Turbine-schroef vliegtuigen
s stroomt 80.000.000
Viermaal daag
water één polder in en uit
DORP IN NOOD
Centrale mergelwinning in Limburg
KUNSTMESTFABRIEKEN VRAGEN een
OMVANGRIJKE ONTEIGENING
ENGELAND INTRODUCEERT:
De
Viscount
Zestigste lijst van slachtoffers van
de watersnood
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN ZATERDAG 18 APRIL 1953
9
Wanneer dijkherstel nog veel langer duurt, zal
Kruiningen geheel verdwijnen
(Van een'onzer verslag
gevers)
JjOE Tcomt het toch, dat
-■ de mensen in Holland
helemaal geen idee hebben
van de werkelijke toestand
hier? Ze geloven je nauwe
lijks wanneer je hun vertelt
dat een plaats als Kruinin
gen bezig is langzaam-weg
in het water te verdwijnen".
Zo vragen en klagen véle
Zeeuwen in het noodgebied
van westelijk Zuid-Beveland.
Het antwoord is niet moei
lijk te geven. De berichten
over dykgaten, die alweer
of bijna gedicht zijn, de fo
to's van huisvrouwen die
haar drooggekomen wonin
gen schoonmaken, de hefti
ge discussies die zich ont
wikkelen over schadevergoe
ding svraag stukken en nieu
we verkaveling hét zyn
allemaal tekenen van her
stelj moeizaam herstel wel
iswaar, maar tóchEn
het is ook psychologisch zo
goed verklaarbaar, dat zy,
die buiten het noodgebied le
ven, zich gr mg bevrijd zien
van de loodzware druk
waaronder zij sedert. 1 Fe
bruari gebukt gingen. Span
ning wordt door ontspan
ning gevolgd. De mens
streeft naar evenwicht en-
om dit te bereiken, schuwt
liy geen struisvogelpolitiek:
Het ergste moei voorbij
zijn, we keren gelukkig te
rug naar normaler omstan
digheden, het. grootste leed
is geleden", enzovoorts.
Maar nu dat, Kruiningen
Lentezon kleurt het Zuid-
bevelandse landschap met
zachte pasteltinten, als wij
op een der laatste dagen van
de vorige week over de
rijksweg van Goes naar het
Oosten rijden. De torens van
Kloetinge en Kapalle rijzen
stoer boven de rode daken
en bottende boomgaarden
uit. Alles is precies zoals we
dit land graag zien: blijmoe
dig en fris onder die hoge
transparante Zeeuwse voor
jaarshemel. Door het kanaal
van Zuid-Bevéland varen te
vreden schepen met. wappe
rend wasgoed en een vlag
getje achterop. Onwillekeu
rig denkt men eraan, wellc
een geweldig verschil er is
lussen dit rustige, evenwich
tige beeld en de tragische
waterchaos achter de gebro
ken dijken van Schouwen-
Duiveland, Maar dan ineens,
bij de Zanddijk, het kruis
punt ran de verbindingsweg
Yr rsekeHan s weert, duik t
de rijksweg voorover in het
water. Een onstuimig gol
vende binnenzee strekt zich
uit zover het oog reikt en
middenin die watervlakte
ligt Kruiningen, eens een
bloeiende plaats van bijna
5000 inwoners, nu een mee
lijwekkend oord, nagenoeg
geheel verlaten.
Bij laagwater is het dorp
via de rijksweg bereikbaar,
maar een politieman op de
Zanddijk zorgt ervoor, dat
onbevoegden daartoe geen
gelegenheid krijgen. Enige
uren per dag is Kruiningen
volledig geïsoleerd, namelijk
tussen laag en hoog water,
want. dan is de weg te veel
overstroomd om er overheen
te gaan en het water niet
hoog genoeg om van een
boot- gebruik te maken. Een
lialf uur moeten wy op de
Zanddijk wachten tol het.
motorvletje van de rijks
politie het dorp kan verla
ten om ons op te halen. Het
Is doodstil op de dijk. De
mensen werkzaam aan de
noodwaterleiding die als een
onafzienbare lyn-op-stelten
naar Kruiningen ligt uitge
strekt, hebben de arbeid
moeten staken wegens het
hoogtij.
J^EN ontstellend beeld een reeks Kruiningen mi
ïrschrilckelrjke beelden van ver
in zo'n tjotterend motorbootje naai- en
a-ondom Kruiningen. Men moet dit alles
van heel dichtbij gezien hebben om te be
seffen, dat de klacht der Zeeuwen: „Ze
weten daar in Holland niets", gerecht
vaardigd is. Eerst koerst het bootje in
■wijde bocht naai- het binnensdijks gele
gen deel van Hansweert, dat tot de ge
meente Kruiningen behoort. Doordat de
Hansweertse huizen onder de dijk staan,
beschut tegen de golven-opzwiepende
Westenwind, is het metselwerk vrij goed
gebleven. Het waiter bereikt echter de
plafonds van de benedenkamers. Een ka
tholiek kerkje en een daarnaast staand
parochiehuis, Mariaoord, zijn door de gol
ven al gevaarlijk uitgehold er is geen
dijk, die deze twee gebouwen beschermt.
Een der politiemannen, die Kruiningen
goed kent, wijst op 'n paai- bomen. „Daar
heeft een hele rij huizen gestaan, alle
maal verdwenen. Hier was een grote
boerderij, totaal weg, de mensen ver
dronken". Hoeveel mensen er in de ge
meente Kruiningen om het leven zijn ge
komen? Twee en zestig: en van hen zijn
er twintig nog niet gevonden. Het is zeer
goed mogelijk, dat ze nooit meer gevon
den worden, want er zitten vijf gaten in
de buitendijk, waarvan drie heel grote,
en bij elk tij, dus viermaal ln het etmaal,
stroomt er tachtig millioen kubieke me
ter water door die gaten, naar binnen en
weer naar buiten, alles met zich mee
sleurend wat drijft en los is.
Het zeewaardige bootje danst op de
golven, buiswater vliegt, ons om de oren.
De grote gaten worden ons vertoond.
Eerst een van 150 meter breedte. Daar
achter in de grijze Westerschelde,
waar rokende stoomschepen voorbijva
ren ligt een kraan stil, zonder men
sen. Toch Is er al gewerkt: op de weste
lijke. dijkskop zijn rijsbeslag en stenen
aangebracht.
Wat z\jn dat ginds voor hoge betonnen
dingen in hel water? Onherkenbaar is de
vroegere veerhaven van Kruiningen waai
de logge ponten van en naar Perkpolder
in Zeeuwsoh-Vlaanderen plachten in en
uit te varen. Tussen de twee betonnen
kolommen heeft de ponton vastgezeten;
het hele gevaarte werd in de rampnacht
door het watergeweld losgerukt en nu
ligt het overblijfsel ervan, één reusach
tige bonk ijzer, ergens tegen een dijk bij
de buurtschap Oostelijk. Nóg sterker: de
veerboot „Moerdijk" werd na, de ramp
anderhalve kilometer landinwaarts ge
vonden; het forse schip was over een
groot deel van de Kruiningenpolder heen
gesmeten.
Alles wat voorheen de veerhaven van
Kruiningen gestalte gaf, is finaal weg:
het grote kantoor van de Provinciale
Stoombootdienst, het bekende café Wa
terloo, de sluiswachterswoning. Het is
alles nu één watervlakte, waarin beton
nen herinneringen door golven worden
besprongen. Ook hier heeft men de laat
ste weken heel wat werk verzet, al ziet
een lekenoog er niet veel van. Tegen de
binnenkant van de dijk bij het gemaal
ligt reeds 2850 vierkante meter zlnkstuk.
Het oostelijke gat van de Kruiningse
zeedijk is naar schatting 250 meter
breed. De toestand is daar veel ongun
stiger dan bij de andere gaten, omdat
het dijkshoofd steeds verder afkalft.
Wanneer zullen deze gaten nu met
groot materiaal worden aangepakt
is de vraag die vele Krulningers zich
kribbig stellen. In de gemeenteraad, die
verleden week voor de tweede maal na
de ramp ln de consistorie van de kerk
in Hansweert vergaderde, werd nogal
wat critielt geleverd op het tempo van
het dijkherstel. „Als de gaten niet
gauw dicht gaan", voorspelde een der
raadsleden, ,,dan blijft er voor de be
woners van Kruiningen niets over dan
puinhopen en voor de boeren een
woestijn."
Onze gids In het polltlebootje legt
echter uit, dat er met behoorlijk over-
nog steeds, twee
maal per etmaal
leg wordt gewerkt. „Het gaat er om,
eerst die kapotte binnendijk ginds te
herstellen. Over vier kilometer ls de
Kadijk totaal weg. Is die dijk gemaakt,
dan komt de polder Waarde droog en
dit betekent dat er dan 35 millioen
kubieke meter water minder door de
gaten van de Kruiningse zeedijk in en
uit zal stromen."
Ver achter de vernielde binnendijk
rijst de hoge spitse toren van Waarde
p. Het dorpje is op de politiebe
waking na geheel verlaten. Het
water staat er vrijwel stil en het is er
dus niet bijster gezond. In Kruiningen
daarentegen stroomt het zilte water
woelig; het slaat met kracht tegen de
voorkant van de boot. De politieman
peilt de diepte met een stok: ongeveer
twee-en-een-halve meter moet de grond
onder de waterspiegel liggen. Wild
schommelend naderen wij de bebouwde
kom van Kruiningen en wat wrj nu te
zien krijgen ls zelfs voor wie dagen
lang over het geteisterde Schouwen-
Duiveland heeft gezworven een ont
stellende sensatie. „En nü ls het nog
hebbelijk weer", zegt onze gids, „maar
met wat meer wind botsen er golven
van twee meter tegen de hulzen en dan
zie je gevel na gevel bezwijken, vooral
achtergevels dat ls merkwaardig,
maar wel verklaarbaar omdat het water
zich door de hulzen heen stort en een
uitweg zoekt. Acht en zeventig huizen
zijn al totaal weg en driehonderdvijftig
zó zwaar beschadigd dat afbreken het
enige is dat er nog opzit."
Huize Emmanuel opengereten, een
stukje grauw gordijn fladdert nog uit
een bovenraam. Automobilisten, die
vroeger in Zeeland reisden, herinneren
zich wel het aardige café-restaurant
De Uitkijk aan de Rijksweg: het water
klotst nu tegen de zoldering van de
benedenzaal, een zware eiken kast
steekt uit een deur omhoog, het ge
hele gebouw ls ontwricht. We varen
met ons bootje vlak voorbij het naam
bordje de Burgemeester Elewbaas-
straat In, rakelings onder een Shell-
bord van een tankstation door, langs
verwoeste slaapkamers met weggerukte
balcondeuren en nijdig klapperende
vensters, zielige overblijfselen van wat
eens comfortabele Interieurs, waren, af
hangende ba'lcons nog een paar
golven en ze zullen van de huizen
vallen drijvende trappenhuizen, weg
gerukte gevels, „Avondlicht", tehuisvoor
ouden van dagen: er staan verschrom
pelde plantjes voor de bovenramen. Het
bootje tuft nu langzaam langs beneden
kamers: het centrum van Kruiningen
ligt wat hoger. Dichtbij de kerk met
haar eigenaardige achtkantige toren
worden we genodigd, uit te stappen.
Onze waterlaarzen, die niet hoger dan
tot de knieën reiken, blijken nog juist
voldoende.
De torenklok slaat 1 uur Er is een
man. die er voor zorgt dat de klok
blijft gaan, want „als er geen tijd
meer is, ls er geen toekomst" zeggen
de Krulningers. Een vreemdsoortig
cadaver met rechthoekige gele tanden
drijft de straat over. „Dat is myn huis
orgel". zegt onze politieman, „ik heb
het ding vanochtend maar uit het raam
gesmeten, waardeloos." De markt,
eigenlijk meer een brede straat met
typisch Zeeuws een muziektent ln
het midden, is Ietwat komvormig. In
normale omstandigheden merkt men dat
niet zo, maar nu weet ieder dat men
het langwerpige plelp niet met knie
laarzen kan oversteken wanneer het
geen laag water is. Op een stoep trek
ken wij een paar witte zevenmijls-
laarzen-van-rubber aan, gul ter be
schikking gesteld door Iemand die „wel
even zonder kan", en zo hebben wij
kans naar de overkant te lopen om een
bezoek te brengen aan het bureau van
de rijkspolitie in het huis van de tand
arts. „Komt u maar binnen", zegt de
wachtmeester, „het is nou weer wat
droog, maar soms zitten we in de
kamer met de voeten in de nattigheid."
Twee' hulzen verder is de winkel
beter gezegd „toko" van Waverrjn,
de enige winkel in het overstroomde
Kruiningen. Hier kunnen de 58 mensen,
die hier zo goed en zo kwaad als het
gaat trachten te wonen, alles krijgen
wat zij nodig hebben om in het leven
te blijven: brood en pakjes soep, vlees,
koffie, thee, suiker; en nog rookwaar
en snoepgoed op de koop toe. „Wy doen
WAARDE, dood in dood water
wat we kunnen", zegt Waverijns vrouw,
„dat doen we allemaal."
Het bezoek mag niet' lang duren, want
straks gaat het water weer zakken en
dan is het moeilijk met een bootje varen.
Enige ogenblikken toeven we nog met
een groepje jongemannen van de hout-
ploeg op een stoepje in de zonneschijn,
zy hebben ergens een gramofoon en een
stapeltje platen op de kop kunnen tikken
en nu 'luisteren ze, al schaftend, naar
een hese tenor die ...Tij bent mijn schat
tebout" over het watèr van de markt
doet echoën. „Gaat u mee?" vraagt een
politieman, „we varen terug". Er zijn
wel zes of zeven mensen, die ook naai
de Zanddijk willen: iemand met een fiets
en een boerenvrouw nTet de Zeeuwse kap
en nog een paar Kruiningers die „even
eens wat anders willen zien". Het boe-
renvrouwtje wordt door een politieman
naar de boot gedragen en de heer met
fiets probeert langs het smalle muurtje
van het kerkhek te lopen, omdat er ver
raderlijke kuilen in het trottoir blijken
te zgn. Even later gaat de volle boot
varen, weer door de waterstraten met de
kapotte huizen langs sinister-ratelende
losse jaloezieën, voorbij een drijvende
kapstok en onherkenbare voorwerpen.
De nieuwe villa'tjes langs de Rijksweg,
de prachtige blanke dokterswoning
alles opengescheurd, uiteengerukt, op
het punt van algehele ondergang in het
rumoerig-opspattende water. „Is Krui
ningen liet herstel nog waard?" heeft
iemand gevraagd op die jongste gemeen
teraadsvergadering in Hansweert.
Van de Zancjdijk liften wy met een
dokter, die een speciale doorrij-vergun-
ning voor zyn wagen heeft, over de met
zandzakken versterkte weg door het
drooggevallen deel van Noordelijk Zuid-
Beveland naar Krabbendyke. Bij het
station Kruiningen-Yerseke is een groot
aantal arbeiders bezig met het opwer
pen van een dam over de spoorweg
het water komt nog tot aan het station
en na talloze waakzame politieman
nen in wachthuisjes te zijn gepasseerd
en een blik te hebben geslagen op de
nog diep in het water staande huisjes
van het gehucht Oostdijk, komen we in
het drooggebleven Krabbendijke. Op het
stationsemplacement wordt hard ge
werkt aan het vullen van zandzakken.
En in de wachtkamer kan men weel
een spoorkaartje krijgen rechtstreeks
naar Amsterdam, maar het eerste ge
deelte van de reis (tot Bergen op Zoom)
gaat per treinbus. Wat die verbinding
betreft, ja die wordt zienderogen beter.
Maar laat men zich „bij ons in Holland"
in 's hemelsnaam niet wysmaken, dat
het in Kruiningen al wat beter gaat, ook
al hebben ze daar electrisch licht van
het aggregaat in de muziektent en écht
drinkwater uit de kraan...
Zand bedekt kostbare
landbouwgrond
(Van onze correspondent)
Zierikzee. 18 April
De opeenhoping van vry dikke zand
lagen en de uitschuring van diepe
stroomgeulen ln het gebied om Ouwer-
kerk op Duiveland heeft een toestand
geschapen, die te vergeiykèn is met die
in het gebied oriï het fort Rammekens
op Walcheren na de Tweede Wereld
oorlog. De herstelkosten der gronden
zullen uitgaan boven het viervoudige
van de koopwaarde.
Toepassing van herverkaveling en
sanering zullen daarom de enige mo
gelijkheden zyn de landbouwbevolking
weer een bestaanskans te geven.
In de polder Schouwen, om het be
ruchte gat in de Sohelphoek, doen zich
soortgelijke verzandingsverschijnselen
voor. Bovendien moet er rekening mee
worden gehouden, dat grote hoeveel
heden zand de polder inspoelen by de
dichting der gaten. De in de droge
corridor van Schouwen en Duiveland
genomen grondmonsters vertonen een
sterke zoutconcentratie ln de bodem.
Gips wordt ook nu als enig medicijn
voor de grond aanbevolen.
(Van onze correspondent voor
Zuid-Limburg)
DE belangen van industrie, vreemde
lingenverkeer en natuurschoon, van
landbouw en wetenschap lopen niet
steeds parallel. Allerminst in verband
met de mergelwinning. Mergel is een
der weinige grondstoffen, die ons land
rijk is en deze kalksteen treft men al
leen in Zuid-Limburg aan, in een ge
bied gelegen tussen Maastricht, de
zuidelyke provinciegrens tot Vaals en
vandaar over Kunrade en Valkenburg
tot Meerssen. De lagen van dit nuttige
gesteente kunnen een dikte bereiken
van 60 meter, het dekgebergte is ge-
woonlgk niet meer dan 20 a 30 meter
dik.
Men onderscheidt de mergel in drie
soorten: gulpener krijt, minder ge
schikt voor industriële doeleinden:
Kunrader kalksteen, gewild bouw
materiaal, en Maastrichter krijt, byna
geheel koolzure kalksteen, uitnemende
grondstof voor cement, kunstmest,
kalk, enz. Het voorkomen van dit ge
steente is zeer rijk, zodat voor uitput
ting van de bodem niet behoeft te wor
den gevreesd. Jammer genoeg is het
Maastrichter krijt het best en gemak
kelijkst bereikbaar in de hellingen der
heuvels, waar de deklagen het dunst
zijn en de afvoerwegen te land en te
water het dichtst bij. Dit werd het
noodlot van de St. Pietersberg, w
de E.N.C.I. jaarlijks niet minder dan
(Van onze correspondent)
Londen, 18 April
HEDEN begint Engeland
een nieuwe luchtdienst,
welke wellicht van nog
groter historisch belang zal
zijn dan de introductie van
de Cornet straalvliegtuigen
die een jaar geleden
2 Mei 1952 om precies te
zijn voor het eerst pas-
sagiersvluehten op de mid
den-lange trajecten onder
namen. De nieuwe dienst
wordt onderhouden met de
eerste turbine-sch roef-vl ieg-
tuigen ter wereld: de Vis
counts. Na de pionier te zijn
geweest met de snelste
passagiersluchtdienst ter
wereld, neemt Engeland
thans de leiding met een
variatie van het straal
motortype voor lynvliegtui-
gen die op den duur mis-
sfchien de meest renda
bele dienst mogelgk zullen
kunnen maken.
Zoals men weet, zgn Co-
mets wegens het enorme
brandstofverbruik alleen
economisch te gebruiken op
midden-lange trajecten;
d.w.z. zy zgn het voordeligst
indien zij met hun -grote
snelheid (400 tot 450 mijl
per uur) hoog vliegen over
lange afstanden maar als
gevolg van het snelle leeg
lopen van him. tanks worden
zij gedwongen elke drie of
vier uur te landen om
nieuwe brandstof in te
nemen. De korte afstanden
in Europa zouden dus met
Cornets nooit rendabel ge
vlogen kunnen worden. De
Viscounts hebben een nieuw
systeem van voortbeweging:
vier schroeven, welke ech
ter niet door cylindermoto-
ren worden gedreven, maar
door straalmotoren. De
overbrenging van de energie
van de straalmotor op de
schroef gaat wel gepaard
met een nuttiger rendement
van het brandstofverbruik,
maar vermindert tevens de
snelheid. Toch vliegt de
Viscount met groter kruis
snelheid dan een vliegtuig
met cylindermotoren, en hg
heeft ettelijke voordelen van
een straalvliegtuig: geen
proefdraaien voor het op-
stggen, geen trilling van de
fuselage, minder geraas der
motoren, minder brand
gevaar en veel eenvoudiger
en goedkoper onderhoud.
De B.E.A, (British Euro
pean Airways) hoopt dan
ook over enige tijd zuivere
winst te kunnen maken met
deze innovatie op de lijnen
naar Stockholm, Istanboel,
.Cyprus, enz. De Viscounts
bieden plaats aan 47 passa
giers en vliegen op gemid
delde hoogte van 20.000 voet
met een kruissnelheid van
300 mijl. LondenRome b.v.
duurt een half uur korter
met een Viscount dan met
een cylindermotor-vliegtuig,
dat er vier uur over doet.
Wellicht kan het rendement
van de „turboprop" zo
als het turbine-propeller-
systeem hier kort wordt ge
noemd nog worden ver
hoogd door zgn. „by-pass"
motoren, een variatie waar
over Britse ontwerpers reeds
hun gedachten laten gaan.
Dit „by-pass" principe be
staat kort gezegd uit het
splitsen van de ingezogen
lucht in een deel dat door de
straalmotor wordt gebruikt
voor de schroef, en een deel
dat gebruikt wordt voor
verhoging van de duw-
kracht, m.a.w. een combina
tie van de trekkracht der
schroef en duwkracht van
de straalmotor, zoals bg de
Cornet.
Men kan vermoeden dat
de „turboprop" in Britse
luchtvaartkringen als het
standaard-passagiersvlieg-
kvegen, met de betere Rolls
Royce Avon motoren in-
pla'ats van De Havilland
Ghost motoren, om begin
volgend jaar een dienst op
Zuid-Amerika te openen. De
reeds bestaande Comet-
diensten, die, zoals gezegd,
dezer dagen een eerste jaar
van practische ervaring heb
ben opgeleverd, hebben in
zoverre voldaan, dat de
B.O.A.C. er met gerechte
trots op kan wijzen dat
slechts acht Cornets de
retour-diensten onderhouden
op acht lange lijnen per
week: drie vluchten per
Op de Comet volgt als nieuwe
pionier in de lucht de Viscount
tuig der toekomst wordt ge
zien, want de British Over
seas Airways Corporation
(B.O.A.C.) die de Comets in
dienst heeft, zal voor lange
afstanden toch ook op tur
boprops overgaan. Zg heeft
nl. Bristol Britannia's in be
stelling, die berekend zijn op
„massa"-vervoer van toeris
ten (90 passagiers per vlieg
tuig) c%-er lange afstanden
waarop geen tussenlandin
gen mogelijk zijn, zoals de
Noord-Atlantische Oceaan
en de Pacific (Londen
CanadaTokio). Dit zal
echter nog wel een paar
jaar duren.
Intussen heeft de B.O.A.C.
een tweede serie Cornets ge-
week naar Johannesburg en
terug, twee naar resp. Sin
gapore en Tokio en terug,
en een naar Colombo en
terug. Dit moet inderdaad
een geweldige prestatie he
len, die, afgescheiden van de
moeilijk te beantwoorden
vraag van financieel rende
ment. in elk geval uit een
oogpunt van prestige recht
vaardigt dal Engeland ver
leden jaar met straalvlieg
tuigen de leiding nam in hel
passagiers-luchtvaartver-
keer. Deze nieuwe pioniers
daad om met „turboprops"
te gaan vliegen behoort
zeker niet lager aangesla
gen te worden.
1.3 millioen ton verwerkt. Grote hoe
veelheden worden ook ontgraven voor
de fabricatie van kunstmest, wel
200.000 ton per jaar, voorts bezigt men
60.000 ton voor landbouwdoeleinden.
35.000 ton voor kalkbranden en nog
5000 ton als bouwmateriaal. Samen dus
1.6 millioen ton.
Mergelwinning en mergelverwerking
hebben het mooie Zuidlimburgse land
schap hier en daar ontluisterd; wij
noemden reeds de E.N.C.I., doch ook de
kalkfabrieken in Geul- en Jekerdal tas
ten de idyllische omgeying aan. Hier
mee zijn de economische belangen van
het toerisme, die niet minder aanzien
lijk zijn dan die der nyverheid. in hoog
ste mate gemoeid. Men kan het in ons
land unieke recreatie-oord van Maas-
en Gulpdalen niet verder laten schen
den. Toen het Provinciaal bestuur in
1942 aan Ankersmits Chemische Fa
brieken te Borgharen geen concessie
wilde verlenen om de mooie „Riessen-
berg" onder Gronsveld af te graven,
begreep het meteen, dat de industrie
op andere wgze aan grondstof moest
worden geholpen.
rEN ontstond het plan tot concen
tratie van mergelwinning op een
enkel punt, zo gekozen, dat noch
de belangen van natuurschoon, noch
die van vreemdelingenverkeer of land
bouw in het gedrang konden komen.
Dit bracht d<- drie grootste belangheb
benden: de Staatsmijnen vanwege het
Stikstofbindingsbedrijf te Lutterade.
de Mekog te IJmuiden en de reeds ge
noemde firma Ankersmit samen. Ze
richtten in belangengemeenschap op
de N.V. „Mergeivoorzlening". Deze
heeft nu ingediend een aanvrage tot
onteigening ten algemenen nutte van
een terrein, dat de kern uitmaakt van
het z.g. mergeldal.
Dit mergeldal is ontworpen na lange
voorstudie, waarbij ook de Rijksdienst
Nationale Plan, het E.T.I.L. en een
speciale mergelcommissie betrokken
waren. Ten slotte werden enkele plan
nen samengevoegd en verkoos men een
terrein groot 50 ha 'op het plateau bg
Bemelen, halverwege MaastrichtVal
kenburg. Men treft daar mergellagen
aan ter dikte van 50 meter; het dek
gebergte levert weinig bezwaren op;
de te verwijderen massa's Limburgse
klei, zand en grind zgn later nog te
bezigen voor het egaliseren en weer
voor landbouw geschikt maken van
uitgebate gedeelten.
De kwaliteit van de mergel voldoet
hier aan alle eisen; de grondwater
stand is laag; het te graven dal ligt
gunstig ten opzichte van verkeers
wegen te land en te water. Aangezien
men de grote wegen niet doorsnijden
wil of mag. zal men een tunnel graven
naar het "Geuldal ter hoogte van de
kalkfabriek aldaar. Vandaar zijn de
kunstmestf abri eken van Lutterade en
Borgharen gemakkelgk bereikbaar,
evenals overlaadgelegenheid voor de
„Mekog" te IJmuiden en voor een straks
in het Noorden te ondernemen soda-
fabriek. De reeds genoemde „Enci" be
hoeft in het geval niet betrokken te
worden, want deze heeft, op de andere
oever van de Maas, uitgestrekte terrei
nen en langdurige concessie. Aan ver
kregen rechten van b.v. de twee genoem
de kalkbranderijen wordt niet geraakt.
Voorts blijven in en buiten het te ont
eigenen gebied nog genoeg terreinen
voor andere gegadigden over. mits deze
geen algemene belangen belagen.
Er komen ongetwijfeld agrarische be
langen in het geding. Het te onteigenen
terrein men tracht intussen in der
minne te verwerven beslaat een
oppervlakte van 50 ha. Daarvan denkt
men ha per jaar af te graven, zodat
men dus met die 50 ha ruim 65 jaar
rondkomt. In aanmerking nemende dat
de meeste landbouwbedrijven hier 5 tot
10 ha beslaan en geen boerderijen behoe
ven te worden gesloopt, ziet men in de
centrale mergelwinning geen gevaar
voor de landbouw, vooral niet wanneer
men in aanmerking neemt dat, min of
meer voor landbouw weer geschikt ge
maakt. de ontnomen landerijen zg het
op veel lager peil weer verworven
kunnen worden. Ook dient het mergeldal
straks, grondstof leverende voor kunst-
mestfabricatie, belangen van de land
bouw. Landschappelgk schoon zal men
niet schenden, want het bedrijf werkt
voor elders gelegen fabrieken die daar
noch kunnen noch willen bouwen en het
geheel blijft omgeven van coulissen vor
mende heuvelwanden, meestal rgk be
groeid. Men dient evenwel rekening te
houden met een blijvend verlies van
6 ha oppervlakte voor het 'maken van
taluds.
Het informatiebureau van het Ned.
Roode Kruis heeft de 60e lyst van ge
borgen en geïdentificeerde slachtoffers
van de watersnood uitgegeven.
DREISCHOR
Lena BalHanzen, geb. 2/4/'88,
echtg. van Jan Bal. laatste adres:
Langeweg P 87; Cornelis Moermond.
geb. 24/ll/'13, Langeweg P 87.
NIEUWERKERK
Johannis Bom, geb. 21/8/'16, laatste
adres: Stoofweg 151 en Cornelia Bom
Mol, geb. 4/9/'16; Christina M. Gaan-
Wegwijzers in rampgebieden
worden hersteld
De wegwijzerdienst van de A.N.W.B.
zal Maandag een begin maken met het
herstel van de wegwijzers in Zeeland en
de Noord-Westhoek van Brabant.
Er zullen ln Zeeuws Vlaanderen, Zuid-
Beveland, Walcheren en Noord-West
Brabant circa 200 nieuwe armen aan
beschadigde, wegwijzers moeten worden
aangebracht.
Zodra op Schouwen-Duiveland de
situatie dit zal toelaten, zullen daar
eveneens de nodige voorzieningen wor
den .getroffen.
derseVan der Bijl, geb. 21/5/'17,
Achterstraat 76; Cornelia Koopman
Hoogstrate, geb. 4/5/'74, Prov.str.weg
B 10; Jacoba M. Rentier, geb. 26/6/'49,
Muveweg 209: Marinus de Valk. geb.
26/11/'65. Molenstraat 145; Johannis
van der Wielen, geb. 30/l/'S8. Molen
straat 135a en Lena van der Wielen
Lievense, geb. 29/4/'93; Jacobus Corne
lis van der Wilt," geb. 5/3/'29, Gouda,
Gouden IJssellaan 213.
SEROOSKERKE
Kintje SimonsDykstra, geb. 9/10/
'20, laatste adres: woonwagen no 11463,
Schel phoek; Cornelis Vérboom, geb.
31/8/'04, B 10 en Levina Maatje Ver
boom. geb. 6/2/'41.
IN HET RAMPENFONDS
106,4 MILLIOEN
Tot gistermiddag had het Nationale
Rampenfonds 106.4 millioen gulden
ontvangen. Sinds Donderdag is er dus
weer 400.000 gulden bijgekomen.
UIT DE STAATSCOURANT
Bli K.B. is benoemd tot notaris te Axel.
J. Meijling. cand.-notaris te Goes, in dc plaats
van J Fanoy (overleden).
Bii K.B. is benoemd tot Officier in de Orde
van Oranje-Nassau' H. A. Fruin te 's-Graven-
hage. directeur can de Agrarische handel en
Nijverheid bij het ministerie van Landbouw.
(Ingez. med.-advertentie)