Steeds meer woningen in Kruiningen
verdwijnen in de golven
Twaalf millioen winst
in 1952''53
Twee maal per dag stort het zeewater zich
door drie grote dijkgaten
Donderdag 19 Maart 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Derde blad
Laat men ons toch veel helpen
t»
(Van een onzer redacteuren).
„Als een wilde, niet te stuiten stroom storten zich
tweemaal per dag tientallen millioenen kubieke
meters zeewater door de drie grote dijkgaten in de
Kruiningse polder. Iedere dag opnieuw gaat het
water voort om met een demonische kracht ver
nielingen aan tc richten en zo wordt het beeld in
verdronken Kruiningen van dag tot dag triester.
Steeds meer woningen kunnen niet langer weerstand
bieden aan de druk van het water en verdwijnen in
de golven
Driehonderd en dertig woningen en dertig boer
derijen zijn reeds verwoest, rond tweehonderd en
vijftig woningen zijn zwaar beschadigd. Zolang de
dijk nog niet gedicht is, zal dit vernielingsproces
voortgaan.
Wat zal er uiteindelijk overblijven van de zeven
honderd en vijftig woningen in dit rampgebied? Dit
is de beklemmende vraag welke de Kruiningse ge
troffenen zich elke dag weer stellen
Terwijl de sporen van de vorige inundaties in
1940 en 1944 nog niet volledig waren uitgewist,
werd deze gemeente opnieuw getroffen door een
ramp. Thans echter zó catastrophaal, dat elke be
schrijving van de enorme verwoestingen slechts ten
dele kan weergeven wat zich hier heeft afgespeeld.
Kruiningen dreigt reddeloos verloren te gaan,
wanneer na het dichten van de dijken niet op zeer
grote schaal de helpende hand zal worden geboden.
Daarom klinkt vanuit het geteisterde Kruiningen de
dringende noodkreet tot geheel Nederland: Helpt
ons, opdat we niet blijvend ten onder gaan!
Bijna de helft van het huizenbezit ver
dwenen of onherstelbaar verwoest
Een triest beeld in een van de nieuwe
woonwijken van het zwaar getroffen
Kruiningen.
In de vroege ochtend gaan we met
de molorvlet van de Rijkspolitie op
patrouille. Korporaal Van Stee, van
de genietroepen, koerst naar de dijk
gaten. Dwars over de landerijen, die
door twee meter water worden over
spoeld.
Door het dijkgat bij Hansweert zien
we op de Schelde een oceaanstomer
passeren. De gehele voet van de dijk
is weggeslagen en bij laag water gaapt
hier een gat van wel twintig meter
diepte. De vloed houdt veel van de
enorme schade verborgen, doch bij laag
water ziet men hoe zich een brede,
diepe kreek in de polder heeft ge
vormd, welke honderden kubieke me
ters kostbare landbouwgrond heeft
weggevreten.
Hier was de veerhaven
„Hier was de Veerhaven", zeggen de
mannen een eindje verder. Het is
moeilijk geworden om zich te oriënte
ren. Slechts een paar betonnen palen
en het vaste gedeelte van de oprijbrug
steken nog gedeeltelijk boven het water
uit. Van het kantoor van de bootdienst
en het restaurant is niets meer terug te
vinden. Zeshondei-d meter verder in
de polder ligt het beweegbare deel van
de stalen brug. Voor de woeste golven
was dit gevaarte van rond honderd ton
niet meer dan een stukje wrakhout.
De hulpponton ligt nog voorbij de
Rijksweg, tegen de Lavendeldijk bij
Oostdjjk.
Verder tuft de boot langs de afge
takelde zeedijk in de richting "Waarde.
Tegenover de hofstede van de heer
Kostense ligt het derde grote gat
waarin de zee vrij spel heeft en aan
de grens met het waterschap Waarde
is over een grote afstand alleen de
leen van de dijk blijyen staan. Wat
zal hiervan ovex'blijven wanneer on
verhoopt een nieuwe storm opsteekt?
De Kadijk tussen Kruiningen en
Waarde is tot een aantal langgerekte
eilandjes geworden, bezaaid met wrak
hout en vei-dronken huisraad.
Het is alles even troosteloos, maar
toch.in de omgeving van de Oost-
dijk kan men weer vertrouwen put
ten voor de toekomst van dit ramp
gebied. Het doet wel vreemd aan
om temidden van boerderijen en ge
boomte een. Yex-sekse vissersboot te
zien varen en enkele zolderschuiten
tegen de Rijksweg te zien liggen. Zij
voeren echter zandzakken aan. En uit
dit materiaal zullen nieuwe binnen
dijken herrijzen om straks het land
op de zee te herwinnen.
Ja straks.Maar zolang het water
hier nog hegemonie voert, buit het
zijn macht uit. Op de hoek van de
Auto van diplomaat
gestolen
DEN HAAG. Gistermorgen is uit de
tuin van het Vx-edespaleis in Den Haag
ontvreemd een zo goed als nieuwe per
sonenauto. De auto is eigendom van
de heer W. Tail, secretaris van het
Internationale Gerechtshof en Engels
man van nationaliteit. Hij vex-klaarde,
dat hij om half negen de auto gepar
keerd heeft op de gewone plaats aan
de achterzijde van hel Vredespaleis.
Toen hij om één uur terugkwam, was
de wagen verdwenen. De politie staat
voor een raadsel. De dief is waar
schijnlijk langs de normale weg, de
grote voortuin van hel Vredespaleis
doorgelopen. Hij heeft rustig, om het
gebouw heen en door de voortuin
gereden. Daarbij komt nog het feit, dat
hel een zeer opvallende auto is en de
dief het risico nam, dat hij direct ge
snapt zou worden.
Er zijn nu sociale werksters bezig
met het instellen van een onderzoek
naar de toestand in de geëvacueerde
gezinnen. De dames verrichten prach
tig werk, doch het ls alleen een be
zwaar, dat zij steeds slechts voor
korte tijd hier blijven. In Kruiningen
is zeker nog jaren werk voor een so
ciaal werkster.
Nabij de Zouteweg en de Zanddijk
zal ook zeer binnenkort begonnen
worden met het bouwen van twee
kampen, zoals bekend voor elk 250
arbeiders. Hierin zullen eerst de dijk
werkers worden gehuisvest en later de
arbeiders die de cultuur-technische
werken moeten verrichten. Want ook
dat laatste zal dringend nodig zijn,
daar veel sloten e.d. dichtgeslibt zul
len zijn en hier en daar reeds zand
banken in de polder zijn ontstaan.
Praat met de Kruiningenaren echter
niet over herverkaveling. Hiertegen
zullen zij zich met hand en tand ver
zetten.
Op het industrieterrein te Goes zul
len verder twee nissenhutten van 10 x
50 m worden gebouwd de gemeente
Goes stelt de grond beschikbaar om
hier alle geschenkgoederen op te slaan
totdat de bewoners naar Kruiningen
zullen terugkeren. Ottawa (Kansas)
heeft reeds 18 grote kisten met goede
ren afgezonden. Door financiële mede
werking van de Stichting Watersnood
Zeeland 1953 konden voorts een 200-tal
mensen in Oostelijk Zuid-Beveland, die
de Zeeuwse kledei'dracht trouw ble
ven, elk voor f 70 a 30 aan nieuwe kle
ding geholpen woi-den.
Zo lenigt Kruiningen, de nood van
zfln bevolking, zo treft deze zwaar
getroffen gemeente de voorbereidingen
om straks de herbouw aan te vatten.
En het zal gelukken ook!
Maardan klinkt ous weer de
dringende oproep van burgemeester
Vogelaar tot geheel Nederland in de
oren: „Laat men ons toch veel helpen,
want alléén kunnen wjj het niet!"
Een van de drie grote dijkgaten bij
Kruiningen, waardoor het water elke
dag opnieuw uit de W esterschelde dit
gebied binnenstroomt: het gat aan de
zijde van Hansweert.
Veei-weg heeft de zee de richtingwijzer
naar de Veerhaven omver gespoeld,
alsof zij schertsend zeggen wilde:
„Ach kom, auto's naar de Veex-haven?
Die heb ik vexv-wolgen
Langs de Rijksweg, waar de boven
verdiepingen van nieuwe woningen,
hier en daar nog slechts steunen op
de zijgevels, vax'en we door de Bur
gemeester Elenbaasstraat naar het
Marktplein. Het water is juist zover
gevallen, dat de achtergebleven bewo
ners zich weer buiten kunnenwagen,
zonder natte voeten te halen.
W aterbewoners
Bewonderenswaardig is de moed van
deze mensen, om hier onder de meest
primitieve omstandigheden te blijven
leven. En ondanks alle narigheid hun
goede stemming bewaren.
De concierge van het gemeentehuis
vindt dat er vanmorgen veel water is
geweest, want het portaal is onderge
lopen. Ontelbaxe malen heeft lnj de
gang reeds uitgebezemd, doch hij zal
maar weer opnieuw beginnen. Dat was
nu eenmaal zijn Zaterdagse karwei.
„En je moet zoveel mogelijk met je
gewone wei-k doorgaan", zegt de man
lachend. ,,A propos, wat is die ebslxk
vandaag gemeen. Veel vetter dan gis
teren''. En dan bezemt hij weer ver
der.
Op de hoek van de straat staat de
werkploeg klaar. Elke dag trekken dc
mannen er op uil om zandzakken rond
de meest bedreigde woningen te leg
gen. De gangetjes tussen de huizen
ziju zeer gevaarlijk geworden, wanneex
de stroom er door jaagt. Vaak wordt
het werk van een gehele dag met één
vloed teniet gedaan, doch dan begin
nen de mannen maar opnieuw. Je kunt
je best doen om te trachten te redden
wat mogelijk is.
En als de vloed komt of de avond
valt, zoeken de vijftig mannen en
vrouwen in het verdronken Kruinin
gen hun bovenverdiepingen weer op.
Op de muziektent staat een lichtaggre-
gaat, dal tot '9 avonds elf uur zij
het dan met een oorverdovend lawaai
voor eleclrische stroom zox-gt.
„Het klinkt vreemd, maar je raakt
aan alles gewoon", zeggen de mensen
wanneer de bezoeker met een wat
verbaasde blik dit leventje gadeslaat.
De politiemannen, die als zigeuners
moeten huizen in de wachtkamer van
de tandax-ls, hebben assistentie gekre
gen van onkele collega's uit het Noor
den. Ook zij ondervinden thans wat
het betekent in een rampgebied te
moeten verblijven en zij zullen er
straks in hun eigen omgeving van
kunnen vertellen. Geheel Nederland
zou het echter moeten zien en mee
maken om te begrijpen, dat voor Krui-
niixgen mei Schouwen het mees*,
zwaar getroffen gebied alleen hulp
op zeer grote schaal het mogelijk zal
K.L.M. loopt gesmeerd
Nieuwe toestellen komen dit jaar in gebruik
DEN HAAG. In 1953 zal de K.L.M. vliegen op 103 steden in 66 landen; in
1952 vloog zij op 88 steden en 61 landen bij het begin van de zomerdienstregeling.
Het jaar 1952 was moeilijk, maar er is een winst gemaakt van ongeveer twaalf
millioen gulden. De laatste vijf millioen gulden van de amortisatielening zullen
binnenkort kunnen worden terugbetaald.
De laatste drie maanden van 1952 heeft een nogal sterke stijging van de
onkosten te zien gegeven. We zullen ons in 1953 moeten inspannen om aan deze
post met succes het hoofd te kunnen bieden. Iix 1953 zal voor de grootste
waaide die tot heden toe aan de vloot der K.L.M. werd toegevoegd in gebruik
worden genomen, nl. voor negentig millioen gulden alleen aan vliegtuigen, aldus
heeft de president-directeur der K.L.M., dr A. Plesmaxi, medegedeeld in zijn
toelichting op de zomerdienstregeling. Deze dienst gaat 19 April in.
Het eerste van de twee Douglas
DC6a Liftmaster vrachtvliegtuigen ar
riveert in Augustus, het tweede in
November. In Augustus wordt de eer
ste van de zes Consolidated Vultee
Convair 340 verkeersmacbines ver
wacht. De vijf andere volgen in Octo
ber.
De Convair 340, een tweemotorig
toestel, heeft een iets langere romp
dan de voorganger, de 240. Het heeft
technisch belangrijke verbeteringen
ondei-gaan en o.a. sterkere motoren
De 340 wordt zeer waarschijnlijk het
beste tweemotorige toestel dat ge
bouwd is. De 240 is tot. heden toe het
beste, aldus dr Plesman. De 340 wordt
in grote aantallen gebouwd; behalve
vele luchtvaartmaatschappijen heeft
ook het Amerikaanse leger voor zijn
luchttransportvloot vele van deze ma
chines besteld.
Verkoop.
Tegenover de toeneming van de
luchtvloot dit jaar met zeventien ma
chines, staat de verkoop van vijf
Lockhead Constellation 749-toestellen.
De plaatsen die dit jaar in het net
zullen worden opgenomen zijn Klagen-
furt, Cayenne in Frans Guyana en in
dien mogelijk Napels en Barcelona.
Toeristenklasse
Dr Plesman heeft voorts o.a. aan
dacht gewijd aan de toeristenklasse in
Europa, die zoals bekend is. op 1 April
a.s. door alle bij de IATA aangesloten
maatschappijen zal worden ingevoerd.
Dit geschiedt, nadat met de in Mei '52
begonnen toeristenklasse over de
Noord-Atlantische Oceaan goede resul
taten zijn bereikt. Men wil nu zien of
deze klasse in Europa ook zulk een
succes wordt. De toeristexiklasse op 't
traject AmsterdamNew York is voor
1953 al volgeboekt.
Het streven is er op gericht het
luchtvervoer goedkoper te maken, op
dat meer mensen er aan kunnen deel
nemen. Een belangrijke rol bij de kos
ten speelt de px-ijs van de benzine en
olie, maar, aldus dr Plesman, wij heb
ben goede hoop dat die in de toekomst
nog eens zal dalen. Het enige dal in de
loop der jaren niet in prijs gestegen
is, is de assux-antie. Stelt men de prijs
Groot is de schade, welke aan de
woningen te Kruiningen door het wa
tergeweld is aangericht. Ook deze
huizen langs de Rijksweg hebben
zwaar geleden. De foto laat zien hoe
de voorgevels practisch geheel zijn
verdwenen.
maken om uit de vreselijke chaos een
hernieuwd dorp te doen hen-ijzen.
Burgemeester op geleende
stoelen
Hulp, veel hulp zal nodig zijn! Bur
gemeester Vogelaar, die zelf thans in
Hansweert ook op geleende stoelen
moet huizen, zegt het zo nadrukkelijk:
„Wü zijn vol goede moed en vol geest
kracht om onze schouders onder het
herbouwwerk tc zetten. Hoe droevig
liet ook is, wij zullen er van genieten
om er aan te kunnen werken, doch
alleen kunnen wij het niet. De schade
ls zo enorm, dat wij met vijftig of
zestig millioen nog niet klaar komen".
Apeldoorn en het Amerikaanse Otta
wa hebben deze gemeente geadopteerd.
Veel hulp mag hiervan verwacht wor
den en vele andere aanbiedingen wor
den ook gedaan. Zij worden dankbaar
aanvaard, doch dit neemt niet weg. dat
nog veel meer steun zal moeten wor-
den gegeven.
Somber en triest is het beeld dat
Kruiningen biedt. Even sombei- klin
ken de woorden van burgemeester Vo-
gelaax-. Vooral ook als hij verzucht:
„Onze doden is het ergste. We hebben
twee en zestig mensen verloren en
bijna de helft van hen is nog niet
teruggevonden". Maar dan veert hij
weer op uit zijn stoel en richt zijn
blik op de toekomst. Want het ge
meentebestuur, dat ook een krachtige
steun ontvangt van de diei-enarts, de
heer W. J. L. de Groof, is niet bij de
pakken blijven neerzitten! Al spoelt
het water nog door de polder, er wordt
hard gewerkt om Kruiningen straks zo
snel mogelijk te doen herrijzen.
Met een vaderlijke bezorgdheid
spreekt burgemeester Vogelaar over
zijn geëvacueerde gemeentenaren. Al
les moet worden gedaan om deze uit
elkaar geslagen gemeenschap weer
spoedig bijeen te brengen. Vandaar de
plannen voor het stichten vod een
nooddorp.
Burgervliegveld bij Rotterdam
DEN HAAG. De mening van de
regering dat behalve Schiphol 'n twee
de burgerluchthaven voor geregeld
commercieel luchtvervoer in het Wes
ten des lands voorshands niet was ver
antwoord, is nog ongewijzigd zo heeft
de minister van Verkeer en Waterstaat
medegedeeld in de memorie van ant
woord aan de Tweede Kamer. Wel
werd aan vliegveld Ypcnburg N.V.
medegedeeld, dal er In principe geen
bezwaar bestond tegen het verlenen
van toestemming tot de aanleg van
een verharde baan van 1280 meter
lengte, waarop voorlopig ook onge
regeld commercieel burgerluchtverkeer
zou kupnen worden toegelaten.
De minister- van Oorlog gaat thans
na de mogelijkheid de eventueel op
Ypenburg aan te leggen verharde baan
van 1280 meter te verlengen tot 2300
meter en bovendien de nodige rij
banen, opstelplatformen enz. aan te
leggen.
Hoewel hel vliegveld Ypenbux-g een
burgex-luchtvaax-tterrein zal blijven en
de bij het doorgaan dei- plannen op
Ypenbux-g te stationneren militaire
eenheden slechts als medegebruikex-s
van dal tex-x-ein zullen optreden, zal
naar het. zich laat aanzien een deel
der burgerluchtvaartactiviteiten, welke
zich thans op Ypenbux-g afspelen, met
name de vliegopleiding elders dienen
te worden ondergebracht.
Er is aan de x-egex-ing een voorstel
gedaan om de instructie- en sport-
vliegerij van het vliegveld Ypenburg
te verplaatsen naar een stuk grond in
de Zestienhovense polder onder Rot
terdam.
Dr A. PLESMAN
negentig millioen
van een ton-kilometer op één gulden,
dan is daarvan de prijs voor assuran
tie gedaald van vier cent tot twee ci;
dat is een mooi teken. De prijs van al
gemeen beheer is omlaag gegaan van
acht en een halve cent tot twee twee-
tiende cent: dat ziet er dus goed uit.
Hei vrachibedrijf heeft in 3952 een
omzet gehad van 36 millioen. Over een
jaar of zes kan het de hondex-d mil
lioen hebben bereikt.
Het hefschroefvliegtuig is in de hui
dige vorm minder geschikt voor re
gelmatig luchtvervoer. Wanneer het
meer-motox-ig is en meer passagiers
kan vervoeren, zijn er mogelijkheden
voor de afstand tot duizend kilometer.
Kerknieuws
NED. HERV. KERK.
Bex-oepen te Putten (toezegging): H.
Harkema te Zeist; te Rijssen: J. R. Cu
perus te Doornspijk.
Aangenomen naar VlissingenGoes
(Ver. van Vrijz. Hei-v.): N. v. Wall
te HornhuizenKloosterburen: de be
noeming tot vicaris te Axel: 1 J. Wisse,
eandidaat te Kamperland (Z.).
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Delft: (vijfde pred'.-
kantsplaats): E. de Vries le Dwinge-
loo: te Castrïeum: P. B. Suurmond le
Oppenhuizen: te Zuilichem: J. v. d.
Zanden, caxidïdaat te Groningen.
Bedankt voor Hax-denbux-g: L. Zwa
nenburg te Schoonebeek.
VRIJE EVANG. GEMEENTEN.
COMMISSIES VAN BEHEER DER
GEREF. KERKEN.
De algemene vergadering van hel
Verband van Commissies van Beheer
van de Geref. Kei-ken in Nederland
zal Woensdag 6 Mei a.s. te Zwolle
worden gehouden. In de middagver
gadering spreekt de heer R. Langman,
voorzitter van de commissie voor de
vrijwillige bijdragen te Watergraafs
meer over: „De vaste vrijwillige bij
dragen".
NED. CHR. VROUWENBOND.
De jaaxTijkse algemene vergadering
van de Ned. Chr. Vrouwenbond zal
ditmaal op 28 Mei a.s. te Amsterdam
gehouden worden aangezien in Mex
geen geschikte zaal in Utrecht beschik
baar is. Dit jaar zal uitsluitend een
huishoudelijke vergadering van één
dag worden gehouden.
GIFTEN EN LEGATEN.
Het T.B.C.-fonds ..Draagt Elkanders
Lasten" van het C.N.V. ontving van
een onbekende gever een gift van dui
zend gulden onder het motto: „Voor
de lijdende mens".
Ds. S. J. P. GOOSSENS GESCHORST.
De kerkeraad van de Gex-ef. Kerk
onderhoudende artikel 31 K.O. te
Zwolle heeft in samenwerking mei die
van Berkum zijn miss. predikant, ds
S. J. P. Goossens, geschorst nu deze op
eigen initiatief en zonder medeweten
en goedvinden van de zendende kerk
weer naar het zendingsveld op Soemba
is vertrokken.
