wfaol tte
Twee data uit het verzet
2)e eeróte
KIEVITSEIEREN
Geschiedenis van Nederlandse kust
verhaal van voortdurende strijd
Kustlijn heeft sich ook in historische tijd herhaaldelijk verplaatst
IS
Prins Bernhard in
New York
Provinciaal bestuur van LIMBURG
bepleit aanleg nieuwe kanalen
Tien jaar geleden plakten MEDICI
pleisters over het woordje arts
V°J
:ij,n
a
gewon cl
en
T entoonstellingen
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN ZATERDAG 21 MAART 1953
11
VENALS de geschiedenis van de mensheid is de ge
schiedenis van de aardkorst een verhaal van een
elkaar opvolgen van tijdperken met hun karakteristieke
vertegenwoordigers en gebeurtenissen, waarvan naar
het schijnt de meeste iets te maken hebben met onder
linge strijd. Een strijd niet alleen tussen de diersoorten
onderling, maar ook tussen de elementen. Want zon,
weer en wind zijn onophoudelijk bezig ook de hardste
gesteenten te vernietigen en de rivieren, die het puin
wegvoeren, beyveren zich baaien en zeeën te vullen, ter
wijl elders de branding rotsen afbreekt en de kust terug
dringt.
Ook de geologische geschiedenis van Nederland kent
deze strijd tussen zee en land. Zo was het al in de tijd,
dat hier de bossen groeiden, die thans als steenkool wor
den ontgonnen. Sommige gesteentelagen verraden, dat
toen van tijd tot tijd de zee het gehele landschap over
spoelde en er afzettingen achter liet, waarna zij echter
weer het veld moest ruimen.
PAS de kusten uit het laatste deel van
het zg. tertiaire tijdperk kunnen als
voorlopers van onze strandlijn wor
den beschouwd. Toen was er wel een
Noordzee, die behalve het tegenwoor
dige Noordzeebekken ook East Anglia,
bijna geheel Nederland en een deel van
België bedekte, maar die naar het
schijnt geen verbinding had met.de zee
ten Zuiden van Engeland. Deze zee
werd ln de loop van de tijd kleiner' zij
trok zich geleidelijk terug en bg het be
gin van het pleistocene tijdperk, dat wil
zeggen ongeveer een millioen jaar gele
den. liep de kust ongeveer over Schou
wen, de Veluwe. Zwolle en vandaar naar
bet Noorden. Sindsdien werd het front
vele malen over westelijk en Midden-
Nederland heen en weer geschoven.
Ook de zoutlagen, die Boekelo bekendheid gaven, zijn
getuigen van de rivaliteit tussen het vasteland en het
zeewater. Zij zijn ontstaan toen de zon eeuwen lang ach
tereen zeewater verdampte uit een ten dele afgesloten
baai. Maar gedurende een deel van de Krijt-periode was
dat deel van Europa, waar tegenwoordig Nederland ligt,
weer bedekt door een zee; de zee, waarin de bekende
Maashagedis rondzwom en waarin de kalkstenen en mer-
gels ontstonden, die thans de rotspartijen van de St. Pie
tersberg en Valkenburg uitmaken.
Het heeft echter weinig zin al deze aanvallen en tegen
aanvallen uit vroegere tijdperken stuk voor stuk na te
gaan wanneer men wil spreken over de geschiedenis van
de Nederlandse kust, want het is eigenlijk niet mogelijk
de tegenwoordige kust te zien als overblijfsel van de
kusten uit het Krijt en eerder. Er waren toen immers
geen Rijn of Maas, die een delta vormden en er was ook
geen Noordzee.
MENS NIEUWE
FACTOR
Soms lag een groot deel van de Noord
zee droog, maar ook reikte zij tot bij
Woerden. Er is zelfs een Inham tot bij
Wageningen geweest. Indien in de Mid
deleeuwen de mens niet was begonnen
met het aanleggen van dijken en pol
ders. zou een groot deel van Nederland
weer door de zee zijn ingepalmd.
Dit heen en weer schuiven van de
kustlijn is een gevolg van het beurte
lings overwegen van een aantal facto
ren, die min of meer onafhankelijk van
elkaar waren.
In de eerste plaats zijn er de veran
deringen van de zeespiegel, die nauw
verband houden met de gedragingen
van de ijskappen nabij de Polen en de
gletsers van de hooggebergten. Wan
neer deze ijsmassa's slinken, bijvoor
beeld ten gevolge van een verbetering in
het klimaat, dan doet het vrijkomende
extra-smeltwater de zeespiegel stijgen.
Wanneer er gedurende een koude-perio-
de meer water in de vorm van ijs op de
hooggebergten en bij de Polen wordt
vastgelegd, daalt de zeespiegel daaren
tegen.
Dwars hier doorheen gaat de bodem
daling, die uiteraard de uitbreiding van
de zee ln de hand werkt.
Voorts is er de invloed der rivieren,
die met slib en puin delta's vormen en
steeds trachten deze te vergroten of
wanneer dit niet gaat. te handhaven.
Tenslotte nemen soms ook levende
organismen deel aan de strijd. Langs
tropische kusten bouwen milliarden ko
raaldiertjes hun kalkwoningen. waaruit
ganse eilanden zijn opgebouwd. Voor de
kusten van ons land zijn deze echter
niet van belang: het water is hier te
koud om hen in het leven te houden.
De eerste drie factoren hebben ten
onzent eeuwen lang hun invloed doen
gelden, sommige ten gunste van de zee,
andere ten gunste van het land. Zo ligt
ons land voor het grootste gedeelte in
een gebied, dat in vrij sterke mate aan
bodemdaling onderhetjig is. Sommige
lagen, die eertijds ongeveer aan de op
pervlakte zijn ontstaan, zijn sindsdien
vele tientallen meters weggezakt en be
dolven geraakt onder jongere afzettin
gen. Men heeft berekend, dat de daling
voor de laatste millioen jaar ongeveer
5 cm per eeuw heeft gedragen.
VAN de genoemde factoren was de
beweging van de zeespiegel wel de
meest veranderlijke. Het water
;teeg en daalde al naar gelang het
landijs en de gletschers smolten of aan-
roeiden. Onze kust heeft daar herhaal
delijk de gevolgen van ondervonden.
e geschiedenis van deze kust is
tamelijk nauwkeurig bestudeerd, laat
stelijk bijvoorbeeld door dr Tesch en
Drof. Umbgrove; zij kan worden afge
lezen uit de geologisch bouw van weste
lijk Nederland.
Er is op een diepte van 10 tot 20 m
onder het tegenwoordige oppervlak een
veenlaag aanwezig, die een vroegere
egetatie representeert en die de naam
ontving ,,veen op grotere diepte". Daar
bovenop liggen kielen en zandige kleien
alsook zanden, die alle soms zeeschelpen
bevatten en die er op wijzen, dat de
juist genoemde vegetatie op zeker mo
ment overstroomd is geraakt door zee
water. Er kan geen sprake ziin van een
slechts kortstondige overstroming, want
het pakket is meer dan vijf meter dik.
Het landschap moet in die tijd dan ook
het karakter hebben gehad van een
waddengebied, dat bij een langzaam
stijgende zeespiegel geleidelijk werd op
gehoogd en waarbij de kust even gelei
delijk werd teruggeschoven tot aan de
lijn TholenWoerdenEnkhuizen. Dit
geveer 3000 tot 2000 v. Chr.
Daarna volgde een periode, waarin
de lagune droog viel en begroeid raak
te. De zee was teruggetrokken, vermoe
delijk als gevolg van een iets kouder
rorden van het klimaat. Het resultaat
ras een dikke veenlaag, die men in vele
punten van het Westen des lands op de
waddenklei terugvindt. Nog tijdens het
verblijf van de Romeinen in onze stre
ken schijnt deze veenvorming te zqn
doorgegaan, al zijn er duidelijke teke-
dat de zee toen weer bezig was op
te rukken. Reeds vóór de Romeinse tijd
waren er trouwens reeds enige inbraken
geweest tot diep het land ln. En ook
erna kwamen gedeelten van het juist
gevormde veenlandschap mèt de daar
gevestigde nederzettingen onder zee
water te .staan, waardoor zij bedolven
'erden onder een laag jonge zeeklei.
Prins Bernhard heeft Vrijdagochtend
een tamelijk onverwacht bezoek
bracht aan de „Collegiate School" van
de „Dutch Reformed Church" in het
westelijke deel van het eiland Manhat
tan. Deze kerk met aangrenzende school
werd in 1638 door Nederlanders ge
sticht en tijdens de tweede wereldoorlog
woonde de koningin, toen nog Prinses
Juliana, daar enkele malen godsdienst
oefeningen bij.
Na de plechtige verwelkoming gaf
Prins Bernhard voor de ruim 300 leer
lingen van de school een persoonlijk
relaas van de overstromingsramp die
Nederland heeft getroffen, waai-voor hij
door zijn jeugdig gehoor met een oor
verdovend applaiis werd beloond.
Vrijdagavond zat de prins als ere
gast bij een diner, dat werd gegeven
door de Nederlandse club.
In gezaghebbende Nederlandse krin
gen te New-York meent men te weten,
dat in de brief van Koningin Juliana,
die Prins Bernhard de volgende week
persoonlijk aan president Eisenhower
zal overhandigen, een beroep wordt ge
daan om een oplossing van het vluchte
lingenvraagstuk metterdaad ter hand te
nemen.
Regering gaat bijenteelt
stimuleren
De Nederlandse bijenteelt neemt
langzaam ln betekenis at. De regering
heeft nu, na overleg met de Vereni
ging tot Bevordering der Bijenteelt in
Nederland, besloten de bijenteelt te
stimuleren. Aan adsplrant-lmkers za.
een subsidie van tachtig gulden wor
den verstrekt voor het aanschaffen
van minstens twee bijenvolken. Zg,
die voor deze regeling in aanmerking
wensen te komen, dienen een cursus
voor beginnelingen in de bijenteelt te
volgen. Ook de kosten die aan deze
cursus zijn verbonden, zullen worden
vergoed.
Op de Brunssumerheide zal men
binnenkort een begin maken met de
aanleg van een jeugdcentrum ten be
hoeve van de Katholieke Jeugdbeweging
in Limburg. Dit centrum, dat op drie
km afstand van Rumpen-Brunssum
komt te liggen, zal bestaan uit een groot
gebouw omringd door twaalf hectaren
beide.
Onderzoekingen, vooral van de Stich
ting voor Bodem kartering, hebben over
deze elkaar met tussenpozen opvolgen
de aanvallen veel aan het licht qe-
bracht.
ffOEN in de Middeleeuwen de zee
weer begon aan te vallen, begon
de Nederlander actief deel te nemen
aan de verdediging van het land en
sindsdien is hij een belangrijke fac
tor geworden in de eeuwige strijd
tussen land en zee. Het begon met
het leggen van verdedigingslinies:
de dijken. Maar op den duur trok de
mens ten aanval: er werden nieuwe
gebieden ingedijkt, stukje bij beetje,
eerst op primitieve wijze, later in het
groot.
Het kan niet gezegd worden, dat de
zee nooit terugsloeg. De Sint-Elisabeths-
vloed noopte in 1421 de mens een uit
gestrekt gebied prijs te geven. De rivie
ren moesten te hulp komen om een deel
van het verloren land te herwinnen. Zij
vormden in het verdronken terrein een
delta: de Biesbosch. Maar elders bleven
(in later tijden verloren gegane) ter
reinen in de macht van het water, zoals
de verdronken landen van Zuid-Beve
land, Saaftinge en die van het Markie-
zaat van Bergen op Zoom.
Elke aanval echter prikkelt tot ver
zet. Zoals het oprukkende water in de
Middeleeuwen de aanleiding werd tot de
bouw van dijken, was in later tijden de
agressie van het water mede de aanlei
ding tot inpoldering. De watersnood van
1916 nam de laatste hinderpalen weg
die het plan tot afsluiting en droog
making van de Zuiderzee van zrjn uit
voering scheidden. En zo heeft de ramp
van 1933 het plan-Van Veen tot afslui
ting van de zeegaten ln het middelpunt
van de belangstelling geplaatst. De
strategie en de tactiek van dit aanvals
plan zullen nog ter dege moeten worden
uitgewerkt, want het gaat om een
karwei als nog nergens ter wereld is
uitgevoerd. Maar men kan de bestude
ring ervan met een gerust hart aan de
aanvalsleiders overlaten.
DE geologisch-geografische strijd tus
sen de zee en de kusten, die ge
durende lange tijdperken en in
gebieden is uitgevochten door ..dode"
natuurkrachten en die slechts in beperk-
mate werd beïnvloed door levende
organismen als koralen, wordt in onze
streken voortgezet met als nieuwe
factor de mens.
zijn verschillen in resultaten,
waarvan de belangrijkste wel is de om
standigheid, dat een landwinst. behaald
door „natuurlijke" factoren (althans
aanvankelijk) altijd boven de zeespiegel
ligt, omdat een natuurlijke kust alleen
zeewaarts wil ^verschuiven wanneer het
land boven het wateroppervlak uitrijst;
bij landwinst door menselijke activiteit
daarentegen kan het landoppervlak ook
onder de waterspiegel liggen, omdat het
wordt droogo-epompt. Dit laatste eist
een voortdurende waakzaamheid en een
continue verdediging van de veroverde
posities.
Zo is Nederland een voorbeeld ge
worden van een gebied, waar de mens
heeft ingegrepen in de geologische gang
van zaken en waar de geografische ver-
land en water niet meer ge-
al wordt bepaald door df
(Inge», med.-advertentie)
n BETROUWBARE BROMFIETS
Kaptein
deling
heel en
natuur.
ZONNEVELD
83.8 MILLIOEN IN
RAMPENFONDS
Tot gisteravond was 83,8 millioen
binnengekomen bij het Nationaal Ram
penfonds. Dat is een half millioen
meer dan gisteravond.
De regeringscommissaris voor Suri
naamse zaken in Nederland, mr De
Vries, maakte wederom 100.000 gul
den Ned. Crt. over, afkomstig van het
Surinaamse hulpcomité.
HERBOUWPLAN VOOR
STAVENISSE
De gemeenteraad van Stavenlsse
heeft gistermiddag met algemene stem
men besloten opdracht te verlenen
een herbouwplan voor Stavenlsse sa
men te stellen. Voorts ls besloten i en
herziening van het reeds bestaande
uitbreidingsplan voor de gehele ge
meente voor te bereiden. Deze besluiten
werden genomen nadat de raad enige
tjjd achter gesloten deuren had ver
gaderd.
Smokkelauto met zes ton
koffie aangehouden
(Van onze correspondent)
Oldenzaal 21 Maart.
Aan de grensovergang De Poppe
tussen Oldenzaal en Bentheim hebben
Duitse douane-ambtenaren een verze
gelde Belgische vrachtauto met aan
hangwagen. die bg Wemhout de Neder
landse grens was gepasseerd, aange
houden. De wagens, die volgens de
papieren erwten heetten te vervoeren,
bleken behalve met erwten, met 6000 kg
ongebrande koffie te zijn geladen. De
chauffeur wist, nadat hij onraad l"
speurde, te ontkomen.
Rl JN -MAAS-SCHELDE- VERBINDING
(Van onze correspondent)
Maastricht, 21 Maart.
Het Provinciaal Bestuur van Limburg
heeft inzake de Rijn-Maas-Schelde-ver-
binding een adres gericht tot de rege
ring. In dit adres wordt de wenselijkheid
van de verwijdering van de zogenaamde
Stop van Temaaien bevestigd, doch
meteen vastgesteld dat ook ten Noor
den van Maastricht, bij Caberg, een
verbinding tussen Juliana- en Albert-
kanaa] dient tot stand te komen. Met
nadruk bepleit het Provinciaal Bestuur
het graven van een kanaal tussen Areen
(bij Venlo) en Neuss, ook in het belang
der Hollandse havens, die hierdoor niet
alleen op de Rijn zijn aangewezen. Wil
Duitsland het Akense industriegebied
met Rijn en Ruhr verbinden, dan dient
aansluiting daarop bij Bom verkregen
te worden. Verruiming der sluizen bij
bij Loozen in Belg. Limburg wordt be
pleit.
Een nieuw element zien we in de
kwestie gebracht door het aandringen
op verruiming en doortrekken van het
uit de Napoleontische periode daterende
Noorderkanaal, dat, tegenover Arcen in
de Maas uitmondend, met een eventueel
kanaal naar Neuss zou kunnen worden
verbonden.
Verder zou ook, aldus het adres en
dit voorstel is mede te bezien in het
licht van de aanleg van het kanaal
Arcen-Ruhrort het Wilhelminakanaal
in Noord-Brabant bevaarbaar gemaakt
kunnen worden voor schepen met ge
lijke diepgang (2.50 m) en in aanslui
ting daaraan vanaf de Zuid-Willems
vaart bij Helmond een nieuw kanaal
kunnen worden aangelegd naar de Maas
bij Wanssum.
Een en ander dient mede te worden
gezien in het kader der industrialise
ring van Noord-Limburg en van de ont
sluiting der kolenvelden in De Peel.
Pionier van de luchtvaart
overleden
Donderdag is onverwacht te 's-Gra-
venhage overleden ir S. P. J. A. van
Hoogstraten, de enige tot dan nog ln
leven zijnde mede-oprichter vaD de
Nederlandse Vereniging tot Bevorde
ring van Luchtscheepvaart, de tegen
woordige Koninklijke Nederlandse Ver
eniging voor Luchtvaart.
Ir Van Hoogstraten is 72 jaar oud
geworden. Hij heeft ln 1907. met de
heren H J. K. André de la Porte,
W. N. Bakker. S. P. l'Honore Naber,
H. J. van der Leeuw, M. K. Meden-
bach, J. A. H. L. 'iaron Melvill van
Cambee, dr H. A. Naber. H. F. Onder
water, jhr J. H. Ram, A. E. Rambaldo
en dr B. Sybrandy de genoemde ver
eniging opgericht. De balloncomman
dant Rambaldo had door zijn ballon
vaarten de stoot gegeven tot de op
richting.
Ir Van Hoogstraten Is In October jl.
naar aanleiding van het vijf en veer
tig jarig bestaan der K.N.V.V.L. door
het hoofdbestuur der vereniging ge
huldigd. Aan hem is bij die gelegen
heid de zilveren penning der vereni
ging uitgereikt.
En pseudo-Schalkhaaragenten staken de brand in
het Amsterdamse bevolkingsregister
(Van een onzer verslaggevers)
OORJAAR 1943. Het jaar van Stalingrad. Het tijdperk breekt aan,
machtsberichten geijkte termen worden. Maar in de bezette gebieden plant
het schrikbewind de hakken vaster in de grond en voltrekt zich bet nood
lot, dat een Duits dichter zo treffend onder woorden bracht: dat bet de
de vloek van de boze daad is steeds boze zaken te baren. Het georgani
seerde verzet tegen de Duitse terreur neemt echter in kracht toe tegelijk
met de verscherping van die terreur en in de laatste dagen van Maart 1943,
thans tien jaar geleden dus, doen zich twee gebeurtenissen voor die getui
gen dat de hand van het verzet een vuist is geworden. En een vuist, die ge
leid wordt door geloof aan de goede zaak en een scherpe intelligentie.
Op SJf MAART 194-3 leggen de Nederlandse artsen hun bevoegdheid neer. Op
die ochtend plakken duizenden artsen in den lande demonstratief pleisters over
het woord „arts" onder hun naam. Een wat lauwe medicus in de hoofdstad krijgt
van zijn melkboer het ultimatum: het woordje arts over te plakken, anders wordt
hem geen zwarte melk meer geleverd. Het helpt. In Haarlem kalken N.S.B.-ers
de woorden arts op de huizen van de medici., die hun bevoegdheden hebben neer
gelegd, maar overigens als overal elders gewoon praktijk uitoefenen. Een paar
artsen worden bij deze actie overgeslagen, zij zijn bevreesd voor „fout" te worden
aangezien, en prijzen de avond, wanneer de heren met de verfpot hun omissie
herstellen.
Op Zaterdag 27 MAART 1943, des avonds om half tien, rijdt een auto met
wat men zou aanzien voor Schalkhaar-politie uit de Tulp-kazerne voor bij het
bevolkingsregister aan de Plantage Kerklaan te Amsterdam. De wacht wordt
verrast, een paar anderen in het gebouw eveneens. Men legt de mannen gekne-
eld neer in de aangrenzende tuiv van Artis. In het gebouw worden de kaarten
bakken leeggestort, benzine er over uitgegoten, tijdbommen neergelegd. Dan
steekt men de vlam erin. Weldra brandt het bevolkingsregister als een lier. Voor
zeer velen betekent de vernietiging van het register uitstel of afstel van uitzen
ding naar Duitsland. Maar de prjjs zou hoog blijken.
"ET verzet van de artsen, uitvoerig
beschreven door dr Ph. de Vries in
„M.C., geschiedenis van het verzet
der artsen in Nederland", culmineerde in
de strijd tegen de artsenkamer, waarvan
een zekere Croin de leider was. Medisch
Contact, waarin het verzet der artsen
sedert Juni 1941 was georganiseerd, be
schikte over een uitmuntende organisa
tie. Met behulp van estafette-berich
ten hield men met de aangesloten artsen
over het gehele land voortdurend con
tact.
het voorjaar van 1943 poogde
Croin door intimidatie, door het ter ver
antwoording roepen van tal van artsen,
de Nederlandse medici te dwingen zich
aan te melden als lid van zijn nationaal-
socialistische artsenkamer. Er werden
door de Gemachtigde voor de Tucht-
H'
Maar vele win tergasten uit noordelijke streken vertoeven nog in ons land
^WOENSDAGMORGEN
zijn de eerste kievits-
eieren (bij Amersfoort) ge
vonden. Het bericht spreekt
van twee stuks, maar ver
meldt niet, of die in hetzelf
de nestkuiltje lagen. Dat
zou betekenen, dat het eer
ste ei op s'n minst Dinsdag
al moet zijn gelegd, want
twee eiere» per etmaal legt
een kievit nooit. Het is
trouwens lang niet uitgeslo.
ten, dat. het eerste eitje in
derdaad Dinsdag al is ge
legd, want Zondag reeds
zagen we verscheidene kie
viten wier gedrag verried,
dat het eerste ei beslist niet
lang meer op zich zou laten
wachten.
Trouwens, ook de schol
eksters deden toen al erg
opgewonden en overal hin
gen de veldleeuweriken te
tierelieren in de blauwe
lucht, dat het een lust was
er naar te luisteren. Welis
waar was de wind nog
schraal, maar in de luwte
was t\et al verrukkelijk
warm en op zuidhellinkjes
ontplooide allerlei onkruid
een verheugende lentelijke
activiteit.
Dat wil echter nog aller-
minst zeggen, dat het nu
buiten al volop lente is. Er
is nog heel wat, dat aan de
wintermaanden herinnert.
Zo dreven er op de plasjes
by de forten van Spaarn-
dam nog verscheidene paar
tjes nonnetjes. Dat zyn
eendjes, wier broedgebied
1» noordelijker streken ligt,
vanwaar ze in de herfst
naar ons land komen, om
op onze binnenwateren te
overwinteren.
Vooral de mannetjes zyn
ongelofelijk mooie vogels:
sneeuwblank, met hier en
daar een fluweelzwarte
veeg, die het wit nóg smet-
telozer doet lijken. De wijf
jes zijn, zoals dat bij de
eendjes gebruikelijk is, veel
soberder gekleed; grijs
bruin, met aan de kop
warm kastanjebruin. Maar
als ze op de wieken gaan,
zien we vooral op de vleu
gels toch nog vry veel wit.
By Westzaan dreven vier
blanke zwanen in de Nauer-
nase vaart, die we aanvan
kelijk weinig aandacht
schonken, omdat we veron
derstelden, dat het wel boe-
renzwanen zouden zijn. Tot
ze plotseling alle vier op-
vlogen, wat weliswaar niet
bewijst dat het geen boe-
renzwanen waren. Maar we
konden ze met de kijkers
volgen tot ze boven Wor-
merveer achter de bebou-
xoing verdwenen, nog steeds
in oostelijke richting vlie
gend, zodat het lang niet
uitgesloten is, dat het toch
wilde vogels waren, op
doorreis naar de broed
plaatsen in Zweden, Fin-
land of de Baltische staten.
In de Wijde Wormer liep
op bijna elke kavel een
paartje scholeksters voedsel
NONNETJES
te zoeken. Die hadden ken
nelijk al trouwplannen, al
zag het er niet naar uit,
dat ze al eieren hadden.
Maar in een uaart zwom
een paartje grote zaag-
bekken tussen de meeuwen
en dat zyn weer overwin
teraars. De fuut daarente
gen, die dichterbij op het
water dreef, pronkte met
de mooie kastanjebruine en
zwarte kopversierstlen,
waarmee de futen zich fooi
en als ze bruiloft gaan vie
ren.
Beemster zagen we scholeksters el
kaar het hof maken, zaten de
spreeuwen in de bomen bij de boerde
rijen leutig te fluiten en vlogen eksters
met bouwmateriaal naar hun nesten.
Maar even buiten Medemblik dreef een
troep van een dikke honderd brilduikers
op het IJsselmeer. die ook al in Scan
dinavië thuishoren, waar ze in holle
bomen en nestkastjes plegen te broeden.
Aan de binnenkant van de Wieringer-
meerdijk tussen Medemblik en Den
Oever, bleken zich opvallend veel vin
ken, kraaien en kieviten op te houden.
Veel bonte kraaien vooral ook. Ej hoe
wel we die er de hele winter door kun
nen aantreffen, kregen we sterk de in
druk. dat al die vogels eigenlijk trek
kers waren, op doorreis naar noordelij
ker streken. Er stond een straffe wind
uit het Oosten, die het voor hen weinig
aantrekkelijk zal hebben gemaakt het
IJsselmeer over te steken. Waarschijn
lijk zijn ze daarom aan de binnenkant
van de dijk blijven wachten, tot de wind
ging ligge.Ofwel ze volgden de dijk
naar het Noorden, om langs de Afsluit
dijk verder te gaan.
Buitendijks op het IJsselmeer, dob-
rechtspraak aan de nalatigen boeten op
gelegd. duizend gulden liefst. Nu kwam
er in de z.g. Artsenvcrordening een ar
tikel 5 voor, waarin stond: „Een arts
kan verklaren afstand te doen van de
bevoegdheid tot uitoefening van het be
roep van arts. Hierdoor verliest hij ge
lijktijdig het recht den titel van arts te
voeren". Men onderzocht de juridische
consequenties van een dergelijke opzeg
ging: Bij voortzetting van zijn beroep
zou de arts wellicht vervolgd kunnen
worden wegens het onbevoegd uitoefe
nen der geneeskunde, maar het juri
disch advies luidde zeer gunstig. En zo
schreven op aandrang van het M.C. de
artsen op 24 Maart een brief aan Croin,
dat zij afstand deden van hun bevoegd
heid. Ieder schreef, zoals gebruikelijk
was bij dc brievenacties van het Medisch
Contact, zelf een brief. Sommigen on
dertekenden met leesbare andere met
onleesbare handtekeningen. Voorzich
tige artsen, dubieuze figuren ook, haast
ten zich aan de actie mede te doen, uit
vrees bij het publiek als N.S.B.-er te
worden aangezien. Het aantal onderte
kenaars groeide tot liefst 6200.
Officieel uitten de Duitsers boze
woorden, in werkelijkheid lieten zij de
deur open voor overleg, Ook al had
Himmler aan Rauter bericht: „Ik ben
Vermetele daad met
bloed gewroken
berden overal troepjes brilduikers en
grote zaagbekken op de korte golfjes,
met hier en daar een paartje wild.; een
den, waarvan je nooit goed weet waar
ze thuis horen, want die broeden zowel
in ons land als aan de talloze Finse
meren.
DE grootste verrassing wachtte ons m
de Leemanshaven, bij Den Oever.
Want daar zwommen twee dozijn
wilde zwanen dicht langs de drukke
autoweg. En ze bleken er zo vertrouwe
lijk te zijn dat toen we ons autootje de
berm opreden tot vlak tegen het hek
aan, ze rustig verder gingen met sla
pen. toilet maken of voedsel zoeken, el
waar ze toevallig mee bezig waren,
zonder zich ook maar iets van onze
komst aan te trekken.
Een maand of wat geleden heb ik ver
teld, hoe we tussen Nijkerkerhaven en
Kampernieuwstad bijna tweeduizend
van deze fraaie vogels telden. Maar
geen daarvan konden we toen zo goed
bewonderen, als die twee dozijn !n de
Leemanshaven, die ons tot op een vijf
en twintig meter lieten naderen. Door
de kijkers konden we. bij wijze van spre.
ken, de veertjes tellen. Veertien vol
wassen vogels waren het en tien jongen.
Achter ons snorden de auto's voorbij,
maar pas toen ik onder het
voorbg,
prikkel-
Witde zwanen in de
Leemanshaven
draad doorkroop, om te trachten de
gels nóg dichter te naderen voor het
maken van een foto. zwommen ze. zon
der zich overigens te haasten, wat ver
der uit de kant.
Nog een dag of wat, een paar weken
op z'n hoogst en ook zg zullen ons land
verlaten. Maar inmiddels zijn tiendui
zenden broedvogels, die de wintermaan
den in de tropen hebben doorgebracht,
op weg naar ons land. Vele zijn de Mid.
dellandse Zee al gepasseerd. Elke dag
arriveren er binnen de landsgrenzen, die
ons nieuwe vogelaarsvreugden komen
brengen.
CANTECLEER
KLEEFPLEISTER over het woord arts
en hoe de N.S.B. er op reageerde
(Foto uit Onderdrukking en Ver
zet Nederland in Oorlogstijd II)
Namen, die getuigen, hoe in de bittere
uren van de slavernij kunstenaars en in
tellectuelen hun bloed gaven voor de on.
getelde mannen, die bestemd waren
door hun arbeid de Duitse oorlogsma
chine gaande te houden.
Wedstrijd Alliance Franfaise
voor schooljeugd
De Alliance Fr&ngaise te Parijs is voor
emens wederom een wedstrijd te organi-
?ren voor leerlingen van middelbare scho
len in gemeenten waar een comité van de
Alliance Franqaise ls, zoals dit de twee
voorgaande jaren ook is gebeurd. De twee
beste inzendingen zullen worden beloond
met een verblijf van een week in Parijs
gedurende de zomervacantie.
voor resoluut doortasten." Om te vervol
gen, met een goed inzicht in de situatie:
Dat de staking kwam, hebben wij
zeker voor een aanzienlijk deel aan de
N.S.B. te danken. Daaraan is echter op
het ogenblik niets te veranderen. Acht
het juist, dat circa 3500 van de sta-
kenden worden gearresteerd en direct
naar concentratiekampen in het Rijk
worden overgebracht. Wij zullen ze daar
al; artsen gebruiken".
Men wist de Duitsers te overtuigen,
dat de actie niet de Duitsers zelf gold,
aar de artsenkamer. De artsen werden
weer arts en Croin hield zich voorlopig
rustig. Maar naderhand trof men hen
opnieuv door een verordening op be-
edigde personen, waardoor de artsen
kamer de touwtjes in handen zou kun
nen nemen. Weer zond men (op 23 Juni
1943) een brief, thans aan Seyss-In-
quart, die de zeer scherp gestelde In
houd hoog opnam. Er werden 360 art
sen gearresteerd, velen doken onder.
Tactisch manoeuvrerend heeft het cen
trum van het Medisch Contact zich uit
de impasse weten te redden: nvt een
excuusbrief aan Seyss-Inquart die door
vrijwel alle (3500) deelnemers aan de
actie werd verstuurd. Het duurde echter
een paar maanden eer alle arrestanten
weer on vrg'e voeten waren gesteld
Maar van de artsenkamer hoorde men
niet meer: twee jaar voor het einde van
de oorlog had M.C. een duidelijke zege
behaald.
TRAGISCH is de afloop geweest van
de overval op het Amsterdamse Be
volkingsregister, een overval, waar
van jhr. W. J. H. B. Sandbergh.de tegen
woordige directeur der Stedelijke Mu
sea de auctor intellectualis was, samen
met Willem Arondeus en Gerrit van der
Veen. Gedrieën heeft men het plan op
gemaakt alleen jhr Sandbergh is
nog in het leven. Van der Veen werd
gedood b\i een aanval op het Huis
Bewaring.
Door een spoor, ontstaan door het
vragen naar politiehelmen en door de
domme praatzucht van de huisknecht
van Arondeus, werden de deelnemers
aan de vermetele overval vrijwel allen
gegrepen. Op 1 Juli 1943, tien dagen
vóór de geallieerde landing op Sicilië,
werden zij gefusilleerd. Een eenvoudige
gedenkplaat aangebracht aan het ge
bouw van het Bevolkingsregister ver
eeuwigt hun namen: W. J. C. Arondeus.
Rudolf Bloemgarten, Karl Groeger.
Coos Hartogh. Sam van Musschenbroek.
Guus Reitsma. Henri Halberstadt, dr
Johan Brouwer. Koen Limperg. Sjoerd
Bakker, C. L. Barentsen, Cornelis Roos.
AMSTERDAM. Fodor, Keizersgracht 609:
Kring van tekenaars, tot 2 April: Goed
Wonen, Rokin 56: I n Leri eurtentoonstelling
Mobilla, tot eind Maart; Hamel, O.Z. Voor
burgwal 139Werk van M, H. Mackenzie,
t/m. 10 April: Van Lier, Rokin 126: Schil
derijen var SéLnika Götih, tot 28 Maart
Martinet en Michels, O.Z. Voorburgwal
Foto's var Serge Van der cam, tot
April; Rijksmuseum: Prentenkabinet
Franse, Duitse en Italiaanse tekeningen
en prenten uit de 16e eeuw, tot 16 April
Santee Landweer, Keizersgracht 463: Te
keningen en gouaches ran Frank Lodeizen.
tot 2 April; Stedelijk Museum: Elf tgdge-
ROTTERDAM. Museum Boymans: Wer
ken van Pierre Bonnard, tot 10 Mei; Mu-
n voor Land- en Volkenkunde: Weven
lechten in Afrika, Melanesische kunst
Expositiezalen Schielandhuis: Schilderden
en tekeningen van Albert Neuhuys, tot
29 Maart; Prentenkabinet: Keuze liit mo
derne Nederlandse en buitenlandse teke
ningen en aquarellen uit het bezit van
Museum Boymans: Bouwcentrum: Perma
nente tentoonstelling op het gebied ran
het bouwwezen.
DEN HAAG. Gemeentemuseum: Expo
sitie van aanwinsten var de verzamelingen
van het Gemeentemuseum, t/m. 25 Maa.rt
Kunstzaal Plaats, Plaats 21: Werk van
Hars Bonman en B, Danlella var Voorst
Beest, t/m. 26 Maart: Kunst van onze
tijd. Pr. Mauritsplein 21-22: Tent. van oude
en moderne kunst, t/m. 31 Maart: Benne-
witz, Noordeinde 48: Werk van Bram v. d.
PPPosttentoon-
stelting, tot 26 April; Kasteel Hofwljck,
Oosteinde 2. Voorburg: Werk van Quirjin
-an Tiel en A. Grcebe, 24 Mrt tot 12 April.
HAARLEM. Frans Halsmuseum: Speci
ale expositie van alle aanwezige werken
van Hals. t/m. 14 Mei: Teylers Museum:
Bloemenwereld var oude en moderne Ned.
kunst. t/m. 18 MeiLeffelaar, Grote Markt
Ned. Kunstnijverheid, t/m. 18 Mei: Huize
Van LooyWerken van leden van Kunst
zij ons doel.
HEEMSTEDE. Wandelppark Groenen-
daal: Flora 1953, t/m. 14 Mei: Hotel Het
Wapen van Heemstede: Werken van
Heemsteedse beeldende kunstenaars, t/m.
14 Mei; Showroom Koekkoek, Valkenbur
gerlaan: Werken van Heemsteedse beel
dende kunstenaars, t/m. 14 Mei,
AMERSFOORT. Muurhulzen 227—229:
Japanse kunst uit coll. Tikotin, Hollandse
ceramiek van Frans Slot, t/m. 9 April.
GRONINGEN. Mai
werk en gouaches v
tot 2 April.
UTRECHT. Kunstliefde: Nicolaas Beets-
tent. tot 30 Maart: Utrechtse Kring: Wer
ken van Cas Oorthuys, t/m. 5 AprilKunst
handel Arti: Schild, en aquar. ran Jan
Korthals, t/m. 21 Maart
OSS. Jan Cunenmuseum: Nederlandse
impressionisten uit de Haagse en Amster
damse schoot t/m. 29 Maart
