m
Titanenarbeid van spoorwegmannen
bij Moerdijkbrug
this year of years
Come to Britain I in Coronation Year
Nieuwe gouverneur Nieuw-Guinea
wacht zware taak
Productie van olie op Aruba
gaat achteruit
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN WOENSDAG 25 MAART 1953
DE Rotterdamse architect ir E. H.
Kraaijvanger heeft dezer dagen in
de Eerste Kamer een phlhppica ge
houden tegen de geestdodende uniformi
teit bij de moderne woningbouw. In een
strijdvaardig en tintelend betoog heeft
hij toen minister Witte het vuur na aan
de schenen gelegd. Het gehele debat over
deze belangrijke aangelegenheid, dat
zich trouwens vrijwel uitsluitend tussen
de Rotterdamse oud-wethouder van
Openbare Werken en de minister var
Wederopbouw en Volkshuisvesting vol
trok, opende perspectieven, die dit spe
ciale begrotingsjaar 1953 verre te buiten
gaan. Wanneer men dit land doorkruist,
wordt men getroffen en geërgerd door
een angstige uniformiteit zonder karak
ter van vele woningblokken. Het archi
tectonisch aspect van talrijke buiten
wijken van onze grote steden, maar
ook van nieuwgebouwde dorpsstraten, is
dusdanig, dat men er architectonisch
geen bezwaar tegen zal maken, wan
neer voor.jaarsmist deze utiliteitsbouw
ten dele met de mantel der liefde be
dekt. Natuurlijk zijn er goede uitzonde
ringen. Toch schijnt, als geheel genomen,
de Nederlandse bijdrage aan het oplossen
van de woningnood in te veel gevallen
bepaald te zijn door het construeren van
woonruimte. Wat de stedebouwkundlge
en aesthetische gevoleen zijn van dit
genormaliseerde standaardtype, daar
over breekt men zich althans ten
departemente blijkbaar niet het
hoofd.
Om nu tot het betoog van ir Kraaij
vanger terug te keren, de K.V.P.-senator
bestreed In de eerste plaats 's ministers
standpunt, dat door het stellen van
maximumprijzen het woonpeil niet zou
worden gedrukt. Hij onderstreepte ver
der, dat de voor ieder gewest geldende
Rijksvoorschriften wel degeliik egalise
rende tendenzen in zich bergen. Beide,
zowefl de vermindering van de genvid-
«telde WOTlnginhoud van 280 m3 in 1947
tot 234 m3 in 1952, als ook „het mecha
nische. het goedkope, het armetierige'
worden bepaald door de financiële gren
zen. welke de Regering voor de woning
bouw heeft gesteld. Bij het probleem
van de kubieke inhoud gelden speciale
eisen. Want hoe zeer men al te hoklce-
rlge. te geringe woonruimte als een
sociaal nadeel kan beschouwen, wij zien
het altijd nog als het mindere euvel dan
de ook psychisch zo nijpende woning
nood.
Minister witte heeft zowei m
het schriftelijke, als mondelinge
debat willen aantonen, dat de
gesel van deze woningnood al het
andere overheerst. Eerst waren het in
de na-oorlogse jaren de moeilijkheden
met de materiaalvoorziening en de
capaciteit van het bouwapparaat, die
de doorslag gaven by het vaststellen
van aantal en kwaliteit van de te
bouwen woningen. Thans zijn er
aldus de minister socfaal-econo-
mische omstandigheden, die maken,
aat dure bouw onverantwoord is.
Tegen dit ministeriële standpunt
waarbij uniformiteit in de woning
bouw. zo niet verdedigd, dan wel ver
goelijkt werd. is de heer Kraaijvanger
met tal van argumenten van leer ge
trokken. In afwijking van Don Qul-
chotte vocht de K.V.P.-senator hier
n,et te£en tot ridders gepromoveerde
windmolens, maar tegen bestaande
muren van angstwekkende grauwheid
en monotonltelt. „Wij spreken hier
over woningen, over architectuur, over
een stuk beschaving en cultuur, die in
het jaar 2000 nog Invloed hebben op
het dan levende geslacht... Als de
minister zegt, dat hij het creatieve
element in de architectuur niet kan
bevorderen, dan stel ik daar tegen
over. dat een departement het crea
tieve element wel kan doden... Ik zou
willen juichen over de grote aantallen
woningen, die worden gebouwd en die
evenzo vele gezinnen geluk brengen,
maar als ik dan de vele eenvormige
blokken zie verrijzen met allemaal op
elkaar gestapelde gelijke woningen,
...dan komt mijn hart in opstand."
Aldus de heer Kraaijvanger, die met
zijn waarschuwing, naar wij hopen,
enige stenen aan het rollen heeft ge
bracht.
ZO blijken bij het gehele probleem van
de na-oorlogse woningbouw toch ook
andere aspecten aandacht te verdie
nen, dan uitsluitend de opheffing van de
woningnood. Wy begrijpen zeer goed:
de snelle bouw van een zo groot mogelijk
aantal woningen moet primair blijven.
Wy begrypen eveneens, dat de bouw
kosten hier zekere grenzen stellen. Maar
wdj pleiten er met overtuiging voor, dat
de schoonheids- en andere gemeentelijke
commissies, die een oordeel behoren te
geven over de woningbouw, zichzelf niet
met utiliteitsoogkleppen voorzien. Het
nu gebouwde zal op z'n minst de tand
des tijds gedurende enige decennia
moeten doorstaan.
In het jubileumnummer van ons blad
verklaarde de Nederlandse architect J.
J. Vriend omtrent onze na-oorlogse
woningbouw: „Het overgrote deel is
keurig-netjes, maar mist elke levens
spanning en durf". Wij wensen niet
alleen de architecten, maar vooral ook
het departement van Volkshuisvesting
en Wederopbouw zoveel levensspanning
toe, dat vooral het laatste de durf
heeft te begrijpen, dat al te schriele
minimum-eisen op het stuk van de
kosten blykbaar een vrijbrief geven voor
nietszeggende middelmatigheid. Tegen
woningblokken in plaats van een bonte
aaneenschakeling van knusse een-
familiehuisjes, zal geen weldenkend
mens anno 1953 bezwaren maken. De
blokken kunnen echter in ieder opzicht
zo „goedkoop" gemaakt worden, dat.
vergeleken bij deze grauwe uniformiteit
de fantasieën van uw kinderen, wanneer
zg zich vermaken met hun blokkendozen,
een verademing zyn. Nog steeds dringen
wij aan op een zo snel mogelijke leniging
van de vooral voor de have-nots" zo
hatelijke woningnood. Het is echter
erger dan een misdaad, neen een fout,
om bij de oplossing zelfs van dit pro
bleem „penny-wise, but pound-foolish"
te zijn. Het nageslacht zal ons voor deze
schrielheid-met-viyt grondig ondankbaar
zyn.
Z.4NDZUIGERS EN BULLDOZERS DEDEN
HET „GROTE" WERK
(Van een onzer verslaggevers)
MEER dan honderd duizend kubieke meter zand is nodig geweest om
de verbroken schakel in de ijzeren verbindingsweg tussen Noord en
Zuid de door bet water vernielde spoorbaan aan beide zijden van de
Moerdijkbrug te herstellen. Wanneer Zaterdag a.s. bet treinverkeer
tussen Dordrecht en Lage Zwaluwe nagenoeg volledig wordt hervat, zullen
de vierhonderd mannen, die wekenlang met ware geestdrift aan dit herstel
hebben gewerkt, kunnen terugzien op een van de kranigste prestaties,
die de Nederlandse Spoorwegen ooit hebben geleverd. Men moet weten
boe bier de toestand op 1 Februari was om te beseffen welk een titanen
arbeid bij de Moerdijk is verricht.
De laatste trein, die vóór de ramp beter gezegd: tijdens de ramp de
grote brug over ging, was een goederentreinDe machinist méldde na aankomst
te Dordrecht: „Tussen Lage Zwaluwe en de Moerdijkbrug heb ik de dijk voelen
schudden, er was niets te zien, maar ik geloof dat ik door nattigheid reed."
Een uur later berichte de seinpost vati het station Lage Zwaluwe, dat de lichten
plotseling uitgingen. Kort na 2 uur stroomde het water over het emplacement.
De man, die in het grote seinhuis zat, kreeg van Breda verlof, zijn post te
verlaten, maar hij seinde terug: „Ik kan er niet meer af, het water staat al
hoger dan een meter en de perrons zijn totaal overspoeld". Er heerste een vol
komen chaos. Met ontzaglijk geweld stroomde het water door het grote dijkgat
bij het dorp Moerdijk naar het Westen. Brullend rolde het door de oude Duitse
tankgracht en rammeide de spoordijk, rukte aan palen, sloegtaluds weg, duwde
rails opzij. Op het laatste ogenblik had spoorwegpersoneel op het station Lage
Zwaluwe wagons van het emplacement weggereden; één goederentrein bleef
staan en het duurde niet lang of deze kantelde en verdween grotendeels in het
schuimende water.
door het
uitvallen van de Moertüjk extra be
last was en de brug by Hedel heeft,
naar men weet, slechts één spoor.
Vooral de lijn ten Zuiden van de Moer
dijkbrug had veel zand nodig. Men kon
er het zand niet zo geimakflielyik lossen
doordat op verschillende plaatsen de
rails waren weggegleden en vernield.
Dank zij de hulp van bulldozers, die met
de zandtreinen opreden om de weg te
effenen, gelukte het, de hoofdsporen op
het emplacement van Lage Zwaluwe te
hersteilen. De twee grote gaten ten
Zuiden van de spoorbrug werden door de
zandzuigers (van het Noorden uit) en
door de bulldozers Cv an het Zuiden
DE volgende oohtend vertrokken spoor- togenbosch, omdat deze lijn
wegmannen uit Breda om te zien
wat er in en om Lage Zwaluwe
eigenlijk aan de hand was. Men vond
een ontzettende ravage. Behalve dat
grote stukken spoorweg diep onder
water stonden, waren taluds aan de
westzyde weggeslagen, sporen opzy ge
schoven, portalen scheef gezakt of ge
broken, niet alleen ten Zuiden van de
brug. ook ten Noorden. Niet dan met
grote moeite kon men per auto het
station van Lage Zwaluwe bereiken. De
perrons lagen vol kadavers en kapot
geslagen huisraad. De woningen langs
de stationsweg waren ruïnes. Ongeveer
500 meter ten Noorden van het empla
cement zag men twee grote gaten in de
spoorbaan, een van 200 en een van 250
meter. Tussen die gaten was een eilandje
overgebleven met een huisje en een
spoorwegovergang. Rondom het (ietwat
scheef gezakte) seinhuis had het water
een gat van meters diepte gekolkt. Van
de lijn naar Zevenbergen stond ongeveer
4 km blank; de lijn naar Breda stond
over 2 km onder water.
Het herstel van de i.
Moerdijkbrug werd van drie
gepakt Maandag na de ramp vertrok
al een ploegje spoorwegmensen van
Dordrecht naar Willemsdorp om zand
naar de vernielde dijk te brengen. Van
toen af werden daar vijf zandtreinen per
dag gelost. Kerst een week later konden
arbeiders uit Made beginnen met de re
paratie van het baanvak tussen de brug
en Lage Zwaluwe. Een derde poging om
spoedig herstel te bewerkstelligen was:
zand aan te brengen door middel van
zandzuigers in het Hollands Diep.
Aanvankelijk wilde het water niet
zakken. De werkers ondervonden veel
last van eb en vloed. Na enige tyd be
gon het water ongeveer 2 centimeter per
te dalen en veertien dagen geleden,
iat men het dieselgemaal bi| Moerdijk
in werking had gesteld, ging het opeens
vlug.
De snelheid van het hers-telwerk was
afhankelijk van de hoeveelheid zand. die
kon worden gelost (maximaal 2000 kun.
meter per dag). Het zand werd meest
per trein aangevoerd van de zanderij
der Nederlandse Spoorwegen te Maam
De zandtreinen konden niet gebruik
maken van de spoorlyn Utrecht's Her-
komende) dichtgemaakteen enorm
werk, dat niettemin binnen het bestek
van twee weken zijn beslag kreeg.
Op Zaterdag 7 Maart ontmoetten de
zandzuigers en de bulldozers elkander
op het zgn. eilandje. Toen kon men be
ginnen aan de afwerking van de baan.
Daarvoor moest veel nieuw materieel
aanrukken, want men had de opdracht
om alles, wat vertragend zou kunnen
werken, te laten schieten. Weg en Wer
ken, Tractie en Seinwerken, alle drie af
delingen van de N.S., hebben alles op
alles gezet om de hoofdsporen van de
lijn, die Holland met het Zuiden ver
bindt, zo spoedig mogelyk te herstellen.
Vijfhonderd meter nieuw spoor was er
voor nodig!
nemen bij het station Lage Zwalu
we, vonden wy daar een groot aan
tal mannen ijverig bezig met de afwer
king van de herstelde sporen. Op het
station stonden tal van Franse wagens,
die steenslag (een geschenk van de
Franse spoorwegen) hadden aangevoerd.
Trillend en schokkend drukte een zgn.
stopmachine de lichtblauw-getinte hoog
ovenslakken onder de dwarsliggers.
Werklieden klommen van wenk.wagens
in de portalen om de draden recht te
trekken. Een stoomlocomotief deze
.oude beestjes" kunnen nog niet worden
gemist trok puffend een rij lage
wagens met grind langs een der perrons
In de keukenwagen van de N.S. was de
kok bezig, kolossale hoeveelheden
erwtensoep klaar te maken. De mannen,
die werken als paarden, worden goed
gevoed. Wy vernamen, dat de bulldozer
bestuurders op eigen dringend verzoek
Regeling militaire verloven
met Pasen
Ter gelegenheid van Goede Vrydag en
Pasen wordt voor de Kon. Landmacht
en dc Luchtmacht, met uitzondering van
de scholen en onderdelen waarvoor een
afzonderlijke regeling is vastgesteld, als
mede van de parate onderdelen, waar
voor een nadere regeling zal worden ge
troffen,. voor zover de dienst zulks toe
laat, verlof verleend van Donderdag
middag 2 April tot Dinsdag 7 April. Aan
personeel, dat door dienst op 3, 5 of 6
April van deze regeling geen gebruik
kan maken, kan een overeenkomstig
aantal werkdagen buitengewoon verlof,
aansluitend aan een Zondag, worden
verleend.
soms achtien uur per dag hebben ge
zwoegd, niet alleen omdat zy het werk
wensten te bespoedigen maar vooral ook
omdat zy „hun" machines niet in de
steek wilden laten.
De hoofdsporen zijn thans in orde.
Aan het herstel van het emplacement
met de goederensporen wordt nog hard
gewerkt. Wanneer Zaterdag de treinen
weer langs Lage Zwaluwe zullen ryden
(met verminderde snelheid weliswaar)
is het werk nog niet geheel gereed. De
afwerking zal waarschijnlijk nog een
week of zes in beslag nemen, maar in
elk geval: de verbinding Noord-Zuid is
tot stand gekomen en terecht kunnen de
Spoorwegen trots daarop zijn.
(Ingez. med.-advertentie)
C.A.O. diamantbewerkers
goedgekeurd
Overwegingen rijksbemiddelaars
(Van een onzer verslaggevers)
Het college van Rijksbemiddelaars
heeft gisteren zijn goedkeuring ge
hecht aan de collectieve arbeidsover
eenkomst voor diamantbewerkers, die
sedert 16 Februari l.l. van toepas
sing is.
De rijksbemiddelaars hebben hun
goedkeuring aan de C.A.O. gegeven on
danks het feit, dat de nieuwe loon
regeling aanmerkelijk afwijkt van de
gebruikelyke door het College aange
houden maatstaven. Ook de voorgestel
de werktydenregeling, die thans is goed
gekeurd, verschilt aanzienlyk van die
in andere bedrijven.
De reden voor de goedkeuring van de
afwijkingen zijn gelegen in het feit, dat
de chaotische loonregeling nu wordt
vervangen door een f e i t e 1 ij k, be-
gr ij pel ij k en eenvoudig af
leesbaar objectief systeem
De ryksbemiddelaars overwogen te
vens, dat by de nieuwe C.A.O. rekening
is gehouden met de historisch gegroeide
loonverhoudingen.
Tollen te Maartensdijk
verdwijnen 1 April
Het Koninklyk besluit, waarby goed
keuring wordt verleend aan het besluit
van de gemeente Maartensdijk tot op
heffing van de beide tollen op de weg
UtrechtHilversum, ie gisteren gete
kend.
Woensdag 1 April om 11 uur 's och
tends zullen beide tollen worden opge
heven, wat niet geruisloos zal ge
schieden.
Departementen op Goede
Vrijdag en Paaszaterdag
gesloten
Op Goede Vrijdag en de daarop vol
gende Zaterdag zullen de departementen
gesloten zyn. De werkuren op deze
Zaterdagmorgen zullen in dc volgende
weken worden ingehaald.
Met ingang van 1 April wordt voor de
ryksambtenaren de werktyd van half
negen tot half een en van half twee tot
vyf uur; Zaterdags van half negen tot
half een.
Engeland's KroningsjaarEen uitgezochte tyd om het land te leren kennen,
waar de aflossing van de wacht, de stadsomroeper met zyn bel en de praal
van het Koninklijk Huis hun plaats hebben in het leven van alledag. U zult
zich nog lang Uw eerste indruk herinneren van de banklopers met hoge
hoed en de met medailles behangen „beefeaters" met hun grote knevels. U raakt
niet uitgekeken op de verheven schoonheid van Koninklyk Londen, met als
symbool de Westminster Abbey, die byna zo oud en wys is als Vader
Theems zelf!
Overal vindt U restaurants, waar de chef-koks de vermaarde nationale
schotels bereiden; schitterende winkelstraten, met neon verlichte theaters,
concertzalen en clubs. Breng vanuit Londen een bezoek aan middeleeuwse
steden als Chester, Windsor, Winchester, Edinburgh, Oxford en Cambridge.
U kunt zonder dat het U veel kost het gehele jaar door van Engeland ge
nieten van het vroege voorjaar tot de late herfst. Overal viert het volk
de kroning van Koningin Elizabeth. Ongetwyfeld een prachtig jaar voor een
vacantie in Engeland!
BUCKINGHAM PALACE
De schildwachten marcheren heen
en weer. Kak na,
scharlaken
EDINBURGH'S INTER
NATIONAL FESTIVAL
(23 Aug.-12 Sept.)
het aflossen Een sprookjesstad, gekozen
n parade in centrum var L-J L—
goud. theater-
ROYAL ASCOT (16-19 Juni)
Hare Majesteit rijdt in een
indrukwekkende stoet van schar-
boetend kunst-, laken en goud naar EngelancFt
muziekleven. beroemde paardenrennen.
Nadere inlichtingen en ge illustreer
de brochures betreffende Coronation
Britain gratis bi) Uw reisbureau of op
aanvraag bi) het. British Travel
Centre (Dept.60), Queen's Bouse,
6il6SSt. James's Street,London S.W.I
BRITISH EUROPEAN AIRWAYS
amsteSrdaNm°ManchesteR
A Million Passengers a Year Fly
GRONDAANKOOP VOOR
MARINEHOSPIT AAI,
(Van onze parlementaire redacteur)
Zoals wij gisteren meldden, is de be
handeling van de aanvraag van een eer
ste crediet voor grondaankoop ten be
hoeve van een marine-hospitaal te
Heemstede gistermiddag in de Tweede
Kamer wegens het daar geboden verzet
voorlopig gesehorst. In ons bericht werd
echter vermeld, dat „een der leden"
vooralsnog volledig overtuigd was. dat
aan een dergelyk nieuw hospitaal op
deze plaats behoefte bestond en dat het
paste in de totale opzet van militaire
en burgerlijke ziekenhuisruimte. Dit be
rust echter op een hoorfout bij de tele
fonische overbrenging. Uit bet zinsver
band zal men wellicht reeds hebben be
grepen, dat bedoeld was: geen der spre
kers.
De voorzitter van het centraal
stembureau heeft in de door het ontslag
nemen van de heer D. de Loor te Leeu
warden opengevallen plaats in de Sta
ten van de provincie Friesland de heer J.
Hepkema te Hindeloopen benoemd ver
klaard.
GEEN DISPENSATIE BIJ
DE OMMELANDEN
Directie wil in beroep gaan
(Van onze correspondent)
Groningen, 25 Maart.
Naar wy vernemen is het verzoek van
de directeur van de Coöperatieve Melk-
productenfabriek De Ommelanden te
Groningen, de heer F. de Boer, om dis
pensatie te mogen ontvangen van de bij
bindend advies door de arbitragecom
missie voorgeschreven tewerkstelling
van 55 met name genoemde werkne
mers, afgewezen. De dispensatiecom
missie bestaande uit burgemeester J.
Tuin van Groningen, zomede de heren
Biewenga en Garrelds, heeft de heer
De Boer meegedeeld, dat zy geen vrij
heid kan vinden dispensatie van deze
tewerkstelling te verlenen voor 53 van
de 55 arbeiders. Op verzoek van de Alg.
Ned. Agrarische Bedryfsbond (A.N.
.B.) is namelijk voor twee personeels
leden dispensatie verleend.
De heer De Boer deelde ons mee, dat
de uitspraak van de dispensatiecommis
sie voor hem gelijk staat met een ramp,
daar hij geen werk heef voor deze men
sen. „Wat mij betreft kunnen ze alle
maal thuis blyven", aldus de heer De
Boer. „Wy zullen hen dan wel loon uit
keren. Deze arbitrage heeft de zaak
voor ons veel moeilijker gemaakt."
De heer De Boer deelde voorts n
dat er nog een mogelijkheid is in beroep
te gaan bij de arbitragecommissie en
dat hij deze mogelijkheid niet onge
bruikt zal laten. Vandaag zal het be
stuur van de Ommelanden in vergade
ring 'bijeen komen ten einde de ontstane
situatie nader te bekijken. De heer S.
van der Ploeg, de voormalige stakings
leider, deelde ons mee, dat de A.N.A.B.
over de uitspraak van de dispensatie
commissie zeer tevreden is.
Onderscheiding voor Neder
landse ambassadeur
in Japan
De Japanse regering heeft aan de
Nederlandse ambassadeur in Japan, de
heer P. E. Teppema, de Orde van ver
dienste van de Ryzende Zon verleend.
Dit is de eerste maal sinds de oorlog,
dat Japan een onderscheiding aan een
buitenlandse diplomaat verleend. De
heer Teppema keert binnenkort naar
Nederland terug.
De dertigjarige J. Meester te
Klazienaveen is tijdens een dichte mist.
terwijl hij on een bromfiets reed. door
een auto aangereden. De man liep zware
wonden op en werd naar het diaeones-
senhuis te Emmen overgebracht. Kort
na aankomst is hy bezweken
OLGA, op de arm van mejuffrouw
Mulders, biedt de commissaris van de
Koningin in Noord-Holland, dr J.
baron dc Vos van Steenwigk, een bos
bloemen aan.
Koningin bezocht wederom
watersnoodgebied
Vanochtend omstreeks half elf is
H. M. de Koningin aan de Buitenhaven
te Hellevoetsluis aangekomen voor een
bezoek aan het watersnoodgebied
Zuid-Holland, waar zij werd begroet
door de commissaris der Koningin in de
provincie Zuid-Holland, mr L. A. Kes-
per en de burgemeester van Hellevoet-
sluis, de heer Van Eijsinga.
Met de R.P. 10 heeft de Koningin de
reis naar Goeree en Overflakkee, waar
Nieuwe Tonge bezocht zou worden,
voortgezet.
Om kwart over elf arriveerde H.M.
te Den Bommel. De burgemeester, de
heer J. J. A. Kruijff en de bewoners
stonden aan de havenkant en wulfden
de Koningin hartelijk toe. De tocht ging
daarna per auto naar Ooltgensplaat.
UIT DE STAATSCOURANT
Bij Koninklijk besluit is benoemd tot
ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw
G. Scholten. vice-president van het ge-
Expositie van werken van Van Gogh worch ingericht
Ie nationale her den
ting van de geboorte-
iag van Vincent van
logh, 30 Maart 1853
al Maandag beginnen
iet de opening van een
ntoonstelling van
erken van deze schil-
t in het Gemeente-
■iseum van Den Haag,
ar op vele schildergen
Hen hangen die nog
et eerder in ons land
rden geëxposeerd,
idens het inrichten
i de tentoonstelling:
De Ziekenoppas-
uit St. Rémy uit
collectie Duebi-
ler uit Solothurn,
et midden Boeren-
sje uit de collectie
hnloser uit Winter-
:ir en rechts Land-
tap in Auvers, uit
■nen overgekomen
>or deze tentoon
stelling.
Eerste Kamer betuigt instemming met
benoeming van dr Van Baal
(Van onze Haagse redacteur)
's-Gr av en ha ge. 25 Maart.
QVER de status van Nieuw-Guinea
bleek gisteren, bij de behandeling
van de begroting van Overzeese Rijks
delen in de Eerste Kamer, geen ver
schil van mening meer te bestaan.
Geen der leden, die tot nu toe het
woord hebben gevoerd, had er be
hoefte aan over dit onderwerp nog te
spreken. Slechts de communistische
heer Geugjes maakte hierop een uit
zondering, maar dat zal weinigen
verwonderen. Niet alleen eiste hij, dat
Nieuw-Guinea aan Indonesië zou wor
den overgedragen, maar ook vroeg hij
zelfbeschikkingsrecht voor Suriname
en de Ned. Antillen en de erkenning
van het recht van afscheiding van
deze rijksdelen.
Het voorgaande moge intussen niet de
indruk wekken, dat er. behalve door de
communistische woordvoerder, geen
tiek zou zijn geuit. Maar hetgeen de
heren Algra (a.r.), Ruys de Beeren-
brouck (k.v.p.) en De Dreu (arb.) te
berde brachten, hield constructieve ge
dachten in, die uiteraard by de com
munist verre te zoeken waren.
Over de nieuwe gouverneur van
Nieuw-Guinea. dr Van Baal, hoorde men
louter lof en minister Kernkamp werd
algemeen gelukgewenst met deze keuze.
Maar de heer Algra ontveinsde zich niet.
dat dr Van Baal zich voor grote moeilyk-
heden geplaatst zal zien. De opvatting,
dat Nederland zijn taak niet kan ver
richten zonder een uitgebreide buiten
landse hulp, kon de heer Algra niet in
alle opzichten delen. Zulks in tegenstel
ling tot de heer De Dreu, die van mening
bleek, dat het zonder buitenlandse hulp
niet kan. Voorlopig scheen ook prof De
Zwaan (c.h.) het standpunt in te nemen,
dat in de eerste plaats Nederlands kapi
taal en initiatief Nieuw-Guinea tot ont
plooiing moeten brengen.
De heer Algra oordeelde overigens de
situatie in Nieuw-Guinea niet best, op
bepaalde punten zelfs slecht. In som-
Dzichten is nog maar weinig be-
zei hy. Inschakeling van de
autochthone bevolking wordt door aller
lei elementen bemoeilijkt. Deze bevol
king wordt nog te veel gediskwalifi
ceerd, aldus de heer Algra. De olie-
maatschappyen overschaduwen z. i. het
eigenlijke bestuur, dat te veel op de
goodwill en de medewerking van deze
maatschappijen zou zyn aangewezen. De
positie van de Indische Nederlanders
achtte de heer Algra een tweede moei-
lykheid. Het is verkeerd, als de Indische
Nederlanders een bevoorrechte positie
opeisen.
By al deze moeilykheden zag de heer
Algra echter een lichtzijde in net werk
van missie en zending. Daartegenover
stelde de A.R.-spreker echter weer, dat
de bureaucratie tal van mogelijkheden
vernielt. Er moet meer worden gedaan,
zei hy en daarin viel de heer Ruijs de
Beerenbrouck hem inter by. Ook deze
spreker vroeg om daden. In dit verband
vroeg de heer Algra nog om de gouver
neur meer bevoegdheden te verlenen,
opdat noodzakelijke beslissingen op
korte termyn kunnen worden genomen.
Met hem vroeg ook de heer Ruys meer
aandacht voor een geleidelijke economi
sche ontwikkeling van Nieuw-Guinea.
Het economische leven van Nieuw-
Guinea moet over het dode punt worden
heen geholpen, aldus de heer Ruys.
Ofschoon minder nadrukkelijk dan zyn
voorgangers op het spreekgestoelte,
bleek toch ook de heer De Dreu (arb.)
van mening, dat er in de afgelopen drie
jaar wel wat meer gedaan had kunnen
worden in Nieuw-Guinea en met name
dacht deze afgevaardigde daarbij aan
het onderwijs voor de Papoea's.
Er is voorts uiteraard ook uitvoerige
aandacht besteed aan de verhouding tot
Suriname en de Ned. Antillen. De heer
Algra was de mening toegedaan, dat de
positie van de minister, na alles wat
daarover de laatste maanden is gezegd,
niet sterker is geworden. Hij sprak de
hoop uit, dat een zodanige regeling zal
worden bereikt, dat beide Rijksdelen
daarbij in eigen sfeer worden ingepast.
Volgens mr Kropman (k.v.p.) heeft de
zucht naar ingewikkelde constructies de
wijsheid bedrogen. Nederland is te veel
staatsrechtelijk geweest. Psychologische
factoren zyn verwaarloosd. Volgens deze
spreker moet de koninklijke rede van
1942 royaal en loyaal en ook zo spoedig
mogelijk worden uitgevoerd. Hij voegde
hieraan evenwel toe, dat er aan beide
zijden naar moet worden gestreefd de
moeilijkheden uit de weg te ruimen.
De heer De Dreu (arb.) stelde zich
zonder voorbehoud achter het standpunt
van minister Kernkamp, zoals deze dit
in zyn Memorie van Antwoord heeft
uiteengezet en waarin de minister op
merkte, dat „de in New York aangege
ven weg de meest gewenste oplossing
biedt, terwijl (de minister) nog steeds
van opvatting is, dat de in Suriname
gegeven interpretatie op aanvaardbare
wijze aan de Surinaamse wensen tege
moet komt". Maar de heer Algra (a.r.)
was het niet eens met wat de minister
daarop liet volgen, nl.: „nu èn door de
Ned, Antillen èn naar is te verwachten
door de meerderheid van de Staten-
Generaal deze interpretatie niet zal
worden aanvaard, dient te worden over
wogen of langs andere weg overeen
stemming kan worden bereikt". De heer
Algra stelde hier nl. tegenover, dat de
regering haar eigen verantwoordelrjk-
heid heeft.
Noodoplossing voorkomt
massa-ontslag
DE daling van de wereldprys van
stookolie heeft voor Aruba tot
gevolg, dat de productie, die in 1952
Jf25.000 vaten per dag bedroeg, vol
gens een schatting in de eerste helft
van 1953 zal teruglopen tot 375.000
vaten per dag. De Lago Oil Trans
port Company heeft, noodmaatrege
len genomen om te voorkomen, dat
tot ontslag van personeel moet wor
den overgegaan.
Het vraagstuk is van internationale
aard. De productiekosten van de Vene
zolaanse en Caraibische olie liggen
hoger dan die van het Midden-Oosten
en door het steeds rijker vloeien van
Aziatische olie schijnt er in Europa een
verzadigingspunt te zijn bereikt. Hier
door wordt het voor de Venezolaanse
en Arubaanse oliebedryven moeilijker
(Ingez. med.-advertentie)
Verm oeu
ld? Lustloos-
V til
ovonMffSE
itckpgéH-fy
«"'ia.
te concurreren. De productie in Vene
zuela is dan ook teruggelopen.
Het Arubaanse bestuurscollege heeft
dezer dagen een bezoek aan het olie-
bedryf gebracht, waarby de directie
van de Lago een uiteenzetting van de
moeilykheden heeft gegeven. Ook zijn
er besprekingen gevoerd tussen de di
rectie en een raad. die het personeel
vertegenwoordigt, waarbij plannen zyn
besproken om het Arubaanse bedrijf,
waarvan de economische toestand van
Aruba afhankelijk is, te laten voort-
werken zonder dat tot massaontslag
zal behoeven te worden overgegaan.
Niettemin is het mogelyk. dat op som
mige afdelingen wat personeel zal moe
ten afvloeien.
Men heeft voorlopig een noodoplos
sing gevonden, waardoor een eerder ge
vormd plan om vier distillatieketels
bulten bedryf te stellen, niet zal behoe
ven te worden uitgevoerd. Inplaats van
ruwe, zal men. dank zij een tijdelijke
overeenkomst met de Venezolaanse
Creole oliemaatschappij, ten dele stook
olie van de velden van Amoy Bay naar
Aruba voeren en deze in dë overcom
plete ketels ten dele kraken. Verder
zal de sedert enige maanden ingevoerde
politiek om geen werken uit te beste
den, doch deze in eigen beheer te
nemen, worden uitgebreid.
De personeelsraad heeft hiertegen
over besloten om een verzoek tot loons
verhoging niet In te dienen. Op deze
wijze wil men trachten, aldus de
adviesraad, de economische toestand
van Aruba in evenwicht te houden.
Kindje onder boerenwagen
Gistermiddag geraakte het driejarig
dochtertje van de heer P. Sauve te Asten
(N.-B.) by het spelen onder een pas
serende wagen. Een der achterwielen
ging over het lichaampje. Het kind over
leed vrijwel onmiddellyk.
