ROSA STALINA KWAM EN GING Jeschow: schrik van alle partijfunctionarissen Zo gaaf elecfrisch scheren nog beter Zaterdag 14 Maart 1953 ELSEVIERS WEEKBLAD sr (Vervolg van pag. 29) Staïm zorgde er steeds voor, dat er tussen hem en zijn medewerkster een correcte dienstverhouding bestondLisa Ghasaoowa was de eerste eo enige uitzon dering. De toewijding die Lisa bij de uit oefening ven haar plichten aan de dag leg de, de ijver waarmee zij soms nachtenlang aan haar schrijftafel bleef werken, de zeker heid ■waarmee zij in enkele gevallen Woaoaesocnski eo andere plannenmakers op fiootea wees, moesten ten slotte Stalins aan dacht op het meisje vestigen. Hij begon zich toot zijn medewerkster te interesseren. het persooeefoarohief had hij gezien dat zij de verloofde was geweest van Ba&lanow die in de onofficiële oorlog tegen Japan in Mongolië was gesneuveld. Voorts ontdekte hij dat Baklanow tot dusver geen opvolger had gekregen. Ook na haar dood stond de schim van Nadja tussen Stalin eo Lisa. In weerwil van de oprechte liefde die zij voor Stalin koes terde, kon zij nimmer ertoe besluiten, in Stalins zomerhuis m de omgeving van Mos kou te gaan wonen. Het was voor haar een ooverdragelijke gedachte dat men haar er van zou kunnen verdenken zich op slinkse manier meester te hebben gemaakt van de plaats van haar vriendin Nadja. Zij bleef daarom in haar kamer op de vierde ver dieping van het „eerste huis der Sowjets" eo zorgde ervoor dat zij haar chef in zijn buitenhuis alleen in gezelschap bezocht. Ondanks alle terughoudendheid van Lisa, bleef de aard van haar betrekkingen tot Stalin niet verborgen voor haar naaste om geving. Temeer omdat Stalin zelf besloten soheen om baar tot zijn derde vrouw te maken. Sleutelposities Dit strookte echter niet met de plan nen van Lazar Kaganowitsch, de secre taris van het Centrale Comité en lid van het Politburo. Kaganowitsch had tijdens de laatste periode van de liquidatie der oppositie het bijzondere vertrouwen van Stalin veroverd en met diens toestemming een aantal sleutelposities toevertrouwd aan zijn broers Moses, Mischa en Juri. De gebroeders Kaganowitsch hadden echter nog ambitieuzer plannen die zij wilden verwezenlijken door middel van familiebetrekkingen met Stalin, wiens sterke familiezin zij kenden. Bovendien meenden zij deze steun nodig te hebben in de strijd tegen Jeschow, van wie gezegd werd dat hij antisemietische nei gingen had. De Kaganowitsch's waren de faatsten der talrijke Joden die onder Lenin de hoogste posities hadden bekleed in partij en staat. Daarom wilden zij dat hun schone zuster Rosa Stalins vrouw zou worden. Alle pogingen in deze richting mislukten echter, Want Stalin had alleen belangstelling voor Lisa. Als hij met Lisa zou trouwen, zou de partij voor de Kaganowitsch's verloren zijn. Geruchten Zij begonnen zich met Lisa bezig te houden. Weldra circuleerden er geruchten dait een van Lisa's broers, de directeur van een chemische fabriek in de Oeral, nauwe relaties onderhield met de Trotskisten. Zijn zuster zou hier niet slechts van op de hoogte zijn, maar bovendien via hem aan de Trotz- kisten plannen verraden waar zij dank zij haar vriendschap met de secretaris-generaal en haar arbeid in zijn onmiddellijke om geving van op de hoogte was. Dit gerucht Zou in de tijd van Jeschow voldoende zijn geweest om ieder ander noodlottig te wor den en zou in het gunstigste geval een lang durig onderzoek ten gevolge hebben gehad. In de „kwestie Ghasnnova" werd op uit drukkelijk bevel van Stalin een onder zoek ingesteld waarbij binnen een week bleek dat de beschuldigingen tegen Lisa en haar broer volkomen ongegrond waren. Stalin uitte de wens dat de betreffende in stanties zich niet langer bezig zouden houden met de persoon van Lisa. Haar tegenstanders gaven het spel echter niet op. Gezellige avond Op een warme avond in Augustus kwamen in Gorinka een aantal intieme vrienden van Stalin bijeen, waaronder Wo- roschilow, de cavallericmaarsohalk Budjen- ny, natuurlijk Lisa en enkele vrienden van ti'jn kinderen Wassilij en Swetlana. Stalin was op deze avond in een bijzonder «oede stemming. In eigen persoon bereidde wj boven een vuur in het park de „sdhlasch- lik" uit schapenvlees, liet zich door maar schalk Woroschilow bij het kegelspel ver slaan, en ontstak ten slotte een klein vuur werk. Het was een echt gezellige avond, waar de „datschuiiki" in de goede oude tijd zo van hielden. Midden in de nacht wend Stalin gewekt door luid geredetwist in de kamer naast de zijne waar Lisa placht te slapen als zij Gorinka bezocht. Toen hij de kamer van het meisje betrad, vond hij daar de N.K.V.D.-officier KJimenko, die voor zijn veiligheid verantwoordelijk was, in een heftig twistgesprek verwikkeld mest Sergej Manzew, de adjudant van Woroschilow. Lisa zat verstoord In haar bed. De situa tie scheen duidelijk te zijn. Stalin verliet de kamer zonder een woord te zeggen en gaf Klimenko te kennen dat hij mee moest komen. Deze kon hem alleen mede delen dat bij gezien had dat Manzew Lisa's kamer binnen was geslopen. Man- zews amoureuze avonturen waren in heel Moskou be kend. Stalin wist welis waar dat Manzew intiem bevriend was met Lazar Kagano witsch, maar hij ver moedde toen nog niets van Kagano witsch's plannen be treffende Rosa en hemzelf. De volgende och tend vertrok hij, zonder Lisa te heb ben gesproken, naar Moskou. Lisa gehoorzaamde zon der tegenspraak aan het bevel tot overplaatsing naar Swerdlowsk in de Oeral, zonder een De man van staal, kortweg Stalin genoemd, stond verslagen aan de baar van zijn tweede vrouw Nadja Allilujewa. Een meningsver schil met haar man dreef haar, na een vijf tienjarig huwelijk, tot zelfmoord. Dit ge schiedde in November 1932. In die tijd werden de boeren bij honderdduizenden van hun hofsteden verdreven, het land leed door de hongersnood en onder de gevolgen van de partijterreur. Bij de ontvangsten van mevrouw Stalin verscheen ieder die in het Kremlin een hoge positie innam. Men hechtte er veel waarde aan populair te zijn bij Rosa Stalina. De lichamelijke bekoorlijkheden van deze mooie vrouw, waar de dictator zijn hart aan had verpand, en waaraan men haar snelle carrière van secretaresse tot eerste vrouw der Sowjet-Unie toeschreef, maakten dat haar gunst een soort van beveiliging vormde tegen de vervolgingen van de ver schrikkelijke Jeschow die het slachtoffer scheen te zijn geworden van een vervol gingswaanzin. Alarmsignaal f>oging te doen Sta in lin nog eenmaal te ontmoeten en hem uit te leggen dat zij over Manzews nachtelijke bezoek even verbaasd was geweest als Stalin. Rosa Stalina, de derde vrouw van Stalin, gaf haar eerste recepties in Gorinka. Sedert de registratie van haar huwelijk met Stalin waren slechts enkele weken voorbijge gaan. De Kaganowitsch's waren eindelijk geslaagd in de verwezenlijking van hun plannenzij waren de zwagers geworden van de almachtige secretaris-generaal der partij. In het Kremlin en in het hele land werd gesproken van de stichting van de „dynastie Kaganowitsch". Rosa's weg naar de burgerlijke stand had geleid via het Politburo, waar zij enkele maanden na het vertrek van Lisa Chasanowa uit Moskou, door haar broer Lazar gelanceerd was als secretaresse van Stalin. Rosa heeft haar positie als secretaresse van haar man ook na haar huwelijk be houden. Haar betrekking was voor de Kaganowitsch's bijna even belangrijk als haar huwelijk. Rosa hechtte er evenwel ook veel waarde aan, om als echtgenote van de machtigste man der Sowjet-Unie ook naar buiten toe re presentatief op te treden. Haar poging om de voormalige tuinderswoning in het Kremlin voor een betere te ruilen, werd door Slalin echter verijdeld. Ro sa wist zich echter schadeloos te stellen door met pracht en praal recepties te houden in Gorinka. Stalin had tot dus ver Gorinka alleen gebruikt als „dats- cha", dat wil zeggen als vacantieverblijf. Dit voormalige land huis van vorst Sche- remctjew was echter bijzonder geschikt voor representatieve doeleinden. „Toen hij ons verliet, heeft kameraad Lenin ons voorgehouden, dat wij de eenheid in de partij moesten bewaren en beschermen als onze oogappel", zegt de eed van trouw op de in 1924 gestorven partijaanvoerder. Stalin heeft deze eed opgemaakt. Alle maat regelen van de partij, waarvan Stalin de algemene secretaris is, geschieden voortaan in de naam van Lenin. Reeds bij de begrafenis organiseert Stalin een Lenin-cultus, die als een godsdienstige extase werkt. Slalin (links) draagt de kist naar het graf, dat lot een bedevaartsplaats voor tienduizenden wordt gemaakt Zoals zo vaak, had de naaste omgeving van Stalin zich weer eens grondig ver gist. Niemand wist nog iets van de vele kleine nederlagen die Rosa in de eerste weken van haar huwelijk had moeten incasseren. Pas tijdens een van de grote recepties werd het duidelijk dat ook deze vrouw niet tegen Stalin was opgewassen. Een van haar gasten was niet versche nen. Zij had een bijzondere reden om onge rust te zijn over zijn wegblijven. Het betrof hier Rudsutak, commissaris voor de Spoor wegen en lid van het Politburo, wiens val Rosa's eerste krachtproef met Stalin zou worden. Rosa had in haar kwaliteit van Stalins secretaresse twee dagen tevoren een door Jeschow ondertekend stuk „Rudsutak- Germann" aan haar echtgenoot voorgelegd. In dit stuk verzocht Jeschow hem om toe stemming om de commissaris en Germann, een zijner secretarissen, te arresteren. Jeschow beschuldigde Rudsutak en zijn omgeving van corruptie en protectie. In de woningen van de commissaris zouden Rosa ontving in Gorinka Madame Le- branche, de Franse gouvernante die voor de opvoeding van Stalins lievelingsdochter Swetlana moest zorgen. In elke kamer hing een portret van eenzelfde vrouw. Toen de Frangaise informeerde wie deze vrouw was, kreeg zij ten antwoord dat het portretten van Nadjeschda, de voorgangster van de vrouw des huizes waren, de moeder van de kinderen die thans aan de zorgen der gou vernante werden toevertrouwd. De affaire Rudsutak had bij Rosa de uit werking van een alarmsein gehad. Dag en nacht peinsde zij over middelen om meer invloed te krijgen over haar man. De cultus waarmee zij de nagedachtenis van zijn tweede vrouw omringde het hele Krem lin sprak er over was misschien een wel berekende manier om Stalin te doen geloven dat zij volkomen onzelfzuchtig was. Mis schien was het ook wel medelijden met haar ongelukkige voorgangster die aan deze man te gronde was gegaan, en wier invloed nog te gering was geweest om de onverbiddelijke gang van zaken tegen te houden. Rosa voelde dat haar nog vele conflicten te wachten stonden. Zij had zich niet vergist. Jeschow ging over tot een tegenaanval tegen de Kaganowitsch's. Op een zekere morgen vond Rosa bij de nieuwe corruptiege vallen die de N.K. V.D. aan de secre taris-generaal der partij meldde, een dikke map met het opschrift„De af faire der gebroeders Juri en Moses Kaga nowitsch. Verdacht van sabotage en ver duistering." Ver scheidene medewer kers der gebroeders Kaganowitsch, die door Jeschow reeds waren veroordeeld, hadden bekend bij hun overtredingen te zijn gesteund door Juri en Moses. Jeschow verzocht om toestemming de twee volkscommis sarissen te arresteren en een onderzoek te laten instellen. Terwijl Lazar Ka ganowitsch zich on middellijk van zijn broers distancieerde en in het Politburo er op aandrong dat alle wetsovertreders zonder aanzien des persoons zwaar ge straft* zouden worden, gaf Rosa blijk van meer familiezin. Zij bad en smeekte voor haar broers, zij was bereid om borg voor hen te staan en was in haar wanhoop zo onvoorzichtig om Jeschow te beschul digen van opzettelijke intrigues tegen haar broers. Het enige wat zij kon bereiken was dat Stalin zich bereid verklaarde om rich in eigen persoon bezig te houden met de affaire der gebroeders Knganowiitsoh. Jeschow kreeg toestemming tot arrestatie. Rosa had geen toegang tot de conferenties die Stalin met Jeschow belegde. Ook de stukken betreffende de gebroeders Kagano witsch passeerden niet langer haar bureau. Aan Rosa's droom, het schitterende mid delpunt te worden van een salon die in zekere zin de spil was van het hele onme telijke Sowjet-rijk, was definitief een eind gekomen. Stalin eiste nu dat zij hem telkens een lijst overlegde van de mensen die zij in Gorinka wilde ontvangen. Onverbiddelijk schrapte hij de mensen die hem niet be vielen. Behalve door de bewoners van Gorinka en de bijbehorende kleinere „datscha's" van Woroschilow, Boedjenny en Machteloos De stem van het bloed, van de banden die Rosa verbonden met Moses en Juri, bleken sterker te zijn dan alle andere over wegingen. Rosa belde Jeschow verschillende malen per dag op om zich op de hoogte te stellen van de voortgang van het onderzoek tegen haar broers. Zij trachtte van haar relaties gebruik te maken om uit te vinden welke ambtenaren met het vooronderzoek waren belast, teneinde deze te kunnen be- invloeden. Met deze machteloze pogingen bereikte zij alleen dat Stalin haar ten"slotte verbood om Jeschow langer lastig te vallen of zich op andere manier in de zaak te mengen. In ruil hiervoor beloofde hij haar de beslissing over de affaire-Kaganowitsoh tot de herfst uit te stellen. In de affaire-Kaganowitsch, maar ook tijdens de grote zuiveringen, vermeed Stalin principieel zich te identificeren met de zui vering of enige verantwoording op zich te nemendeze bleef altijd rusten op de ohef van de G.P.U. respectievelijk N.K.W.D. Jeschow was een bekende figuur in de Sowjet-Unie en bij een deel der bevolking, vooral bij de boeren bepaald populair. Jeschows terreur was in de eerste plaats ge richt tegen de partij- en sovjetfunctionaris sen die ook door de bevolking werden ge haat.De grote massa der partijlozen was geneigd te geloven dat de veroordeelde partijleden inderdaad verantwoordelijk waren voor de ellende, de honger en de onderdrukking. In 1938 was de zuivering beëindigd. Jeschow kon echter niet meer leven zonder samenzweringen. Thans ontdekte hij een samenzwering waar bijna het hele Politburo in verwikkeld was. Molotow, Kaganowitsch, Woroschilow, Mikojan, Wosnessenski en Beria, de huidige chef der geheime politie, stonden op zijn lijst. Stalin liet het initiatief over aan het ver toornde Politburo. Eerst werd de adjudant van Jeschow, Sakowsky, veroordeeld wegens „sadisme bjj uitoefening van zijn ambt" en ter dood veroordeeld. Jeschow werd over geplaatst naar de functie van volkscom missaris voor Post- en Telegraafverkeer. Kort daarop verklaarde een artsencommis sie dat Jeschow geestelijk gestoord was. Hij werd naar een krankzinnigeninrichting in de omgeving van Leningrad overgebracht waar hij zich weldra in het park ophing. In vrijheid Na de val van Jeschow werden op aan wijzing van Beria, zijn opvolger, voor meer dan 6000 partijfunctionarissen en officieren de gevangenispoorten geopend. Onder hen bevonden zich ook Rosa's broers. Op bevel van Stalin mochten zij echter niet naar Moskou terugkeren en moesten in kleine functies in de Oeral bewijzen dat zij terecht vrij waren gelaten. Rosa trachtte nog altijd het lot van haar broers te verzachten en dit werd haar nood lottig. Stalin verraste haar eens tijdens een gesprek met Beria, die destijds chef der K.N.W.D. in de Kaukasus was en die naar Sotschi was gekomen om de val van Jeschow voor te bereiden. Rosa werd naar Moskou teruggestuurd waar enkele weken later de voorzitter van de Moskouse Sovjet Stalins huwelijk met Rosa, geboren Kaganowitsch, ontbond. Stalin is na zijn scheiding van Rosa, nog eens getrouwd. Het vierde huwelijk van de dictator werd in alle stilte geslo ten. Weinigen kwamen te weten dat de meest beroemde vliegenierster der Sovjet- Unie, Polina Rassowa, de vrouw van Stalin was geworden. Na haar huwelijk gaf zij het vliegen op. Pas tijdens de tweede wereldoorlog ging zij weer de lucht in. Als piloot van een oorlogsvlieg tuig stortte zij bij een aanval op een Duits vliegveld dodelijk getroffen neer. (Wordt vervolgd) Overal in geheel Rusland ziet men de grote afbeeldingen van de partijleiders, de meeste en grootste natuurlijk van Lenin en Stalin. Zoals het hierboven afgebeelde Nogln-plein ht Moskou zien alle grot* pleinen in alle sleden van de Sowjet-Unie er uk waardevolle kunstvoorwerpen opgestapeld liggen, en bovendien had hij zich vier villa's toegeëigend, die aan Moskouse millionnairs hadden toebehoord. Rosa gebruikte al haar overredingskracht om Rudsutak tegen Jeschow te beschermen. Dit leek haar in dit geval bijzonder ge makkelijk omdat Rudsutak tot de trouwe leden van het politburo behoorde die Stalin nook moeilijkheden bezorgden. Zij wees op zijn verdiensten in de strijd tegen de op positie en citeerde Lenins woorden „De partij is geen meisjeskostschool." Stalin had zwijgend naar haar woorden geluisterd, zodat Rosa ervan overtuigd was dat zij Rudsutak gered had en Jeschow een nederlaag had doen lijden. Scheer U gladder en prettiger. Doe eerst een paar druppels Lectric Shave op Uw huid. Deze lotion: 1 Droogt en ontvet Uw huid. die anders de scheerkop stroef 2 „Richt" de baardharen, zodat U zich glad der scheert. 3 Is bovendien zo goed voor Uw huid. Eon WILLIAMS Tijdens die ontvangst zag Rosa de diep liggende, boosaardige ogen van Jeschow, die klein en tenger met een bleek gezicht en ingevallen wangen ais een kleine, on heilspellende dwerg in de hoek van de salon stond, en zij wist plotseling dat hij had gewonnen. Stalin stond juist even alleen. Zij trok de stoute schoenen aan en ging naar hem toe t „Ik mis Jan Enestowitsch. Zou hfl mis schien afgezegd hebben?" „Rudsutak en zijn bende is gearresteerd. De Moskouse demimondaines zullen andere ridders moeten zoeken!" De manier waarop Stalin haar de uit slag van haar mislukte interventie voor Rudsutak mededeelde, was nog erger dan de mislukking. Als jong meisje was zij eens de geliefde van deze man geweest. Molotow, mocht het park en het huis alleen betreden worden door mensen die in het bezit waren van een pas met de handteke ning van Tovstucha, Stalins privé-secretaris. Rosa wist dat zij het voortbestaan van haar huwelijk op het spel zetite als zij niet zou ophouden met voor haar broers te strijden. Bovendien moest zij deze strijd ge heel alleen strijden, haar broer Lazar bad slechts één zorg; zich zo vaak en zo ver mogelijk van zijn broers te distancieren. Sedert hun arrestaties leefde hij in constante vrees voor bekentenissen die hem zouden kunnen belasten. Hij wist heel goed dat Jeschow het onderzoek in deze richting zou leiden. Voor Rosa was het een geringe troost te weten dat de N.K.V.D. geen executies uit voert voordat de aangeklaagden bekend hebben. Wie de verhoren doorstond zonder zich tot een bekentenis te laten dwingen, kon hoogstens tot dwangarbeid veroordeeld worden.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 2