ZIJ KREGEN SLECHTS
EEN DERDE
fly BE A
Gerepatrieerden en hun polissen
Brieven aan de redacteuren
LEZERS SPREKEN
Zaterdag 25 April 1953
ELSEVIERS WEEKBLAD
7
Verreweg de meeste Nederlanders die
na de capitulatie van Japan en in de
jaren die daarop zijn gevolgd uit In
donesië terugkeerden naar Nederland
waren alles kwijt. Hun huis, hun meubi
lair, kleding, een bloeiende zaak. En hier
in Nederland vaak geknakte gezondheid,
veelal geen kans om nog in het arbeids
proces te worden opgenomen.
Van de zijde der regering is voor deze
mensen uiterst weinig gedaan. Geen of een
onbetekenende rehabilitatie-uitkering, geen
vergoeding voor geleden oorlogsschade,
maar wèl kortingen op pensioenen. Dit alles
is des te schrijnender tegenover de regelin
gen die voor Nederlanders in Nederland
werden getroffen.
Voor sommigen van die groep Neder
landers uit Indonesië was er een lichtpunt
de verzekeringen. Velen immers hadden één
of meer polissen. En nu was men dan door
de oorlog weliswaar alles kwijt en men kreeg
niets vergoed, maar de polissen waren er.
Men kon van het bedrag dat deze polissen
opleverden niet leven maar men kon er zich
van inrichten of men kon er een bepaalde
tijd van rondkomen. In ieder geval was dit
dan een som die niet verloren was, die
men niet voor niets gespaard had.
Helaas gaat ook dit niet op althans lang
niet voor allen die een of meer polissen be
zaten. Hier volgt een fragment uit een der
vele brieven die wij over dit onderwerp ont
vingen
„In 1930 sloot ik een verzekering af.
In 1940 begon die uit te betalen. Na de
overdracht vermoedelijk na de.monetaire
saneringsmaatregelen, Red.) gaf de maat
schappij mij kennis dat zij in den vervolge
in roepiahs zou betalen, dat is dus 1/3
van het mij verschuldigde adres in Neder
lands geld. De polis was gesteld in Ncd.-
Ind. valuta, omdat er in 1930 over enig
verschil niet werd gedacht. De Nigeb
adviseerde mij niet te accepteren en nu
betaalt de maatschappij niets uitzij wil
wel betalen schreef ze) als zij veroor
deeld wordt. Dat is gebeurd doch nu gaat
ze weer in hoger beroep. En wü kunnen
maar wachten."
Zo zijn er vele gevallen, Er zijn gelukkig
ook verzekeringsmaatschappijen die een
redelijk standpunt hebben ingenomen. Maat
schappijen die sociaal besef hebben getoond
door op ruime schaal omzetting in Neder
lands courant aan te bieden of op aanvraag
toe te staan. Vermoedelijk stonden ook
deze maatschappijen principieel op het
standpunt, dat zij hiertoe wettelijk niet ver
plicht waren. Maar goed, het geeft des te
meer voldoening dat z\j deze maatregel toch
genomen hebben.
Ten hoofdkantore.
Niet alle maatschappijen evenwel hebben
dit royale standpunt ingenomen,.
Wij hebben het voorbeeld van een maat
schappij die na de bezetting van Nederland,
dus na Mei 1940, in Indonesië niet meer
uitbetaalde want, zo zei men, de in Neder
land getekende polissen geven aan dat de
verzekerde bedragen ten hoofdkantore van
de maatschappij moeten worden uitbetaald
en dat was in Nederland. De middelen tot
dekking van de verplichtingen van de maat
schappij bevonden zich immers ook in
Nederland.
Dit standpunt werd plotseling gewijzigd
na de monetaire maatregelen van de Repu
bliek Indonesia in Maart 1950. „Toen zei
deze zelfde maatschappijwij zijn u geld
schuldig in Indonesisch courant, die schuld
betalen wij dus in Indonesië. Toen waren er,
jn tegenstelling met Mei 1940, wel mid
delen om in Indonesië tc betalen. Dat was
toen uiteraard voordelig. Voor de verzeker
den dus de roepiahs in Djakarta, voor de
maatschappij de in Nederland berustende
beleggingen, voornamelijk Indische lenin
gen. en dat zijn door dc pari-clausule even
zovele Nederlandse guldens. Beleggingen
die uiteraard gevormd zijn uit de premies
der verzekerden. Wij kunnen deze houding
niet bewonderen.
Een circulaire
De kwestie der „Indische levens
verzekeringspolissen" staat mo
menteel in het brandpunt der
belangstelling. Helaas is zij niet alleen
een brandende, maar voor velen ook
een schrijnende zaak. Want voor tal
lozen. die uit Indië terugkeerden, is
het feit, dat z\j tengevolge der va-
lutaciausule niet de uitkering in
Nederlands geld ontvingen, waarop
zjj zovele jaren hadden gerekend, een
bittere teleurstelling. Hun wedervaren
en hun gevoelens vinden uitdrukking
in het nevenstaand artikel van de heer
A. W. Colijn.
Gezien het belang van dit vraag
stuk. niet alleen voor de betrokken
polishouders, maar ook voor de ver-
zekeringinaatschappijen en zeker
niet in de laatste plaats, voor ïtlle ver
zekerden. kwam het ons wenselijk
voor ook voor dc wederpartij de ge
legenheid te geven het standpunt de-
verzekeringmaatschappijen uiteen te
zetten. - Red.
om polissen vervallen te verklaren omdat
gedurende de bezettingstijd, toen dus de Ne
derlandse bevolking van Indonesië honger
leed en stierf in dc Japanse kampen, de
premies niet waren betaald
Dit was uiteraard een zo duidelijk geval
van overmacht, dat geen enkele behoorlijke
maatschappij er ook maar over gedacht heeft
om deze polissen als vervallen te beschou
wen.
Er is niettemin een maatschappij geweest
die dat wel gedaan heeft. Gelukkig heeft in
deze gevallen de rechter ingegrepen en toen
zijn deze polissen uitbetaald.
Een sociale taak
Het is al met al van een tweetal maat
schappijen allerminst een fraai standpunt.
Misschien is het wel formeel te verdedigen
maar men had hierbij moeten bedenken dat
verzekeringsmaatschappijen ook een sociale
taak hebben.
Hoe dan ookbij de slagen die aan de
gerepatrieerden zijn toegebracht door het
niet doorbetalen der salarissen en ook door
het niet tot stand komen van een oorlogs
schade-regeling, is voor velen nog gekomen
de slag toegebracht door het feit, dat dc ver
zekeringspolissen, waarvoor jarenlang was
gespaard, ten slotte slechts een derde deel
opleverden van wat men In goede guldens
bijeen had gebracht en het is wel bijzonder
pijnlijk dat de armoede waarin vele gerepa
trieerden leven mede te danken is aan het
feit dat een tweetal grote verzekeringsmaat
schappijen moreel heeft gefaald.
Sommigen hebben dit genoemd de ge
nadeslag die aan een aantal gerepatrieer
de gezinnen, die het anders nog wel had
den kunnen redden, is toegebracht.
A. W. COLIJN
De Voorlichtingscommissie uit het
Levensverzekeringsbedrijf van de
Ned. Ver. ter Bevordering van het
Levensverzekeringwezen doet ons
naar aanleiding van bovenstaand
artikel het volgende schrijven toe
komen
De devaluatie van het Indonesische be
taalmiddel is één van de vele nood
lottige uitvloeisels van hetgeen zich
na de oorlog rondom Indonesië heeft afge
speeld. Indien de heer Colijn er zich over
beklaagt, dat de overheid zo weinig heeft
gedaan, om de gevolgen van deze tragische
geschiedenis voor de daardoor benadeelden
te verzachten, dan doet hij dat terecht.
Doch houdt dit nu in, dat er op dit terrein
een taak ligt voor de particuliere levens
verzekeraars? In het bovenstaande artikel
wordt gesteld, dat de verzekeraars de -in
Indonesische valuta luidende polissen eigen
lijk voor het nominale daarin uitgedrukte
bedrag in Nederlandse guldens moesten
honoreren met verwaarlozing dus van het
inmiddels ingetreden waardeverschil tussen
deze beide muntsoorten. Doch wat, indien
zich het omgekeerde had voorgedaan, en de
Nederlandse munt ten opzichte van de
Indonesische was gedevalueerd? Stellig zou
dan volkomen terecht overigens zijn
standpunt zijn geweest„gij, verzekeraars,
hebt nu eenmaal met de verzekerden in
Ind. Crt. gecontracteerd gij zijt dus ge
houden U in deze valuta van Uw verplich
tingen te kwijten, resp, de tegenwaarde
daarvan in Ned. Crt. aan de verzekerden
te voldoen".
Zo hebben de maatschappijen dan ook
en vanzelfsprekend gehandeld ten
opzichte van de verzekerden, die met haar
hadden gecontracteerd in valuta zoals
de Amerikaanse, de Antilliaanse en Suri
naamse ten opzichte waarvan de Neder
landse gulden een waardevermindering heeft
ondergaan.
En wat zou het standpunt moeten zijn,
indien het straks, door een ongelukkige ont
wikkeling van het wereldgebeuren, hier te
lande eens mis mocht lopen, net potentieel
zo veel rijkere Indonesië daarentegen een
tijdperk van grote bloei tegemoet zou gaan?
Binnen de looptijd van de thans nog van
kracht zijnde polissen kan er nog veel ge
beuren! Moet het dan weer anders? Is het
niet duidelijk, dat wanneer men eenmaal de
rechte weg verlaat, in reinste willekeur ver
valt? De verzekerden hadden het bij het
sluiten van de verzekering voor het zeggen
in welke valuta zij hun polissen wensten te
doen luiden. Is het nu die keuze achteraf
ongelukkig blijkt te zijn geweest redelijk,
te verlangen, dat de verzekeraar voor de
gevolgen van die ongelukkig gebleken
keuze opkomt?
De enig juiste weg is en dat geldt voor
beide partijen dat men zich onder alle
omstandigheden houdt aan de gulden regel
„pacta sunt servanda", d.w.z. dat men zich
moet houden aan hetgeen men is overeen
gekomen. Laat men die regel los, dan raakt
alles op losse schroeven, dan weet uit
eindelijk niemand meer waaraan hij toe is
en verzinkt men in willekeur. Zo moet ook
de vraag of een devaluatie de verzekeraar,
in verband met zijn dekkingspositie, uit
eindelijk nadeel heeft berokkend of voor
deel beeft gebracht in verband met de
devaluatie van de Indonesische valuta
deden beide gevallen zich voor volledig
buiten beschouwing blijven. Zou iemand
aan de zijde staan van een levensverzeke
raar, die minder zou uitkeren dan de werke
lijke tegenwaarde in Ned. Crt. van zijn in
Ind. Crt. luidende verplichtingen, met het
motief, dat hij door de plaats gehad hebben
de ontwaardering van die valuta aanzien
lijke schade in zijn maatschappijvermogen
heeft geleden? Néén immersterecht zou
hij dit motief met verontwaardiging ver
werpen en aan die verzekeraar toevoegen
„die schade is Uw zaakzij regardeert Uw
verzekerden nietdeze hebben hun ver
kregen rechten daaraan moet ge voldoen,
welke ook van de wijziging in de waarde
verhoudingen der valuta's de terugslag op
Uw financiële positie geweest moge zijn
zó zijn nu eenmaal de regels en daaraan
moet ge U houden". Geheel accoord! doch
gelden deze regels nu opeens niet meer
indien in bepaalde gevallen de zaak anders
om ligt? Dit is in redelijkheid niet vol te
houden. Dat zou een meten met twee maten
worden. Waar zou het trouwens heen gaan.
indien de interne financiële omstandigheden
der maatschappijen zouden worden gepro
moveerd tot maatstaf voor de bepaling van
hetgeen, waartoe zij gehouden zijn.
Om de zaak niet te vertroebelen, beperk
ten wij ons in het bovenstaande alleen tot
de principiële kant van deze zaak en gingen
wij op een aantal feitelijke mededelingen
van het bovenstaand artikel niet verder in.
Wij kunnen evenmin de houding bewon
deren van een andere maatschappij die in
1939 voor een bedrag van 7.000.000 ver
plichtingen had in Indonesië, 6.000.000
daarvan was belegd in Nederlandse guldens.
1 millioen in Ned.-Ind. courant. Dit was een
goede politiek. Vele Nederlanders immers
keerden na het beëindigen van hun carrière
uit Indonesië naar Nederland terug en dus
werd slechts een zeer beperkt deel van de
uitkeringen verschuldigd in Indonesië. Verre
weg het grootste deel zou moeten worden
uitgekeerd in Nederland. Toen nu na de
oorlog duizenden Nederlanders naar het
moederland terugkeerden, leek de situatie
gunstig. De teruggekeerden betaalden, voor
zover zij daartoe in staat waren, hun ver
dere premies hier, dus in Nederlands cou
rant en wie nog in Indonesië zat kon de
premies overmaken naar Nederland. Trou
wens ook de verzekeringsmaatschappijen
konden naar Nederland transfereren en zul
len dat zeker ook gedaan hebben.
Toen kwam de monetaire maatregel van
de Republiek Indonesia en de betreffende
maatschappij zond onmiddellijk e«n circu
laire rond waarin werd gesteld dat voortaan
de verzekerde bedragen in Nederland ook
slechts voor 1/3 gedeelte van dc nominale
waarde zouden worden uitbetaald.
Van de zijde der verzekerden werd er
uiteraard op gewezen dat
a. de voor-oorlogse reserves voor verre
weg het grootste deel in Niederland
waren,
b. dat de maatschappij vergunning had
gekregen van het deviezeninstitwut om
de na-oorlogse betalingen naar Neder
land over te maken,
c. dat verzekerden na de bevrijding in
Nederlands courant hadden doorbe
taald.
Niettemin achtte de maatschap^nj zich
niet verplicht omzetting in Nederlands cou
rant toe tc staan. Er is ook getracht, voor
zover ons bekend slechts door een enkele
maatschappij, om te ontkomen aan claims
Kan weduwen. Men heeft nl, geprobeerd
KUNT ZIEN
WAAR U VLIEGT
Doordat de vensteri onder de hoge Tien gel
rijn aangebracht, is het n« root elke passagier
mogelijk de wereld aan zijn voeten te zien,
terwijl hij lnroeuj van zijn cocktail geniet.
Snel en op grote hoogte vliegend in air-conditioned
cabines, met vlotte bediening - wat zon U beter
kunnen wensen Vanaf 19 April 1953 onderhondt
de ELIZABETHAN de geregelde diensten op de lijnen
van Amsterdam naar Londen, Hamburg en Hannover.
Boekingen: BBA, LeidsepUin 29, Amsterdam, telefoon 6484P
(3 lijnen), ef bij de plaatselijke agenten en rtüburtanx.
BRITISH EUROPEAN AIRWATS
„De wijde blik"
SCHIPHOLApril
In Elseviers Weekblad van 18 dezer zegt
uw medewerker „Praetvaer" onaardige
dingen over de koffie in „Aviorama" op
Schiphol. Dit heeft ons in de ziel getroffen,
want wij kennen reeds jaren de hartstocht
van Praetvaer voor een goed bakje koffie.
De eerlijkheid gebiedt ons te bekennen,
dat hij grotendeels gelijk heeft. Niet de
koffie heeft hem parten gespeeld, maar de
room, wat overigens van ondergeschikt be
lang is. Andere bezoekers hadden ons reeds
op de zurige smaak van de room geatten
deerd een verschijnsel dat in het voorjaar
meer voorkomt), zodat wjj de klacht hebben
kunnen ondervangen, lang voordat Elsevier
van 18 dezer in de brievenbus was gegleden.
Praetvaer vindt „Aviorama" een mooie
naam. Wij ook! Die naam is verleend aan
het Restaurant op de le etage, waar Uw
medewerker echter niet te gast is geweest.
Het dakcafé op de 2e etage, waar hij heeft
zitten mijmeren over het grootkruis in de
Orde van José Duarte hetwelk wij gaarne
op zijn brede borst zouden zien rusten) heeft
de toepasselijke naam van „de Wijde Blik".
Deze geografische hulp bij de uitgebreide
kennis, welke Praetvaer ongetwijfeld van
onze nationale luchthaven bezit, menen wij
bent niet tc mogen onthouden.
Over de koffie zijn wij her dus eens, over
de naam niet. In ..de Wijde Blik" popelt
men óp revanche, ditmaal zonder zure room,
en wat ons betreft zonder de versierselen
van het grootkruis.
Zo zijn wij wel...
L. HESSE
Manager Restauraties Schiphol
Gijzela;
ars
BUSSUM, April
Wanneer een schuldenaar, die kennelijk
in staat is om zijn schulden te betalen zich
daartoe onwillig betoont en door het aan
wenden van listige kunstgrepen zich aan de
nakoming zijner verplichtingen tegenover
zijn schuldeisers onttrekt, kent het Neder
landse recht aan de schuldeiser het recht
toe om zijn sohuldenaar te gijzelen. Dit leidt
er in de praotijk gewoonlijk toe, dat de
schuldenaar gewillig wordt en doet wat hij
moet doen, nl. zijn schuld betaalt.
Wij zien heden ten dage het tegenover
gestelde gebeurenHet Koninkrijk der
Nederlanden gijzelt zijn schuldeisers.
Op Nieuw-Guinea worden door de Ne
derlandse regering de Ambonezen ir J. A.
MaKusama en A. Wairisal vastgehouden. Dc
eerste is hoofd van de Politieke Missie der
Zuid-Molukse Republiek, die tot taak heeft
de wereld voor te lichten over het onrecht,
dat het Ambonese volk is aangedaan tot
taak ookde weteld te laten weten, dat de
Zuid-Molukse Republiek nog steeds bestaat
en nog steeds in de binnenlanden van Am-
bon en Ceram strijdt voor haar vrijheid en
onafhankelijkheid.
Dat de Ambonezen het recht aan hun
zijde hebben, lijdt geen twijfel. Onze rech
terlijke macht, heeft dit in de befaamde pro
cessen in 1951 duidelijk uitgesproken.
Nederland staat tegenover Ambon in de
Jazz
AMSTERDAM, April
Ik las laatst in uw blad twee artikelen
over Jazz en ik vond dat, eens te meer, deze
muziek voor leken een niet al te mooi figuur
sloeg.
Het is uiteraard wel treurig te constate
ren dat men heden ten dage zo weinig op
de hoogte van de Jazzmuziek is.
De Amerikaanse amusements-muziek of
show welke men hier te horen krijgt is geen
Jazz. Neen, absoluut niet! Zuivere Jazz
muziek is ware kunst, slechts door weinigen
begrepen, ze is noch gekkenmuziek noch
onbelangrijk en heeft ook niets te maken
met swing of nerveuze Be-Bob, welke laatste
die muziek degenereerde en welke men hier
in Europa als Jazz te beluisteren krijgt.
J. GELDER Jr
Middenstand
AMSTERDAM, April
Het was met blijdschap, dat de Midden
stand uit de Troonrede mocht vernemen,
dat de lasten voor hem verminderd zouden
worden, o.m. zou de omzetbelasting niet
meer door de middenstandszaken worden
geïncasseerd. Het blijkt evenwel dat de
regering zich niet houdt aan deze belofte.
Hoewel de belastingkantoren gereed zijn,
deze belasting in de gewijzigde vorm in te
voeren, wordt er niets veranderd. Het heeft
er de schijn van, de middenstand mede een
slachtoffer van de ramp te maken en dat
dit deze regering lukt, is wel te merken in
verschillende steden van ons land, waar
verhouding van schuldenaar tot zijn sohuld-
eiser.
Van de hand van ir Manusama is een ge
schrift verschenen„Om Recht en Vrij
heid" (uitgave Drukkerij Libertas, Utrecht).
Dit boekje biedt een uitstekende gelegenheid
om zich van de zaak op de hoogte te stellen.
Het is voorzien van een inleiding van de
Nederlandse journalist en schrijver Piet
Bakker.
Een exemplaar van dit boekje is aan
Minister-President dr W. Drees aangeboden.
Dit boekje van deze door het Konihkrijk
der Nederlanden gegijzelde Ambonees ver
dient de aandacht van iedere Nederlander.
A. H. GRONDEL
door deze belastingpolitiek diverse midden*
standszaken worden opgeslokt door de
grootbedrijven of gedoemd zyn te verdwe
nen. Zelfs het optreden van de diverse mid
denstandsorganisaties schjjnt tot geen enkel
resultaat te voeren.
MIDDENSTANDER*
Naam en adres aan ons bekend.
Red. E.W,
Uitvinding
KINDERDIJK, April
Toen ik het ingezonden stuk las van de
heer J. Jesse, herinnerde ik mij een derge
lijke automaat in Amerika gezien te hebben.
Deze was als volgt ingericht
1.' Men deed er een geldstuk in, bijv. een
quarter.
2. Men zette de knop op het frank erings-
stempel dat men wenste, bijv. 5 cents.
3. Men stak er dan achtereenvolgens 5
brieven in, die gestempeld werden en er dan
meteen in verdwenen. Het apparaat was nl.
meteen brievenbus.
Het grootste deel van de brieven die ge
post werden ging door dat apparaatmen
behoefde immers niet naar een aparte brie
venbus te lopen.
D. L. H. SMIT
Prijzen
ANTWERPEN - Ekeren, April
Als trouw lezer van uw blad vond ik het
onaangenaam daarin een onjuist bericht
betr. de gemiddelde prijs van de hoofdmaal
tijden in de Belgische restaurants te lezen. U
noemde een bedrag van 11.40, hetgeen
schromelijk overdreven is. Vermoedelijk
werden voor dat gemiddelde 3 der duurste
en 1 middenklasse-restaurant genomen.
Beneden Frs. 100, dat is dus 7.50 kunt
u overal in Brussel uitstekend eten. Op de
Rogierplaats, dat toch een bekend centrum
van goede hotels is ziet u verschillende
menu's van Frs. 50 tot 100, dus ƒ3.80 tot
7.50. Voor 11.40 (Frs. 150) eet u in de
duurste restaurants een uitgebreid menu,
maar een gemiddelde is dat zéér zeker niet.
A. VERRIJCKEN
Krotwoningen
AMSTERDAM, April
Als reactie op een artikel van de heer
Ingwersen in uw blad zou ik de heer Ing-
wersen de raad willen geven eens rond te
kijken in de krotwijken van onze grote ste
den. Ook in die welke 60-70 jaar geleden
met particulier initiatief tot stand zijn ge
komen.
De bewoners van deze wijken (een zeer
grote groep) zouden overgelukkig zijn met
een woning zoals in dit artikel beschreven.
Die woning is nl. veel ruimer gesitueerd en
dus veel zonniger en vaak 2 maal zo groot
als hun huidige behuizing.
KROTBEWONER*
Naam en adres van inzender ziin ons be
kend. E.W
Hulp in sneeuw
Sir, DEN HAAG, April
I have received today the enclosed photo
graph which was taken in Copenhagen at
the time of the flood disaster and which
might interest you with a view to publica
tion in your paper.
Unfortunately I do not know the name of
the sculptor. The figures were made of snow
and represent flood victims in the Nether
lands. As you will notice a collection for
relief was going on at the same time.
Yours faithfully,
XENIA VESTER
