BATAVIS
Marie Seton over
Eisenstein
Nieuws uit de Franse filmstudio's
„Niggies en neeffies" dansten
in Tropenmuseum
Veenkluiten spoelden Brabantse land binnen
Vietminh-offensief in Laos
schijnt te zijn gestaakt
Flying Dutchman
„Niet grijparm der overheid van boven
maar organisatie van onderen op"
af,
Dulles over het E.D.G.-verdrag
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN DONDERDAG 7 MEI 1953
5
Dr F. Schmidt-Degener
posthuum geëerd
Beeld ter plaatsing in Rijks
museum aangeboden
In het Rijksmuseum te Amsterdam
Is 'gistermiddag' een in torons uitge
voerde kop van de in 1941 overleden
oud-hoofddirecteur van het Rijksmu
seum, dr F. SchmidtDegener, na
mens een comité, dat hiervoor de gel
den toijeen had gebracht, aan het
ministerie va.n O., K. en W. overge
dragen. Dr H. E. van Gelder, voor
zitter van het comité, schetste ln zijn
toespraak dé betékenis van de arbeid,
die dr SchmidtDegener voor het
museumwezen in ons land in het alge
meen en voor het Rijksmuseum, waar
van hij twintig jaar hoofddirecteur is
geweest, in het bijzonder heeft ver
richt, „Zonder zijn bezielende voor-
arbeid was de verwezenlijking van de
vorm van het museum, zoals het thans
is geworden, niet mogelijk geweest",
aldus spreker, die er aan herinnerde,
dat dr SchmidtDegener ons land ook
heeft verrijkt met een literaire na
latenschap. Hierna bood hp de door de
beeldhouwer L. H. Sondaar vervaar
digde kop ter plaatsing in het museum
aan het ministerie aan.
Mr F. P. Th. Rohling, chef van de
afdeling oudheidkunde en natuurbe
scherming van het ministerie van O.,
K. en W., die ook woorden van waar
dering en hulde sprak voor het be
langrijke eri blijvende werk, dat dr
SchmidtDegener voor het museum
wezen heeft verricht, zelde met bijzon
dere erkentelijkheid voor deze geste
van het comité het geschenk te aan
vaarden. Dr IT. SchmidtDegener,
een broer van de oud-hoofddirecteur,
sprak namens de familie woorden van
dank voor de wijze waarop het comité
zijn broer heeft willen eren.
(Ingez. med.-adve-rtentie)
Spectacle coupé van werk en leven in
Filmmuseum
(Van onze film-redactrice)
MARIE SETON, schrijfster van de
biografie van Sei-gei M. Eisenstein,
heeft gisteravond in het Neder
lands Filmmuseum de eerste van een
serie lezingen in ons land gehouden
over de grote Russische filmregisseur,
met wie zij enige jaren zeer nauw heeft
samengewerkt. Sedert Eisensteins dood
in 1948 heeft zij gegevens verzameld
voor een representatieve levensbeschrij
ving en een studie van zijn kunst, die,
aangevuld met haar persoonlijke erva
ringen en inzichten, de historie van de
mens Eisenstein, over wie naar verhou
ding weinig bekend was. en een analyse
en synthese van zijn prestaties, die door
iedere filmminnaar heden nog even vurig
worden bewonderd als een kwart eeuw
geleden, als een levend geheel zouden
bewaren. Haar lezing was een greep in
de rijke stof van biografie (verschenen
bij The Bodley Head in Londen 1; en als
een door haar onderwerp bezielde, bijna
bezeten spreekster kon Marie Seton haar
toehoorders zelfs in zulk een beknopte
versie enig inzicht verschaffen in de
schrijnende problematiek van dit kun-,
stenaarsleven, gegroeid uit een onbevre
digend ouderlijk huis naar de meesle
pende stormvlagen van de jonge revo
lutie, verward en vaak verslagen in de
maalstroom der politieke consolidaties
in het binnenland en der soms hoop
gevende, veel vaker ontgoochelende on
dervindingen, die Eisenstein in het bui
tenland heeft opgedaan. De tragische
conflicten rond zijn voorgenomen Mexi
caanse geluidsfilm Que" Viva Mexico!
(19321 brachten hem tot de rand van de
zelfpioord.
Uit zijn Mexicaans materiaal heeft
een Hollywoodse producent een verbas
terde rolprent Thunder over Mexico ge
trokken. Maar het is Marie Seton ge
lukt, het grootste gedeelte van dit door
Eisensteins camaraman Eduard Tissé
gefotografeerde materiaal te redden en
het te monteren tot een film Time in the
Sun, die gisteravond voor het eerst in
Nederland is vertoond: geen poging tot
imitatie of ook maar tot een afgerond
filmwerk, maar een bescheiden aandui
ding van 'wat Eisensteins bedoeling moet
zijn geweest met de indrukwekkende
fragmenten, die in deze terughoudende
montage nog een beeld geven van wat
in Eisensteins handen een meesterwerii
had kunnen worden.
Met gedeelten uit Eisensteins befaam
de werken de onvergetelijke trappen
van Odessa uit Pantserkruiser Potem-
kin, de even onvergetelijke centrifuge
uit De Generale Lijn, een prachtig stuk
uit October en de zwaar gestyleerde,
maar veel mattere kroningsscène uit
Iwan de Verschrikkelijke (van welke
film slechts het eerste deel mocht wor
den gepubliceei'den met foto's van
toneel- en filmschetsen en flitsen uit
Eisensteins leven heeft Marie Seton
haar lezing op het projectiedoek ge-
illustreerd. De invloeden, die deze veel
zijdige figuur hebben helpen vormen
schouwburg en circus, Leonardo da
Vinei en Chinese hiëroglyphen, Japanse
toneeltradities, internationale literatuur
en beeldende kunst heeft zij zichtbaar
toegelicht. Verspreide invloeden in een
chaotisch tijdsgewricht, da,t voor Eisen
stein noodlottig was, maar waarin hij
genoeg scheppingskracht heeft kunnen
ontplooien om een van de grondleggers
der filmkunst te worden. Het is goed
voor de toekomst van deze kunst, dat
Marie Seton zich met fanatieke toewij
ding in dienst heeft gesteld van Eisen
steins artistieke nalatenschap.
Engelands beste stem
voor
kroningsfih
m
Britse acteur Leo Genu, die onlangs in ons land de tekst voor de Engelse
versie van Polygoons film over de watersnood heeft gesproken, stal ook als
hoofd-commentator fungeren van Elizabeth is Queen, de hoofdfilm in Warnercolor,
die Associated British-Pathé zal maken van de aanstaande kroning. Het London
Philharmonic Orchestra onder leiding van Sir Adrian Bonlt zal voor de muzikale
begeleiding zorgen. Leo Genu, wiens spreekstem veelal wordt geprezen als een
van de fraaiste in de Angelsaksische filmwereld, begon zijn carrière als lid van-
de balie-, en heeft ruime ervaring als toneelspeler en als spreker en acteur voor
radio en televisie.
DE directeur van het Franse centrum
voor de cinematografie heeft een
grote productie-campagne van de
Franse filmindustrie aangekondigd,
waarvan men vooral veel verwacht ten
aanzien van de export, o.a. naar Noord-
Amerika. Regisseurs van de eerste rang
zijn reeds bezig met grote films; Marcel
Carné leidt de opnemingen van Thérèse
Raquin, Max Ophuls van Madame de...
(met Dannielïe Darrieux en Vittorio de
Sica in de hoofdrollen)terwijl ook Hen
ri Vemeuil en Carlo Rim aan het werk
zijn. Yves Allégret is in Mexico begon
nen met Jean-Paul Sartre's Les Orgeuil-
leux, en er zijn nieuwe films gereed en
in de maak van Claude Autant Lara.,
Jacques Becker en Christian-Jaque (on
der meer Nana). Robert Bresson, regis
seur van Journal d'un Curé de Cam
pagne, zal Les Chevaliers de la Table
Ronde verfilmen en Georges Rouquier,
de maker van Farrebique, zal in Spanje
Sang et Lumière regisseren. Jean Delan-
noy bereidt La Route de Napoléon voor,-
met Pierre Fresnay in een hoofdrol, en
een film naar het Faite en Nous sommes
t.ous des Assasins) heeft drie films op
stapel staan, die problemen van echt
scheiding en jeugd behandelen. De jonge
Michel Haddad zal onder leiding van
Jean Cocteau Thomas L'Imposteur re
gisseren, en Jean Renoir wil zijn terug
keer in de Franse studio's beginnen met
Premier Amour een toepasselijke
titel! (H.'olad - U.P.-dienst)
Het National Institute of Arts and
Letters te New York heeft de benoe
ming tot ereleden bekend gemaakt van
de Britse wijsgeer Bertrand Russell,
de Italiaanse componist Gian Carlo
Menotti, de Frans-Zwitserse architect
Charles ie Corbusier en de Franse
schrijfster Colette.
Twee soorten volksdans
en een vergelijking
DE honderd Zuidafrikaanse volks
spelers, die dezer dagen een tournee
door West-Europa en Scandinavië
zijn begonnen, hebben gisteren een vrij
talrijk publiek in het Amsterdamse
Tropenmuseum op een uxtvoei'ing van
hun volksdansen en -liedjes onthaald. Zij
noemen zich „volksspelers" en niet
„volksdansei's", om daarmee aan te dui
den, dat hun dansen hun oorsprong vin
den in de picknick-spelletjes in de open
lucht, waar-mee de 'trekkende ZnidatTi-
kaanse boeren zich een eeuw geleden de
tijd koi'tten. Sinds enkele tientallen
jaren is de belangstelling voor deze
eigen folklore in Zuid-Afrika sterk toe
genomen; met grote zorg heeft men de
no'g te vinden dansen en melodietjes
verzameld en de Uniale Raad vir Vollt-
sang en Volkspele bevordert de weder
invoering er van met kracht, daarbij ge
steund door een grote aanhang van
enthousiaste spelers. In de twaalf jaar,
dat de beoefening der volksspelen nu
officieel wordt gestimuleerd, is een zeer
gi-oot deel van de blanke bevolking er
voor gewonnen, zozeer zelfs dat bij allei'-
lei feestelijke gelegenheden de oude
volksspelen door kinderen en volwasse
nen worden uitgevoerd. Dit bewijst, dat
deze spelen, ondanks bet feit dat zij
min of meer kunstmatig weer voor de
dag zijn gehaald, wortelen in de aard
van het Zuidafrikaanse volk en dat dit
AMSTERDAM EN HET
TONEELMUSEUM
Aan het jaarverslag' over 1952 van de
vereniging Het Toneel-musemn ontle
nen wij, dat het bestuur zeer erkentelijk
is jegens de Universiteitsbibliotheek van
Amsterdam voor de hulp en vooi'al voor
de onderbrenging der collectie. Ruimte
blijft broodnodig. Overbrenging naar
Den Haag wox'dt niet overwogen. Nog
steeds is de meerdeiTieid van het be
stuur van mening dat Amsterdam het
„eerstgeboorterecht" heeft, en dat een
toneel-verzamel ing in een universiteits
stad meer op haar plaats is.
„De gemeentelijke overheid dient ons
echter tegemoet te komen met de mo
gelijkheid ons een passend onderdak te
verschaffen, indien Amsterdam niet voor
de zoveelste maal de ervaring wil op
doen, dat een kostbare en belangrijke
culturele verzameling uit de stad moet
verdwijnen", aldus het verslag dat mel
ding maakt van dertien schenkingen en
van aankopen voor een bedrag van
206,09.
volk ze als zijn natuurlijk eigendom
aanvaardt (iets waar een Nederlander
jaloers op kan zijn). De dansen, die wij
gisteravond zagen, zijn eenvoudig en
gracieus, „volksdansen" in de beste zin
van het woord, op aardige wijsjes,
Iedereen kan ze snel leren en meedan
sen, en daarmee is op natuurlijke wijze
de groeps- of gemeenschapsdans in ere
hersteld, die wij zo jammerlijk xxxissen in
deze tijd waarin alleen de parendans nog
belangstelling schijnt te hebben.
De aard van deze dansen en wijsjes
is al even Nederlands als de namen en
gezichten van deze „niggies en neefies",
gekleed in het costuum uit de voortrek
kerstijd dat als officiële kledij voor de
volksspelen ingang heeft gevonden. Men
herkent varianten op nog bestaande Ne
derlandse volksliedjes, passen die ook
hier te lande nog wel te vinden zijn, en
kan het alleen maar betreux'en dat wat
in Zuid-Afrika een nieuwe bloei tege
moet schijnt te gaan, voor het stamland
verloren is. Dergelijke frisse, ongecom
pliceerde groepsdansen zijn eigenlijk
broodnodig voor het ongekunsteld feest-1
vieren, waar ten slotte ieder gezond
mens nog behoefte aan heeft.
Waarschijnlijk had de Amstex-damse
volksdansgroep, die na de pauze enige
demonstraties gaf, geen ongelukkiger
gelegenheid daarvoor kunnen vinden,
dan juist deze avond, waarop de Zuid
afrikaanse gasten zo overtuigend voor
de gezonde volksdans hebben gepleit.
Wat de Nederlandse volksdansers lieten
zien, beantwoordde namelijk in vx-ijwel
geen enkel opzicht aan de eisen van
eenvoud en eigen-aard, waar de Zuid
afrikaanse dansen welhaast een school-
rbeeld van zijn. Niet alleen is er nau
welijks één inderdaad Néderlandse dans
aan bod gekomen, maar bovendien
rkte het veel te hoge tempo talloze
slordigheden en rhy'thmische onjuisthe
den in de hand waardoor het toekijken
dikwijls bepaald geen genoegen was.
Het ware dwaas te beweren dat Neder
land een rijk bezit aan mooie volksdan
sen heeft, maar het zou toch altijd nog
te vei'kiezen zijn wanneer xuen putte uit
dit kleine arsenaal van eenvoudige dan
sen, dan dat Franse en Engelse oude
dansfiguren worden verbasterd en ver
werkt op een wijze waar een Fransman
of Engelsman een rood hoofd van zou
krijgen. Een grove grap als de bewer
king van de Engelse Zwaai'ddans waar
mee het px-ogramma wex-d besloten zal
nooit grote groepen van ons volk voor
de volksdans kunnen winnen; de echt-
NedexTandse zoals bijvoorbeeld de
aardige Terschellinger figuren .waar
schijnlijk wel. Maar misschien zal het
aanschouwen van de traditionele fleur
en goede smaak der Zuidafrikaanse
volksspelen velen op de juiste gedachten
hebben gebracht. W. B.
ZAAK-CHRISTIE NAAR DE
OLD BAILEY VERWEZEN
Het vooi'onderzoek tegen John Chris
tie is thans geëindigd. Hij zal nu voor de
Old Bailey moeten verantwoorden voor
de hem ten laste gelegde moord op vier
vrouwen. Christie verklaart onschuldig
te zijn.
De geest van Thimothy Evans, die in
1950 door de strop werd terechtgesteld,
waarde door de kleine rechtszaal, toen
Christie daar voor de zesde maal ver
scheen. Evans, een soldaat, werd veroor
deeld wegens de moord op zijn vrouw en
14 maanden oude dochtertje. Hun ont
zielde lichamen werden eind 1949 ge
wurgd aangetroffen in een kamer, welke
grensde aan de flat van Christie.
Christie was de voornaamste getuige
in het proces Evans. Evans, die aanvan
kelijk had bekend schuldig te zijn aan
de moorden, trok later in de getuigen
bank zjjn bekentenis in en gaf Christie
de schuld. Christie ontkende echter met
kracht Evans' bescnuldigingen.
Kunstmaand Amsterdam
40 NEDERLANDSE
COMPOSITIES
(Van een onzer verslaggevers)
FN de Kunstmaand Amsterdam, die ook
L dit jaar van 1 Juni t/m 1 Juli in
de Bach zaal en Stadsschouwburg
wordt gehouden, zullen in totaal ruim
veertig werken van 27 Nederlandse
componisten worden uitgevoerd. Verder
geniet het oeuvre van Haydn en Schu
bert dit jaar de bijzondere belangstel
ling van de organisatoren en uitvoeren
den. Zo zal in elk der orkestconcerten
een solo-concert vgn Haydn worden
uitgevoerd: Jo Juda speelt het viool
concert in C, Joop Klemann het (aan
Haydn toegeschreven) celloconcert,
Trudelies Leonhardt het pianoconcert
in D, Haakon Stotijn het hoboconcert
en Nelly Boeree het trompetconcert.
De vier pianisten die in de Kunstmaand
een recital geven hebben ieder ook een
werk van Haydn op hun programma ge
nomen. Van Schubert worden o.a. het
kwintet met de 2 celli, het Forellen-
kwintet, het octet, Nachtgesang' in
Walde (voor mannenkoor en vier
hoorns), Auf dem Strom (sopraan,
piano en obligaat-hoorn), de piano
sonate in A- (op. posth.) en een gehele
avond liederen op teksten van Goethe
uitgevoerd.
Omtrent de programma's valt voorts
nog te melden, dat het Kunstmaand
Kamerorkest o.l.v. Karei Mengelberg
o.a. een symphonie van L. Smit en La
Creation du Monde van Milhaud, Le
Carnaval des Animaux van Saint Saëns
en het concert voor viola d'anxore van
Vivaldi (solist Johan van Helden) zal
uitvoeren; dit laatste werk is een
première voor Nederland. Het GEWA
mannenkoor o.l.v. Joep Schreurs zingt
op 6 Juni werken van Bruckner,
Janacek, Kef, Van Delden, Schubert
en Lesur uit. Het Nederlands Kamer
koor heeft op zijn programma werken
van Kef, Diepenbrock, Dresden, Wage
naar en de Zes Nocturnes van Mozart,
Op het concert van 19 Jxxni zal lxet
Kamerorkest o.l.v. Bertus van Lier be
halve de Derde Symphonie van Schubert
en het vioolconcert in C 'van Haydn
twee maal het Divertimento van Bartok
spelen. Alma Musica geeft op 23 Juni
het Concerto in G van Telemann, het
Fluitkwartet van Mozart, Contra-
punctus 1, 2, 3 en 4 uit Die Kunst der
Fuge van Bach, het Sextuor van Lesur
en een kwintet van Joh. Bach. Onder
leiding van Toon Vranken zingt het
Collegium Musxcum Amstelodamense
oude madrigalen, stukken van Mozart,
Jan Mul, Van Delden, Vredenburg,
Roussel en Chabrier. De Kunstmaand
wordt op 1 Juli besloten met een con
cert o.l.v. Anton Kersjes, waar de
Sinfonia Concertata van. Donizetti, het
hoboconcert van Haydn, Féte dxam-
pêtre van Frjd en de symphonie van
Bizet worden gespeeld. Op een extra
concert op 20 Juni treedt het Kossmann-
kwartet op met werken van Haydn en
Brahms en draagt WiJlemine Cornelius
chansons voor.
Wethouder De Roos zal de Kunst
maand op l Juni in de Stadsschouw
burg openen.
Pan American maakte winst
Uit het jaarverslag van de Pan
American World Airways blijkt, dat de
bruto-omzet in 1952 205.243.000 dollar
bereikte; de winst bedroeg 6.673.000
dollar, 127.000 dollar meer dan in
1951. De P.A.A. heeft in 1952 28%
van alle personen die op de een of
andere manier naar de V.S. reisden of
van de V.S. naar het buitenland ver
voerd. Het to taalver voer van de P.A.A.
bedroeg 1426 millioen betalende pas
sagiers (11% meer dan in 1951). Bij
De Havilland in Engeland bestelde de
Pan American drie Comet-straalvlieg-
tulgen van het type III, waarvan de
aflevering in 1956 zal geschieden.
Plannen om de vrachttarieven in het
luchtverkeer tussen de V.S. en Europa
nog dit jaar „zeer belangrijk" te "ver-
lagen hoopt men uit te voeren.
'H
Door de galen in de
dijken langs het Hol-
landsch Diep, ontstaan
tijdens de overstro
mingsramp begin Febr.,
heeft de kracht van het
water grote veenklui
ten op de weilanden
rondom Willemstad ge
worpen. Nu het water
is verdwenenis men
bezig deze kluiten
waarvan sommige een
gewicht van k tot 5 ton
hebben, af te steken.
Men wint er turf mee.
Zijn deze kluiten opge
ruimd, dan moet er nog
een laag zand van een
halve meter van de ■wei
landen worden ver-
Washington overweegt stappen bij de VN en h-eü
zendt transportvliegtuigen naar Indo-China
OET Franse opperbevel heeft be-
kend gemaakt, dat de invasie
troepen van de Vietminh zich in
Noordelijke richting door Laos terug
trekken in een manoeuvre, die er op
kan duiden, dat het offensief tegen
de Indo Chinese staat ten. einde is. De
communistische terugtocht schijnt er
op te wijzen, dat de Vietminh de in
vasie opgeeft, nu het regenseizoen
op het punt staat te beginnen. In de
terugtocht der communisten zag de
woordvoerder een rechtvaardiging
van de tactiek van het opperbevel om
over vele mijlen terug te trekken om
van centrale bolwerken uit het hoofd
aan de invasie te bieden.
Het is nog te vroeg, om pi'ecies de be
doelingen der Vietminh-troepen te kun
nen vooi'spellen, maar het lijkt mogelijk
dat zij zich terugtrekken naar bases in
het Noorden van de staat, van waaruit
zij zijn begonnen. Het communistische
commando is waarschijnlijk tot de con
clusie gekomen, dat de kale bergstreken
moeilijk houdbaar zullen zijn wanneer de
mossoen eenmaal begonnen is.
Op het vliegveld van Hanoi zijn de
eerste vier Amerikaanse „Vliegende goe
derenwagons" aangekomen. Zij zullen
worden gebruikt om versterkingen over
te brengen naar de fronten in Indo-
Clxina. Elk vliegtxxig kan 78 manschap
pen en zelfs lichte tanks vei-voeren.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft Woensdag een
verklaring gepubliceerd over een onder
houd dat Dulles met de ambassadeur
van Thailand heeft gehad. Dulles heeft
beloofd een verzoek van Thailand om
onmiddellijke levex-antie van militaire
goederen „terstond in overweging te
nemen".
Minister Dulles heeft voorts vex'klaard,
dat Amerika ovei'leg pleegt met ver
scheidene bondgenoten over een mogelijk
beroep op de Vei'enigde Naties inzake de
invasie van Laos. Een subcommissie van
de commissie voor buitenlandse aange
legenheden van het Amerikaanse Huis
van Afgevaai'digden heeft Woensdag
aanbevolen dat de Vietminh-inval in
Laos officieel ter kennis van de Vere
nigde Naties zal worden gebracht.
In Paiijse diplomatieke kringen is
Woensdag verklaard dat Frankrijk aar
zelt, een dergelijk beroep te doen, daar
het vreest dat „internationalisatie" van
de Indo-Chinese oorlog mogelijk tot een
inval door Chinees-communistische „vrij
willigers" zou leiden.
„Ik maak mij ernstig ongerust over
de communistische inval in Laos en de
daax'door voor Thailand geschapen mili-
taire bedreiging", zo zeide Dulles echter.
„Indien de communisten er in zouden
slagen ook Thailand in hun macht te
krijgen, zou de positie van Burma een
.bijzonder dringend vraagstuk" worden.
Vooiris zou de Indonesische positie ge
schokt worden en Japan zou zich op de
lange duur voor ernstige economische
moeilijkheden zien gesteld", verklaarde
hij. „De Vietminh-inval in Laos heeft
meer betekenis dan die van een Frans
koloniaal vraagstuk. H\j is een recht
streekse militaire aanval door troepen,
die voor verreweg het grootste gedeelte
in communistisch China zijn opgeleid en
uitgerust."
(Ingez. med.-advertentiej
Licht en sierlijk, - een
Batavus-sportfiets met
'n enorme gang. Met de
Flying Dutchman maakt
U de langste tochten
zonder eèn spoor van
vermoeidheid.
In antwoord op vragen, van leden der
commissie voor bultenla'ndse zaken van
het Amerikaanse huis van afgevaardig
den verklaarde minister Foster Dulles
dat, indien het EDG-verdrag in de
komende herfst nog niet door de volks
vertegenwoordigingen der zes betrok
ken Europese landen is bekrachtigd, de
V. S. hun politiek van hulpverlening aan
het buitenland zullen moeten herzien.
„Ik ben er echter van overtuigd, dat
de leidende Europese staatslieden alle
mogelijke moeite doen om hun parle
menten tot ratificatie te brengen", ver
klaarde hg.
Voorts deelde Dulles imede, dat de
Amerikaanse regering de herbewape
ning van het buitenland op dusdanige
wijze tracht te reorganiseren dat de
hulpverlening op zeker toekomstig tijd
stip ingekort kan worden. Hg voegde
hieraan toe dat hg de Europese autori
teiten had laten weten dat het niet de
taak van de V. S. behoorde te zijn „de
economie en de begrotingen van die lan
den te steunen" en dait de V. S. hun
hulpverlening zouden beperken tot „spe-
De enige liets met de 5 plussen
VOORZITTER PROTEST. WERKGEVERS OVER RR.O.
Rij fiscale politiek dient arbeidsmogel ijkheid nummer één le zijn
DRIE jaren na de inwei-kingtreding
van de wet op de P.B.O. is er nog
geen enkel horizontaal bedrijfschap
tot stand gekomen. Toch was steeds
vx-ijwel ieder het er over eens, dat in
de horizontale organen de kracht van
de P.B.O. tot uitdnxkking moet komen,
aldus de heer A. Borst Pzn., algemeen
voorzitter van het Vei'bond van Pro-
testants-Ghristélijke Werkgevers in de
heden in de Wittebx-ug te 's-Gravenhage
gehouden jaarvei-gadering van het ver
bond. Nochtans, aldus ging de heer
Borst verder spreekt men in Nederland
over de groei der P.B.O. en zegt men in
de kring van het bedrijfsleven, op een
enkele uitzondering na, dat men deze
groei van harte wil bevorderen. Dit al
les is min'of meer onwezenlijk. Het °n"
wezenlijke is vooral dit: dat men zich
voox-stander verklaart van de P.B.O.,
maar dat men één der eei-ste en meest
elementaire sociale bevoegdheden van
dé horizontale bedrijfschappen, n.l. de
regeling der arbeidsvoox-waarden, voox--
lopig aan deze bedrijfschappen wil ont
houden.
Daar, waar de bedrijfsorganisatie in
p ri va at r e olx t e 1 ij k e vorm voor de be
drijfstak reeds grote betekenis heeft ge
kregen en men talrijke onderlinge rege
len heeft gesteld, bestaat er vrees, dat
het ambtelijk apparaat der overheid,
dat reeds bij de oprichting van een be
drijfschap in het raam der P.B.O. ach
ter de schex-men dikwijls belangrijke in
vloed oefent, de bepaling, welke be-
dx'ijf regelingen ook voor het op te rich
ten bedrijfscliap zullen gelden, niet aan
de bedx-gfsgenoten zelf wenst over te
laten,
Begxijpelgk is, dat zowel ondenie-
mingsleiders als ai-bei de rs gaan zeggen:
dan liever geen P.B.O.! Wij laten in één
handomdraai niet door de in ovexixeids-
dienst staande ambtenaren om hals
brengen, wat wij in jarenlang privaat-
rechtelijk ovei'leg tot stand hebben ge
bracht en wat gebleken is van grote be
tekenis te zijn voor de bediijfstak. Het
bedrijfsleven heeft liever een goede pri
vaatrechtelijke organisatie, dan een
slechte publiekrechtelijke.
Een. andere factor is, dat veilen
zich afvragen of de productschappen,
die thans op het teri'ein d,er voedsel
voorziening zullen komen, wel zuivere
Bedrijfs-Organisaties zijn, of min of
meer zullen ontaarden in vooruitge
schoven posten van een overheid, die
voor haar landbouwbeleid de moge
lijkheid, die de wet op de P.B.O. open
de, heeft aangegrepen om de bedrijf
schappen voor de Voedselvoorziening,
welke overeenkomstig dezelfde wet
dienden te verdwijnen, in andere of
ongeveer gelijke vorm te laten vooit-
bestaan.
De opbouw der P.B.O. in Nedexdand is,
aldus de heer Borst verkeerd begonnen,
n.l. van bovenaf en niet van beneclenaf,
in. de verkeex-de richting dus... eerst het
dak. daax-na de muren en tenslotte de
fundamenten. Want zó voltrekt zich de
volgoi'cle in Nederland. Het dak. de
S.E.R,. is er; de muren, de product
schappen, volgden voor een deel; de
grondslagen, de hoi'izontale bedrijf
schappen, zijn er nog niet.
Bedrijfsorganisatie echter is het
streven om te geraken tot lichamen
van verschillende bedrijfstakken, be
stuurd dioor vei-tegenwoordigers van
werkgevers en arbeiders, die t.a.v. de
sociale en economische vex-houdingen
in de bedrijfstak regelend zullen kun
nen optreden.
Niet de grijparm der overheid van
bovenaf, die alleen maar de werk
zaamheid, der bedrijfsorganisatie wil
subordineren aan het overheidsbe
leid, maar de zelfwerkzaamheid der
vrije bedxnjfsgenoten, leiders en arbei
ders, zal op den duur moeten triom
feren.
Eveneens onwezenlijk
DE heer Borst besprak daarna de fis
cale lasten in verband met de werk
gelegenheid. Zonder vooruit te
lopen op de te nemen fiscale maatre-
CONFERENTIES IN HET
MIDDEN-OOSTEN
Te Kaii'o begint heden een conferentie
van de minister-s van Buitenlandse Zaken
der Arabische landen. Onder leiding van
een der Egyptische minister zal worden
gesproken over de door Egypte geëiste
terugtrekking der Britse troepen uit de
Suez-kanaalzone. Naar men verwacht
zullen de minister's voorts van gedach
ten wisselen over de verdediging van het
Midden-Oosten, het x-echt der Arabische
landen om zichzelf te verdedigen en
plannen voor hun collectieve veiligheid.
Andex-e punten op de agenda zijn de be
trekkingen tussen de Arabische landen
en Israël, met inbegrip van grenskwes
ties en het vraagstuk der Arabische
vluchtelingen, en de gevolgen van de
Westduitse herstelbetalingsovereenkomst
met Israël voor het Midden-Oosten. Aan
de conferentie wordt deelgenomen door
de minister van Buitenlandse Zaken van
Irak, Jordanië, Syrië, Libanon, Saoedi-
Arabië, Egypte en Libye.
In Bagdad begint vandaag een con
ferentie van Iraanse diplomaten in de
Arabische landen. De besprekingen wor
den geleid door de Iraanse minister van
Buitenlandse Zaken, dr Fateniï, die zgxx
regeling bij de troonsbestijging van
Koning Feisal II van Irak heeft verte
genwoordigd.
GhW is Woensdag door een hevige
aardbeving geteisterd, waarbij tenmin
ste acht personen het leven hebben ver
loren. Vele hulzen zijn Ingestort. De
verbindingen met het rampgebied zijn
gestoord.
Belastingverlaging in
Duitsland
De Westduitse bondsdag heeft Woens
dag een verlaging van de inkomstenbe
lasting met gemiddeld 15 procent goed
gekeurd. De „kleine belastinghervor
ming" werd in derde lezing goedgekeurd.
Het wetsontwerp gaat thans naar de
bondsraad, waar het. naar waarnemers
verwachten, op moeilijkheden zal stui
ten.
cifieke" dingen die tegenover het con
gres en het Amerikaanse volk „genoemd
en getoond konden worden".
Ook deelde hij mede dat in de Ame
rikaanse zone van Berlijn voedsel,
brandstof en bedrijfsgoederen zijn opge
slagen om het hoofd te kunnen bieden
aan. een eventuele nieuwe blokkade door
de Russen.
JOEGOSLAVIË HEEFT
NOG HULP NODIG
Joegoslavische regeringsambtenaren
zijn het niet eens met Amerikaanse in
stanties, die menen, dat Joegoslavië het
in 1954 zonder westelijke hulp zal kun
nen stellen, zo deelde Woensdag een
hooggeplaatst ambtenaar mee. Het na
deel, dat het land ondervonden heeft van
de droogte van het vorig jaar is zo
groot, dat het hoogst onwaai'schljnlijk
is, dat Joegoslavië in het begrotingsjaar
1954-55 weer op eigen benen zal kun
nen staan. De regering berust erin, dat
de westelijke hulp voor het in Juli be
ginnende begrotingsjaar zal worden ver
minderd. Een vermindering van hulp
zou in zekere mate kunnen worden
goedgemaakt door het plaatsen van off
shorecontracten in Joegoslavië.
De strijd tegen de Mau Mau heeft
Engeland tot eind Februari 1953 meer
dan 1 millioen pond gekost. De kosten
na Februari worden geschat op 250.000
pond per maand.
gelen en de behandeling in de Staten-
Genei'aal, aldus zeide hij, wil ik toch
reeds de opmerking maken, dat het ge
heel van maati'egelen met betrekking
tot de bevordering van de werkgelegen
heid. door middel van meerdere investe
ringsmogelijkheid ernstig teleurstelt en
ook weer iéts onwezenlijks heeft.
De grote vraag is, of de door de rege
ring bedoelde ruimere armslag voor het
bedi'ijfsleven met een verlaging van het
tarief der vennootschapsbelasting en tie
afschaffing van extra inkomstenbelas
ting op bedrijfswinsten, alles ten hoog
ste 6 7 in betekenisvolle omvang
inderdaad wordt gegeven.
Eén ding is er, dat opnieuw iets on
wezenlijk aandoet. Dat is het wetsont
werp. dat beoogt de stichting van een
garantiefonds ter grootte van 100
millioen gulden, welk bedrag uit gelden
van de tegenwaarde-rekening zal wor
den vexkregen. De bedoeling is, dat dit
garantiefonds bestaande of op te ï'ichten
financieringsmaatschappijen in de gele
genheid zal stellen risico-mijdende mid
delen op de kapitaalmarkt óp te nemen
en deze middelen xisico-dx-agend in on
dernemingen uit te zetten.
Wat echter is, aldus vroeg de heer Borst,
nu meer reëel en beantwoordt meer
aan het wezen van de kapitaalsvorming
in de onderneming... deze methode van
omzetting en lening... of: de x'esolute
viijstelling van ondernemingsbelasting
van een primair dividend, gélijkgesteld
aan de gemiddelde rente van lening of
obligatie...? Naar mgn vaste overtui
ging: het laatste.
Het. is nodig en van grote beteke
nis, dat de mogelijkheid wordt ge
schapen om allereerst de in de onder
neming blijvende winst te vergroten.
Niet de financiële gevolgen voor de
overheid, hoe belangrijk ook,
dienen nummer één te zijn. Het eer
ste is de arbeidsmogelijkheid en de
op- en uitbouw der geestelijke en
materiële vol'ksweüvaart.
Wat de loonpolitiek betreft, verklaar
de de heer Borst het onwezenlijk te
achten oxxx het zwaartepunt van de loon
politiek te stellen in handen van de
ovei'heid in plaats van daar. waar dat
•naar zijn aard behoort te liggen, n.l. bij
de centrale organisaties en bij de vak
organisaties van werkgevers en werk
nemers, Door de gewijzigde omstandig
heden acht ik aldus spr. een koerswij
ziging in de tot nu toe gevolgde loon
politiek noodzakelijk. Dit betekent ech
ter geen pleidooi voor de terugkeei- naar
vooi'ooi'logse omstandigheden, toen de
loonvaststelling meer een zaak van
macht dan van ï'echt was, zodat de ai--
beidei-s b.v. in de onbeschutte bedrijven,
in de depi'essiejax'en een onevenredig
deel van de lasten moesten dragen. Een
dergelijke loonsvoxmiing is niet "reëel en
draagt eveneens onwezenlijke kenmer
ken in zich.- Het ergst* is dat men on
recht doet.
In dit verband past aldus spr. een
woox-d van erkentelijkheid aan de be-
stuux-ders der werknemersorganisaties,
die in de afgelopen jaren ook toen
een x-eële loonsverlaging van 5 moest
worden geëffectueerd een groot ver-
antwooi'delijkheidsgevoel aan de dag
hebben gelegd.
Spr. verklaarde zich warm voorstan
der van het opheffen van de 5%
consumptiebepexking. Dooi' medewer
king en inspanning van de gezamenlijke
onder-nemers in ons land moet het
mogelgk zijn binnen afzienbare tijd
zonder loonsveiTioging te komen tot een
hei-stel van het vóór Maart 1951 be
staande reële inkomen van de arbeider.
Spr. achtte het een zaak van recht en
lichtvaardigheid, dat een opheffing van
de eonsumptiebeperking onvoorwaarde
lijk genaard gaat met een verbetering
van de positie van de achtergebleven
groeperingen. Belastingverlaging noem
de hij uitdrukkelijk n i e t als voorwaarde
voor een opheffing van de 5% consump
tiebeperking. onxdat dan twee volkomen
ongelijkwaardige gi-ootheden aan elkaar
worden gekoppeld.