GROENLAND, het zesde Continent
Twee reporters maken een reis
van vijf maanden
Duitse meisjes, verliefd op
matrozen, als verstekelingen
Woensdag 13 Mei 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Tweede blaé
Naar het dak der aarde I
JNDIEN de lezer mij zou vragen, van wanneer precies mijn belangstelling
voor „het dak der aarde", speciaal voor Groenland, dateert, dan moet
ik op die vraag helaas het antwoord schuldig blijven. Ik kan er alleen op
antwoorden: sedert de dag, dat mijn vader me de eerste boeken voorlas
van Poolreizigers en die dag ligt zeker al weer een dikke kwarteeuw
achter me. Sinds die tijd hield het Noordelijkste gebied ter aarde me
bezig, en speciaal de mensen, die de moed opbrachten met verbijsterend
primitieve middelen zulke streken te bereizen. Wij zijn gedurende de
laatste vijf en twintig jaar wel iets gewend geraakt op het gebied van
menselijk uithoudingsvermogen, doch m'n onverholen bewondering voor
de grote helden van het hoge, en allerhoogste Noorden, voor mannen als
Admiraal Peary, Nansen, Amundsen en Knud Rasmussen, om er enkele
met name te noemen, bleef ongeschokt, ondanks alle records, waarover
men in onze dagen in de kranten leest. Even ongeschokt als die verre,
vage wens, noem het desnoods een romantische jeugddroom, om eenmaal
zelf iets van het „dak der aarde" van Arctica te mogen zien. Op dit ogen
blik heeft het er de schijn van, dat die droom, of een deel er van, in
vervulling zal gaan.
er niel heengaan? Het is alleen een
kwestie van organisatie en voorberei
ding.
Op de een of andere manier ont
stond die dag, op hetzelfde moment dat
de idee ter sprake kwam, kortsluiting
in m'n hart en hersens; En ik wist: als
ik Groenland eenmaal wil zien dan
moet ik dat nu doen. Zo ongeveer is
het gegaan, en 'zo ongeveer kwam er
tenslotte iets concreets uit zoveel dro
men, idealen en verlangens.
door
Anthony van Kampen
TJ1 NKELE jaren geleden kreeg ik de
kans in contact te komen met een
primitieve gemeenschap in het hart
van Nieuw-Guinea. Het was ongeloof
lijk interessant. Zó interessant, dat 't
verlangen geboren werd ook andere
van die gemeenschappen, waar ook ter
wereld, te kunnen zien en iets van hun
wonderlijk beslaan te mogen beleven.
Hier en daar zijn nog van die gemeen
schappen: in het uiterste zuiden van
Zuid-Amerika, in Thibet, in Siberië,
in Brazilië's Matto Grosso en., op
Groenland. Men zal zich echter moeten
haasten, wil men de kans lopen iets
van die enclaves te zien. Omdat het
laatste „wit" van de wereldkaart snel
bezig is zich te kleuren. En dat geldt
niet in de laatste plaats voor Groen
land.
Dan komt de dag, dat iemand ineens
met een concreet voorstel voor de dag
komt. Dat voorstel heet: Groenland.
En het houdt in: waarom zouden wij
Anthony van Kampen: eenzo
tuur.
KUNST
IN EEN PAAR REGELS
TNe jaarlijkse grote zomertentoon-
stelling in het Rijksmuseum te
Amsterdam zal dit keer gewijd zijn
aan Vier eeuwen Venetiaanse schil
derkunst. De expositie wordt gehou
den van 25 Juli tot 11 Ocipbe.r.
De Federatie van kunstverbreidende
organisaties in Den Haag heeft het
Holland Festival verzocht om meer
steden te willen betrekken bij de ma
nifestaties van dit festival. Op dit
verzoek is gunstig beschikt. Met het
oog op het reeds vergevorderde sei
zoen zou dit jaar alleen nog maar de
stad Arnhem in aanmerking komen
voor een aantal manifestaties. Dit
jaar is het juist een halve eeuw ge
leden, dat Henri Viotta het Residen
tie-Orkest (Den Haag) oprichtte. Dit
vijftigjarig bestaan zal worden her
dacht in het seizoen 19541955. De
eerste tentoonstelling in het Groot
handelsgebouw te Rotterdam zal al bij
de opening op 3 Juni a.s. worden ge
houden. Unica uit Leerdam en wer
ken van Rotterdamse kunstenaars
zullen worden geëxposeerd. De
Haagse componist Hugo van Dalen
heeft een Fantasie Oriëntale voor
piano en viool gecomponeerd en dit
werk aan Joachim Röntgen opgedra
gen. Voor de derde keer zullen dit
jaar te Dinteloord de Muza-feesten
worden gehouden en wel op 24 en 25
Juli a.s. Deze feesten, die Vrijdags
avonds beginnen en Zaterdagsmiddags
een hoogtepunt beleven, zijn geheel
gewijd aan de muziek. Behalve mu
ziekkorpsen uit de omliggende plaat
sen, nemen er ook koren en vereni
gingen voor „snarenmuziek" aan deel.
Voorbereiding
Tussen dat plan en de situatie van
vandaag ligt een niet geringe hoeveel
heid voorbereiding. Men kan, wel naar
Groenland willen, maar Groenland is
een gesloten gebied. Gesloten niet al
leen voor buitenlandse schrijvers en
reporters, maar ook voor de Denen
(van wie Groenland een kolonie is)
zelf. Voor iedereen, die er niet met een
zeer bepaald en door de Deense rege
ring gelegaliseerd doel heen wil gaan.
Waarom Groenland gesloten gebied is?
Om een uitsluitend sympathieke reden:
omdat men de laatste enclaves origi
nele Eskimo's, de autochtone bevol
king van het eiland, en daarnaast de
Groenlanders, nu eenmaal wil bescher
men tegenons; d.w.z. „de bescha
ving". Omdat mèt deze beschaving ook
iets anders pleegt mee te komen: ziek
te. Een onderwerp, waarover wij te
zijner tijd nog wel nader zullen heb
ben te schrijven.
Het was dus nodig allereerst contact
op te nemen met de Deense regering,
in het bijzonder met het Groenland-
bestuur. Dat contact vond in Kopenha
gen plaats, al weer verscheidene maan
den geleden en het leidde er toe, dat
de eerste man van het Groenlandbe-
stuur, Eske Brun, toestemming gaf tot
het betreden van Groenland, mits aan
bepaalde wensen van het Groenland-
bestuur zou worden voldaan.
Het was daarna dat met de practi-
sche voorbereiding begonnen kon wor
den, die enige maanden in beslag nam.
Pas in die dagen realiseerden wij ons,
hoe schrikbarend weinig wij van dat
Het dak der wereld, waarop men dui
delijk de ligging van Groenland aan
gegeven ziet. Godth&b aan de Zuid-
Westkust is de „kolonie", waar Van
Kampen en Van der Zee het eerste
contact met 't eiland hopen te hebben.
Siebe van der Zee: radio en foto's.
eiland afwisten! Pas toen werd het ons
duidelijk met hoeveel problemen men
te maken heeft, indien men werkelijk
dit „Ultima Thule", het „Einde dei-
Wereld" wil bereiken.
Hulp
Hiervoor was de hulp van heel wat
officiële instanties nodig en ook van
particulieren. Ik wil niet nalaten op
deze plaats mijn grote erkentelijkheid
uit te spreken aan allen, die ons op
zulk een daadwerkelijke en sympa
thieke wijze terzijde stonden. Dank zij
deze instanties en personen kon de
voorbereiding toch nog een vlot ver
loop hebben. Ik denk hierbij vooral
aan Hare Majesteits Gezant in Kopen
hagen, die zich als een wel zeer hulp
vaardig en geïnteresseerd bemiddelaar
deed kennen, evenals de eerste Ge
zantschapssecretaris. Maar ook aan
Directie Voorlichting van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken, aan de
afdeling Voorlichting van de Konink
lijke Militaire Luchtmacht, aan de Ne
derlandse Bank (zelfs het précair schij
nende deviezenvraagstuk bleek geen
moeilijkheden op te leveren!) en aan
het Deense Instituut te Amsterdam.
Niet alleen
Groenland is geen land dat men al
leen bereizen kan, tenzij men een
Peary of een Nansen is. Nu is de keu
ze van een reisgezel voor een derge
lijke reis een uitermate belangrijke
geschiedenis. Wie daaraan mocht twij
felen, verwijzen wij naar de journalen
van tal van reizigers in afgelegen ge
bieden, waarin men kan lezen dat de
onderneming mislukte, omdat het team
niet geheel „sloot". Men behoeft geen
groot psycholoog te zijn om te begrij
pen, dat men elkaar onder dergelijke
omstandigheden moet „liggen". Zo
niet, dan is het succes van zo'n reis
reeds van te voren aanzienlijk dubieus.
Dat onze keuze viel op Avro's re
porter Siebe van der Zee was logisch
en begrijpelijk. Niet alleen leerden wij
elkaar reeds in 1948 in Indonesië bij de
radio kennen en groeide uit die eerste
relatie een hechte vriendschap, maar
daarnaast beschikt Van der Zee over
enkele eigenschappen, die zich wel bij
uitstek aan ons doel aanpasten; Van
der Zee zal het radio- (en indien mo
gelijk televisie-) werk verzorgen en
voorts de foto- en filmcamera bedie
nen. Welke resultaten dit alles zal op
leveren onder waarschijnlijk verre van
eenvoudige omstandigheden, zal de
toekomst moeten leren.
De reisduur
We schatten de duur van de reis op
circa vijf maanden. Het reisschema is
uitgezet langs de Westkust van het
eiland, waarbij wij rekenen Noord
waarts te komen per schip, te voet en
per vliegtuig. Ook dat zal echter pas
daar, op Groenland zelf, geregeld moe
ten worden.
Het vertrek uit Nederland vindt plaats
op 15 dezer, terwijl ons schip, het ms
Dronning Alexandrine, op 23 Mei uit
Kopenhagen naar Groenland afvaart.
Tien dagen later hopen wij aldaar aan
te komen. De week in Kopenhagen is
hard nodig voor het doen van de laat
ste inkopen, het aanschaffen van di
verse uitrustingsstukken en het rege
len van de laatste administratieve ver
plichtingen, waarvan wij alleen noe
men de zware, doch verplichte medi
sche keuring, opdat wij „vrij van onge
wenste bacillen" in het Noorden ar
riveren.
Voor ons vertrek hoop ik echter in
de gelegenheid te zijn enkele bijzon
derheden te geven omtrent land en
volk van 's werelds allereenzaamste
eiland.
Tenslotte: mogen wij deze reis ma
ken onder een niet al te slecht ge
sternte! En.... moge de reportage, die
wij ons voorstellen te brengen, enigs
zins beantwoorden aan de gestelde ver
wachtingen van onze lezers!
Exclusieve reportage's voor ons blad
Onze lezers zullen zich ongetwijfeld nog de reportages herinneren, die
Anthony van Kampen in 1948 schreef over zijn zwerftocht langs en door
Nieuw-Guinea, een reis, die te.nslotte culmineerde in zijn contact met de
vermaarde Indoloog dr J. V. de Bruyn („Jungle Pimpernel") met wie hij
in een Catalina-vliegboot in de Vallei der Wisselmeren afdaalde.
Het verheugt ons thans te kunnen mededelen, dat Van Kampen op het
punt staat wederom een reis te ondernemen. Opnieuw naar een gebied,
ver verwijderd van de platgetreden wegen. Dat gebied is: Groenland, het
grootste eiland ter wereld, liggende in het Poolgebied,
Waarom Van Kampen juist op dit barre, verlaten, nauwelijks bewoonde
arctische gebied zijn oog liet vallen, vertelt hij U zelf in een artikel, dal
U aantreft in dit nummer.
Anthony van Kampen reist samen met de AVRO-reporter Siebe van
der Zee.
Ons dagblad heeft zich de exclusieve rechten op deze reportage
verzekerd: wij hebben de overtuiging daarmee in de geest van onze
lezers gehandeld te hebben. Wij hopen, dat beide reporters in de gelegen
heid zullen zijn min of meer regelmatig hun materiaal naar Nederland
te transporteren.
Onze beste wensen vergezellen het team op zijn avontuurlijke onder
neming, die op 23 Mei a.s. in Kopenhagen aanvangt. Men rekent, dat de
reis een klein half jaar in beslag zal nemen.
REDACTIE.
Jeugdhuis bezet door
Communisten
BERLIJN. Achttien leden van de
Oostduitse communistische jeugdbewe
ging (FDJ) hebben te Saarwo in de
provincie Brandenburg een jeugdhuis
van de Katholieke kerk bezet, waar
130 kinderen van 2 tot 14 jaar worden
verzorgd. Zij hebben in het stadje
vlugschriften uitgedeeld, waarin de
bevolking van de plaats wordt opge
wekt morgen een „spontane" massa
demonstratie tegen de leiding van het
tehuis te houden.
Veertien dagen geleden heeft een
staatscommissie het tehuis bezocht. Een
communistisch blad beschuldigde de
leiding er van dat zij de kinderen mis
handelde. Er zouden, naar dit commu
nistische blad schreef, zware straffen
De Gasperi in herfst naar
Amerika
WASHINGTON. Alcide de Gasperi,
de Italiaanse premier, zal. naar ver
wacht wordt, in de herfst van dit
jaar naar de Ver. Staten reizen voor
zijn eerste officiële bezoek aan presi
dent Eisenhower.
De woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken, die dit meedeelde, zei, dat nog
geen officiële uitnodiging was ver
zonden.
zijn uitgedeeld, aan enkele meisjes die
lid waren geworden van de commu
nistische jeugdorganisatie. Dit, zo
schreef het blad, kan niet geduld wor
den.
„Ach kap'teintje sla me niet"
AMSTERDAM. „Ach
kap'teintje sla me niet"
zouden twee jonge Duitse
meisjes hebben kunnen
zeggen, die als versteke
lingen de reis van de
Java der maatschappij
Nederland van Hamburg
naar Amsterdam hadden
meegemaakt en bij aan
komst in de hoofdstede
lijke haven in de val
liepen.
Het verlangen om als
lichtmatroos te gaan
varen was kennelijk door
twee Nederlandse matro
zen van het schip (beiden
afkomstig uit plaatsen in
Noord-Holland) bij deze
twee dames, barmeisjes
uit Hamburg van resp.
20 en 21 jaar oud, opge
wekt. De kennismaking in
Hamburg was dermate
romantisch geweest, dat
de scheiding het viertal
te moeilijk viel. De jon
gens smokkelden hun
vriendinnetjes aan boord,
waar zij haar gedurende
de gehele terugreis goed
verborgen hielden.
Daar waren dus „eens
twee meisjes loos", maar
dat was niet alles. Onder
weg ontdekte de kapitein
nog twee andere versteke
lingen: twee Polen van
23 en 28 jaar oud, die hun
dienstverband met het
Amerikaanse leger in
Duitsland hadden opge
zegd en vertelden naar
Nederland te willen om
er werk te zoeken.
De Java kwam Maandag
bij het krieken van de
dag in Amsterdam aan.
Een der verliefde matro
zen wist zijn meisje over
boord te takelen en liep
reeds met haar over de
strekdam, toen zij over de
kade een niets vermoe
dend, surveillerend agent
zagen naderen. Hun
kwade geweten speelde
hun dermate parten, dat
ze het angstig op een
lopen zetten en dat is nu
uitgerekend de beste
methode om de aandacht
van zo'n agent te trek
ken. Deze slaagde er in
het tweetal in te halen
en daarmede was het
romantische avontuur ten
einde. Het zal waar
schijnlijk voor de matroos
nog een bittere nasmaak
hebben, want zijn maat
schappij prefereert beta
lende passagiers.
Enkele uren later liep
de vriendin in de val en
wel bij de persoons
controle, die uitgevoerd
werd door de Koninklijke
Marechaussee.
Beide meisjes werden
uitgeleverd aan de vreem
delingendienst en zullen
zo snel mogelijk naar
Hamburg terug worden
gezonden. Dat zal over
land geschieden, teneinde
geen andere Nederlandse
matrozen in verzoeking te
brengen.
De twee Poolse verste
kelingen belandden even
eens bij de vreemdelin
gendienst. Zij gaan terug
naar Hamburg.
SPOORBOEKJE
Proza met kruisen en
mollen
J-fET nieuwe spoorboekje is er.
Ook nu weer is het opgesteld in
een machtig proza van gedragen vol
zinnen, waarbij vergeleken die uit het
belastingbiljet maar, stuntelig gestot
ter betekenen. Twee honderd en veer
tig pagina's van dit bazuingeschal
bieden de spoorwegen het publiek aan
legen de luttele prijs van zestig cent.
De bladwijzer met de kalender, waar
op 7i kunt zien dat Emmen precies 15
centimeter hoog ligt. is in de prijs
inbegrepen. Terwille van de Europese
eenheid is het boekje wat langer ae-
worden. Een ontroerend voorbeeld van
de hechte gemeenschap die thans in
het oude werelddeel wordt samen
gesmeed.
Alle lof aan de literatoren van
meneer Den Hollander, die het toch
maar eventjes weer hebben geleverd
En welke wonderen bergt dit werkje,
het Vergeetmijnietje van de vader
landse literatuur. Slaat het niet dui
delijk te lezen op pag. 9: „Deze dienst
regeling kan zonder voorafgaande
kennisgeving te allen tijde geheel of
gedeeltelijk worden uitgebreid, inge
krompen of gewijzigd". Gesteld dal u
de reisgids in uw zak steekt. Een half
uurtje later wilt u er uw kinderen een
stichtelijk stukje uit voorlezen. Maar
ho, wat. is dat! Het boekje heeft nog
maar de grootte van een lucifers
doosje. Zonder voorafgaande kennis
geving is het geheel of gedeeltelijk
ingekrompen!
Ha, zult u zeggen, wat kunnen mijn
kinderen uit het spoorboekje leren.
Maar nu bent u het haasje. Want wat
zegt u van dit: „Bij onderbreking
moet het plaatsbewijs steeds voor
vertoef zijn afgestempeld". Of van
dit: alsdan hebben reizigers 3e
kl. aldaar geen toegang". Is het niet,
alsof ge het lied „Mijne Moedertaal"
hoort, speciaal dat gedeelte waarin
„de schoonste" met zoveel keelver-
zwikkingen dient te worden gezon
gen?
Dit werk is te groots om er niet
wat dieper op in te gaan. Houdt toch
eindelijk eens op met dat lezen van
detectives voor het naar bed gaan.
Zoek in plaats daarvan liever eens de
verbinding uit van Klimmen-Ransdaal
naar Deinum. Maar let goed op het
dropje! Dat betekent: Voor de ver
klaring raadplege men de betr. tabel
En op de betr. tabel zult u lezen dat
reizigers, bestemd voor Hardegamp
op werkdagen met de treinen 3643/3636
zonder bijbetaling over Veenwouden
mogen reizen, mits de reis op de om
weg niet wordt onderbroken of ne-
eindigd. Of reis nu- eens voor de aar
digheid van Draaibrug naar Kmns-
wolde. Al bladerende komt gij in de
bekoring naar café Visser in Wapen
veld te gaan. of naar café Van Veohel
in Schijndel. Of misschien zelis viel
naar café Pijnenburg in Vlijmen of
welk een verzoeking zelfs nnar
hotel Homap. in Eext. Maar dan ko
men als evenzovele waarschuwend or.
geheven vingers de advertenties nnn
de Snelverkeers Onthouders Vereni
ging, en ge besluit toch maar liever
in Absdale Gehucht uit te stappen
Rouwmoedig kloppen wij ons op de.
borst, waar de N.S. met gefronste
wenkbrauwen hebben doen schrijven,
dat men de aanwijzingen, voorko
mende op de bladzijden 9 t!m 19 moet
lezen. Wij zijn er naarstig aan begon
nen. Maar wat heeft ons als een blik
semstraal getroffen op pag. 11. sub e..
ten eerste? Daar staat, dat men de
reis onbeperkt mag onderbreken op
de reisweg, die op het plaatsbewijs is
vermeld. Maar onderbreken is niet
toegestaan op één der op het plaats
bewijs aangegeven eindstations.
Hoe nu? Betekent dit dat men niet
mag uitstappen als men er is? Ver
onderstel, dat wij een enkele reis
kopen van Lochem naar Zutphen. Wij
vertrekken om, 6.44 met de eerste
trein uit Lochem. Onderweg valt niets
te onderbreken, want daar zijn geen
stations. Maar Zutphen is het op het
plaatsbewijs aangegeven eindstation.
Zijn wij daar om 6.5S aangekomen,
dan mogen wij de reis niet onderbre
ken. Integendeel, wij zullen om 7.15
weer op de trein naar Lochem terug
worden gezet, veronderstellen wij.
Maar ook in Lochem mag de reis niet
worden onderbroken, want dat is het
andere eindstation. Daar zal men ons
als een tennisbal terugkaatsen naar
Zutphen. En zo zullen wij dan ge
doemd zijn de rest van ons leven te
slijten als een willoos perpetuum mo
bile, steeds heen en weer geslingerd
tussen Lochem en Zutphen, tot aan
het einde van onze dagen: Sight-see-
end. zoals dat op pag. 179 in voor
treffelijk Dutch wordt genoemd. En
dat allemaal vanwege pag. 11, sub e,
ten eerste.
Als je maar tuist wat ze daarmee
bedoelen!
WILLY H. HEITLING.
Hengelo kreeg waterleiding. Maan
dag is te Hengelo (Gld.) de eerste
waterleidingbuis gelegd. Hiermee is
een begin gemaakt met de water
voorziening van de zogenaamde on
rendabele gebieden in de Gelderse
Achterhoek. De buislegging ge
schiedde door de adjunct-directeur
van het Rijksinstituut voor drinkwa
tervoorziening, ir C. van Rooyen, te
Den Haag,
