden geproduceerd
om de levensstandaard te doen rijzen.
Grotere hulp aan de landbouw wordt
beloofd en meer voedsel.
Om politieke redenen geïnterneer
den zullen worden vrijgelaten en zul
len weer mogen werken. De bureau
cratie zal gedwongen worden een
nieuwe, tegemoetkomende houding
aan te nemen.
De boeren zullen de collectieve
staatsboerderijen mogen verlaten en
weer zelfstandige bedrijven mogen
bezitten. Boeten voor niet afgeleverd
voedsel, tot een totale waarde van
200 millioen gulden, zullen worden
kwijtgescholden.
Voormalige winkeliers zullen hun
zaak weer mogen openen. Het levens
peil in de industrie wordt verhoogd.
(Zie verder pag.2
De gratie en de kleuren van de
Stille Zuidzee, te zamen opgaand in
de dans die inheems is in deze stre
ken: ziedaar een schouiospel dat
romantiek en schoonheid ademt.
In Amsterdam heeft men er in dit
weekend getuige van kunnen zijn. De
Surinaamse kolonie vierde er de af
schaffing der slavernij met exotische
dansen uit Suriname, Afrika en
Zuidzee. De foto toont een danseres
uit een der groepen.
(Van een onzer verslaggevers)
OP DEZE ZATERDAGMIDDAG is het in de Voorstraat van
Stavenisse even stil als bij de puinhopen langs de dijk. Soms
rukt de wind even aan de vlaggen, die halfstok hangen van de
kerktoren en het raadhuis. Een wolkje steenstof dwarrelt op
en vervliegt weer. Het dorp ligt verlaten tussen velden met
schrale gerst en veel kaalgebleven, grijswitte plekken.
De Stavenissers zijn bijeengekomen op de begraafplaats
achter de huizen ter herdenking van de honderd vier en vijftig
mannen, vrouwen en kinderen, die zij in de rampnacht hebben
verloren. In de brandende zon staan zij om het graf van een
vierjarig meisje. Zij kijken naar de prachtige kransen en luiste
ren naar de toespraken van minister Beel en andere autori
teiten.
De kleine Johanna Ha ge is „een willekeurig gekozen
slachtoffer", zoals men het meedeelt; haar naam wordt zelfs
niet genoemd, ook niet die van haar ouders en beide zusjes, die
tegelijk met haar zijn verdronken.
Johanna Hage zal rust-en onder een men heeft geen gevolg gegeven aan
der vele kleine witte borden, waarmee het verzoek van de burgemeester, de
Sm?aSCheefTteVAt DelrSte h»lfstok uit M steltcn'
S?cht&M:Teiat aie onïekomen een passen niet bij deze das." Daar-
dorpsgenoten. Uit de plaatsen in de om waaien er alleen vlaggen van de
omtrek, waar de aangespoelde slacht- openbare gebouwen, de molen en een
offers voorlopig waren begraven, zijn paar scheepjes in de haven,
zij naar Stavenisse teruggebracht op
enkele tientallen na, die elders een (Zie verder pag.
laatste rustplaats hebben gekregen.
Twee maal: het water
Over de.dodenakker van Stavenisse
is twee maal het water gegaan. Door
de inundaties in de oorlog stierven de
bomen en de heesters. De nieuwe be
planting is door de stormvloed ver
nield. Met zand. "raszoden en rode
geraniums heeft men dit massa-graf
wat minder somber gemaak-v dan de
overige vakken, waar enkele eenvou
dige zerken liggen en rijen grafpaal
tjes en ijzeren bordjes in het gras
staan. Het moest heel eenvoudig blij
ven, overeenkomstig de strenge op
vattingen van de Stavenissers. In dit
dorp legt men geen bloemen bij een
graf; bloemen zijn werelds.
Ditmaal aanvaardt men de kransen
en het grote eerbiedsbetoon nu het
Dodendag is in Stavenisse en alle
slachtoffers worden herdacht. Maar
