NOORDGOUWE'S DAPPEREfiioreiSt DRIEMANSCHAP Ds. Barendrecht populairste burgemeester van Zeeland Operatie Levensstrijd9 hoo pvol voor Zierikzee Nederlander 'zoekt in Ierland naar moeras-erts Merkwaardig boek over vogels „ALLE OPBOUW IS WELKOM, ALLE STRIJD EVENEENS" op de dijk bij Noordgomve Program van Waterstaat voor, Schouiven en Duiveland Brazzaville was beledigd Spiegel der natuur .,2 keovK."-^' ZATERDAG 4 APRIL 1953 TROUW (Van onze speciale verslaggever) „We zien elkaar vanmiddag wel op de dijk. Johannes Vis, een vijftiger met een mager, scherp gezicht, waarin grijze baardstoppels staan, is de oudste van het drietal. Hij heeft gezegd, dat hij op stapt, maar hij blijft toch nog even zitten in de studeerkamer van ds. Baren drecht. Vis is een dijkgraaf van Noordgouwe; hij heeft z'n grijze geruite pet op z'n rechterknie en lijkt in z'n oude kleren niets op de grote boer, die op een der meest historische boerderijen van Schouwen en Duiveland woont. Johannes Vis is zeldèn op „Huize Potter", hij is op de dijk, vagk bij het Kwak- kersweeltje, het zwakke punt, waar lawines van zandzakken liggen opgestapeld. „We moeten de gapingen1 blijven afdekken en zakken blijven vlijen," merkt hij op. Dan blijven'zijn pientere ogen op ons rusten en hij herhaalt, v at hij des mor gens in de luwte van de dijk, toen wij naast elkaar tussen hopen aangespoeld hout zaten hout dat over de dijk was geslagen en een warrig =pati oon aan de bin nenkant vormde: „In eerste instantie hebben de mannen van .Noordgouwe de dijk gehouden. Als we zelf niet gevochten hadden, dan stond het water nu aan onze dak goten. We hebben zélf de Schouwense dijk omhooggebracht en dat was geen kinderspel." De wijze waarop dijkgraaf Vis dit opmerkt, terwijl hij langzaam z'n pet opzet en de kamer uitgaat, is indrukwekkend door de eenvoud van deze Zeeuw. Naar Associated Press meldt is de Nederlandse mijnbouwdeskundige, T. Schuringa uit Ter Apel er van over tuigd. dat de Ierse moerassen wel iets nuttigers kunnen voortbrengen dan turf. Hij zoekt naar moeraserts. een mine raal, dat wordt gebruikt om kolengas te zuiveren. Ierland moet dit thans uit Nederland invoeren. Ir. Sdhuringa is begonnen met bo demonderzoek in de omgeving van de beroemde Ierse meren van Killarney in de provincie Kerry. N Oude urn iverd hk voor tweede keer ontdekt Wanneer men een aarden pot vindt, die drie duizend jaar oud is, dan is dat natuurlijk wel iets bijzonders, maar het komt voor. Uitzonderlijk is echter, wanneer men zo'n pot vindt in de op slagplaats van een museum, waar hij een jaar of twintig heeft gelegen zon der dat iemand er iets van heeft ge weten. Dat is gebeurd in het museum van East London, in Zuid-Afrika. De pot, 45 centimeter ihooig en 60 centimeter lang, is waarschijnlijk een Phoenicische urn, zoals gebruikt werden bij begra fenissen. Niemand weet hoe de pot daar is terechtgekomen. Wel trof men bijbehorende documenten aan, waaruit blijkt, dat de urn in 1897 door een ver tegenwoordiger van het Brits Museum te Londen werd aangekocht op Malta. HONGAREN MOETEN MAANDAG WERKEN Uit Boedapest wordt gemeld, dat de arbeiders van verschillende fabrieken de (communistische) regering hebben verzocht om Paasmaandag tot werk dag te verklaren. Tot dusver was de tweede Paasdag in Hongarije een tra ditionele feestdag..Natuurlijk heeft de regering dat verzoek genadiglijk inge willigd. Zo maakt men ook hier geleidelijk een einde aan de traditionele Christe lijke feestdagen en daarvoor komen dan in de plaats de hoogtijdagen van de proletarische revolutie. In een zeer interessant boek „Vo gels als huisgenoten", (Uitg. Elsevier, A'dam. Brussel) vertelt Len Howard van haar jarenlange omgang met vo gels. Deze omgang is meer geworden dan nauwkeurige observatie alleen. Met een geduld en volharding, waar voor wij diep respect hebben, heeft zij de geheimen van het vogelleven willen doorgronden. Zdj wist het ver trouwen van haar veeleisende geve derde vrienden te winnen door de factor vrees bij hen uit te schakelen en verhaalt ons nu wonderlijke din gen van hun liefdeleven, hun emoties, hun intelligentie, ja zelfs van hun verstandelijke vermogens. In dit laat ste schuilt een gevaar. HoeveUn van ons begaan niet de fout het huisdier, waarmee zij jaren omgang hebben, bepaalde menselijke eigenschappen toe te kennen, die zij in werkelijkheid niet bezitten? Onze liefde voor het dier doet ons verstand vaak geweld aan. Moeten wij hetzelfde van Len Ho ward zeggen? Wat zij ons vertelt is zo interessant, dat hst inderdaad soms bij het ongeloofwaardige af is en me nig bioloog of dierenpsycholoog zal bij het lezen van haar ervaringen het hoofd schudden. Len Howard geeft ons echter een groot aantal feiten, die waard zijn door anderen bestudeerd te worden Het is een origineel, fris en met veel liefde geschreven boekje gewordtn van prachtige foto's voorzien. Het zal elke natuurliefhebber uren van groot genot bieden. K. Hij is het p—fotype van de dijkgraaf, de stoere bedachtzame Nederlander, die van top tot de hoeder der waterkeringen is. Vis vertelde ons, dat hij z'n boerderij, z'i -d in de steek heeft gelaten om bijna dag en nacht op de dijk te zijn. Èn het is nu niet meer begin Februari, het is April en men denkt eerder aan opbouw en herstel dan aan de strijd om een tot.yoor kort onbeduidende binnendijk, dwars door het polderland. Ze zien elkaar weer op de dijk. Vandaag, morgen, overmorgen, de volgende week.... Zolang de Noordzee niet aflaat, staat Noordgouwe, waar dominee Barendrecht nu drie jaar Neder lands Hervormd predikant is, schouder aan schouder. Ds. J. M. Barendrecht, geboren op de droge Stichtségronden,is thans bijna Zeeuwser dan de Zeeuwen Titulatuur Een evacué uit Utrecht, een Noordgouwer, die in de schaduw van de Dom vertoeft, verzocht schriftelijk terug te keren. Hij schreef op z'n enveloppe: „WelEd. Gestrenge WelEerwaarde Heer, burgemeester-dominee Barendrecht." „Tot vanmiddag op de dijk," heeft de predikant-magistraat tegen de dijk graaf gezegd. Hij mag vijf minuten uit blazen na zijn geren en gedraaf om water voor zijn dorpelingen, om onderdak voor de vierhonderd mili tairen, die een paar uur geleden met de blauwe plunje-zak op de schouder en de schop ir de .hard y.oor het klein?, ziekenhuisje stonden aangetreden. Én hij moet nog met de noodgfiffie in Zie rikzee telefoneren, naar het weerbe richt luisteren en de stapel post op de negentiende-eeuwse secretarie, waar hij uit het raam van zijn studeerkamer precies opkijkt, moet maar weer blij ven liggen. Twee maanden is deze jonge veer tiger, die behalve predikant bijna ook medicus was geworden en in Gronin gen zijn eerste gemeente heeft gehad, burgemeester. De omstandigheden leid den er toe, dat Noordgouwe onmiddel lijk na de ramp een waarnemend bur gemeester moest hebben. Dominee Barendrecht, die reeds van het eerste uur van de catastrophe deed wat z'n hand vond om te doen, ging met schoolmeester Roskam naar Zierikzee. Hij keerde zeker niet op eigen ver zoek als waarnemend hoofd van de gemeente terug en werd op slag de populairste burgemeester van Zeeland. Een aristocratisch type, deze door tastende predikant, die na zijn dienst tijd als legerpredikant in Indonesië de rust van het Zeeuwse platteland deel achtig werd. Een geboren leider, maar een die zelf aanpakt en vlot met men sen weet om te gaan. Zes dagen is de burgemeester maar zelden ter secre tarie of in de pastorie te vinden, de zevende dag staat hij op de kansel en dan zitten de mannen van de dijk in de banken. Nee, tijd om een preek voor te bereiden heeft dominee Baren drecht in al die weken niet gehad. Hij spreekt een kort woord tot de mannen met wie hij zich in harde uren zozeer verbonden weet. „Het zijn prachtige diensten ge weest," zei een der Noordgouwers ons, een man, die evenals de anderen, naamloos wil blijven, omdat Noord gouwe een gemeenschap is geworden, waarover de leider niet zonder ontzag en eerlijke bewondering spreekt. „Dit eiland móét behouden blijven, het mag niet ondergaan." Een burgemeester, een dominee, die zó spreekt moet wel het hart van de Zeeuwen hebben gestolen- „Ik heb ontdekt hoe vele mensen elkaar in de nood hebben gevonden, hoe velen hun werk, hun zaak, hun belangen domweg in de steek hebben gelaten, het was gróóts en dat is het nog." Ruim 850 gemeenteleden heeft ds. Barendrecht als hij als eerste burger van Noordgouwe spreekt, 650 heeft hij er als het gaat om de gemeente van Christus. Natuurlijk waren er onder de kleine groep, die niet. was geëvacueerd, doch die langzaam groeide, naarmate er mannen (liefst geen vrouwen en kin deren) terugkeerden, onverschilligen, die niet ter kerke plachten te gaan. In de weken dat zij één waren geworden in de strijd, kwamen allen naar dë èredienst. Een der onverschilligen .maakte voor de dienst de kachel aan.... „Noordgouwe leeft nog op wéllen en regenputten, we krijgen het water door een zeer kwetsbare pijpleiding uit de duinstreek (Renesse), die via Brouwershaven loopt. En er rijden voorts tankwagens aan uit Zierikzee. Een probleem is de terugkeer van de dorpelingen; tal van kleine boeren heb ben land in het overstroomde water schap Schouwen, die mensen zullen zich met een paar koeien nieuwe in komsten moeten verschaffen. Een ander vraagstuk, dat nog weliswaar in de toekomst ligt maar belangrijk wordt, is de terugkeer van de bewoners uit het nu overstroomde deel van het eiland. De droge delen van Schouwen en Duiveland zullen dan vermoedelijk als springplank voor diegenen moeten fungeren. Dan de schoolkinderen, ambachtsschool en middelbare school zijn in Zierikzee. Zolang de Schou wense dijk een groot zorgenkind blijft kunnen we de mensen niet adviseren met hun schoolgaande kinderen terug te keren." Of de burgemeester-dominee Eerste Paasdag in de dienst zal vóórgaan? Dat staat nog niet .vast. Bij de mili taire hulptroepen bevindt zich de veld prediker, ds- Rietveld, en indien deze de Paasdienst wil leiden, dan betekent dit voor ds. Barendrecht na lange tijd een iets minder inspannende Zondag. Rijkswaterstaat, de dienst der Zui derzeewerken,, de Griffie in Zierikzee, de adoptie van Leeuwarden en Am sterdam, de telefoontjes en de tien tallen mensen, die „beslist de burge meester moeten spreken", de verblijfs vergunningen en de recreatie voor allen, die door het verraderlijke water i>n spanning worden gehouden. De burgemeester komt tijd te kort. Recreatie Die recreatie is onvoldoende, want men heeft niets te bieden. De drie van Noordgouwe zouden zo graag wat films willen draaien voor de mannen, niet te lang, want voor tienen zijn de meeste oogleden al topzwaar geworden. Misschien dat de adopterende - ge meenten hieraan iets kunnen doen. Amsterdam heeft een baby-brandspuit gestuurd voor het schoonmaken van landbouwwerktuigen en auto's, Leeu warden zond een adjunct-commies financiën, de heer Fuykschot, die de zwaar-belaste secretarie heel wat werk uit de handen neemt. Materiële nood heeft Noordgouwe niet, mensen zijn er niet omgekomen, maar nu ligt het in de frontlinie van de gulzige zee. En nu de derde man van dit strij dende dorp, de onderwijzer Roskam, die met zijn vrouw in de pastorie is ingetrokken. De heer Roskam, zes jaar onderwij zer in dit dorp met zijn karakteristieke ,Ring", het eilandje, waarop de oude kruiskerk staat, met daaraan vastge- metseld de secretarie, heeft in de af- ***- n gelopen week meer dan twaalf am bachten zonder ongelukken en met veel succes vervuld. Hij organiseerde een distributiedienst, gaf sokken, suiker, lampjes voor bat terijlantaarns, lodeline en sigaretten kocht later zeep in en verkocht voor dezelfde prijs, deed de gemeente administratie, schonk koffie voor de vele gaande en komende mannen van des Zondagsmiddags drie uur tot des OiilDCR!fJüZ£J^ avonds.twaalf juij.-in de pastorie, ver telt hoe de schilder en' dè slager een gaarkeuken hebben geopend in het ziekenhuis, waar ieder gratis kon eten, (drie gangen cn n ferme portie vlees; do* kon je o''-n'dc j'.ager. overlaten)' en weet dë namen van alle stille helden, die eën kléine veertig uur doorhaalden en dan eindelijk-eens uit de kleren gingen. Een rustige figuur,1 die de spade even gemakkelijk hanteert als het krijt en evenmin als de dijkgraaf en de domi nee-burgemeester een, zoals zé daör zeggen: „verrassende optimist" is. Meester Roskam had de banken al weer in zijn school klaar gezet, maar moest ze er Woensdag uitruimen omdat de militairen overwegend jongens uit Oostelijk Nederland er moesten slapen. Hij zegt met niet minder nadruk wat de andere leden van dit hechte drie manschap zeggen: „De mannen van Noordgouwe hebben het in eerste, in stantie gehouden!" „Overwegend krachtige Westelijke wind." luidde het weerbericht. „Behoorlijk weer'.zegt men dan in Noordgouwe, waar men heel wat an ders gewend is geweest. In de deuropening van dé pastorie zegt de magistraat-predikant, die niet weet hoe lang hij waarnemend burge meester zal blijven: „Alle opbouw is welkom, alle strijd is welkom". In de kleine woningen, rondom het bedehuis, verbrokkeld en verweerd, want het stond al in 1462 op dit moei zaam ontworstelde land, is mén "ver heugd als een Hollander belangstelling toont voor Noordgouwe, het dorp tus sen Dreischor en Zonnemaire. „Wij moeten oppassen, dat wij weer niet, zoals in het verleden, het vergeten eiland worden," zeggen deze Zeeuwen grimmig. (Van een speciale verslag gever) HIJ is een kerel", zeg gen ze in Noordgouwe als hun dominee-burgemees ter m zijn jeep voorbijschiet. Altijd rijdt hij in de rich ting van de Schouwense dijk, die zwakke poreuze waterkering, de laatste bar rière, welke de gulzige Noordzee moet overwinnen om het al zo gebeukte en geslagen Schouwen en Dui veland radicaal in vier stuk ken te kunnen delen. Na tuurlijk gaat hij naar de dijk, deze onvermoeide fi guur in zijn grijze wind jack, z'n groen geruite broek en z'n witte gummi- lieslaarzen. De binnendijk beschermt het landbouwdorp Noordgouwe en Schuddebeurs, hij beschermt óók de corridor van Brouwershaven r.aar Zierikzee, de dijkweg, waar dc zandsporen steeds dikker worden-. Noordgouwe is een stille, maar verbeten post in het rampgebied, een droge plek in het grotendeels ver slonden Schouwen en Duive land, het grensgebied van het slagveld van de zee. Over bijna tien duizend hectaren vrucht baar land loopt de zee bij on gunstig weer storm op deze bin nendijk, welke een obsessie vormt voor het kleine Noord gouwe, al etmalen achtereen. HET lijkt een bange droom, dat er een dorp in Nederland is, dat acht weken na de over stroming nog strijdt op een dijk, dagen en nachten. Een dorp, dat op Paasmorgen soldaten bij tien-, tallen in zijn kerk ziet; jongens die in deze week voor Pasen als paarden hebben gewerkt en die men niet meer had terugver wacht in het noodgebied. En mocht de wind aanwakkeren immers April doet ook nog wat hij wil dan kan het beeld van de vorige Zondag zich herhalen. Dan schiet het kerkvolk weer in de laarzen en klimt op de dijk, waar de predikant van een uur geleden weer de burgemees ter is. En het is weer net als in de eerste da'gen na de ramp. Man nen die de linker- of de rech terhand in de zij zetten en, met een zandzak in balans op hun schouder, stug achter elkaar lo- - pe-rit—TIet -offensief logen golf slagen, welke het door zeewater verborgen dijklichaam uithollen als een kraterwand. Met twee honderd, driehonderd eigen mensen heeft Noordgouwe de dijk bezet gehouden, nu, in de laatste dagen voor Pasen! En men weet dat men vechten móét, want zwoegend op de dijk ziet men Kerkwerve liggen en men ziet hoe de slopende eb- en vloedstroom gaten slaan in de zijwanden van sterke stenen schuren, die als toonbeelden van kracht boven de vloed uitrijzen en hen maken tot grillige poor ten, waar men, staande in de stormwind op de opgelapte Schouwense dijk, gemakkelijk doorheen kan zien. Kerkwerve is het téken voor Noordgouwe! De burgemeester-dominee heeft een gemeentelijke procla matie laten aanplakken, waarin staat dat men kan terugkomen, maar geheel op eigen risico, want ook na Pasen zal de toe stand van de staag afkalvende Schouwense dijk kritiek blijven. Het gigantische gat in de Schelphoek (nu gegroeid tot 270 meter) kan voorlopig met wor den gedicht, de zee is er nog op permachtig en zolang dat het geval is, zet Noordgouwe zijn spaden niet weg, zullen er laar zen liggen in de consistorie en zal de burgemeester de studeer- (Van onze speciale verslaggever). HE Dienst van Zuiderzeewerken, welke met achthonderd man de strijd om het behoud van Schouwenden Duiveland voert, heeft zijn eerste operatie, het dichten van vier--dijkgateir bij Burghsluis, de haven van Burgb op Zuidwestelijk Schouwen,, voltooid. Men is thans bezig de oude haven te vergroten, waardoor een werkhaven ontstaat, welke een ligplaats aan schepen kan. bieden, die materieel aanvoeren. De strijd tegen het tij én de tijd wordt nu gevoerd bij het beruchte punt, de Schelphoek, de ernstig gekneusde hoog in de zeedijk pal ten Zuiden van Serooskerke, verder ten Zui den van Zierikzee, waar de Westelijke en Oostelijke havendijken veel zorgen baren en aan de Zuidelijke ronding van .het eiland, nabij het reeds zwaar verzande en grotendeels weggeslagen dorp Ouwer- kerk en het dorp Oosterland, ten Zuidwesten van Bruinisse. Het gat in de Schelphoek is thans 260 bij 30 meter; de getijstroom hoit het eoater voortdurend uit. -Het is een enorm trekgat, dat correspondeert met de forse gaten in de- Westelijke haven- dijk van Zierikzee een dijk die om buigt in de richting Rengerskerke Westelijk van de stad en die mede het polderland moest beschermen om dat hij anderzijds als buitendijk dienst deed. Midden in het waterschap Schou wen ontstaan bij elk tij een enorme zuiging en persing, waardoor bijvoor beeld zesduizend kubieke meter water per seconde door de ga ten in de Zierikzese havendijk vloeit. Deze waterverplaatsing betekent een constante bedreiging van de resterende gedeelten van de dijk, die de toegang tot de stad en tot dusverre is de vaarweg de enige verbinding, met de oude stad moet beveiligen. Ten einde deze formidabele instro mingen te voorkomen het water trekt telkens op over een oppervlakte van ongeveer 10.600 ha(!) is men de operatie „Levensstrijd" begonnen. Verlichting Een omspoelde boerderij in het land ten Westen van de verbrokkelde dijk draagt deze naam. Van deze hofstede af is men thans bezig een binnendijk, in de vorm van een boog en ter lengte van vier kilometer aan te leggen, wel ke na voltooiing over zes a zeven weken de stroming zal elifnïneren, Dan eerst zullen de sterke stroomga- ten, die thans regelmatig worden, uit gehold, niet in het minst bij de jongste stormen, kunnen worden gedicht. Een verlichting voor Zierikzee! De Schelphoek moet voor de herfst stormen dicht; eerst wordt een nieuwe dijk landinwaarts gelegd, daarna zal men ceze ontstellend brede -kloof, welke bij Zuidwestenwind de Noord zee uitnodigt met geweld binnen te stromen, kunnen dichten. Dit wordt een der krachtproeven voor de bevelvoerende hoofd-inge- nieur-oirecteur uer Zuiderzeewerken, de heer J. F. R. van de Wall ën.kijn' mannen. - - De Val, een vergeten nauwelijks: bruikbaar vissershaventje ten Oosten van Zierikzee, verandert thans, in een werkhaven voor schepen en opslag. De gaten nabij Ouwerkerk en Oosterland hoopt men te kunnen dichten door het inbrengen van caissons. De hoogst belangrijke binnendijk, de Schouwense dijk, het strijdtoneel der militairen en de burgers van Noord gouwe, zal met rijsbeslag en stenen tot een secondaire zeedijk moeten "worden1 gemaakt. Deze zwakke waterkering is in de afgelopen dagen reeds dank zij vele zandzakken van ongeveer een meter vijftig tot twee meter vijftig opgehoogd. Dit alles kan men beschouwen als het sobere doch bemoedigende communiqué, dat wij optekenden in het hoofdkwartier van. de vrij zwijgzame mannen, die er alles op zullen zetten om het eiland te redden en die hun plannen uit- k Twee millioen Deense kiezers zu-1- ,en dit jaar drie keer naar de stembus moeten gaan omdat beslot".n is de grondwet te wijzigen. Van de maand -.uilen zij de nieuwe leden van beide kamers van bet parlement kiezen die dan het ontwerp vain de nieuwe grondwet zullen goedkeuren. In Zuid-Afrika zal nog dit jaar een driedimensionale film in de Afrikaanse taal gereedkomen. werken in de Landskdmer van Schouwen in Zierikzee, waar .onder het bordje „Waterschap Schouwen" een tweede bordje is aangebracht met de mededeling „Dienst Dijkherstel Zeeland, af deling Schouwen". SIOUX? PYGMEEËN? Het te Brazzaville verschijnende weekblad „La .Semaine de l'Afrique Equatoriale Frangaise" geeft deze be schrijving van de Verenigde Staten: „Dè Verenigde Staten .zijn byna hon derdmaal zo groot als de Midden- Congo. Er wonen ongeveer 160 mil lioen half-beschaafde mensen, o.a. Siouxrlndianen en Siamese tweelingen. De regeringsbaantjes zijn in handen van. een groepje vooraanstaande repu blikeinen." Dat klonk niet vriendelijk. De mis leiding was opzettelijk;- het was een wraakneming. Want een Amerikaans tijdschrift had in een artikel over Frans Equatoriaal Afrika de bevolking be schreven" als „half-wildéh, ónder an deren Pygmeeën. Vrouwen, die haar onderlip uittrekken tot de grootte van een soepbord, zijn door Ringling Brothers in de V.S. te kijk gesteld. Enige vooraanstaande zwarten zijn Franse staatsburgers". Uit de talrijke dikke knoppen van de populieren zijn even zoveel grauw- wollige katjes ontsproten, waarmee nu de bomen als overladen zijn. Aardig zijn de purperen helmknopjes, die o.a. de Amerikaanse Ratelpo-pel te zien geeft, fraai afstekend tegen het grijze dons, dat hier en daar het licht zilve rig weerkaatst. Soms kunnen wij deze schoonheid van dichtbij bewonderen aan een laaghangende tak, een uitzon dering, die wij maar al te graag benut ten want overwegend hangen de katjes in de forse bomen buiten ons bereik. Een licht briesje jaagt het rijipe stuif meel in grote wolken door de lucht en is de belichting gunstig, dan lijkt het alsof de. boom rookt. In de voorzomer werpen de vrouwelijke bomen een overvloed van vlokkig zaad af, dat soms zelfs hinderlijk is. - a.-A 'Af5 - -1

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 1