A
Waarom het nog steeds niet botert
bij de Ommelanden
Ongerustheid in Arnhem over
„De drie Gasthuizen"
Grondwetsherziening in de
Eerste Kamer aangenomen
Emigratie is voor ons land
een vereiste
Mayer in nood
Donderdag 21 Mei 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Tweede blad
Een onverkwikkelijke affaire
Sociaal conflict is prestigekwestie geworden
(Van onze speciale verslaggever)
Er zullen zo langzamerhand nog maar weinig Nederlanders zijn, die nog
begrijpen wat er gaande is by de Groningse zuivelfabriek „De Ommelanden".
Wat oorspronkelijk het conflict zelf was het geschil tussen bedrijfsleiding en
de Algemene Nederlandse Agrarische Bedrijfsbond, omdat aan „De Ommelanden"
als enig zuivelbedrijf in Nederland de bindend voorgeschreven pensïoenregclen
niet in acht genomen werden is zoals bevoegde kringen menen achteraf
beschouwd niet.meer dan een aanleiding geweest om een bedenkelijke mentaliteit
bloot te- leggen.
De invloed van de heer
De Boer
„De Ommelanden" is een coöpera
tieve zuivelfabriek, waarbij aan het
bestuur het beheer en de dagelijkse
leiding is opgedragen. Een college
van commissarissen houdt toezicht op
de handelingen van het bestuur, dat
ingevolge de statuten wordt bijge
staan door een beheerder. Die be
heerder zich noemende directeur
wordt alweer volgens de statuten
benoemd door de ledenvergadering
uit een voordracht van drie, die op
gemaakt dient te zijn door bestuur
en commissarissen samen.
De heer F. de Boer heeft zich lange
tijd die directeur-beheerder kunnen
noemen. Als zodanig deed hij zijn
intrede in het bedrijf op een moment
dat ,De Ommelanden" noodlijdend
was. Met voortvarendheid en goed
commercieel inzicht wist hij van deze
fabriek een rendabel bedrijf te ma
ken. Ook van buiten zijn fabrieks-
rayon sleepte hij de melk naar „De
Ommelanden" en hij betaalde de
boeren daarbij een halve cent per
VAN
.TOT..
ftan de rand van Delft is een grote
circustent verrezen. Daarin zal de
viering van het een en twintigste
lustrum van het Delfts studentencorps
zijn hoogtepunt beleven met de op
voering van het spektakel Tizzeniggi.
Deze grootscheepse show telt enige
honderden medewerkers. In Geleen
heeft de drie en negentigjarige J.
Bagger zijn tachtigjarig lidmaatschap
van de Harmonie St Cecilia gevierd.
Deze krasse muzikant is niet alleen
werkend lid geweest, maar ook direc
teur, voorzitter en ere-voorzitter. H.M.
heeft hem onderscheiden met de gou
den medaille, verbonden aan de Orde
van Oranje Nassau. Te zijner ere is
een massaal concert gegeven. In
een stenen graftombe bij Trento in
Italië is het skelet van een vrouw uit
het bronzen tijdperk gevonden.Het
droeg vier armbanden en een stel
corringen. Een grote bronzen naald
met oog werd in de nabijheid aange
troffen. De militaire kapel van de
Britse 7th Queens Own Hussars zal op
5 Juni aanstaande het kroningsfeest
van de Britse ambassade in War
schau opluisteren en daarna een week
in de Poolse hoofdstad blijven en
enige concerten verzorgen. De
jazzcombinatie, welke in ons land op
treedt onder de naam Jazz at the
Kurhaus zal binnenkort op de gra-
mofoonplaat te horen zijn. De eerste
opnamen zullen worden gemaakt in
Eindhoven op 21 Mei tijdens een con
cert te geven voor de Eindhovense
jazzclub. Een een en dertigjarige
kapitein in het Joegoslavische leger
heeft vijf millioen dollar geërfd van
een rijke tante in Amerika. De kapi
tein heeft besloten het grootste deel
van de erfenis aan de staat te schen
ken. Maarschalk Tito vindt die kapt
tein een bijzonder aardige man. De
scheermesjes in Oost-Duitsland zijn
zo slecht, dat een vooraanstaand Oost-
Duits communist heeft voorgesteld,
dat de minister, die de scheermesjes
productie leidt, zich voor straf met
zijn eigen mesjes moet soheren. Een
firma die voor de Amersfoortse sla
gerijen het goedgekeurde vlees van
het abattoir naar de winkels ver
voert, neemt het blijkbaar niet zo
nauw met de hygiëne. Er is althans
door de politie geconstateerd dat het
vlees werd vervoerd in een wagen
waarvan de bodem was besmeerd met
een flinke laag koemest. Een proca-
verbaal is intussen opgemaakt. De
jaarlijkse kikkerspringwedstrijd welke
de door Mark Twain onsterfelijk g.-
maakte kikkersprong in de belang
stelling houdt, is een mooie overwin
ning geworden voor de in Amerika
geboren en getogen mannetjes-kikker
Can 't Take It. Uit een veld van vijf
tien binnenlandse en tien buiten
landse concurrenten sprong hij al;
beste naar voren en won daarmee de
eerste prijs, zijnde 250 dollar. Als af
stand werd voor hem gemeten 4.74
meter. Hij bleef nog negentien centi
meter onder het wereldrecord dat in
1946 door de Arner. kikker Maggie is
gevestigd. De ^"idkoreaanse bur-
meester uit Poesan heeft een briefje
aan de eerste burger van Johannes
burg geschreven. De brief is geschre
ven met een houtje en Oostindische
inkt op een \*el rijstpapier van drie
meter lengte. De vertalers hebben er
hun handen vol aan.
liter meer dan de coöperatieve en de
speculatieve bedrijven in zijn omge
ving. Deze handelwijze maakte de
heer De Boer weinig bemind bij zijn
collega-concurrenten. Gevolg; „De
Ommelanden" nam in nationaal ver
band een zeer eenzame positie in,
bleef ongeorganiseerd.
Nog zou dit alles misschien te recht
vaardigen zijn geweest, wanneer de
heer De Boer de sinds 1942 bindend
voorgeschreven rechtsregels in het
zuivelbedrijf tegenover zijn personeel
maar even loyaal gehandhaafd had als
hij de economische belangen der aan
gesloten leden behartigde.
Wie echter met de heer De Boer
hebben samengewerkt weten maar al
te goed, dat er grote verschillen wa
ren.
Algemene Nederlandse Agra
rische Bond, waarin de meeste zijner
personeelsleden georganiseerd zijn,
probeerde talloze malen contact met
de heer De Boer te krijgen om langs
minnelijke weg gedaan te krijgen,"
dat de gestelde regels tegenover de
mensen in acht genomen zouden wor
den. Telkens echter gaf de heer De
Boer niet thuis. Zo, proclameerde de
A.N.A.B. 21 Augustus 1952 de slaking.
Een begrijpelijke maar foutieve be
slissing, omdat men daarmee eigen
rechter speelde. In plaats -hiervan,
had men een vordering moeten in
dienen bij de Burgerlijke Rechter.
Staking
Enfin, de staking brak uit. Sterke
partijen met harde koppen kwamen
tegenover elkaar te staan. Geen wil
de meer van wijken weten. Toen heeft
het C.N.V. in Januari van dit jaar zijn
bemiddeling aangeboden. Dat inter
mediair is aanvaard. Een acte van
compromis werd opgesteld, waarbij
het C.N.V. werd opgedragen een com
missie van arbiters samen te stellen.
Partijen verbonden zich bij voor
baat zich bij de komende arbitrale
uitspraak neer te leggen. Het werd
zeer representatief college, deze
arbitrage-commissie.
Professor dr A. H. M. Albregts,
prof. mr W. F. de Gaay Fortman en-
prof. mr M. G. Levenbach kregen er
zitting in. Beide partijen dienden met
bekwame spoed hun nota's in. Twee
maal vond mondeling overleg plaats.
Zes Maart viel de beslissing, dat de
staking beëindigd zou worden. De
A.N.A.B. en „De Ommelanden" aan
vaardden deze beslissing. Vijf en zes
tig mensen zouden in het bedrijf te
rugkeren. Uit de overige tachtig a
honderd stakers zou geput worden,
wanneer er de eerst komende zes
maanden nog meer personeel aange
trokken zou moeten worden. Er werd
een commissie-Biewenga ingesteld, 1
met wie de directie overleg zou heb
ben te plegen over de aanstelling van
personeel. Via deze commissie zou de
directie ook aan het college van ar
biters kunnen verzoeken dispensatie
te geven, wanneer zich onder de 65
mensen, die onmiddellijk zouden te
rugkeren, naar de mening van de be
drijfsleiding ongewenste elementen
zouden bevinden. Uiterlijk 30 Maart
zou dit alles zijn beslag hebben moe
ten krijgen.
Wat deed nu echter de heer De
Boer? Voor drie en vijftig van de
vijf en zestig mensens, die voorgedra
gen waren voor onmiddellijke terug
keer in het bedrijf, vroeg hij dispen
satie aan. Andermaal probeerde de
arbitragecommissie te bemiddelen.
Nieuwe feiten of lichtpunten kwamen
daarbij echter niet op tafel. Er bleef
de commissie niets anders over dan
het dispensatieverzoek van de heer
De Boer af te wijzen. Slechls tien
mensen keerden echter terug. Ze wer
den gedwongen hun excuus te maken,
dat ze zich tegen de heer De Boer
gericht hadden, werden naar een
stookhok verwezen, dat als schaftlo
kaal dienst zou kunnen doen, waarbij
het roken hun zelfs verboden werd,
enz. enz.
Inmiddels schreed de tijd voort.
De tijd, die een zeer kostbare tijd
geworden was voor „De Ommelan
den", omdat in de arbitrale uitspraak
op elke overtreding een boete gesteld
was van 1000.En in die tijd ont
wikkelde zich het arbeidsconflict
ook tot een intern conflict in de be-
stuurs- en commissarissenkamer. Ver
scheidene bestuursleden waren in
deze tijd de schellen van de ogen ge
vallen. Men ging de persoon van de
heer De Boer in zijn puur menselijke
gedaante zien. Men zag zijn kwalitei
ten, maar ook zijn kwade kanten. En
verscheidenen gingen langzamerhand
deze kwade kanten het zwaarst laten
wegen.
Tot scherpe discussies kwam 't binnen
de besloten bestuurskring, waarbij de
heer De Boer ook weer niet kon na
laten te doen, wat hij al zo veel ja
ren met succes gewend was te doen:
te dreigen met zijn ontslag.
Dat ontslag werd nu echter op een
maal aanvaard. De heer J. T. Wie-
ringa werd met de algemene leiding
belast, en andermaal leek het, of de
rust in het bedrijf zou terugkeren.
Prestige-kwestie
Maar zo gemakkelijk bleek de heer
De Boer zich echter niet gewonnen
te geven.
De jongste ontwikkeling ligt nog
vers in het geheugen: de bezetting
van het fabriekskantoor door de heer
De Boer c.s.; de bestuursmutaties, die
de heer De Boer een meerderheid ge
ven in het bestuur, maar nog niet in
het college van commissarissen, dat
tenslotte de voordracht moet opstel
len voor de benoeming van een direc
teur, de kronkelingen om onder deze
statutaire bepalingen uit te
enz. enz.
komen,
In het prachtige paleis Chrisliansborg
werd ter gelegenheid van het bezoek
van ons koninklijk paar, aan Dene
marken een gala-diner in Kopenhagen
aangeboden.
Het conflict om de pensioenregelen
voor het personeel nageleefd te krij
gen, is op de achtergrond gekomen.
De prestigekwestie-De Boer staat in
het centrum.
En inmiddels wordt met dit alles
een economische belangrijke eenheid
als het bedrijf der „Ommelanden"
ten gronde gericht.
tanden V^lt,adem Fl*IS
V.V.D.-fractie stelt vragen
aan B. en W.
(Van onze correspondent)
ARNHEM. Er scliynt in Arnhem
enige ongerustheid te heersen over
het feit, dat financieel minder draag
krachtige personen niet meer of nog
slechts by zeer hoge uitzondering kun
nen worden opgenomen in het tehuis
voor ouden van dagen „De drie Gast
huizen". sinds deze instelling een ge
heel nieuw en uiterst modern inge
richt gebouw op het voormalige Vï-
tcsse-terrein heeft betrokken. De on
tevredenheid richt zich echter niet al
leen tegen de hoge pensionpryzen
van minumum f 1800,— per jaar voor
één persoon en f 2700,per jaar voor
een echtpaar, maar ook tegen de ad
ministratieve gang van zaken.
„De Drie Gasthuizen" is een zoge
naamde burgerlijke instelling van wel
dadigheid en staat behalve dat zij toe
gankelijk moet zijn voor iedere Arn
hemmer, tevens onder toezicht van de
gemeenteraad, die de begrotingen moet
goedkeuren en eventuele benoemingen
moet doen. Hoewel aan de Raad wel
rekeningen ter goedkeuring zijn voor
gelegd, is er sinds 1950 geen begroting
meer ingediend en dat terwijl de ge
meente aansprakelijk is bij een even
tueel tekort. De V.V.D.-raadsfractie
heeft in deze kwestie de kat de bel
aangebonden en een aantal vragen
aan Burg. en Weth. gesteld, nadat zij
op de laatste raadsvergadering uit
protest de zaal had verlaten, toen een
Dr Beel: Staatscommissie kan niet opnieuw
de materie behandelen
DEN HAAG. By de voortgezette
behandeling in de Eerste Kamer van
het wetsontwerp tot verandering van
de grondwet met betrekking tot de
buitenlandse betrekkingen, heeft dr
Beet, minister van Binnenlandse Za
ken, gewezen op de uitzonderlijke be
tekenis van dit voorstel.
De argumenten van de heer Geugjes
wijst de regering van de hand. Het is
niet enkel de harde realiteit, welke
aanleiding was tot het voorstel. De
bevordering van de internationale
rechtsorde heeft daarbij voorop ge
staan, aldus dr Beel.
Van de staatscommissie kan be
zwaarlijk worden verwacht, dat zij
deze gehele materie opnieuw zal gaan
behandelen. Wel kon de minister toe
zeggen, dat wanneer de Regering haar
standpunt zal bepalen, aan een daar
voor het meest in aanmerking komen
de instelling de kwestie der buiten
landse betrekkingen zal worden voor
gelegd met het verzoek rekening te
houden mei de in deze Kamer ge
maakte opmerkingen.
Artikel 59 geeft; de Staten-Generaal
niet minder bevoegdheid met betrek
king tot oorlogsverklaring dan het
oude artikel 59, dat volkenrechtelijk
niet meer toepasselijk kon zijn.
De regering wil gaarne verklaren,
dat de fundamenten en essentiële ele
menten van staatsbestel niet aan de
ontwikkeling der internationale rechts
orde zullen worden opgeofferd.
Bij de replieken deelde baron de Vos
van Steenwijk (V.V.D.) nog mee, dat
een deel van zijn fractie, evenals
eerste lezing, zal tegenstemmen op
grond van overwegende bezwaï
tegen artikel 60c, dat een te ruime af
wijkingsmogelijkheid van de grondwet
behelst.
Na dupliek van de minister werd het
ontwerp aangenomen met 37 tegen
vier stemmen.
Tegen stemden de communisten
de heren Louwes en De Vos van
Steenwijk (beiden V.V.D.).
De vergadering werd gesloten.
nieuwe secretaris voor „De drie Gast
huizen" moest worden benoemd. Ge
vraagd wordt nu o.m. waarom de be
grotingen niet zijn ingediend en of
B. en W. voornemens zijn om maat
regelen te treffen, die in de huidige
situatie bij „De Drie Gasthuizen", een
situatie, die niet meer in overeenstem
ming wordt geacht met het reglement,
wijziging te brengen. De V.V.D.-fractie
heeft overigens nog meer bezwaren
tegen de gang van zaken bij deze in
stelling. Zo vindt men het bijv. wel
zeer merkwaardig dat een Arnhems
Anthony Eden uit kliniek
ontslagen
LONDEN. De Britse minister van
Buitenlandse Zaken, Anthony Eden, is
ontslagen uit de Londense kliniek,
waar hij twee operaties heeft onder
gaan. Tot herstel van gezondheid gaat
hij enige tijd doorbrengen op premier
Churchills buiten bij Londen.
raadslid, die tot aan de komende ver
kiezingen zitting heeft voor de P. v.
d. A., een administratieve functie heeft
aanvaard bij „De Drie Gasthuizen" en
daarmede dus in dienst treedt bij
mensen, die hij zelf als raadslid mee
heeft helpen benoemen. Men hoopt
tenslotte dat nu de sluier over „De
Drie Gasthuizen" zal worden opgelicht
eh de inwoners van Arnhem volledig
op de hoogte zullen worden gebracht
van alles wat bij deze, ook hun lief
dadige instelling, tot nu toe in het ver
borgene is gebleven.
Personen mogen echter nooit ruilgoed zijn
DEN HAAG. Mr E. Kuylman,
secretaris van de Algemene Emigratie
Centrale heeft hedenmiddag over de
zender Hilversum II gesproken over
emigratie als Nederlands belang. Spre
ker onderscheidde drie phasen. De
vooroorlogse die zich niet met emi
gratie bemoeide; de direct na-oorlogsc
toen de regering zich tegen emigratie
verzette en de huidige waarin de emi
gratie bevorderd wordt.
Uit de statistieken blijkt.dat met
een deviezenvergunning zijn vertrok
ken in 1948 rond 14000, in 1949 eveneens
14000, in 1950 rond 21000, in 1951 rond
38000 en in 1952 rond 48000. De huidi
ge emigratie bedraagt de helft van de
jaarlijkse aanwas, doch men dient niet
te vergeten, dat zich jaarlijks ook tien
duizenden vreemdelingen en gerepa-
trieerden uit Indonesië in ons land
vestigen.
Landbouw
De landbouw heeft, aldus spreker,
de emigratie direct na de oorlog be-
5 vorderd, als gevolg enerzijds van een
sterkere bevolkingsaanwas en ander
zijds door een steeds verdergaande in
krimping van de cultuurgrond. Jaar
lijks gaat ongeveer 2400 hectare ver
loren aan wegenaanleg, stadsuitbrei
ding, industriële vestigingen enz. In
20 jaar zal deze inkrimping gelijk- zijn
aan de oppervlakte van de gehele
Noord-Oostpolder. Er is berekend, dat
jaarlijks ongeveer 15.000 mannen uit
Chef van het Kabinet van
de Commissaris der
Koningin
Met ingang van 16 Mei is op zijn
verzoek door Gedeputeerde Staten
eervol ontslag verleend aan de hoofd
commies ter provinciale griffie, chef
van het kabinet van de Commissaris
der Koningin, "de heer jhr mr J. W. de
Beaufort, in verband met zijn benoe
ming tot burgemeester van de ge
meente Ruurlo.
de landbouw geen mogelijkheid zullen
vinden in deze sector te worden op
genomen. Indien de gezinsleden er bij
opgeteld worden, betekent dit volgens
spreker, dat de emigratiebehoefte al
leen al in de landbouwsector kan wor
den gesteld op 40.000 personen per
jaar.
Geen ruilgoed
Tenslotte wees spreker er met na
druk op, dat de emigranten nimmer
mogen worden beschouwd en behan
deld als economische goederen, waar
een overheid mee kan gaan werken.
Het gaat hier om mensen, die geen
kans zien om in eigen land voor zich
zelf en voor hun kinderen een bestaan
op te bouwen en daarom elders een
nieuw leven willen beginnen. Dit
vraagt een beslissing die ontzaglijk
zwaar is en hierbij zal de vrijheid van
de individu voorop moeten staan; elke
vorm van dwang van de zijde der
overheid is hier uit den boze.
Anna Pauker toch
nog aan de gal
8?
BELGRADO. Volgens een invloed
rijk Zuidslavisch tijdschrift zet Roe
menië zijn anti-semietisch optreden,
in weerwil van het feit, dat Moskou
zijn anti-Joodse politiek ogenschijnlijk
heeft laten varen, voort.
Er zou te Boekarest een proces tegen
Zionisten worden voorbereid, waarbij
de höofdbeklaagde de voormalige mi
nister van Buitenlandse Zaken Anna
Pauker zou zijn. Deze bevindt zich,
volgens het Zuidslavïsche blad, te Boe
karest onder huisarrest. Haar gezond
heid zou sterk geschokt zijn.
Voorts meldt het blad, dat de Is
raëlische legatie te Boekarest onder
politiebewaking staat en dat Roemeen
se joden, die het gebouw bezoeken,
worden aangehouden-
prankrijks naoorlogse politiek is
niet onder een gelukkig ge
sternte ontstaan naar het schijnt.
Kende het Franse politieke leven
voor de oorlog reeds de plaag van
de voortdurende kabinetscrisis, het
heeft er alle schijn van, dat de
na-oorlogse tijd dit record nog gaat
verbeteren. Öp dit ogenblik kan.
het ministerie van de radicaal René
Mayer in de vannacht gehouden
stemming reeds ten onder zijn ge
gaan. Dan zullen Pleven, Bidault,
Schuman of een ander het weer
eens voor enkele maanden mogen
proberen. Mocht de stemming over
de motie van vertrouwen toch nog
een kleine meerderheid voor het
kabinet hebben opgeleverd, dan zal
de volgende stemming voor Mayer
misschien noodlottig worden.
bijna
voor elk ministerie een
onoverkomelijke hinder
nis, dat voor
elke kleinigheid
de toestemming
van de Natio
nale Vergade
ring (Tweede
Kamer) nodig
is. Zodoende moet elke premier
naar het paardenmiddel van een
telkens weerkerende vraag om
vertrouwen grijpen, teneinde zijn
plannen, ook in kleinigheden door
gezet te krijgen. Daarbij komt dat
de Fransman individualist bij uit
stek is. Hij laat zich niet leiden
door de grote lijn maar door onder
delen en beoordeelt de plannen in
hun onderdelen. Zodoende kan het
geheel bij een partij nog wel ge
nade vinden. De partijleden afzon
derlijk zullen echter elk artikel
van een voorstel nauwkeurig op
hun persoonlijk voor- of nadeel
blijven toetsen. Dit brengt een.
haast bovenmenselijke overredings
kracht mee voor de ministers om
een wetsontwerp ooit in grote trek
ken besproken te krijgen. En er
valt wat te bespreken. De toestand
van de schatkist is meer dan zorg
lijk. Financiële manipulaties als
het piaster-schandaal in Indo-
China, waarbij men door handig
bankbiljetten over te brengen dub
bele waarde voor z'n geld kon
krijgen dn Nederland is dit trucje
met rupiah en gulden ook destijds
geprobeerd, doch niet gelukt) heb
ben daar het hunne toe bijgedra
gen, Bovendien is belasting ontdui
ken een nationale sport.
Dit brengt mee dat Mayer er om
zal vragen enkele drastische be
snoeiingen in het budget to mogen
aanbrengen. Hij wil de bevoegd
heid om die plannen ineens voor
de Kamer tQ brengen, teneinde een
stemming punt voor punt te ont
gaan. Of hem dit lukken zal?
[)e regeringscoalitie is in Frank
rijk geenszins hecht. De partijen
van het midden zijn meer bij ge
brek aan beter dan uit overtuiging
aan het bewind. Met links en rechts
valt moeilijk te regeren. De com
munisten vertrouwt men de staats
zaken niet toe. De Gaullisten (zon
der De Gaulle) hebben stelselma
tig de verantwoordelijkheid ontlopen
Beide hebben echter dit gemeen,
dat zij broederlijk bij elke stem
ming tegen de regering zijn. Er
hoeven in de coalitie maar enkele
ontevredenen te zijn en de volgende
formateur kan zijn opwachting
maken op het Elysée, waar presi
dent Auriol zetelt. Dan begint het
stuivertje wisselen tussen de par
tijen opnieuw. Een nieuw element
is ongetwijfeld de officiële ontbin
ding van de R. P. F„ de Gaullis
tische partij. Wellicht dat vele af
gevaardigden hiervan als indivi
dueel de regering zullen steunen.
Daardoor zou Mayer het vannacht
gehaald kunnen hebben. De vraag
mag dan echter gesteld worden:
voor hoelang?
