Hallo ZierikzeeHallo Zierikzee
Wij ontvangen u uitstekend
Het Amateur Radio Noodnet.
Waarom Er was geen enkele
bedrijfsklare installatie
WAT ER GEBEUREN MOET j
dat van 1-10 Febr. in Zeeland werkte
Het bericht
Duiveland
Berichten en telegrammen
flitsen over en weer
Leren wij
de les
Pieter Neeltje houdt een
Dakota aan een touwtje
HET VRIJE VOLK DONDERDAG 16 APRIL 1953
...talloze bewoners verdronken of verdrinkingsdood nabij,
stuur helicoptère, vliegtuigen, rubberboten...
NOODZENDER ZIERIKZEE
Schets van de Middelburgse amateur-tekenaar Wim den Hollander.
ZO IS HET IN ZIJN WERK GEGAAN.
Cor Kunst en Piet Neve repareren in de werkplaats een zendinstallatie,
bestemd voor het geïsoleerde Wissekerke op Noord-Beveland. Op een
ontvangtoestel, dat dag en nacht aanstaat, komen over de 80-meter visserijband OVQÏ* *3CtlOUlVGlX
berichten door. Berichten over de ramp.
Dan plotseling tussen de radiotelegrammen door een algemene oproep, die
een nerveuze stem uitspreekt:
HIER NOODZENDER ZIERIKZEE, noodzender Zierikzee, hier is Zierik
zee antwoordt mij, antwoordt mijik ga nu luisteren.
Piet en Cor hollen de trap op naar zolder, naar de radiohut.
HALLO ZIERIKZEE, hallo Zierikzee. wij ontvangen u uitstekend. Hebt u
bericht? Qver naar luisteren.
Dit is het eerste gesproken contact met Zierikzee, Maandagmorgen na de ramp,
tegen half twaalf.
Zierikzee geeft bericht:
Schouwen-Duiveland staat onder watertalloze bewoners verdronken of
verdrinkingsdood nabij ivij hebben geen eten, drinken, gas en bijna geen
electriciteitstuur helicoptère, rubberboten
Een reportage van G. FORTGENS over:
bendijke, Kruiningen (militairen
zwaaien). Middelburg. Wissekerke...
na een rondje om de kerk landen we
bij Burgh... Donderdag 18.18 uur is
noodzender PAoSX/A in de lucht..."
RAMPDAG 1 Februari:
04.00 uur: Zierikzee telefoneert
voor het laatst met Middelburg:
„vloedplanken begeven het,
water stroomt binnen". (Latere
pogingen van Middelburg om
Zierikzee aan de lijn te krijgen
hebben geen resultaat, de stad
is geïsoleerd, verbinding door
de aether is er niet).
12.00 uur: Provinciaal Bestuur
verzoekt Woensdrecht een vlieg
tuig voor verkenning te doen
opstijgen.
16.00 uur: Terug op zijn basis
meldt verkenningsvliegtuig:
„eilandbewoners bevinden zich
in. nood".
MAANDAG 2 Februari:
03.00 uur: Radiostation PAoWZ
te Middelburg hoort niet te iden
tificeren zender (zal achteraf
blijken Noodzender Zierikzee te
zijn geweest).
11.20 uur: PAoWZ praait de nood
zender Zierikzee. Alarm wordt
doorgegeven, doelmatige hulp
wordt georganiseerd.
radio op mijn vroegere woonplaats
Rhoon. Het Veer is ondergelopen.
SPONTANEÏTEIT en helder inzicht
in de mogelijkheden die amateur
radio als noodcommunicatie V
biedt, blijken ook uit de zendrappor-
fPAnW7ï WLwKUnSt tercle ik naar de PAoAA (de hoofd-
(PAoWZ), beide te Middelburg. zender van de VERON - Vereniging J
Experimenteel Radio Onderzoek Ne- dat alle contactschepen en vaste sta- zeer goed uitkijken commissaris
derland, bij Santpoort), die mee- tions op last van kolonel Van Wa- zal in bescheiden mate water aan-
fdeelde dat het een wonder was. dat ningen in de lucht moesten blijven, voeren (Provinciale Griffie Middel-
Neve schrijft:
„Op 1 Februari,
wwwv..- j uccmc uiii iit:i ecu v.tjnucr was, uao voeren
Nu heb ik er spijt van verhuisd te 7 uur waarschuwde de politie, dat de uit de dujnen weggeblazen Tot. deze contactstations behoorde burc)
7.iin R.hnnn 7.011 ppn mooie hnsisrinst. dijken bij RammekeilS en Ritthem Tin II nnlr R.nriio Mirirtelhnrc TV» .Taooh"
NOOIT werd het gezegde „geen bericht, goed bericht" een
groter leugen.
Kort voordat het Water de stad en het eiland als een gesarde iijü Bhoon'ioJ'cen mooie bSisïciï bij Rammeltens en Ritthem "had" Radio "Middelbuigi De"„Jacöb'
tijger besprong had Zierikzee nog met de Commissaris der zijn met een directe kabel naar Mid- doorgebroken waren. Aangeraden ^uws ik ging over op luisteren verklaarde later nog, dat minister
Koningin in Middelburg getelefon erd: „De Vloedplanl :n gaan delharnis. Pernis loopt onder Hoe weM de benedexwewi« naar Hilversum-radio. Beel persoonlijk aan de schipper ver-
hoo-pven Vipt wntpr lnnnt nvpr dp 'rnrip dp stratpn in" Dat zou bakker Koster het maken? Het mimen (Neve woont buiten de be- zocht had het contactnet m stand te
het begeven, net watei loopt over te .taae ae Stiaten in Dat is duideIijki dat er oo meer plaatsen schermende wallen van Middelburg De stroom van berichten gaf een houden. Hieruit blijkt dus dat de
hoogste autoriteiten het belang van
is duidelijk, dat er oo meer plaatsen schermende wallen van Middelburg
was Zondag in de vroege morgen omstreeks vier uur. Daarna nood heerst dan Hilversum kan op- Red Uit eigen ervaring van Oc-
geen verbinding meer. Geen bericht, kwaad bericht.
De Commissaris vroeg Zondagmor- Het was meer dan af! Het psycholo
gen aan Woensdrecht voor verken- gisch moment is gekomen dat het
ning een vliegtuig naar Schouwen amateurnoodnet wordt opgeheven. De
Duiveland te sturen. Bij ommekeer officiële diensten kunnen nu de com-
!finuidatfes0IStevenS ™p Tholen 1 zich nemen en
geïsoleerd. Ellemeet op Schouwen onderhouder.
Duiveland overspoeld, mensen zwaai-
"tfivL.;s ver. c> üakm vso Irti: 'r
gestörte huizen". TT'
Een lid van. Gedeputeerde Staten r~|
trachtte van Veere uit Zierikzee te -V o
bereiken. Storm en stroming belet- tor van het station PAoSX/A, dat bij de burgemeester van Burgh dringend
ten het binnenvaren van de haven. Burgh op de kop van Schouwen is verzocht wordt antwoord te geven op
Geen bericht uit Zierikzee, goed gedropt) bevond zich Zaterdag- een regeringstelegram... hoe kan de
I.UIV.OUIII nciix WW 7 V,T j UUUWrc flULVi iLtlltil 'V L iA.JC.iib -au
geven... ik meld mij bij de marine tober 1944 wist ik wat het betekende schrikbeeld van de enorme ramp die bet noodnet onderstreepten. Wij ga-
als radioman... thuis staat de peil- drie meter hoog het zeewater in de ons jand getroffen had. Hele gebie- ven met liefde gevolg aan het bevel,
ontvanger nog steeds aan... Scheve- huiskamer te hebben. Om 9 uur was warpn onmmnnirntip ver want het was voor een goede zaak."
ningen Radio roept de „Hendrik beneden schoonschip gemaakt. Te- den waren van communicatie er-
Jan" aan en vraagt of mijnheer midden van een chaos van naar bo- stoken. De gedachte kwam bij mij
Kloosterman aan boord is Ik beniid vengebracht meubilair maakte ik
mijnheer Kloosterman, die kan ten over de 80-meterbend contact met °P dat zendamateurs mogelijk hulp QEN HET N0ODNET Zeeland
minste iets doen... PAoSS in Terneuzen, en met PAoLY konden bieden. Ik bood het provm- I eenmaal tot stand was gebracht,
Donderdag: gelukkig, ik moet KSS?*E£T; JffJS ciaal diensten aan""
met een zender naar Burgh in op- gevens belde ik op eigen initiatief morse. over en weer.
dracht van de Dienst Bijzondere *an,d?. ftf" iTin Enkele" van de honderden berichten
faoda (een amateurzender in Den nnn PAr>W7.-ATiririplhiiri? luiden al-
Radio. Kog even langs huis. Mijn Haag) gaf Ik ze ook door aan de een- j. PJeterse, chef-vrijwilliger van PAoWMMa<ilt>urs!
vrouw vraagt: „Zou je niet eerst trale Rijkswaters \t. „Radiostation Middelburg", dat in
schoon 'ondergoed aantrekken?"... 's Middags zoel - n Haag radio- het gebouw van de Provinciale Grif- 2 Fcbruari/20.00 uur: veearts vraagt
neen tüd wii vertrekken met de telef?nisch c?nta'v nn^ en ver" fie was ingericht, is de schakel ge- materiaal voor slachting en keuring
geen tija... wijvertrekken met ae zocnt rapp0rten deor te geven over we€st tussen het Amateur Radio is alles verloren kleding en
de algemene^toe-^tr :n Zeeland. Ik Noodnet (80-meter band) en het bijvoeding voor noodlijdende bevol-
Ook ïn het April-nummer
„Radio-Bulletin" wordt onder
Utrecht, Via-
n.rv
IET INITIATIEF van de amateor-
ienders was spontaan. Een oud-
radiofan (de latere eerste opera-
draagbare zender.
naji. Den n
Woensdrecht...
Over de ontvanger van het vlieg
veld geeft 'radio-HilVersum door dat
.-r,-- r,-■-(.uaocii üci, oiuaicui xvauiu
de algemene toepte :p Zeeland. Ik Noodnet (80-meter band) en het
Vs CPntactnet van schepen (137-meter
om dubbexe benqj^evifig te voorko- band) dat de Urker vissers hadden
KUNST schrijft:
„Nadat ik Zondagmorgen gehoord dat hetgeen wij vrijwillig
king (Rode Kruis Wissekerke via
amateurzendpr PAoPN/A)
georganiseerd. Over de zenderPAoWZ-Middelbuxg
ging ook het eerste belangrijke be-
PIETERSE schrijft in zijn rap- richt naar Zierikzee. in antwoord op
port: het alles alarmerende telegram van
„De situatie ontwikkelde zich zo. Maandagmorgen:
2 Februari/12.50 i
van Valken-
ais niets bekend over Schouwen avond voor de ramp thuis. Hij had burgemeester antwoorden als zijn had dat. er dijkdoorbraken" waren goedkeuring van "de officiële instan- nn mpt rllK.
Duiveland dat enig houvast gaf. De een peilontvanger, die hij voedde met zender nog op Woensdrecht staat?... overtuigde ik mij eerst, dat mijn ties begonnen, op bevel van de J5"361 "'f.®"f1" °p„
nacht van Zondag op Maandag viel. een 4o volts batterij uit het gehoor- het gaat gebeuren, de zender wordt 40-meter zepp-antenne, die aan een militaire autoriteiten voortgezet moest
apparaat van een dove huisgenoot, in een helicoptère geladen. Ik ga op kerktoren bevestigd is, de storm had worden. Het contactvaartuig „Jacob"
Op de amateurband hoorde hij Brit- de plaats van de navigator zitten, overleefd. Op de tachtig meter luis- bij Zierikzee riep op 4 Februari om,
se collega's die berichten uitwissel- Een onbekende soldaat stopt mij c...
„IN DEZE NACHT", zo schrijft den over schepen in nood. roggebrood onder de arm, en een
De Amsterdamse amateur heeft pakje margarine in de buitenzak van
zijn ervaringen alle opgetekend in de leren jekker,
een dagboek. Hij schrijft: „Op Schouwen is honger", zegt
„Mijn aandacht richt zich door de hij... wij gaan omhoog, net of we
alarmerende ANP-berichten over de aan een elastiekje hangen... Krab-
berboten - piloot zal zo dicht
gelijk bij de stad op meest gunstige
punt afgooien laat de bevolking
Cor Kunst in zijn rapport van Zen-
derpost PAoWZ - Middelburg, Lan-
gedelft 66 betreffende Amateur
Radio Noodnet Watersnood 1953,
„hoorde ik een zwak telefonie-sta-
tion, dat niet te identificeren was, en
dat zoals later zou blijken t ver
moedelijk de Noodzender Zierlk. is
geweest.
Via mijn zender sprak ik met
PAoPN (mijn radiovriend-zendama
teur Piet Neve. Segeersweg 52 te
Middelburg) af de volgende ochtend
bi j mij in de werkplaats van de elec-
triciteitszaak zijn draagbare zender
te repareren, om klaar te zijn als er
elders een zendinstallatie nodig
mocht blijken. Hij was Maandag
morgen om half negen bij mij. Een
omroepontvanger met een visserij
band zorgde dat wij de 80-meter golf
onafgebroken konden beluisteren.
Tijdens het repareren kwam dr
Van der Slikke. hoofdcommandant
van het Rode Kruis, ons verzoeken
ons gereed te houden voor vertrek
naar Schouwen Duiveland. Opzich
ter Maldegem van de Ruilverkave
ling deed eenzelfde verzoek voor
Noord Beveland.
Om 11.20 uur draaide ik over de
80-meter band en hoorden we een
oproep van Noodzender Zierikzee.
Met spoed schakelde ik mijr zen
der, die twee verdiepingen hoger
staat, in, en maakte een prima con
tact met de noodzender, waardoor
de autoriteiten voor het eerst op de
hoogte konden worden gebracht van
de nood op Schouwen Duiveland."
Het was niet meer nodig dat
PAoWZ naar Schouwen Duiveland
ging. Neve reisde met zijn installa
tie PAoPN dezelfde dag nog via
Veere en Kamperland naar Wisse
kerke. waar hij tot Donderdag 12
Februari alle contacten onderhield.
Kunst bleef in Middelburg, waar
hij tot Dinsdag 10 Februari berich
ten uitzond en ontving voor het Pro
vinciaal Bestuur. Rijks- en Provinci
ale Waterstaat, Herverkaveling, Cul
tuur Technische Dienst, Stichting
Zeeland, Rode Kruis en militaire
instanties.
In de loop van Maandag 2 Fe
bruari en de volgende dagen hebben
zendamateurs over heel Zeeland en
zijn randgebieden een radio-telefo
nisch spinneweb geweven, dat ieder
bericht ving.
Het Amateur Radio Noodnet
werkte samen met schepen, die in
de Zeeuwce wateren waren gesta-
tionneerd. met de scheepszender die
in het gebouw van de Provinciale
Griffie te Middelburg was opgesteld,
de militairen in Roosendaal, de bij
Burgh./Haamstede gedropte hulpzen
der van Radio Holland en met het
centrale station in Den Haag, dat
de berichtgeving leidde en coördi
neerde.
Toen op Dinsdag 10 Februari het
noodnet is opgeheven bedankte
coordinator Van Schendel in Den
Haag alle zendamateurs persoonlijk
door de lucht, en zei: „Jullie mogen
nu met de borst vooruit g an Dnen.
ok ïn het April-nummer van
„Radio-Bulletin" wordt onder
de titel „Leren wij de les?"
geschreven over het aandeel dat
radio-amateurs kunnen hebben bij
het reddingicerk in tijden van nood.
„Het is te hopen aldus Radio
Bulletin dat 'de prestaties van de
radio-amateurs tijdens de ramp nu
eindelijk de ogen hebben geopend
van die autoriteiten, die hebben te
beslissen over het „al of niet mee
doen". Het is ons namelijk bekend,
dat de VERON, de Nederlandse
sectie van de International Ama
teur Radio Union sinds geruime
tijd pogingen doet om toestemming
te krijgen voor de oprichting van
een amateur-noodverbindingsdienst.
Waar het in de eerste plaats op aan
komt is. dat de amateurs in de ge
legenheid worden gesteld zich te
bekwamen in het doorzenden van
telegrammenen berichten volgens
één standaardprocedure... Moge
onze regering niet langer wachten
met het wegnemen van de beletse
len, die een gezonde ontwikkeling
van een amateur-radio-noodver-
keersdienst in de weg staan.
WAAROM kon de hulpverleningsactie voor Schouwen-Duive-
land eerst anderhalve dag nadat het water donderden van
het leven had beroofd op gang komen?
OMDAT de autoriteiten eerst 32 uur na de ramp een indruk
kregen van het onmenselijke leed dat Schouwen-Duiveland had
te doorstaan.
WAAROM eerst 32 uur na de ramp?
OMDAT er op heel Schouwen-Duiveland aanvankelijk geen
enkele, maar dan ook geen enkele bedrijfsklare installatie aan
wezig was om het S.C.S. uit te zenden.
Toen Zondagavond na de ramp
Zierikzee ging beseffen dat de
buitenwereld onkundig was ge
bleven van de grote ellende die er op
het eiland heerste, en dat er nog geen
hulp georganiseerd was. begon de
heer Hossfeld, monteur bij een ZieriK-
zeese radio-dealer, uit gebrekkige on
derdelen een zendinstallatie te con
strueren. 's Nachts reeds trachtte hij
contact te maken met Nederlandse
radiostations. De amateurzender
PAoWZ in Middelburg hoorde zijn
zwakke signaal, maar kon het station
niet identificeren. Van de P.TT. te
Zierikzee kreeg Hossfeld Maandag
morgen een origineel 807-zendbuisJe.
dat onmiddellijk zijn goede diensten
bewees.
PAoWZ ving de noodkreet op. en
kon het alarm doorgeven. Toen was
het reeds 32 uur geleden dat bet wa
ter Schouwen Duiveland overspoelde.
Kort daarop kon PAoWZ aan Nood
zender Zierikzee melden dat er hulp
gestuurd zou worden.
Het „geval Schouwen Duiveland"
heeft de waarde van de radio-tele
fonische apparatuur als middel om
alarm te slaan in het algemeen weer
eens onderstreept
Onmisbaar
Maar in het bijzonder is het vol
gende bewezen:
Bij een eventueel te organiseren
officieel waarschuwingssysteem zijn
radio-amateurs een onmisbare scha
kel, zo niet het hoofdbestanddeel.
Amerika heeft dit reeds jaren en
jaren geleden ingezien.
In de zendmachtiging van een Ame
rikaanse radio-amateur is een clau
sule opgenomen, waarmee hij zich
verplicht zijn persoon en zendappara
tuur in geval van calamiteit ter vol
ledige beschikking van de regering fe
stellen.
De Amerikaanse overheid heeft van
dit recht gebruik gemaakt, toen het
iand in 1942 (na de aanval op Pearl
Harbour) de Asmogendheden de oor
log verklaarde. Radio-amateurs wer
den gemobiliseerd, en zelfs met hun
installatie overzee getransporteèrd om
Grote waarde
Bij overstromingsrampen, sneeuw
stormen en aardbevingen hebben ze
ook reeds meer dan eens htm onschat
bare diensten bewezen, als al het tele
fonische verkeer verbroken was.
Een voorbeeld:
„Een sneeuwstorm in Georgië in
December 1935 verbrak alle telefo
nische en telegrafische communi
catie. Een radio-amateur installeer
de in het raadhuis van een der ge-
isoleerde dorpen een zend- en ont
vangstation. en onderhield geduren
de drie dagen het contact met de
buitenwereld voor vijfduizend inge
sloten burgers" (uit: The Story of
Amateur Radio; „Two hundred me
ters and down").
Ook Nederland dient de radio
amateurs officieel in een alarm
systeem in te schakelen. Hun appara
tuur en ervaring zijn van grote
waarde.
De bereidheid, waarmee de ama
teurs in de eerste dagen na de ramp
tot aan de opheffing van het Amateur
Noodnet Zeeland hun hobby aanwend
den om hemeltergende nood te helpen
lenigen (velen hunner werkten drie et
malen vrijwel onafgebroken aaneen!),
geeft de garantie, dat zij zich voor de
volle honderd procent willen inzetten
voor de organisatie van een landelijk
waarschuwingsnet, waarin vóór alles
de van nature geïsoleerde eilanden
dienen te worden betrokken.
„Keen droppingsveld niet vinden.
Kun je me loodsen?"
„Vlieg maar een eind weg. Ik
hoor je wél, maar zien doe ik je
niet goed zo, nu heb ik je in
de gaten.
Het dorpje dat je nu nadert ts
Wissekerke. Houd de richting
maar aan. Eenzelfde bocht draaien
maar iets minder naar het oosten
anders kom je bij mij op schoot
te zitten 20 is-ie O.K., iets
zakken, de hei-oranje driehoek pal
vooruit geeft het droppingsveld
aan. Laat ze maar vallen
Dit is een fragment uit een radio-
telefonisch gesprek tussen de
K.L.M.-Dakota PH—PBU en de
amateurzender PAoPN/A. die kort
na de ramp uit Middelburg naar
Wissekerke op Noord-Beveland was
overgebracht om de verbroken tele
foonverbindingen te vervangen.
De Dakota's, die op Noord-Beve
land zandzakken moesten droppen,
hadden op hun basis opdracht ge
kregen in geval van moeilijkheden
te trachten contact te maken met
PAoPN/A op de grond.
Donderdag 5 Februari naderde de
PH-PBU. in de schemer. De piloot
kon het droppingsveld niet vinden
en riep de radio-amateur aan:
„P.NPieter Neeltje, hier is
de PBU, de Pieter Bernhard
Op deze kaart van Zeeland zijn
de radioposteti aangegeven, die
van 1 tot 10 Februari 1953 te
zamen het Amateurradio Nood
net Zeeland en het schepen-con-
tactnet onderhielden.
De stations tussen haakjes héb
ben alleen op de rampzondag be
richten doorgegeven.
De toevoeging /A betekent, dat
de zendpost niet op zijn oorspron
kelijke plaats opereerde, maar tij
delijk was verplaatst om in een
leemte te voorzien.
Utrecht. Loods me boven het drop- c
pingsveld"
Amateur-zender Pieter Neeltje
hield de Dakota radio-telefonisch aan
een touwtje, gaf hem van seconde
tot seconde, terwijl de operator Neve
door het raam van zijn radiohut het
vliegtuig volgde, aanwijzingen, die
stipt werden opgevolgd. De zandzak-
ken ploften midden op het drop-
pingsveld. De PBU vloog veertig
rondjes voordat hy zijn lading kwijt
was. Geen zandzak ging verloren.
De ervaringen, die radio-amateurs tijdens de rampdagen hebber, opgedaan, leiden tot
de volgende conclusies: J
1. Gebleken is, dat radio-amateurs met een goed onderhouden apparatuur vrijwel on-
middellijk de hiaten in communicatie kunnen aanvullen, als een of andere calamiteit
de officiële verbindingen „over de lijn" heeft verbroken.
2. Het is wenselijk, dat de overheid zodanige richtlijnen geeft, dat radio-amateurs bij het l
optreden van calamiteiten hun plicht tot helpen omschreven vinden, en tevens de l
wijze waarop zij dienen te werken. Zonodig kan overgegaan worden tot het instellen
van een waarschuwingssysteem, zoals Amerika en andere landen dat reeds kennen. I
3. Bij een eventueel organiseren in Nederland van een officieel waarschuwingsnet dient
hiervoor de Bijzondere Rijksradiodienst als centraal orgaan te worden ingeschakeld, 0
daar deze dienst, die ook over het Amateur Radio Noodnet Zeeland de coördinerende
leiding had, een goed en snel functionneren kan waarborgen. J
4. Het verdient aanbeveling radio-amateurisme te stimuleren (zo nodig met subsidie)', J
vooral op die plaatsen (eilanden), die uiterst kwetsbare communicatie-middelen
hebben.