Juffrouw Stoel gaat naar huis Eén dag naar verdronken land om nog wat te redden BIJ „DE ZUSTERS' SLAPEN, MAAR HET fT ZIJN ÓÓK M Koningin Mary was brug naar Victoriaanse tijd KERKWERVE - een dorp vergaat in eb en vloed S.P.D. wint debat maar verliest zaak Bordenwassen bij kadavers, gebonden aan lantarenpalen POVLAKTE LEEFT MET ONS MEE Brits schip op mijn gelopen Verbazing in Washington over Moskou HET VRIJE VOLK WOENSDAG 25 MAART 1953 PAGINA 3 TTT-irp /"\T) T7T KERKWERVE Jl1_Lj 1 WltvjrJLjJ_i heeft maar drie doden. Het zal ^PFFÏ T nooit beroemd OA worden omdat het zo zwaar ge troffen is door de ramp. Het is een dorp van 800 inwoners dat een eindje ten westen van Zierikzee ligt, in de grote polder Schou wen. Elke dag en elke nacht trekken eb en vloed er doorheen. Dat moet nog tot de winter duren... Van de 225 huizen en boerderijen waren er een paar weken geleden al 31 helemaal weg; vijftig andere waren onherstelbaar beschadigd; hoeveel zullen er ten slotte overblijven? Er woont geen levende ziel meer in het eens zo welvarende dorp. Maar toch kan men er soms het kerkorgel horen spelen en uit een enkele schoorsteen kringelt rook... Onze reportage vertelt hoe de bewoners ieder op hun beurt gelegenheid krijgen om voor het eerst na de ramp hun huis terug te zien en te proberen er nog iets uit te redden. Wij volgen de oude juf frouw Stoel (die helemaal uit haar evacuatie-oord in Overijsel is overgekomen) en de anderen op hun tocht. Het ls een wat eigenaardig mensje, mager en vinnig, ea rad met Bijbelteksten. Ze is zeventig jaar oud en heeft spierwit haar. Maar juffrouw Stoel is kras. Met gloednieuwe waterlaarsjes, die zij van haar laatste centen heeft gekocht, is zij uit Hasselt gekomen, tussen Zwolle en Zwartsluis, waar bij familie ls geëvacueerd. Dat was een dag reizen. En nu stond zij vanmorgen al om kwart over zessen te wach ten aan de vieze buitenkant van Zierikzee, waar het water begint en het bootje aankomt dat haar naar huis zal brengen, voor één dag. Zij vaart en staat in de kou want zitplaatsen zijn er niet naar de plek waar zij haar leven sleet. Praten doet zij weinig. Haar blik is strak. Van het ogenblik af dat de circulaire van de burgemeester kwam, nu een weekje geleden, heeft ze geen rust gehad. Zij heeft hem. zelfs opgebeld om te vragen of hij voor logies kon zorgen in Zierikzee voor één dag. Zij vertrok uit Hasselt met de bus naar Zwolle. Vandaar ging het per trein (met overstappen) naar Rotterdam. Toen zij met koffer en buiten het Maasstation stond, begon zij al naar de boot voor Zien zoeken. Maar gelukkig nam iemand haar mee naar station Delftse Poort zo geraakte zij in Dordrerht. waar ze aan de haven lang moest wt zodat ze maar een cognacje nam. Die bootreis duurde vijf lange uren. In Zierikzee zocht ze dadelijk haar burgemeester, de heer Franke, op en die vertelde haar, dat ze „bij de zusters" kon slapen, dat is in het katholieke ziekenhuis. Wie had dat ooit kunnen denken? „Het zijn óók mensen", heeft ze vanmorgen verontschuldigend tegen haar dorpsgenoten gezegd. Op haar glimmende waterlaarsjes door de periodiek onderlopende stra ten stiefelend, trof zij in het schemer duister enige bekenden, die óók een circulaire hadden gehad met de me dedeling. dat het hun beurt was. Piet Ringelberg, die zo'n beetje als baas van de dagelijkse transporten fun geert, was er ook. Er lag een klein motorbootje klaar, dat de gemeente enkele weken na de ramp expres voor dit doel in Spaarndam heeft gekocht. Het voert aan weerszijden een kleine ponton mee. Zal men niet kapot va ren op de vele onder de waterspiegel verborgen hekken? -^er is de weg van Zierikzee naar Kerkwerve die wat hoger ligt. Het opkomend water begint er echter dwars overheen te lopen. Eerst is het een ruisende, zilveren streep. Maar al gauw bruist en gonst het diep. in een zware waterval, die elke keer grotere brokken uit het asfalt mee neemt. Het verschil tussen eb en vloed is hier achter in de polder nog anderhalve meter. Al dit water komt door het grote gat bij de Schelphoek. Het stroomt aan en weer weg. Dag m dag uit. Nacht in nacht uit. Overal staan gescheurde en half Instortende boerderijen. Sommige zijn al weg. Die bewoners heeft de burgemeester overgeslagen, toen hij zijn uitnodigingen verzond. Maar het is ook gebeurd, dat een der passa giers slechts water ontdekte op de plek waar anderen de dag tevoren nog zijn huis hadden zien staan. DE AANKOMST Kerkwerve. Wat huizen rond de kerk. een paar slierten die naar bui ten wijzen, verder verspreide boerde rijen en aan de horizon de buurten Moriaanshoofd en Nieuwerkerke, dat in de volksmond Schutje heet. Als het water laag ls, valt de kern rond de kerk eventjes droog. Dan liggen het schaap en het varken, die men aan lantarenpalen heeft vastgebon den voor de cadaverploeg, wanneer die weer eens langs komt, op straat. Nu drijven ze op de golven van ons kleine convooi. Zo gaan zij al een week lang op en neer. De mond van juffrouw Stoel trilt. De grote rose bloem op haar zwarte hoed trilt mee. Zij had overal op ge rekend, maar nu ziet zij haar huisje en terwijl het bootje er langs vaart ontdekt zij dat de achtergevel er uit is gevallen. De muren zijn gebarsten, en ruiten gebroken, in de kamer drij ven kasten, dozen, wrakhout en stro, het plafond schijnt scheef te hangen. Haar hele leven heeft zij gezorgd voor haar vader en moeder, die hier woonden. Zij is ongetrouwd gebleven. Later verzorgde ze een ongelukkige broer. Toen die gestorven was, liet de familie haar het huisje. Het bootje meert bij de kerk. Van daar wordt juffrouw Stoel naar huis gebracht. Sterke mannen tillen haar op de gammele bovenverdieping. Even staat zij verdwaasd. Dan pakt zij, wat gij vindt, bij elkaar. Wat beddegoed, een paar jurken en als kostbaarste stuk de naaimachine. Maar het is niet datgene, waaraan zij steeds gedacht heeft, toen zij in het bootje hierheen voer. Ondanks haar vermoeidheid daalt ze, als het eb wordt, de trap af. Ze zoekt in de benedenkamers, waar alle deuren ontzet zijn en zij in een dikke laag slib vastzuigt. Ook daar vindt zij niet wat zij zoekt. Bij eb is Leen den Boer op de fiets uit Zierikzee gekomen. Over de slechte weg heeft hij het er op ge waagd. Hij heeft een boerderij bui ten het dorp. Alle binnenmuren zijn er bij hem uit. Het wagenhuis is weg. Hij heeft al veel gered, maar zijn 32 koeien en zijn twee paarden zijn op 1 Februari reddeloos ver dronken. Hij zoekt zijn wasmachine. Nergens te vinden. Het is 'n onbo- schrijvelijke chaos. Dan. in de stal, valt onverwacht zijn blik op de twee paarden. Die liggen daar nog maar. de trouwe dieren, waarvan hij de eigenschappen zo goed kende. Een brok springt in zijn keel. Dit doet hem meer dan al het andere. LEVENDE Kir Leen z'n zwager ls er ook. Dat !s Kec* Tuit, die 'O waar nog ceti kip vindt, meer dood dan levend, ergens verscholen op zolder. Hij is al eerder hier geweest, ofschoon hij er voor over moest komen uit Bent huizen in Zuid-Holland. De vorige keer redde hij van dezelfde zolder een geit. Op de rampdag had hij niet alleen de geit, maar zelfs een varken naar boven willen dragen. Maar boven aan de trap ontglipten hem die 200 pond. Ja, en toen hij met een broodmes een eind had moeten maken aan het leven van het beest, was hij er mee in een kruiwagen naar de slager ge gaan... maar natuurlijk had hij die nooit bereikt, want het water kwam en verzwolg zijn vier andere varkens thuis, en al de rest. Coba de Vlieger, een onge trouwde vrouw tussen de dertig en de vijftig, staat voor de kerk in het water borden te wassen. Het is serviesgoed, dat zij uit haar huis heeft gehaald, maar dat zij in Maarsbergen, waar zij is geëvacu eerd. niet nodig heeft. Zij zal het in de kerk laten staan. De kerkbanken zijn bedolven onder de stoelen, dozen, peluws, bloementafeltjes, theeserviezen, enz., alles met naam kaartjes er aan. Hier is het zolang veilig, ofschoon de zware grafstenen in de vloer erg beginnen te verzak ken. Het huis van Coba de Vlieger is met de laatste harde wind de voorgevel kwijtgeraakt. Zij wast haar geredde aardewerk op tien meter afstand van de twee cadavers. Maar moet ze dan haar spullen In de kerk opslaan met al dat slijk er aan? Boven zit Plet Ringelberg achter het orgel en hij studeert op psalm 42. Over heel de wijde water vlakte wordt het gehoord. Zijn zoon Jan is nog hoger geklommen en windt het torenuurwerk op. Ook luidt hij DE KERK van Kerkwerve lijkt I evacueerden niet dadelijk nodig op een uitdragerij. Wat de ge-1 hebben, wordt hier opgeslagen. BELADEN met geredde goederen komt een der pontons in een bui tenwijk van het dorp naar het motorbootje roeien; voordat het water gaat zakken, moet men terug zijn in Zierikzee. voor de aardigheid de klok eens. De Ringelbergs hebben een kapitale boerenplaats, even buiten het dorp. Eén kant begint al grote scheuren te vertonen. Zij hebben veel vee en veel inventaris verloren. Vlak achter de kerk woont het echtpaar M a n n i e. De vrouw is voor deze reis uit Woudenberg overgeko men. Zij heeft boven de kachel aan gemaakt. Zij is blij. Zij heeft nog een hele verhuizing bij elkaar kunnen pakken, want hun huis staat betrek kelijk hoog. Toch niet hoog genoeg. De vloed brengt het water aan de voet van het huis; het water draagt wrakhout aan en dit wrakhout ramt de muren. Hoe lang nog? EEN TOETERTJE „Jongens, zullen we Kaatje niet eris gaan helpen?" heeft iemand in de kerk gezegd. Sommigen zijn met hun eigen werk klaar en komen juf frouw Stoel te hulp. Zij nemen kisten mee om te pakken. Op zolder schenkt Kaatje Stoel een toetertje voor de mannen in want dat heeft ze zo waar nog gevonden! Maar wat zij het liefst had teruggehad is weg. De vloed is weer in de benedenver dieping, teruggekeerd. Het huis schudt af en toe zachtjes heen en weer. De mannen brengen juffrouw Stoel naar de kerk en tillen haar uit de boot en zetten haar in het water neer. Zij is koud en moe. Lopend is vanochtend Daniël van der Wekken, nadat hij met het bootje in Kerkwerve was aange komen, naai- zijn huis in de buurt schap Schutje gegaan. Zijn vrouw volgde hem even later, ook te voet. Maar zij keerde snel terug, toen de vloed kwam en haar waterlaarzen binnenliep. Nu brengt Piet Ringel berg haar er met de boot heen. Een flinke vrouw van in de veertig, wier vastberaden trek om de mond schijnt te zeggen: „Ik maak me geen illusies over wat ik te zien zal krijgen." Even heeft zij zelfs hard gelachen. „Dat pannetje is van mij!" riep zij uit. Het was op honderden meters van haar woning; een aluminium pan, die op de stroom koers zette naar Kerkwerve. Kijk, "dat is het huis. En dat is de boerenschuur. Boven het water hangt een fiets tegen de muur. Die heeft haar man daar flink hoog op een spijker gegooid, toen hij hem tijdens de eb vond. Het is de nieuwe fiets JUFFROUW STOEL wordt voor de kerk uit de boot getild door Kees Post (links) en Leen den Boer. Dit is het hoogste punt van het dorp. van hun dochter. Flarden van gor dijnen hangen in de takken van spichtige, verdronken vruchtboomp jes. Een sterke stroom staat tussen huis en schuur, waar de boot aanlegt. Uit het bovenraam wordt een lading goed aangereikt. Dan de fiets. En hier, onder water nu alweer, moet de haard staan, die Van der Wekken een paar uur geleden heeft gevonden. Klaar, en weg maar weerl De vrouw, gezeten op een stapel beddegoed, praat met haar man, maar bij de wegwijzer op de krui sing die er niet meer is, blijft zij midden in een zin steken. Ze kijkt achterom naar haar huis, zoals zij het hier vroeger op de fiets placht te doen. Plotseling staat het huilen haar nader dan het lachen. Eventjes maar, dan praat zij weer door. HET PORTRET Met deze zelfde vloed nog moet het gezelschap terug. In het dorp worden de pontons vol bagage en mensen aan het kleine gemeente- puffertje gehaakt. En daar ver dwijnt Kerkwerve al achter ons. Zonder orgelspel, zonder rook uiteen schoorsteen. Het blijft alleen met de eb en de vloed die het tussen hun kaken fijnmalen. Juffrouw Stoel staat weer. O, we treffen het, het waait niet hard. En we lopen niet éénmaal aan de grond. Wat gaat er om in deze mensen? Elk heeft zijn verlies en neemt het KERKWERVE... vloed en eb (verschil: anderhalve meter) ma len het fijn. mee naar het evacuatie-oord, waar heen zij morgen zullen terugkeren: de v.a. Wekkens naar Dubbeldam.de anderen naar Woudenberg. Bent huizen, Maarsbergen, Colijnsplaat... Maar juffrouw Stoel gaat morgen niet naar Hasselt. Zij zal de burgemeester vragen of zij morgen nóg een keer mag. Zij is maar een mens alleen en wat zij verloren heeft kan in vergelijking met het verlies der anderen niet veel zijn. Maar voor deze 70-jarige vrouw is het portret van haar overleden vader en moeder, waarnaar zij de hele dag vergeefs heeft gezc "it, belangrijker dan al het andere. En daarom zal zij morgen om half zeven, met haar water laarzen aan, weer present zijn in de buitenste viezigheid van Zierikzee, ook al moet zij op nieuw een hele dag staan en een extra nacht slapen onder de heiligenbeelden van de Zie- rikzeese zusters, die overigens zo bijzonder vriendelijk zijn! Uit Ferrara in dc Povlakte ont vingen wij een brief van de hoofdredacteur-directeur van de Gazzetta Padana, waarin bij de ontvangst bevestigt van een aan tal exemplaren van Het Vrije Vólk met verslagen en foto's uit de rampgebieden. „Ik heb ze in een etalage in het centrum van de stad opgehangen", schrijft dr Gilberto Forme n- t i, „en de hele bevolking heeft, mede in zorgen verkeerd over uw ongelukkig land." Een zorg. die o.a. bleek uit een som van ongeveer 90.000. die uit Ferrara aan het Rampenfonds werd overgemaakt. In zijn krant heeft deze Itali aanse journalist ten slotte nog ge schreven, dat de kranten en de begeleidende brief van onze redac teur-verslaggever K. Graftdijk, die in de tijden van de overstro mingen in de Povlakte dat gebied had bezocht een ademtocht van menselijkheid en verstandhouding hebben gebracht van Amsterdam naar het dal van de Po," Bij Schiermonnikoog is Dinsdag ochtend vroeg het Britse vrachtschip „Pampas" (5576 ton) op een mijn gelopen. De sleepboot „Holland" van de rede rij Doeksen op Terschelling is ter assistentie uitgevaren. De „Pampas" heeft een bemanning van 48 koppen aan boord. Het schip was van Bremen onderweg naar Ant werpen. Volgens de rederij van het schip, de „Royal Mail Lines", hebben zich geep persoonlijke ongelukken aan boord voorgedaan. Tollen verdwijnen op 1 April Gisteren is het koninklijk besluit verschenen, waarbij het besluit van de Maartendijkse raad tot opheffing van de tollen met ingang van 1 April 1953. 's morgens om 11 uur, is goedge keurd. Het verdwijnen van deze verkeers obstakels zal met enige plechtigheid gepaard gaan. Candidaatstelling Voor de gemeenteraadsverkiezingen, die op 27 Mei zullen plaats hebben, is de candidaatstelling op Dinsdag 14 April. De politieke partijen zullen voor die tijd dus hebben te zorgen, dat zij de lijsten met de bijbehorende bescheiden in orde hebben. Voor de Engelsen was koningin Mary sinds vele jaren „The Old Lady" (De Oude Dame): de laatste brug naar het tijdperk van koningin Victoria. Men was er trots op, dat de hoeden van koningin Mary in de laatste veertig jaar nooit van vorm en hoogstens van kleur veranderden, en dat zij nog vasthield aan oude gewoonten en tradities. Slechts 14 dagen geleden hoorde het Engelse publiek voor het eerst van haar oudste zoon, de hertog van Windsor, dat zij nog nooit in haar lange leven getelefoneerd had en men vond dat van haar iets volkomen natuurlijks. Wanneer de oude dame met haar hoge ouderwetse donkerbruine auto door de parken van Londen reed, keken de voorbijgangers haar ont roerd na, De kleine vrouw, die recht op in de hoek van haar wagen zat, was een zeer populaire figuur. Evenmin als koningin Mary nog nooit getelefoneerd had, had zij ook nooit in haar lange leven een toe- Hooggeplaatste Amerikaanse amb tenaren hebben in Washington hun verbazing uitgedrukt over twee nieu we Russische aanvallen op de Ver enigde Staten, die niet in overeen stemming zijn met wat kan worden uitgelegd als schuchtere pogingen van Moskou om, na de dood van Sta lin, tot een betere verstandhouding met het Westen te komen. De ene aanval is een nota van Moskou aan Washington, die een ant woord is op het Amerikaanse protest tegen de beschieting door een Russi sche straaljager van een Amerikaans vliegtuig nabij Kamsjatka. Volgens de Russische nota had het Ameri kaanse toestel „Russisch grondgebied geschonden en het eerst op de Rus sische straaljager geschoten, die daar op ter zelfverdediging had moeten terugschieten". ,,Spionnage De andere aanval geschiedde In de politieke commissie van de Algemene Vergadering der V.N. te New York. Hierin steunde de Russische afge vaardigde Gromyko de Tsjechoslo- waakse beschuldiging, dat Amerika „spionnage organiseert onder de dek mantel van de wet op de wederzijdse veiligheid". In Washington gelooft niemand, dat het Amerikaanse toestel boven Kamsjatka spionneerde, maar er is wel critiek uitgeoefend op het feit, dat het al te dicht in de buurt van het Russische schiereiland is ge komen, Een Republikeins senator, Flanders, heeft zelfs gezegd, dat het vliegtuig „niet ter waarneminr van het weer" in de buurt van Kamsjat ka heeft gevlogen. spraak in het openbaar gehouden. Maar zij was altijd naast haar man, koning George V. te vinden. Queen Mary was oorspronkelijk met de hertog van Clarence, de oud ste zoon van koning Edward VII verloofd, maar hij overleed op jeug dige leeftijd en zij trouwde kort na zijn dood met zijn jongere broer George, de hertog van York, die nooit voor de troon bestemd was. Achttien Jaar lang stonden zij en haar man in de schaduw, eerst van koningin Victoria, die in 1901 overleed en daarna van Edward VII, die in 1910 stierf. Toen prinses Mary koningin werd. was zij al 43 jaar oud. Zij veranderde niet Na de eerste wereldoorlog veran derde Engeland met een snelheid, die men voordien onmogelijk geacht had. Alleen koningin Mary veran derde niet en drukte de stempel van haar persoonlijkheid op haar naaste omgeving. Gedurende vele jaren weigerde zij bijvoorbeeld dames, die hun haar hadden laten afknippen, aan het hof te ontvangen. Zij had haar eigen mening over de rol van de vrouw en deed niets om de moderne vrouwen beweging te steunen. Ze had een afkeer van de vrouw in de politiek, maar interesseerde zich voor de toe lating van vrouwen tot beroepen en studies, die vroeger alleen voor man nen toegankelijk waren. Enkele maanden na het zilveren regeringsjubileum van koning George en koningin Mary werd zij weduwe, maar de regering van Edward VIII, haar oudste zoon. de tegenwoordige hertog van Windsor, duurde slechts elf maanden. Tijdens en na de staats- crisis, die voor het eerst sinds lange tijd een Engelse koning tot het on derwerp van publieke discussie en openbare felle critiek maakte, was koningin Mary voor het Hof en voor het grote gedeelte van het volk, dat in het koningshuis veel meer ziet dan een symbool, een noodanker. Symbool De rust en het plichtsbewustzijn, waarmee zij ook in de tweede wereld oorlog ziekenhuizen, gebombardeerde steden, bezocht gaf talloze Britten het gevoel, dat de verbinding met de oude grote tijd van Groot-Brittannië nog voortbestond De Oude Dame werd tot een nationaal symbool. Toen haar zoon, koning George VI, in Februari van verleden jaar overleed, was de foto van het stalen gezicht van koningin Mary, gefoto grafeerd door de zwarte sluiers, zoals zij voor de deur van het Parlement op de aankomst van de kist stond te wachten, waarschijnlijk de be kendste foto in Groot-Brittannië. The Old Lady is 85 Jaar oud ge worden. Zij was slechts drie weken ziek en haai overlijden, zo kort voor de kroning van haar kleindochter, zal de Britten het gevoel geven, dat Engelands oude wereld niet meer bestaat. Woning wordt voor NRF verloot De Castrïcumse aannemer J. Bies- terbos gaat een woning bouwen voor het Rampenfonds, die door middel van een loterij zal worden verkocht. De woning komt geheel vrij op naam van de eventuele winnaar of winnares. Eerste aardbeien De eerste aardbeien zijn Maandag op de markt, gebracht door de tuin der J. de Boer uit Castrlcum. Ze leverden ƒ2.95 per doosje op. (Vervolg van pag. 1) Wil men de indruk van het EDG- debat In de Bondsdag samenvatten, dan kan men dat het best doen met de woorden van een Britse diploma tieke waarnemer, die zei: „Het is weer typisch het lot van dc SPD. De SPD wint altijd het debat, maar ver liest de zaak". Inderdaad was de verdediging van het EDG-verdrag door Adenauer en zijn aanhangers zwak. Zij kon trouwens niet anders dan zwak zijn. Want van integraal Duits standpunt uit bekeken is de EDG zelfs met de vervanging van- het bezettings statuut een onvolkomen stuk werk. Voor diegenen in Duitsland, die het eerlijk menen met de democratie en de samenwerking met het Westen zijn de schoonheidsfouten er van bittere pillen. De regering tracht die pillen een beetje te vergulden en met een nevelgordijn te verhullen en dat maakt een discussie natuurlijk niet krachtiger. Daar komt nog bij, dat Adenauer, bij het doorjagen van zijn plannen voor niets terugschrikt, voor geen verzwijgen van dingen, die hij alleen weet op een zeker ogenblik, voor geen halve waarheden en voor geen citaten, die valse citaten worden door het gebruik, dat hij er van maakt. Dat weet de Bondsdag eu dat voelt men tijdens het spreken. Dc atmos feer wordt er niet beter door. Prettige positie Ollenhauer daarentegen bevond zich in de prettige positie, na de Franse aanvullende protocollen te kunnen zeggen: asjeblieft, wat wij allang voorspeld hebben, 2iet u nu gebeuren. Ollenhauer verlangde voor een democratisch Duitsland precies de zelfde positie in een verdedigings- organisatie als de andere deelnemers zullen hebben. En wie kan zeggen, dat deze eis onredelijk is, nu van Duitsland gevraagd wordt om in een rij te treden net de andere landen, ten einde de democratie te verdedi gen tegen dictatoriale landen.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 1