MARINUS CATSHOEK (W 25.426) maakt
rekening op
M
Een schoolschrift vol notities
Eenvoudiger regeling dan bij
de oorlogsschade
Dit hadden
wij vroeger
Een dressoir, een tafel, een schrijfbureau:
een huis vol
doodgewone dingen
Na voorschot snelle
definitieve betaling
Mi
HET VRIJE VOLK ZATERDAG 18 APRIL 1953
TT et spoelde allemaal aan in de „dode hoeken" van de
LI dijken: de stukgeslagen tafels en de keukenstoelen,
de uitgebeten schilderijtjes, de boekenplanken en de
penantkastjes. Bij elke eb, als het water in de binnen
zeeën van de overstroomde ge
bieden zakte, bleef er meer lig
gen, tot het ten slotte een toren
hoge, chaotische stapel wrak
hout was.
Er waren dingen bij van de
rijke boer uit de vruchtbare
polder, er waren dingen bij van de notaris, de dokter en
de burgemeester maar er waren méér dingen bij van
de gewone man, die zonder een cent of een stuk kleren
achter bleef op de hoge dijk en alles weg zag spoelen
waarvoor hij jaren had gewerkt en waarop hij trots was.
Al die doodgewone dingen, die u nauwelijks meer aan
kijkt, omdat het zo doodgewoon is ze in huis te hebben.
Er waren, kortom, de stoelen, de tafels en de bedden
bij van Marinus Catshoek uit Zierikzee, een en veertig
jaar oud, getrouwd en vader van een meisje van twaalf
en een zoontje van vijf. Een gewone man, Marinus Cats
hoek: timmerman bij Zierikzees gemeentewerken, in zijn
vrije tijd secretaris van de afdeling van de Algemene
Bond van Ambtenaren. Sinds 26 November van het vorig
jaar woonde Catshoek in de Hoofdpoortstraat, en hij was
er blij om, want zijn vorige huis in de Pieterseliestraat
ivas veel kleiner. Het duurde maar drie maanden, toen
sloeg de stormvloed de voorgevel weg.
De wind ging liggen en het ivater zakte. Marinus Cats
hoek waadde door het water en over balken en pakken
stro naar zijn huis. Hij zag dat alles weg was en ging
naar de schade-enquêtecommissie.
Nu wacht nummer W. 25.624 op de dingen die gaan
komen. Ergens op een kantoor in de Koepoortstraat in
Middelburg groeit zijn dossier. Tot diep in de nacht
werken er de ambtenaren. Nummer W 25.624 moet zijn
schade betaald hebben zoals alle nummers. Daarom werd
deze reportage geschreven.
"ARINUS WILLEM CATSHOEK
is nummer W.25.624. Het staat op
een klein geel kaartje, dat hij zui-
bewaart in een blauw school
schrift waarin nog maar zeven velletjes zijn
volgeschreven. Dat is een wonderlijk schrift
voor wie het zomaar onder ogen krijgt.
Bureau" staat er op de eerste regel van
de eerste bladzij. En op de volgende regel:
schrijfmachine".
En zo staat er telkens op een pieuwe regel
een nieuw ding. Twaalf vierkante meter
vloerbedekking, drie fietsen, twee bego
nia's, radio, stofzuiger - om eens wat te
noemen. Het lijkt of een schoolkind een
leuk spelletje speelde: één tel opkijken,
dan weer over de tafel buigen en opschrij
ven wat je het eerst zag toen je opkeek.
AAR HET WAS HELEMAAL GEEN SPELLETJE, en Marina
Catshoek-van der Velde zag alleen maar vréémde dingen
als zij opkeek. Die radio, die stofzuiger en die begonia's spoelden
nu twee en een halve maand geleden in tien seconden weg. Af
en toe herinnert zij zich plotseling iets. Dan pakt zij het blauwe
schrift en schrijft, met haar keurig handschrift, een nieuw
ding op een nieuwe regel.
AL DIE DINGEN had zij eens in haar eigen huis in de Hoofd
poortstraat in Zierikzee, en zij probeert ze zich nu te herinne
ren. Want als straks de schade-enquêteur komt wil zij hem
alles precies kunnen vertellen. Daarom heeft haar man het
gele kaartje er vast bijgelegd: zijn registratienummer. Marinus
Willem Catshoek staat er op W.25.624.
aangifte .formulier werd het ingevuld en Catshoek kon
eén voorschot krijgen.
Hij wist eigenlijk niet hoeveel hij moest wagen.
Want hij is Zierikzeeënaar en een nadenkend mens.
Stel dacht hij dat de nooddam, die ze om het
stadje gaan bouwen, het deze winter niet houdt voor
het geval het gat in de Schelphoek nog niet dicht
zou zijn. Dan zou ik de kans lopen, dat al mijn nieuw
gekochte spullen wéér wegspoelen......
En hij zei, dat hij niet wist. hoeveel voorschot hij
moest vragen. Ergens in zijn hoofd had hij een kleine
berekening gemaakt, dat hij voor minstens driedui
zend gulden aan inrichting had verloren, en dat het
minstens zoveel zou gaan kosten, over enkele jaren
een nieuw huis in te gaan richten. Daar wilde hij
genoeg 'voor over houden, zijn voorschot moest niet
al te groot worden.
Wat zou je denken van ƒ400,vroegen de com
missieleden.
Catshoek rekende snel: honderd gulden per per
soon, dat betekent wat nieuwe kleren, dat is hand
geld voor al die kleine, losse uitgaven, die hij door
de ramp moest doen maar die onmogelijk van zijn
57,weekloon af konden. En hij nam het aan.
Dat voorschot houdt geen enkele tip n d_ afwerking vnm-coW.
belofte voor de in de toekomst uit - aiwerkmg der vooi schot
ten die meestal binnen een week
duizenden andere getroffenen zich schade-enquête een groot aantal en-
Êfefe JfïïS K--
Dat bleef er over van
de Hoofdpoortstraat:
een trieste groep wrak
ken van huizeneen
omgewoeld wegdek,
ivaarin het water vrij
der is de schade aan woningtextiel
dan nog niet begrepen. Die immers
wordt apart, en volgens het systeem
der noodzakelijkheid door het Rode
Kruis uitgereikt.
dupeerden komen, om het werk sa-
HPVPTi vwlip7pn wpi'kpink hnHrW w men met hen te doen. Omdat dit
leden weikelijk hadden ge- vakxnensen ajn, die de meeste gedu-
Wanneer men echter met de
cretaris •an de Schade-pnauêfe-cdm- 1 hun in elke gemeente een vei-
ini^sie voor de ürovtacie Zppland op trouwensman toe. van wie mac wor-
heer J. A. PIETERSE uit Goes Ji ma11 berekend.^Voor het gemiddelde ge-
spreekt, voegt hij er nog wat bij. src",a'r ,e n" j-
H«
ET LIJKT allemaal erg inge
wikkeld voor een leek, maar
voor de ambtenaren die er mee
te maken hebben is het een hand
omdraai na de uiterst ingewikkelde
berekeningen van de. oorlqgssc) iade-
regelingen. Tn"*
In dit Zierikzee leeft
Marinus Catshoek, nu
geëvacueerd in een
huis aan de Nieuwe
Haven: de straten zijn
er weggespoeld, men
heeft er inderhaast een
houten vlonder naar
toe moeten timmeren.
sDuuuuTOc gC- - En datgeeft eèn g'óecte
van gezag is onder de gemeente- zin zijn dit bijzonder fraaie lijsten hoop voor de toekomst,
naren. geworden en Catshoek zal er tevre- ..Natuurlijk kunnen wij nog geen
„Ik geloof niet", zegt hij, „dat Bijna twee millioen gulden aan den over zijn, zoals duizenden enkele termijn vaststellen voor het
in Zeeland anderen. beëindigen van de uitkeringen", zegt
uitgekeerd Die de heer Pieterse. En dat is duidelijk:
Een paar voorbeelden. Hij zal in het hangt van factoren af, die elk
zijn nieuwe huiskamer een tafel kind kan begrijpen. Vóór de schade-
nodig hebben, omdat zijn tafel enquête-commissie de huisraad-
wegspoelde en onherstelbaar is. schade van het gezin op kan nemen.
Daarvoor kal hij, met zijn gev.in moef verwoeste huis waar het
van vier personen, een bedra/van
35, krijgen. Stoelen ni de huis- nu weinig mee te maken: zijn huis
kamer krijgt hij voor 30,per staat weer droog, hij weet wat er
stuk vergoed tot een maximum weg is. Zodra hij zijn lange gesprek
van zes, een dressoir staat op het met de enquêteurs heeft gehad, zal
lijstje voor 150,—, een boekenkast zijn lijst naar Den Haag worden
voor ƒ120,—een ledikant voor doorgezonden. En dan zal het slechte
ƒ70,- en het bedstel dat daarbij «*eta
hoort voor f qn_ eerste vlJftlS procent van - zijn
voor ƒ90,—. schadebedrag uitgekeerd.
Men heeft dit systeem moeten sa- Is hij er dan? Nog niet helemaal.
_T jtnuu'utttisb is er dan de textïel-re- dienstellen, om te kunnen werken In de eerste plaats heeft hij op dat
Men vergeet, als men zo spreekt, geüng; qie uitgaat van het Rode en niet vast te lopen in ingewikkelde ogenblik maar de helft van het be
twee belangrijke zaken. In de Kruis, en tenslotte zijn er de grote detailkwesties en men heeft het het drag, waarvoor hij op de lijst staat,
eerste plaats dat de verwerking der uitkeringen van het Rampenfonds. .Jorfetaire systeem" genoemd: het en niemand kan nu nog precies
ramp-schade 1953 veel eenvoudiger systeem, waarbij men afstand doet zeggen, wanneer de rest komt en
kan geschieden dan die der oor- ,van verdergaande eisen. De voorde- hoe groot die rest zal zijn. Dit is
logsschade, ««tot men „le, met Ë5JÏ? T**
Want men mag op grond van
zich onaangenaamheden voor voorschotten is
zullen doen. De^ Zeeuwen zijn een met royale hand
eerlijk volkvoorschotten waren een eerste werk-
kapitaal voor de getroffenen.
Maar veel meer dan aan dat voor-
TTTr ANT PAS NA DE REGISTRA- schot a;:;.k'a 'li' hebben aan de
IV TIE begint het eigenlijke werk rampschadeboekjes, die thans b,, dui-
een werk dat veel meer SdS Slk!i-Het 15 5n
moeilijkheden met zich meebrengt l® inlegvellen, die aan dis-
dan men doorgaans vermoedt, een tnbutie-bonnen doen denken. In de
werk bovendien, dat veel harder nafbije toekomst reeds zullen
wordt aangepakt dan „men" meestal eerste bonnen worden gehono-
weet reeid.
Wat er op deze bonnen gegeven
De grote klacht van de Zeeuwse wordt is nog niet bekend. Het is
bevolking zal gelukkig ongegrond echter waarschijnlijk, dat men er
blijken te zijn: dat het wel weer verschillende (luxe-)voorwerpen te-
net zo lang zal duren als met de §en aanzienlijke korting op kan ko-
uitkering van de oorlogsschade. pegaarnaast j5
MARINA CATSHOEK had de ge
bakjes op tafel gezet. Het woei
hard, maar het was gezellig bin
nen gezelliger misschien nog dan
de gewone Zaterdagavonden. Want zij
was jarig: Zaterdag 31 Januari 1953.
Het leek allemaal een doodgewone
verjaardag. Oma uit Brouwershaven, thuis zaten met oma uit" Brouwer!
water
probeerde hij het, en na een uur
lukte hét over het Bolwerk. Hij klom
ling, toen zij hard achter de brug door een pakhuis, en zag dat de
aan het werk waren: dat het wa- straat vol water stond. Hij waadde
ter hun de terugweg had afgesne- verder en zag het witte topgeveltje
den en dat zij opgesloten zaten. Van zijn huis. Er was een gat in
Toen kreeg Catshoek angst, een Seslagen tot halverwege de hoogte. nu - j tw en twintig formu-
kort ogenblik maar. Om zijn wouw, Toen 15 el' wat m Marinus omge- lleren in zou moet;en vullen""is, waar
om Jannieenom Jaapje ook. die nog gaan. het om de uitwerking van de ramp-
delicate politieke achtergronden te HET ZAL EEN VAN DE EERSTE b°hde„ SLvoSSl"5 mal? K&lSS
maken heeft Tn He tweede niaa+c vragen zijn. die Marinus Catshoek er op eenvoudige, maar degelijke
maken beeft ln de tweede plaats straks de enquêteurs zal stellen: wijze zijn huis opnieuw van kunnen
omdat allen door een en hetzelfde wat krijg ik teru£? dan zullen de inrichten.
element werden getroffen: het enquêteurs hem zeggen. In principe: ook dat zal^Maiinus Catshoek
oorlogsschade wel heel anders.
De opmerking begrijpelijk na de
vroegere ervaringen „dat men
was met de wat je verloren hebt." Maar zo een
dus horen: dat hij met twee dingen
weer niet Het zou rekening heeft te houden. In de eer
rijn, dat iemand -ste plaate met het feit dat hij terug-
voudig is alles
immers kunnen <.iju, uau icuuuiu .- -
zeer dure en zeer luxe meubelen in J&t wat hij verloren heeft, in de
zijn huis had. Het is begrijpelijk, tweede plaats, dat die teruggave
- dat niipc nimmpv naar Hp wprkp. gaat t°t een bepaald maar bij-
heren in zou moeten vullen" is, waar hike waarde kan worden terugge- zonder ho°S maximum. Zo zal.
lp ramr>- sg wanneer een gezin van vier personen
voor het feest van haar dochter ge- haven en die hij niet zou kunnen
iivu ut ««nmnuis mu uic J.chittt'- CTpVPtl
schade gaat, volkomen ongemotiveerd s
komen, had wel eens haar hoofd bereiken voor het water ging vallen,
geschud over de storm, maar Maar het was ^kwart over
niemand was daar eigenlijk zo diep
gegaan.
Het kwam alleen maar wat ver
velend uit, dat het nu juist van
springvloed moest zijn. Dat
TFT 25.624?
het water moest nos anderhalf' uur W '™r '622™ens.SÏl
vloeien. En toen zij daar zo stonden van, ri':. burgemeester straks
te wikken en te wegen wat er moest "Mf1 als
worripn Bpdaan hp/wppk- ppn sipnpn hmskamer aan de Nieuwe Haven zit-
voor de irn,ebt v^n w?nri ^n. Dan zal Marinus Catshoek even
velend;uit, dat het nu juist vandaag "uu'He d=Saj'iSaj™ op zijn gele kaartje moeten kijken
springvloed moest zrjn. Dat toch en water Een watei vol stormde op herm zuUen
betekende, dat Mannus Catshoek halaf1 De hele nao«ffl»»V. s.mm- nummar boven aan de grote
laat op de avond misschien nog ge- gens zewn uur toie stiond hoek vragenlljst Sehl.ijven e„ het verder
haald kon worden om de vtoedplan- op de Moienberg. Het duurde dui- ,ergeten Wan{ verto nebbe„ zij al
ken van de gemeente te zetten. zena uren. lem te maken met méns Cats-
Die middag bij vloed had hij do t ™tu™ JMK op de hoe^ die bijna ftlles verloori met
planken ook al gezet. Als timmerman ÏSJJ r flaJ. zijn vrouw, met Jannie en met
in gemeentelijke dienst was dat, sa- H]ank u f schuur en hamei-de die JaaP^e' Dan wordt het een lang en
meS met negen en vijftig andere '„S/foSe SglT&m dl Pemoonlijk gesprek.
vpr deurposten. Het water steeg en zij zo van: nou, je zit hier nog niet
w nvJr hoosde- Met een dweü, een emmer, eens slecht. Catshoek! Nee, dat
moeden, dat het water_wel_eens over een blik Dat Marinus niet thuis- k0mt omdat mijn oom, van wie het
vf, A^ ^h6 -mf ylpvur komt, dacht rij. Boven het bulderen huis is, in Rotterdam bij zijn doch-
kunnen lopen. Als geboren Zimk- van de orkaan utt gingen de sirenes ter zit. Zodra hij hoorde, dat wij bij
zonaar vond fnj dat degewoonste ioeien, Jannie en Jaapje waren wak- m'n zwager onderdak waren, zei hij:
zaak van de weield, omdat het water ker gew0rden en huilden. Toen bra- gaat maar in mijn huis, jong. Want
nu eenmaal geregeld over de kant ken de vloedplanken, die de Hoofd- 0p je eigen is toch altijd nog het
kwam. Daarom had hij alle kleine poortstraat van de Nieuwe Haven beste... Nou. je boft, d'r zijn d'r
straatjes klaargemaakt, maar na de scheidden en een kolom water van slechter! We hebben het getrof-
mno planken anderhalve meter hoog stortte zich fen... Maar alles hier is van je
naar beneden. oom? Ja (en hij zal dan glim-
v0°r *iet Marina Catshoek stond tot haar lachen, want hij is een rustig, stil
verkeer. Zou het water s avonds dus middel in het water cn worstelde man) ja, van m'n spulletjes heb ik
stijgen, dan waser weer werk aan de met de deur naar de zoldertrap. Zij niet veel meer over...
sleepte haar kinderen naar boven,
en kwam een ogenblik tot rust. Maar En dan begint het werk. Zoals bij
het water bleef stijgen. Het licht tienduizenden begint het: de lange
ging uit, rij had geen lucifers meer. trieste lijst van de verloren zaken,
TV/r KENT de gebeurtenissen. jje kiejne jaapje van vijf huilde, qe gezamenliike noeing van gedu-
iVl Catshoek heeft ze die nacht op jannie, al twaalf, hield zich groot ""„AjES
•7.iin pivpn wiizp mppcrema,akt. maar was hanc nm vadpv om moe- -• -• - - So
en zelfs in hoge mate onrechtvaar-
zullen de enquê- dig.
alles verloren heeft maximaal een
Daarom rijn de standaardlijsten bedrag van 5325,— schadevergoe-
samengesteld, waarop men de kosten ding alléén voor huisraadschade kun-
Want onmiddellijk na de registra- van de verschillende meubelen heeft nen worden uitgekeerd. En daaron-
middagvloed moesten iliV1
voor de vooi-qaamste straten natuur- naar beneden,
lijk worden 'weggenomen voor het
winkel -
en dat kwam slecht uit.
Om half één kwamen ze al om hem der, om het huis, om het onbegre-
te halen: het water werd hoog. In Pene van het water, waaraan zij achtig, en die stiaks de giond^ag
te maken, die reëel is en waar
de keuken schoot hij snel zijn goede
kleren uit en trok zijn werkgoed
aan. Met de veertien mannen van
zijn ploeg liep hij naax de zuidzijde
van de Oude Haven. Hij controleerde
de vloedplanken voor de kleine
straatjes, smeerde hier en daar wat
klei om de kieren te dichten en zette
tot de Provinciale Weg toe de
had gespeeld rond dé stille haven',' moet rijn voor het nieuwe huis, dal
en dat nu door de straat raasde nog gebouwd moet worden...
en aan de zoldertrap rukte.
Marina Catshoek klom met haar -fc
kinderen naar de vliering en zat
S"™ TT ET ALLEREERST wat Catshoek
ZIJ het water zakken, langzaam, I-I van de schade-enquéte-coinnus-
c'° hoorde, was een oproep om
zo langzaam...
de tegenwoordige gang van zaken
aannemen, dat er zeer spoedig een
definitieve afrekening zal worden
gemaakt, terwijl de stand van het
Rampenfonds doet vermoeden, dat
het uit te keren bedrag niet aan
de lage kant zal zijn. Mocht even
wel het bedrag, dat in het Ram
penfonds bijeen is gebracht, on
voldoende blijken voor een alge
hele schadevergoeding, dan is het
nog de vraag, wat de regering in
dit opzicht zal doen.
En dan is er nóg een ding: in het
grote bedrag op rijn schade-formu
lier staan in het geheel geen luxe
zaken, De huisraadvergoeding loopt,
bijvoorbeeld, niet over dingen, die
hij aan de wand had hangen. En
daarom zal hij waarschijnlijk
trachten iets van het uitgekeerde
bedrag voor iets dergelijks over te
houden.
WANNEER Marina Catshoek haar
verjaardag weer in een eigen
huis zal'vieren, weet niemand.
Er zal voor haar een nieuwe woning
gebouwd moeten worden, een woning
die even vertrouwd moet rijn als
haar verwoeste huis aan de Hoofd
poortstraat. In de smalle kamer aan
de Nieuwe Haven kijkt rij af en toe
op. Dan pakt zij het blauwe school
schrift en schrijft met een keurig
handschrift een nieuw ding op een
nieuwe regel.
En ergens in een kantoor in
Zierikzee zal een ambtenaar
zich over wéér een formulier
buigen, zoals hij er zich over
honderden gebogen heeft. Het
heldere carillon van het stad
huis zingt de kwartieren weg
en langzamerhand wordt het
donker. Dan steekt hij het
licht op en werkt verder tot in
de late avond.
Want de ramp kan nooit
worden vergoed maar de
PIC llUUjUC, W CfO CCU U/JlUCIf Ulll
Op, keven uur trachtte Marinas ?wen'''Soofdde^aT ln he' wüte huis met het t°Pg"veltje in de Hoofdpoortstraat te Zierikzee woonde Marinus aTn k.Ül
planken voor de belangrijkste stra- Catshoek van de Mofenbera af terus voor de heren en antwoordde naar n 7, Tr>r 1 taald zijn aan Marinus C
ten. te gaan liKÏÏ minS STLfleTaS vZ'deTcffl Catshoek met zijn vrouw en zijn twee kinderen. De stormvloed van 1 Februari sloeg de hoek> aan dulzenden die
gaan naar huis. Tien minuten vragen over de aard van de schade,
En daar merkten zij het plotse- lopen, normaal. Langs vier wegen die hij geleden had. Op het groene
halve gevel weg, de straat werd onbegaanbaar.
taald zijn aan Marinus Cats-
ge-
troffen werden als hij.
