Handreiking aan Kruiningen
Apeldoornse politie houdt appèl voor
Kruiningens verstrooide bevolking
Zaterdag 9 Mei 19§3.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Vierde blad
Met de geëvaciieerden in Kapelle bijeen
T"\ E Kruiningers" waren na de
evacuatie haast niet meer bij
elkaar geweest, ja wel-es op een
plaatselijke contactavond van alle ge-
evacueerden in Yerseke bijv. maar
toch niet in groter dorpsverband. Ds
Van Burgeier, de Ned. Hervormde
predikant heeft verleden Zondag voor
't eerst na de rampnacht kans gezien
een Avondmaalsdienst met de ver
strooide leden van de kerk te houden.
Dat was in Kloetinge.
Kruimingen heeft echter ook vier
muziek- en zangverenigingen; de mu
ziekvereniging Eendracht Maakt
Macht, waarvan dokter Nieuwenhuize
voorzitter is, de zangkoren Cres
cendo, Jubilate Deo en het Kerkkoor,
het strijk-ensemble Apollo en de man
dolineclub Excelsior. Voor de leden
van deze verenigingen en hun familie
leden heeft de Apeldoornse politie in
hotel De Zwaan in Kapelle een' ont
spanningsavond met zang, muziek,
toneel en film (de heer A. Willering)
gehouden. En die is ingeslagen!
Want de Apeldoornse politiemannen
en, niet te vergeten de politiedames
hebben niet alleen met een aansteke
lijk enthousiasme, ondanks de lange
reis, hun programma aan de Kruinin
gers gepresenteerd, zij hebben zich
ook als mensen met hartelijkheid en
humor gegeven op deze Veluwse missie
in het watersnoodgebied.
's Morgens om acht uur werd voor
het politiebureau in Apeldoorn door
Commissaris De Jong het vertreksein
gegeven na een kernachtig toe-,
spraakje: mensen, we gaan als team
iets doen voor de Kruiningers! Die
teamgeest ds gedurende de tweedaagse
reis steeds aanwezig geweest. Zij moet
wel berusten op iets van saamhorig
heid achter die lelijke muren van het
politiebureau, waar wij, burgers bij
het aanschouwen van de in de straat
dienst wandelende agent, zo geen kijk
op hebben. Maar Kruiningen heeft er
ten volle van geprofiteerd.
Het was een lange, maar opgewekte
reis. In de bus zaten de Commissaris
de Hoofdinspecteur, de heer Van der
Werf, de tol minister van financiën,
gepromoveerde inspecteur Hammink,
vertegenwoordigers van het adoptie
comité in de personen van mevr. Tam
boer en de heren Vergouw en Fortuyn
Harreman, leden van de Apeldoornse
politie-mannenzangverenïging. het nog
prille politie-amusements-orkest en
de toneelclub.
Koffie in Breda, opgewekt gezang
tot voorhij. Bergen op Zoom, nieuws
gierigheid bij de tocht door de hals
van Zuid-Beveland, tot; de rijksweg bij
Krabbendijke .in het water dook. Toen
kwam deernst van de toestand
de vrolijke stemming in de bus over
rompelen. Wij reden over de dijk
rond de Kruiningerpolder, die nu de
hoofdslagader van het verkeer is, tij
delijk éénrichtingverkeer in een lange
file. Water aan de ene kant, onaf
zienbaar en imponerend, land, wel
varend land, bruin en rul aan de
andere zijde. Een boer trok er de
ploeg over. Bottende boomgaarden
rondom statige hofsteden, vrolijk
wapperend wasgoed boven de bleek.
Een weg, een dijk scheidt het leven
dige voorjaarstafereel in de vrucht
bare Zeeuwse polder van de tragische
verderf brengende watervlakte. Daar
links van ons piekte het torentje van
Kruiningen omhoog temidden van
rode daken met op de verre achter
grond de gebroken streep van de dijk
langs de Schelde.
Eten voor het water
komt
Bij de Zanddijk, het kruispunt van
de verbindingsweg YersekeHans-
weert, goed twintig minuten lopen
van Kruiningen, stond een ontvangst
comité voor ons gereed, vertegen
woordigers van de vier muziek- en
zangverenigingen. De dure V. A. D.-
toerbus moesten we hier achter laten,
omdat de tocht naar de kom van het
dorp dwars door het zoute water zou
voeren. Het was laag tij, d.w.z. te
weinig water om te varen, te veel om
zelfs met lange laarzen te lopen. Dus
namen we na het welkom op de win
derige dijk de oudste vrachtwagen,
die beschikbaar was om via de onder
gelopen en vernielde weg met veel
schudden en schokken, een Kruining-
se gids voor op een der spatborden,
naar het dorp te rijden.
Op deze korte tocht en gedurende
de rit in de middag, die zich verder
in de omgeving van Kruiningen uit
strekte, hebben we een indruk gekre
gen van de benarde, vrijwel hopeloze
toestand waarin het dorp verkeert.
Wij hopen daar in een afzonderlijk
artikel meer van te vertellen. Hoe
goed is het, dat Apeldoorners dit zelf
zien. Wij met onze grietjes en kwes
tietjes zodra er iets georganiseerd
moet worden, wat zouden ze ver
waaien in de wind over die Kruining-
se zee en verzinken bij het zien van
deze verwoesting, die bij een bom
inslag niet groter had kunnen zijn.
Op de Markt, die het hoogst ligt,
konden we zolang het eb was, lopen,
maar het, was er glibberig door het
vele slik, zodat we met opgetrokken
broekspijpen het stoepje van het café-
restaurant De Korenbeurs beklom
men. Daar op de eerste verdieping
kregen we de eerste tekenen van
De Apeldoornse Automobiel Club
organiseert een tocht naar Krui
ningen op 30 Mei a.s. Als 't even
kan: meegaan! Het is goed dat men
in Apeldoorn zelf gaat zjen hoe het
gesteld is in het door ons geadop
teerde dorp. Opgaven voor deelne-
neming: Arnhemseweg ill.
Zeeuwse waardigheid en gastvrijheid:
drie in Zeeuws costuum gestoken da
mes, lange tafels en veelbelovende
geuren.
Midden in hun verwoeste dorp,
waar vijftig mensen leven en het wa
ter dagelijks vrij spel heeft, boden de
Kruiningers ons met gulle gastvrij
heid een maaltijd aan, die klonk als
een klok. met de verzekering erbij:
„jullie kunnen rustig eten, want het
water komt pas om zes uurWel,
't was ruim 2 uur. Het gehele ont
vangstcomité met de loco-burge
meester, de heer P. Polderman, een
eenvoudige, rustige landbouwer en de
stoere postcommandant van de Rijks
politie te Kruiningen. M. C. van Hoe
pen incluis, zat met ons aan.
„Vrienden in de nood"
Dokter J. Nieuwenhuize begroette de
Apeldoorners als echte vrienden in de
nood en zeide, dat bewondering,
vreugde en vooral dankbaarheid de
Kruiningse bevolking vervult nu zij
zich geruggesteund weet door een wel
varende gemeente als Apeldoorn. Hij
voegde er echter de verzekering aan
toe dat de Kruiningse bevolking de
hulp van Apeldoorn waard is. De
Kruiningers gaan niet bij de pakken
neerzitten. Zij zijn wel geslagen, maar
niet verslagen. Commissaris De Jong
had op dit welkom een passend ant
woord: wij zijn blij iets te kunnen
doen en wij willen van geen dank
weten. De hulp aan de Kruiningse be
volking, die zoveel moet ontberen en
die toch zo moedig haar lot draagt, is
een erezaak voor ons, waarbij wij be
seffen, dat hel beter is te geven dan
te ontvangen.
Hier in Kruiningen zijn dappere da
den verricht door helden in de ware
zin van het woord, wier namen maar
weinigen kennen. Voor hen geldt de
versregel: „Of geen mens Uw namen
weet, het hindert niet. Want God ver
geet die immers niet
Van harte konden wij en alle dis
genoten ons aansluiten bij de dank die
de Commissaris na de maaltijd bracht
aan de familie Te Loof van de Koren
beurs voor de welvoorziene en zelfs
met bloemen versierde tafel.
De Kruiningse collega's van de Apel
doornse politie werden niet vergeten.
In 't huis van de tandarts, waar nü de
Rijkspolitie zetelt, bood adjudant A.
M. van Beek met een hartelijk toe
spraakje de mannen van de post
Kruiningen van de Rijkspolitie een
pakket rookartikelen aan.
Met de wind in de rug, steenkoud,
tengevolge van de tocht in de open
auto's keerden we in de namiddag,
toen het water al hoger was gerezen,
naar de Zanddijk terug. De V.A.D.-
bus bracht ons onmiddellijk naar Ka
pelle, enkele kilometers verder, waar
de bagagewagen van de politie inmid
dels was gearriveerd met uniformen,
requisieten en andere benodigdheden.
Alles was goed getimed. De ontvangst
zat uitstekend in elkaar. Gidsen brach
ten ons naar de diverse adressen in
Kapelle, waar men ons gastvrij een
nacht wilde opnemen en om half acht
's avonds was het hele Apeldoornse
gezelschap na de kennismaking met
de „pleegouders" weer present in hotel
De Zwaan, waar ons het schouwspel
waahtte van een zaal met in vrolijke
uitgaansstemming verkerende Krui
ningers. Zij kwamen uil Kapelle zelf,
maar waren ook met autobussen uit
de omliggende evacuatie-plaatsen ge
haald; tjok- en tjokvol met vele wie
gelende Zeeuwse kappen,
Kruiningen, een begrip
Het contact tussen Apeldoorn en
Kruiningen kwam hier wel heel vlot
tot stand, toen het Politie-mannenkoor
en het orkestje onder leiding van de
heer G. J. Tiemessen het Zeeuwse
volkslied inzetten, dat in de als één
man oprijzende menigte Kruiningers
zijn forse bijval vond. Eurgemeester
mr A. L. des Tombe, die er de lange
reis per auto voor over had gehad om
hier een korte toespraak tot de bevol
king van Kruiningen te houden, be
klom vervolgens het podium met een
telegram van zijn Kruiningse ambt
genoot, de heer Vogelaar, in de hand.
Burgemeester Vogelaar wordt ver
pleegd te Utrecht, maar hij is aan de
beterende hand. Per telegram sprak
hij de wens uit: Kruiningen herrijze
mede door Apeldoorn! Graag zou bur
gemeester Vogelaar meehelpen om
Kruiningen weer op de been te bren
gen. Wij kunnen dat begrijpen, aldus
burgemeester Des Tombe. Ook wij voe
len ons daar een klein beetje verant
woordelijk voor. Apeldoorn zal trach
ten alles te doen om u te helpen, maar
dal kan nu nog zo verschrikkelijk wei
nig zijn. Wat wij kunnen doen is u de
gelegenheid geven weer eens bij elkaar
te zijn en contact op te nemen met het
gemeentebestuur. Kruiningen is voor
Apeldoorn een begrip geworden.
De burgemeester kondigde aan, dat
er gelegenheid zou komen Kruiningse
kinderen in Apeldoorn te laten logeren
en sprak de hoop uit dat deze eerste
ontspanningsavond naar meer zou
smaken. „In Apeldoorn hebben wij er
bijna ruzie om gekregen, wie het eerst
naar Kruiningen zou mogen gaan. Ik
twijfel er niet aan of er zullen meer
ontspanningsavonden volgen."
De Apeldoornse politiemannen, in
onberispelijk uniform gestoken, heb
ben daarna tot maar liefst 1 uur in de
nacht een programma verzorgd, dal
blijkens de levendige bijval, goed is
ingeslagen. De mannenzang werd aan
dachtig en als we 't goed hoorden zelfs
met een beetje jalouzie door de leden
van Kruiningse zangverenigingen be
luisterd.
Dit ïs de Dorpstraat nu
Hoofdstraat toen de familie Van
dDijk er nog de scepter zwaaide.
Toen de boeren, als ze er hun
eieren kwamen brengen, een kopje
koffie kregen. Maar dat is alle
maal verleden geworden.
Het herenhuis rechts, waar de
kassier Van Dijk woonde, is ver
dwenen en heeft plaats moeten ma
ken voor winkelhuizen. En van 't
geboomte rechts is ook al niets
meer terug te vinden.
Deep River, Nobody Knows, Old
Black Joe en Mijn Boerenland van
Eduard Flipse klonken door de zaal.
Het politie amusements-orkestje, dat
nog maar korte tijd bestaat, weerde
zich ook uitstekend met bijzonder ge
waardeerde solozang van mej. A. Wolf
en met mej. L. Hulsman aan de piano.
Wij geloven echter, dat de Kruiningers
het meest hebben genoten van het to
neelstuk „Vogel, vlieg de wereld in",
een typisch Engelse comedie van hui
selijkheid, volwassen wordende kinde
ren en moederlijke liefde. Met dit stuk
kon de Politie voor de dag komen. Het
-is uitstekend geschreven en niet beu
zelachtig. Er werd met geestdrift en
toewijding gespeeld, zodat de zaal ge
makkelijk werd opgenomen in de sfeer
van warmte, die bij een vriendschaps
daad ontstaat. De rollen werden ge
speeld door J. van Voorst, mej. L.
Hulsman, mevr. A. Schaake, J. Muda,
Th. M. G. Merkx, A. ten Katen, mej.
L. Rouwenhorst en A. Uittenbogaard
met assistentie van Jopie Willemsteyn,
een lid van de mandolinevereniging
Excelsior uit Kruiningen.
Film
De heer A. Willering, ook al „even"
overgekomen, vertoonde zijn film over
Kruiningen en dat was natuurlijk een
evenement voor de mensen, die hun
dorp hebben moeten verlaten. Zij ken
nen elk huis, iedere straat; de heer
Willering is erin geslaagd, zoals velen
in Apeldoorn het reeds hebben ont
dekt, de nood van het dorp in sug
gestieve opnamen zichtbaar te maken,
in zon- en schaduwpartijen, contras
ten, die inderdaad iets doen.
Zo verliep deze avond in een prach
tige verstandhouding met onze Krui
ningers. Wij kregen wel echt de in
druk: dit is een vriendschapsmissie, die
zeker evenveel waard is als een zak
met kleding, al zal ook- de materiële
bijstand straks niet mogen ontbreken.
Maar de Apeldoornse politie heeft als
de koploper van onze verenigingen de
basis gelegd. Door meer avonden op
dit peil zullen wij voor de Kruiningers
nog veel kunnen doen. Een dankbaar
publiek wacht ons, dat behoefte heeft
aan ontspanning. Dat is wel duidelijk
gebleken, toen dokter Nieuwenhuize
vroeg of de Apeldoorners vaker moes
ten komen: een daverend uitnodigend
applaus volgde.
Wat de Apeldoornse politie vooral
De Commissaris van Politie, de heer
J. S. de Jong, bedankt deze drie
Zeeuwse dames voor de maaltijd in Dc
Korenbeurs te Kruiningen(De
beide foto's werden welwillend afge
staan door de Politie-fotograaf).
met deze tocht naar Zuid-Beveland
heeft willen zeggen is, zoals de com
missaris het aan het slot uitdrukte:
Kruiningers, kop op!
Daarbij mag er wel op gewezen
worden, dat deze tocht door de Apel
doornse politie geheel uit eigen midde
len is. bekostigd.
Op de tweede dag, toen er nog een
tochtje werd gemaakt over Walcheren
heeft de commissaris v. Politie hierop
de nadruk gelegd naar aanleiding van
een critische stem in één der bladen.
Van het adoptiefonds is geen cent ge
bruikt.
Dat dil nog eens in het openbaar ge
zegd moest worden is eigenlijk de
enige toon in mineur, die tijdens deze
vriendschapsreis naar ons aller Krui
ningen gehoord werd. De rest was:
duimen omhoog!.
Werk op schip voor
„besmet" verklaart
ROTTERDAM. De unie van metaal
bedrijfsbonden heeft het werk op hel
ongeveer 8000 ton metende Zwitserse
vrachtschip Calanda, dat op 5 Mei jl.
voor voortzetting van reparatie- en
revisiewerkzaamheden in de haven
is gearriveerd, besmet verklaard. De
unie wenst zich solidair te verkiaieu
met de ongeveer 15000 havenarbei
ders in Bremen, die reeds enige tijd
staken om hun looneisen kracht bi:
te zetten. De Calanda lag, evenais
verscheidene andere schepen, in Bre
men voor reparatie. Verschillende van
deze schepen hebben Bremen vorige
week verlaten met het doel elders te
worden klaar gemaakt. De unie van
metaalbedrijfsbonden heeft haar leden
verboden op de Calanda, die thans
bij een werf in de Waalhaven op
stroom ligt, werk op net schip te ver
richten. Voor zover het zich liet aan
zien hebben de ongeveer 70 arbeiders,
die met de .reparatiewerkzaamheden
waren belast, aan dit parool gehoor
gegeven.
(Van een onzer redacteuren).
Uit Kapelle.
WAT IS DAT VERANDERD
Een stervend dorp in de bloei
van Mei
*T\E vrucfitbomen rondom Kruiningen staan bloe-
V semend te sterven. Zij teren op hun laatste
levenssappen. De toppen bloeien in de Meizon, voor
zover zij hun blanke bloesempracht kunnen uittillen
boven het grauwe, zoute Scheldewater, dat vier maal
per dag door vier kolossale gaten in de zeewering
de Kruiningerpolder ih- en uitstroomt. Stel U dat
voor, hier op de Veluwse zandgrond tussen dc
bloeiende kastanjes en berken en de groenende
jLarixen: tachtig millioen kubieke meter water, dat
twee maal per dag komt binnen rollen en twee maal
per dag weer wegstroomt. In Kruiningen klotst,
schuurt, knabbelt en knaagt het aan de huizen, het
wegdek, de schuren en de bomen. De vruchtbomen
tonen precies hoe hoog de vloed komt. Wat nog
net boven de fatale vloedlijn reikt, bloesemt hulpe
loos in tere tinten wit en rose, alles er onder is dor
en naakt, door het zout aangevreten. Voor Kruinin
gen zelf zit daar een trieste symboliek in. Want ook
dit mooie Zuiclbevelandse dorp met zijn roodglan
zende pannendaken onder de Zeeuwse voorjaars
hemel, ligt stilletjes in slik en water te sterven.
Zijn straten en huizen zijn. verlaten. Zijn bevolking
is vertrooid en leeft in Kapelle en Yerseke, Kloetinge
en Goes. Burgemeester Vogelaar ligt in het Academisch
ziekenhuis te Utrecht, ds Van Burgeier heeft onderdak
gevonden in Goes. De verenigingen hebben him activi
teit moeten staken. Er is geen materiële binding meer.
Op een handjevol mensen, Rijkspolitie en enkele
anderen na, is Kruiningen totaal stil en uitgestorven.
En toch leeft dit dorp. Want toen we een huisvrouw
uit Kruiningen, die naast ons op een open vrachtwagen
door 't water naar het dorp reed, vroegen: ...Waarom
gaat U kijken? Er is toch niets te doen", luidde het
antwoord:
„Och. Kruuningen is Kruuningen en thuis is thuis,
Deze mensen wortelen als de bloesemende vrucht
bomen in hun dorp en zij verzamelen dagelijks hun
energie om te vechten tegen de onlust, de moedeloos-
Een Kruiningse gids voorop
De weg staat onder water.
heid en het verlangen van alle geëvacueerden naar
hun huis. Zij kijken naar de grijze rookpluimen, die
ver achter hun dorp tegen de hemel hangen en de
silhouetten van drijvende hijskranen ginds bij ds
gaten in de dijk. En zij wachten of Kruuningen het
gevecht met het water en de tijd zal doorstaan.
Aan deze Kruiningers heeft Apeldoorn een teken
gegeven, een eenvoudig maar bemoedigend teken van
meeleven enfr vriendschap. Een initiatief van de
Commissaris van Politie, de heer J. S. de Jong, onder
steund en aangemoedigd door het adoptiecömité
„Apeldoorn helpt Kruiningen". heeft ertoe geleid, dat
het Apeldoornse Politiecorps door middel van een
prachtige ontspanningsavond, de Kruiningers enkele
uren uit de misère heeft kunnen halen en de leden
van de belangrijkste verenigingen samen heeft kunnen
brengen in Kapelle.
Men vergelijke de Dorpstraat van
toen met de Hoofdstraat van nu.
Beide foto's zijn op het zelfde pun:
genomen. Maar de Hoofdstraat lijkt
veel langer, een perspectivisch ver
schil, doordat verschillende op-
name-toeslellen zijn gebezigd.
Men moet nu eens proberen op
de rijweg te gaan staan, zoals die
dikke baas op de linkerzijde van de
Dorpstraat-foto doet. Toen was „De
Katoenbaal" er ook nog. In de ver-
Ie, waar nu het drukke kruispunt
HoofdstraatKorenstraat Deven-
terstraat is, ziet men de winkel van
Hardonk.
