A- Z
Beleid van de P.B.O.
is bemoedigend
Zondagswet aangenomen
Aiet zestig tegen vier en twintig
stemmen
Matthaeus Passion
85.6 millioen
Donderdag 26 Maart 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Tweede blad
(Van onze parlementaire redacteur).
BINNENHOF. Met 60 stemmen vóór en 24 stemmen tegen is het ontwerp
Zondagswet Woensdagmiddag door de Tweede Kamer aangenomen. Nadat in
tweede lezing nog enkele wijzigingen waren aangebracht, kreeg dr Schou
ten (A.R.) het woord om een korte verklaring af te leggen. Reeds bü de algemene
beschouwingen waren van A.R.-zijde ernstige bezwaren tegen dit ontwerp geuit.
Tot zijn leedwezen moest dr Schouten mededelen, dat deze bezwaren tijdens de
artikelsgewijze behandeling nog waren tóegenomen: met name betreffen deze
de amendering van de artikelen 4 en 5. De A.R. zouden dan ook hun stem aan
dit ontwerp niet kunnen geven. Ook de heer Tilanus (C.H.) was niet bevredigd,
maar hij zou zijn stem toch aan het ontwerp geven, omdat hij de voorkeur gaf
aan een wet, die zal worden nageleefd, boven de verouderde wet van 1815, die
al lang niet meer wordt gehandhaafd. De heer Gortzak (C.P.N.) stelde vast, niet
geslaagd te zijn in zijn pogingen dit ontwerp in zijn ogen te verbeteren. De
C. P. N. zou dientengevolge tegenstemmen: een lichtpunt zag deze afevaardigdc
slechts in de bevoegdheden tot ontheffing, aan de gemeenteraad toegekend.
Hier ligt zijns inziens een grote taak voor de kiezers bij de aanstaande
gemeenteraadsverkiezingen.
Bü de eindstemming verklaarden zich de aanwezige leden van de C. H. U., de
K. N. P. de K. V. P. en de P. v. d. A. voor het ontwerp, die van de A. R. P., de
C. P. N., de S. G. P. en de V. V. D. tegen.
Een praehtige,
doorgeweven dameszakdoek
bü 2 pakken 1.2.3. zelfwerkend wasmiddel
Royaal formaat en keuze uit
veel kleurige, moderne dessins.
1.2.3. geeft een schonere was.
de kleuren worden frisser ec
helderder. Elk soort goed
wordt volkomeD veilig in
1.2.3. gewassen
Dat moet U onthouden!
Tekenen van bezonkenheid in
Apeldoornse uitvoering
Hoe het zal worden
Zoals bekend is gaat het door de
Tweede Kamer aangenomen ontwerp-
Zondagswet nu naar de Eerste Kamer.
Deze Kamer kan het wetsontwerp
alleen aannemen of verwerpen; zij
kan er niet meer in wijzigen.
Aangezien het in hoge mate waar
schijnlijk is, dat de Eerste Kamer dit
ontwerp eveneens zal aanvaarden
al is het tijdstip waarop nog onzeker
kan thans worden geschetst, hoe de
Zondagsregeling zal worden. Met de
Zondag worden voor de toepassing
van deze regeling gelijkgesteld de
eerste Kerstdag en de Hemelvaarts
dag.
In de eerste plaats zal het dan de
gehele Zondag verboden zijn in de
nabijheid van kerken of andere ge
bouwen voor de openbare eredienst in
gebruik zonder strikte noodzaak voor
de godsdienstoefeningen storend ge
rucht te verwekken. Deze bepaling zal
ook gelden voor de Tweede Paas-,
Pinkster- en Kerstdag, de Nieuwjaars
dag en de Goede Vrijdag. Bovendien
zullen de gemeenteraden deze bepaling
ook van kracht kunnen verklaren op
andere kerkelijke feestdagen, zoals
Maria Hemelvaart.
VAN r-m
A AN Koningin Juliana is een thee
muts van kant in casette aange
boden door kantklossers uit België.
H.M. zal het geschenk, dat dankbaar
is aanvaard, ter beschikking stellen
van het Rode Kruis om er een nadere
bestemming aan te geven ten bate van
de weduwen en wezen uit het rampge
bied. Onderzoekers van het Medisch
laboratorium van de universiteit van
Nebraska zijn er thans voor het eerst
in geslaagd golven van een menselijk
brein over een afstand van honderden
kilometers langs een gewone telefoon
verbinding te geleiden. Het is nu mo
gelijk mensen in afgelegen gebieden
telefonisch te onderzoeken. In Har-
lingen heerst, evenals overal elders,
de schoonmaakwoede. Ook mevr. W.
vervulde haar jaarlijkse plicht. Ja,
deze keer zelfs nog serieuzer dan an
ders. Een pakketje brieven met dier
bare herinneringen, dat vorige jaren
steeds weer zorgvuldig was opgebor
gen, viel thans ook ten offer en werd
met ander afval in de vuilnisemmer
gedeponeerd. Op straat „spelende"
kinderen werden de eerlijke vinders.
De brieven werden weer zorgvuldig
dichtgeplakt en in de brievenbus ge
daan. waarop de post, serieus als al
tijd, haar plicht vervulde. Mevr. K.
kreeg haar brieven weer netjes thuis
bezorgd, deze keer met een flink be
drag aan strafport. Van een vee
lading op de Rotterdamse veemarkt
rukte zich een jong rund los en sloeg
op hol. Een agent te voet en een te
paard begonnen een achtervolging.
Maar nauwelijks meenden zij het dier
goed beet te hebben, of het rukte zich
weer vrij en sprong pardoes in de
Rotte. Daar koerste het in het water
heen en weer, totdat er een man met
een roeiboot verscheen, die de pink
naar de kant dirigeerde. Daar was ten
slotte de politie te paard ook gearri
veerd. Hij bukte zich voorover en
greep het horentouw, maar juist op
dat moment gaf het koebeest voor de
derde maal een rukje, zodat de agent
haar in het water gezelschap moest
houden, zij het ongewild. Eindelijk
kwam de brandweer en die zorgde
voor een happy ending. In het Noor
der Dierenpark te Emmen heeft een
leeuwin de afgelopen twee dagen het
leven geschonken aan drie welpen. De
geboorte van een levenloze vierde be
dreigde het leven van de leeuwin.
Dank zij een medische ingreep, ge
lukte het haar in het leven te houden.
Van de welpen is intussen nog maar
één in leven. Deze wordt met een zuig
fles gevoed, doch zal dezer dagen bij
een jonge moederhond worden ge
bracht. Ten einde voor haar de lucht
van het leeuwtje weg te nemen zullen
zowel haar hondjes als het leeuwtje
met eau de cologne worden bespren
keld. EER geliefd bij Hongaarse
vrouwen zijn de parfums, welke
heten: Rood Moskou en Kremlin.
Eveneens zal het in beginsel de ge
hele Zondag verboden zijn zonder
strikte noodzaak over een afstand van
meer dan tweehonderd meter hoor
baar gerucht te verwekken. Van dit
verbod zal de burgemeester in samen
werking met de gemeenteraad echter
na één uur 's middags ontheffing kun
nen verlenen. Wij herinneren er aan,
dat minister Beel bij de openbare be
handeling heeft verklaard, dat spon
tane reacties, bijvoorbeeld bij een
sportwedstrijd, niet onder dit artikel
zullen vallen. Voor het per luidspre
ker ten gehore brengen van muziek
vóór en tijdens sportwedstrijden daar
entegen zal ontheffing moeten wor
den verleend.
Tenslotte zal het de gehele Zondag
verboden zijn zonder genoegzame
reden de openbare rust door arbeid
in beroep of bedrijf te verstoren. Het
spreekt wel vanzelf, dat bijvoorbeeld
werken in studeerkamer of tuin niet
onder dit verbod vallen.
OPENBARE VERMAKELIJKHEDEN
Voor één uur zal het voorts op Zon
dag verboden zijn openbare vermake
lijkheden te houden, daartoe gelegen
heid te geven of daaraan deel te
nemen. De gemeenteraden zullen dit
verbod voor met name te noemen
openbare vermakelijkheden voor de
gehele Zondag van kracht kunnen ver
klaren. Van beide soorten verboden
zal de burgemeester in samenwerking
met de gemeenteraad ontheffing kun
nen verlenen.
Bij de behandeling is uitvoerig van
gedachten gewisseld over het begrip
„openbare vermakelijkheid". Nu staat
in ieder geval vast, dat van die
openbare vermakelijkheden, waarvan
redelijkerwijze geen beletselen voorde
viering van de Zondag en geen ver
storing van de openbare rust op de
Zondag zijn te duchten, bij algemene
maatregel van bestuur door de Kroon
krachtens lid 4 van artikel 4 zal wor
den bepaald, dat zij niet door deze wet
zullen zijn verboden. Bovendien heeft
DEN HAAG. Minister De Bruyn
heeft gisteren in de Eerste Kamer het
algemeen beleid met betrekking tot de
publiek rechtelü'ke bedrü'fsorganisatie
op het ogenblik bemoedigend ge
noemd. De Sociaal Economische Raad
is thans bezig met vier projecten voor
industriële bedrijfschappen, namelijk
voor de münen, de rayonindustrie, de
vleeswarenindustrie en de griend- en
rietverwerkende industrie. Voorts zjjn
projecten in voorbereiding voor de
tailhandel, ambacht- en horecabedrü-
ven.
De minister constateerde een kente
ring in ondernemerskringen die aan
vankelijk aarzelend tegenover de PBO
stonden. Hij achtte het regelen van de
arbeidsvoorwaarden in de bedrijf
schappen bij verordening gewenst. Al
leen indien nodig, zou hij het wense
lijk vinden als uiterste maatregel bij
de wet een -schap in te stellen.
Wat het onderwerp bezitsvorming
betrof kon de minister meedelen, dat
er een onderzoek gaande is naar de
mogelijkheid tot het bezitten van
eigen huizen door de arbeidersklasse.
De minister stelde voorts een nota
over de opvoering van de productivi
teit in het uitzicht.
Overzeese Rijksdelen.
In de middagvergadering werd de
begroting van overzeese rijksdelen
voortgezet, waarbij minister Kern
kamp aan het woord kwam en zich
eerst bepaalde tot Nieuw-Guinea. Hij
betoogde dat de morele verantwoor
delijkheid tegenover Papoea's bij de
Regering voorop staat. Wanneer nodig
zal de Regering een beroep doen op
buitenlandse hulp.
Bevoorrechting van de Indische Ne
derlanders boven de oorspronkelijke
bevolking kon de Regering niet er-
minister Beel nadrukkelijk vastgesteld,
dat men bij het vaststellen van het
begrip „openbare vermakelijkheid"
niet alleen mag afgaan op het heffen
van entree-gelden, maar ook andere
punten, zoals de aard en de omvang
van de vermakelijkheid in acht zal
moeten nemen. Hieruit mag men wel
afleiden, dat sportbeoefening zonder
meer en eenvoudige sportwedstrijden
in ieder geval niet onder deze wet zul
len vallen. Een interland-voetbalwed
strijd daarentegen zal zonder onthef
fing vóór één uur niet mogen plaats
vinden. In dit verband vermelden wij
nog. dat een S.G.P.-amendement om
de openbare sportbeoefening en het
houden van sportwedstrijden op Zon
dag radicaal te verbieden met 88 tegen
3 stemmen werd verworpen.
Ook culturele filmvoorstellingen op
Zondagmorgen om een voorbeeld van
andere aard te noemen, zullen door
deze wet niet verboden worden.
OPTOCHTEN
Eveneens zal het krachtens artikel
5 voor één uur verboden zijn om op
tochten of bijeenkomsten in de open
lucht te houden, daartoe gelegenheid
te geven of daaraan deel te nemen.
Van dit verbod zijn uitgezonderd op
tochten of bijeenkomsten van gods
dienstige aard en voorts zullen die op
tochten en samenkomsten, waarvan re
delijkerwijze geen beletselen voor de
viering van de Zondag en geen ver
storing van de openbare rust op de
Zondag zijn te duchten, bij algemene
maatregel van bestuur door de Kroon
aan de werking van deze wet worden
onttrokken. Men zou hierbij denken
aan eenvoudige wandeltochten zonder
muziek en dergelijke.
Teneinde plaatselijke discriminatie
tegen te gaan zal de nieuwe Zondags
wet tenslotte bepalen, dat gemeente
lijke verordeningen tot regeling van
punten, waaromtrent bij deze wet niet
is voorzien, geen verbodsbepalingen
zullen mogen inhouden omtrent sport
beoefening of andere niet onder de
wet vallende vormen van ontspanning
op Zondag.
Vermelden wij nog, dat de straf, die
op overtreding van de genoemde ver
boden is ingesteld, ten hoogste twee
maanden hechtenis of geldboete van
te hoogste driehonderd gulden is.
kennen. Bureaucratie zal zoveel mo
gelijk worden tegengegaan. De inte
resse voor Nieuw-Guinea is stijgend.
De K.P.M. zal de kustvaart in Nieuw-
Guinea gaan onderhouden met twee
schepen en er zullen drie gouverne
mentskustvaartuigen beschikbaar wor
den gesteld. Met de K.L.M. is een
overstemming bereikt over de binnen
landse luchtlijnen. De militaire situa
tie is thans zo dat een strategische
overval kan worden voorkomen.
Wat de West betreft, zei de minister
"CLK JAAR, als de Passiemuziek
-L' naar 't evangelie van Matthaeus
van Joh. Sebastian Bach wordt uitge
voerd, blijkt het, dat dit sacrale drama,
ondanks de lange duur, ondanks har
de kerkbanken en stijve ruggen, een
bewogenheid bij de hoorder opwekt,
die hem soms ineens doet realiseren,
dat hij deelnemer is aan de handeling.
Het is, alsof hij de kleine groep men
sen rondom de Christus mag volgen
vanaf het ogenblik, waarop, na het
openingskoor met zijn brede golven
van aandoening „Kommt Ihr Töchter,
helft mir klagende lijdensweg
begint, en hij het smartelijke melis-
ma op het eerste „gekreuzigel" hoort,
waarmee Bach de aankondiging van
het lijden door Christus Zelf accen
tueert. De hoorder volgt de kleine
stoet op weg naar het Avondmaal,
naar de Hogepriesters en Pilatus en
naar Golgotha. Hij hoort de woorden
van Christus, wijdingsvol omkranst
door de strijkers, hij volgt de Evan
gelist, die de handeling, strikt volgens
de tekst van Matthaeus ontvouwt, hij
hoort bij de gemeente, die in de kora
len haar geloof belijdt, hij zet zich in
gedachten aan de kant van de weg
naar de Olijfberg en de Hoofdschedel
plaats, als het stil mediteren aan
vangt of de emoties van de toeschou
wers een uitweg vinden in Bachs
hooggestemde lyriek, die opbloeit en
rankt als de wijnstok.
Dat alles realiseert men zich ook in
de banken van de Grote Kerk aan de
Loolaan als de Oratoriumyereniging
Joh. Seb. Bach, het Gelders Orkest,
de solisten, organist en jongenskoor
onder leiding van Piet Halsema op
nieuw de grootse partituur van Bach
tot klinken brengen.
Ook in Apeldoorn. Want men is wel
eens geneigd wenkbrauwen optrek
kend, te twijfelen aan de juistheid van
al die goed bedoelde uitvoeringen in
de provinciesteden door hard werken
de oratoriumverenigingen, die soms
in financiële nesten zitten, zich de luxe
van de krachten van het eerste plan
niet kunnen veroorloven, zélf veel
mutaties in de ledenlijst kennen en
die toch elk jaar weer zich aan deze,
zo hoge eisen stellende Passions-
muziek wagen. Er is vooral na de
oorlog een Passions-mode ontstaan,
waaraan verenigingen in vele plaat
sen meedoen.
Maar goede bedoelingen alleen zijn
ontoereikend. Bachs Matthaeus Pas
sion eist van dirigent en uitvoerenden
vóór alles het vermogen om de struc
turele elementen van het werk: de ob
jectiviteit van koraal en bijbelwoord
overtuigd te zijn dat vóór het overleg
zal worden hervat, de Regering een
oplossing zal kunnen overleggen die
voor beide partijen aanvaardbaar zal
zijn. Hij ontkende dat te New York
een accoord zou zijn bereikt.
De begroting van Overzeese Ge
biedsdelen werd daarna z.h.st. geac
cepteerd. De C.P.N. stemde tegen.
en de subjectiviteit van al het andere,
dat lyrisch, episch en dramatisch is,
om te zetten in een hogere eenheid.
Dit is alleen mogelijk als de uit
voerenden geen moeite meer hebben
met het notenschrift en als de diri
gent in staat is het gehele werk in
een forse greep aan te vatten. Diverse
uitvoeringen van de Mathaeus Pas
sion kenmerken zich door een discre
pantie in de stijl, die toont, dat de
dirigent tegen de tweeslachtigheid van
het werk niet is opgewassen.
Hoe staat het nu met de Apeldoornse
uitvoering? Wij zijn vier jaren achter
een in staat geweest te zien wat Piet
Halsema met de Chr. Oratorium
vereniging vermag. En nog geheel af
gezien van de technische vorderingen,
die hoorbaar zijn in een duidelijke,
exacte en doorzichtige weergave van
het notenschrift, leiden onze over
wegingen, na afloop, het geheel nog
eens overziende, tot de conclusie, dat
het Bachkoor ook in de partituur
groeit. Vooral de koralen de pijlers
waarop het werk rust hebben aan
verzorgdheid gewonnen. De registre
ring is beter, de voordracht is sober,
maar toch gevoelig en vooral als er
gedempt werd gezongen, zoals bijv. in
„Binn ich gleich vor dir gewichen" en
„Wenn ich einmal soil scheiden" is
het koor zeer goed. In het forser ge
zongen koraal „Was mein Gott will,
das g'scheh' allzeiten ook in de
volkskoren, die over het algemeen wel
kantig waren, was de klank veel te
zwaar en in het hoge register bij de
dames, niet afgerond. Deze koren zou
den wat meer differentiatie in volume
en expressie kunnen hebben. Het in
drukwekkende slotkoor klonk heel
goed, mooi afgewogen in stemver
houding en in ideale samenwerking
met het instrumentale koor.
Naast de koralen vertegenwoordigt
de partij van de Evangelist het tweede
objectieve element in de Passion. Van
deze belangrijke partij hangt voor een
groot deel de gespannenheid van
het gehele werk af. Jan van Mantgem,
die gisteravond de Evangelist zong, be
schikt over voldoende goede stemmid-
delen, maar zijn stijl kon ons niet be
vredigen. In de ideale vertolking zien
wij een vereniging van echte vertel-
lers-objectiviteit en een menselijke
gevoeligheid, die in haast onmerk
bare nuances tot uitdrukking komt.
Jan van Mantgem had goede momen
ten, zoals bijv. in het gedeelte „Und
von der sechsten Stunde andat
zeer treffend was, maar over het
geheel genomen was het effect van
zijn voordracht juist iets te sterk. De
spanning van dit recitatief moet ge
heel van binnen uit komen.
Het begrip voor de inferieure accen-
EEN STILLE MENIGTE SCHAARDE
ZICH om het laatste bulletin dat
een lid van de Hojhouding voor het
Marlborough House had opgehan
gen en waarop de droeve tijding
vermeld stond, dat Koningin Mary
was overleden
Egypte wil Faroek
laten uitwijzen
CAIRO. De Egyptische regering
heeft Italië verzocht hetzü een einde
tc maken aan de politieke activiteit
van ex-koning Faroek, hetzij bem uit
te wijzen. Dit is door een regerings
woordvoerder te Cairo meegedeeld.
Het Italiaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft gezegd, dat de
in Cairo uitgesproken verklaring ken
nelijk betrekking heeft op een uitwis
seling van inlichtingen niet nota's
tussen Italië en Egypte, nog vóór
het bezoek van de Italiaanse minister
van Defensie aan Egypte in Fe
bruari. De Italiaanse regering had
verklaard, dat Faroek zich, voor
zover haar bekend was, aan de belofte
had gehouden, om zich niet met po
litieke zaken te bemoeien.
ten van de vocaal-solistische partijen
bezit de bas Leo Ketelaars ongetwij
feld. Hij gaf daar blijk van in een
prachtig gezongen Christuspartij met
een scherpe duidelijke karakterisering
van mannelijke kracht en gevoelig
heid.
Voor hoogtepunten zorgde ook de alt
Akke de Vries, wier aria's op ern
stige, soms markante toon werden
voorgedragen.
Met de sopraan Maart je Kliffen ver
raste zij ons in een voortreffelijk
duetteren. Maart je Kliffen had kenne
lijk meer moeite met de acoustiek
van de kerk, omdat haar stem in het
hoge register toch al enig vibrato heeft.
Haar voordracht was echter zeer ver
zorgd.
Zeer muzikaal is ook de voordracht
van Wim Bruning, die de tenoraria's
zong. Mooi klonk de aria „Geduld
De bas van Henk Kroes bezit een
mooi donker timbre, maar het volume
is niet erg groot, zodat zijn aria's in de
grote kerkruimte niet erg goed tot hun
recht kwamen. De voordracht moet
ook nog aan expressiviteit winnen.
Het Gelders Orkest heeft voorbeeldig
de intenties van Piet Halsema verwe
zenlijkt. Af en toe klonk de instrumen
tale begeleiding wat plichtmatig, maar
er waren ook hoogtepunten van musi-
ceerlust. De solo-instrumenten, eerste
viool en altviool, de viola da gamba,
de hobo, fluit en cello gaven duide
lijk gekarakteriseerde partijen ten
beste, waarbij toch, zonder anderen te
kort te doen, weer apart vermeld moge
worden de nobele, rijpe toon in de
vioolsolo van Hertha Ellegiers.
Correct en vaardig begeleidde mevr.
G. P. MaclainePont aan het clave-
cïmbel en uitstekend klonk ook weer
de ondersteuning van Corn. Wijers aan
het orgel. Slechts in het grote koraal
„Was mein Gott willhad het
orgel een enigszins storend effect door
klankzwaarte en kleur.
Rest het jongenskoor van de Mu
ziekschool o. 1. v. de heer C. P.'de
Bruyn te vermelden, dat ook in
enkele koralen meezong en daar een
klare vastheid en helderheid demon
streerde.
Er zouden meer opmerkingen om
trent details te maken zijn, maar dit
kunnen wij achterwege laten, omdat
zich in het totaalbeeld van de uit
voering verbeteringen aftekenen, die
wijzen op een innerlijke groei, een be
zonkenheid, die het eerste kenmerk
is van volwassenheid. Sp.
DEN HAAG. De stand van het Na
tionaal Rampenfonds was tot op gis
teravond f 85,6 millioen. Sinds eergis
teravond is er een half millioen gul
den bijgekomen.
Geweifeld bij oversteken
DEN HAAG. Doordat twee meisjes
zeer weifelend de Waalsdorperweg
overstaken en halverwege de straat
weer terugliepen toen zij een auto
zagen naderen, werden zij gegrepen
door een personenauto, bestuurd door
J. A. W. te Huis ter Heide.
Het zes-jarig meisje Th. S. uit Den
Haag werd met een schedelbasis-
fractuur door de G. G. en G. D. naar
het ziekenhuis overgebracht, waar zij
een uur later overleed. Haar vijf
jarig vriendinnetje liep lichte verwon
dingen op en kon, na verbonden te
zijn, naar huis gaan.
Proteststaking in
Frankrijk mislukt
PARIJS. Pogingen van Franse com
munistische zijde om protestdemon
straties te houden tegen de jongste
regeringsmaatregelen tegen de com
munisten zijn vrijwel op niets uitge
lopen.
Slechts in de haven van Bordeaux
werd drie uur gestaakt in antwoord
op een oproep van het (communisti
sche) algemene vakverbond (C.G.T.).
De politie is er inmiddels nog niet
in geslaagd om de verdwenen vak
bondsleider Frachon aan te houden.
Drie van de Dinsdag aangehouden
communisten hebben hun advocaten
verzocht, er bij de autoriteiten op aan
te dringen, dat zij in voorlopige vrij
heid worden gesteld. De betrokkenen
de vakverenigingsleiders Tollet en
Molino en de hoofdredacteur van
L'Humanité, Stil zeggen, dat zij op
politieke gronden worden vastgehou
den.
Minister De Bruyn in Eerste Kamer
