Zes personages op zoek
naar een schrijver
Sergej ProkoHef overleden
Boekenmarkten in drie steden
Nic. Beets tentoonstelling te
Utrecht geopend
TONICUM NOURY
WAT EK TE DOEN
Den Haag
Groningen
NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT
MAANDAG 9 MAART 1953
De Russische componist Sergej
Prokofief is na een langdurige ziekte
overleden aan een bloeduitstorting in
de hersenen, zo wordt uit Moskou
gemeld. Hij is 61 jaar geworden.
Hij is Zaterdag begraven op de be
graafplaats van Novodievitsji, waar
reeds talrijke vooraanstaande perso
nen op litterair, politiek en artistiek
gebied hun laatste rustplaats hebben.
Prokofief heeft in zijn ontwikkeling
als componist enige overeenkomst ver
toond met zijn slechts negen jaar oudere
tijdgenoot Strawinsky. Beider werk
kwam aanvankelij k als een vrij geweld
dadig ingrijpen in de Westerse muziek
wereld. die hun ruime kansen op suc
cessen bood. Op de Sacre du Printemps
van Strawinsky volgde Prokofief met
de even heftig gerhythmegrde en ook op
volksgegevens geïnspireerde Scythische
&jite. de ironie van Strawinsky's „Pe-
trouchka" werd door Prokofief nage
volgd in zijn iballet „Chout" (Denari dat
hij ook voor Diaghilew schreef en men
zou misschien in Straw insky's sorook-
jesopera „De Nachtegaal", naar Ander
sen, het inspirerend voorbeeld kunnen
zien voor de 9prookjesopera „De liefde
der drie sinaasappelen", naar Gozzi die
Prokofief in 1921 voor de Chicago Ope
ra Company schreef.
In het werk van beide componisten
valt ook in de middenperiode een hun
kering te bespeuren naar een nieuw
klassiek ideaal, dat zich aan eenvoudige
muzikale tradities zou onderwerpen en
daarmee het modernistische experiment
geheel om zou buigen.
Van dit ogenblik af wordt echter hun
persoonlijke levensweg zeer verschil
lend. Strawinsky, sinds 1914 aan zijn
Russische geboortegrond ontgroeid,
vond zijn tehuis in het Westen, werd
Fransman eerst, later zelfs onderdaan
van de Verenigde Staten. Prokofief. die,
alweer met een tussenpoos van enkele
jaren. Rusland verliet, zou er op het
hoogtepunt van zijn Westerse roem weer
naar terugkeren. In 1935 aanvaardde hij
opnieuw het verblijf in de U.S.S.R. en
daarmee alle verplichtingen die
scheppende kunstenaar er op zich heeft
tie nemen. Hij schreef muziek bij patri
ottische films, vatte een aantal liederen
op Stalin uit de verschillende Russische
gewesten samen tct een Groet aan Sta
lin en componeerde een cantateter
viering van de 20ste verjaardag van de
October-revolutie, voor symphonie-or-
kest. militair orkest, accordeon-orkest
en twee koren (de woorden waren tek
sten van Marx, Lenin en Stalin).
Sergej Sergejewitsj Prokofief werd op
23 April 1891 in net dorp Sontsovka (Je-
katerinoslav, Oekraïne) geboren. Hij
componeerde reeds op zijn vijfde jaar
en toen hij als zevenjarige bij een be
zoek aan Moskou „Faust" en „Vorst
Igor" had gezien, maakte hij op slag
zelf een opera „De reus" getiteld,
hij ten huize van zijn oom. met de neef
jes en nichtjes als zangers, deed uitvoe
ren. Op raad van Tanejef werd hij op
zijn tiende jaar onder leiding gesteld
van Glière, bij wie hij een symphonie.
twee opera's en twee piano-sonates
schreef. Door toedoen van Glazoenow
kwam Prokofief op zijn dertiende jaar,
in 1904, op het Petersburgse conservato
rium. waar hij tien jaar studeerde.
Ljadow was zijn leermeester voor com
positie, Tsjerepnin onderwees hem di
rectie en instrumentatie. Hij won de
Ruibinstein-prijs in 1914 en zag zijn eer
ste werken gedrukt.
In de eerste wereldoorlog behoefde
Prokofief als enige zoon van een wedu
we geen militaire dienst te doen. Hij
schreef een ballet en liet dit zien aan
Diaghilew, die wel onmiddellijk be
greep. met welk een talent hij te doen
had, maar hem een ander onderwerp
voorstelde. Het gevolg was, dat de oor
spronkelijke muziek voor het ballet ver
enigd werd in de „Scythische Suite",
terwijl voor Diaghilew „Chout" werd
geschreven. Nog tijdens de oorlog verliet
Prokofief Rusland en reisde via Siberië
en Japan naar Amerika. Sindsdien heb
ben zijn reizen als componist, dirigent en
pianist hem over de gehele wereld ge
bracht. Tijdens zijn verblijf te Parijs
werd door Diaghilew zijn ballet „Le pas
d'acier" ten tonele gebracht onder cho
reografie van Lenonid Massin (1927).
Later schreef hij nog „L'Enfant Prodi-
gue" (Balanchine, 1929), „Sur le Borys-
thène (Sergej Lifar. 1932) en „Romeo en
Juliet" (1940) en „Cinderella" (1945).
De „Klassieke Symphonie" van 1917
is het eerste teken van Prokofiiefs terug
keer naar een eenvoudiger stijl. Zijn
overgang naar de Sowj et-sfeer dateert
ongeveer van 1933, met het Symphonisch
Lied opus 57, dat weliswaar na de al
lereerste uitvoering te Moskou in 1934
critiek ondervond in de „Sowjetskaja
Moezika", die er nog de „lyriek van haar
kerkhof., in vond, „het lot van de bour
geois-artist, die vroeger of later een mu-
ziekpriester moet worden, die zijn doden
begraaft en hun requiem zingt. Hij
kreeg echter van dezelfde zijde bijval
voor zijn eerste piano-concert uit 1911,
dat ondanks zijn „snobisme" althans
gericht was „tegen de philïsters van het
gulden midden."
In Rusland vond Prokofief weldra
handen vol werk. Hij schreef muziek bij
de film „Luitenant Kizje" en bij „Egyp
tische Nachten", het door Tajrof samen
gestelde mengelmoes uit Shaw's Caesar
en Cleopatra, Poesjkins Egyptische
Nachten en Shakespeare's Anthony and
Cleopatra.
Van de in Sowj et-Rusland geschreven
werken zijn in de Westerse wereld voor
al bekend geworden de uit acht delen
bestaande suite uit de muziek bij Eisen-
steins film Alexander Newsky, voor
koor. orkest en alt-solo (de laatste ver
tolkt de klacht van een vrouw op het
slagveld na de nederlaag der Teutoonse
ridders aan het Peipus-meer in 1242),
maar meer nog de simpele illustratieve
muziek bij het sprookje „Peter en de
Wolf, dat vooral bestemd was om kin
deren op een aantrekkelijke manier de
instrumenten in het orkest te leren ken-
Onbekend gebleven zijn zyn vele ope
ra's, waaronder „Oorlog en vrede" naar
Tolstoi, „Simeon Kotko" en „De Speler",
naar Dostojefsky. Daarentegen heeft
het van veel vroeger daterende derde
van de vijf piauo-concerten een grote
reputatie verworven; ook het eerste vi
oolconcert en een ouverture op He
breeuwse thema's zijn veel gespeeld.
Het aantal van Prokofiefs werken, waar
bij ettelijke bundels klaviermuziek, be
loopt ver over de honderd.
HET BOEK
vandaag
"T\E DIRECTEUR van het Rotterdamse
Museum voor Land- en Volkenkunde
en hel Maritiem Museum „Prins Hendrik",
dr. C. M o o k b o o m, heeft een eerste ver
handeling in een nieuwe serie publicaties
doen versclüjnen, die vanwege deze instel
ling wordt uitgegeven. In deze verhandeling:
Trois problem es d'ethnologie
maritime geeft onze Nederlandse „ma-
rlne-ellinoloog" in het kort zijn visie weer
op enkele vragen, die tot het terrein van
de nict-Westerse scheepsbouw behoren.
Eigenlijk gaat het hier om twee afzonder
lijke problemen: dc constructie en de zin
van de „gevorkte boeg", een vorm van voor
steven, die voorkom! aan vrijwel alle
kusten; en dc ontwikkeling van de meest
voorkomende zerl-typen in de Oostaziati-
selie wateren.
Dat de titel van dit boekje toch drie
problemen vermeldt, vindt zijn oorzaak
hierin, dat bet eerste probleem op twee
manieren behandeld wordt. Eerst benadert
de schrijver het van de technische kant, en
toont aun, dat deze boegvorm samenhangt
met de verdere ontwikkeling van sommige
icheepstypen uit de primitieve boomstam
kano. Vervolgens bepaalt hy onze aandacht
bij het sociale karakter van het schip, dat
(nog steeds) in zekere zin als mede-individu
wordt beschouwd. (Dent u munr aan het
Engelse gebruik een schip met „she" aan
te- duiden). Zo zou in Indonesië deze boeg-
vorm dan dc hek van een mythologische
diersoort beduiden. De schrijver voert ons
mee naar zeer speciale gebieden op dit
wijde terrein van de zeevaart. Maar daarom
zal toch dit geschrift ongetwijfeld menige
lezer interesseren.
t N DBN HAAG vierde de litteraire
boekenmarkt in de Bijenkorf
haar eerste lustrum. Weer zagen wij
daar dé bloem van de natie op litte
rair gebied op wel heel bijzondere
wijze haar talenten in dienst stel-
ken van de kunst. Nederlands groot
ste dichters en schrijvers van deze da
gen brachten eikaars bundels en boe
ken aan de man. Sommigen zoals
Anthonie Donker, Siegfried van Praag,
Pierre Dubois rustig en kalm, uit
leggend en voorlichtend, wanneer
de keuze moeilijk was en minzaam
bereid om een handtekening a rai-
son van tien cent te zetten ten bate
van het Rampenfonds. Anderen
Han Hoekstra, A. Marja luidruchti
ger als volleerde marktkooplieden
hun waren aanprijzend om het pu
bliek te lokken, weer anderen als Hei-
la Haasse Gabriël Smit vriendelijk
en ijverig, alsof ze reeds jaren lang
gewend zijn de zachte druk van de
gerespecteerde boekverkoper uit te
oefenen op een altijd weer weifelende
klant.
En de klanten kwamen. Bij honder
den, oud maar vooral en gelukkig jong.
Zij kwamen kijken; natuurlijk. „Ja, dat
is Vestdijk en Simon Carmiggelt is er
ook. en daar is Adriaan van der Veen
en Bertus Aafjes en Den Doolaard (u
kunt best een kwartje voor een handte
kening geven; 't is immers voor het
Rampenfonds) en Annie Romein-Ver
schoor, Jeanne van Schaik-Willink en
Victor van Vriesland (gelukkig weer her
steld van zijn ziekte)
meer de kooplust door de enthousiaste
autaurs. die in vele gevallen blijk gaven
ook over uitstekend verkooptalen.t te
beschikken, werd aangewakkerd. In de
middaguren was het een drukte van be
lang en trokken kijk- en kooplustigen
in drommen langs de stalletjes.
In de afdeling geschiedenis stonden
prof. dr. J. Pressor, geassisteerd door
mevrouiw Anne H. Mulder en Jelle
Troelstra hun waren aan te prijzen,
Maar hun stemvolume werd overtroffen
door dat van het actieve hoofd van de
afdeling pers en propaganda van de ge
meente, mi'. P. Mijksenaar, die met Ton
Koot en Jam Mens de aandacht voor de
literatuur over onze zo oude en fraaie
stad poogden op te wekken. Mr. H.
Scholte en de heer W. van Veenendaal
stonden in het luchtvaartstalletje en
mevrouw R. Lotgering-Hillebrand deed
haar best alles over koken en andere
geneugten des levens kwijt te raken.
De belangen van de literatuur over de
levende natuur werden behartigd door
Jan Strijbos en boeken over het red-,,.. „T T r,
dingwezen waren in de vertrouwde hand i N°rel en Leonard Roggeveen van
Op de Haagse boekenmarkt in De Bij
enkorf ivaren o.tn. Victor van Vriesland,
Emmy van Lokhorst, Ary den Hertog,
Annie Romein-V er schoor en Johan Fa-
bricins van de partij.
Jeugdboekenmarkt
Auteurs van kinderboeken treden nu
eenmaal minder in de openbaarheid
dan hun belletristische collega's. Hoe
wel hun namen zo langzamerhand een
bekende en vertrouwde klank hebben
gekregen, zijn hun gezichten en hun
leeftijden minder bekend. Het was daar
om op de Jeugdboekenmarkt in de Rot
terdamse Bijenkorf een grappige ge
waarwording om ineens met de vaders
van Pinkeltje en Daantje te worden ge
confronteerd. ernstige, vriendelijke he
ren. die zo naar het uiterlijk volstrekt
niet de indruk wekten dagelijks in de
wereld van het kind te vertoeven. Na
men als Marie Schmitz. Marijke van
Raephorst en Fenna Feenstra bijv.,
schrijfsters van meisjesromans, kregen
een gezicht, men kon praten met
van Klaas Toxopeus. Iets verder zagen
wij Jan Brusse, dr. A. Melchior en An
thony van Kampen pogingen aanwen
den hun toehoorders mede te nemen
naar veelal warme, zonnige lamden. En
wie laat zich hiertoe niet gemakkelijk
verleiden?
Het was een geanimeerde markt en de
schrijvers hebben hun beste beentje
voorgezet, ook ditmaal ten bate van het
ondersteuningsfonds van de Vereniging
vam lettehknndigen.
wie iedere jongen wel een boek heeft
gelezen, men kon handtekeningen vra
gen enboeken kopen!
Behalve hun eigen boeken verkochten
de auteurs ook boeken van niet aanwe
zige collega's wier werk het meest aan
dat van henzelf was verwant. Bij mevr.
Rutgers van der Loeff-Basenau zagen
we bijv. de boeken van Lisa Tetzner,
de kraampjes van Marie Schmitz en
mevr. Greup-Roldanus torsten ontelba
re meisjesromans. Tom Bouws en Cla-
Philharmonisch Orkest
E BEZOEKERS van de concerten
in het Colosseumtheater hebben
op de laatste Zondagochtend van de
reeks een wereldpremière gehad en
wel van een concert voor piano en
orkest van de Geneefse componist
Henri Gagnebin, van wie in ons land
en vooral te Rotterdam reeds meer
malen grote koorwerken zijn uitge
voerd.
Dit nieuwe concert, dat volgens een
mededeling in het programma een
nieuwe bewerking is van een dertien
jaar geleden geschreven celloconcert,
wekt in zijn vlugge delen vooral,
enigermate herinneringen op aan het
concert van Ravel, waarmee het de
opgewekte en onbekommerde toon ge-
Van onze correspondent.
UTRECHT, 7 Maart. By oris is hij
geboren, zei Godfried Bomans uit Haar-
lemlem en er klonk gepaste fierheid
in zijn stem maar bij u het graf in-
gedaald. Ook heeft hij vijftig jaar te
Utrecht gewoondHier maakte de
spreker 'een indrukwekkende pauze
terwijl hij de Kopstukken uit de
Utrechtse kunstwereld, bijeengekomen
om de tentoonstelling Nic. Beets te
meen heeft, al blijft Gagnebin, kerk-openen, met enige meewarigheid be-
componist van reputatie toch altijd De,e meewarigheid k(ln tevem
bXnteZe^,vel8"Se"hehorfden te gel-| zijn geweest voor de opstelling
den Terwijl Ravel verder in de drie,m het Kunsthistorisch Instituut waar
delen van zijn concert opzettelijk Jmen overeenkomstig een hoge traditie,
en zelfs met wel wat te grote opzette-,de eerste rijen had voorzien van rode
lijkheid naar tegenstellingen in zegs- pluche zetels met rugleuningen als een
wijze streefde, laat Gagnebin zich de schelp, de volgende van Wener stoeltjes
gelegenheid daartoe ontgaan^door hetterwijl de achterste het moesten doen
SU?^™£oal1 le T3S-£|"« - ^mutsrlaal
deze partij een zekere monotonie gaat Bee(s mevI0mv Went het enige no
vertonen. Een gemis aan schakeringen i ieve„ zijnde kin4 een -
behoeft men dan ook met aan de solistgekruid beeld getekend van de door hem
Alex van Amerongen te wijten, gelijk hogelyk vereerde predikant en literator
trouwens wel duidelijk werd gedcmon-l die vrijdag, 13 dezer vijftig jaar geleden
streerd na de pauze in zijn voordracht,n de %^slad overleed Hif ve?i?eptê
van de Fantaisie van Faure. waar men zich in „fa* afstamnüng - de vader een
Vvaa°„ d? zetting "iftlt <JS «^er met,klare blik, de moeder een
tot de volle mogelijkheden van de kla-
vierkleur kwam.
Het optreden van de solist, die veel
bijval vond, is omlijst met de Onvol
tooide van Schubert en het symphonisch
gedicht „Le chasseur maudit" van
César Franck.
ra de Groot hadden op het laatste ogen
blik verstek moeten laiten gaan W G. j naar het Haarlemse léven getékend*
van der Hulst moest in ae middaguren] ^et ^ad oolc TTfrP(,ht t,mnor,
vrouw met iets van het genie in haar
wezen om dan menig pikant detail
te onthullen uit Beets' jonge jaren en
zijn studententijd te Leiden. Hier schreef
hij op 24-jarige leeftijd het boek waar
door hij zich blijvend een naam in de
Nederlandse letteren zou vestigen: de
Camera Obscura. In zijn hart zag Beets
op Haarlem neer want hij verfoeide de
duffe burgermans-mentaliteit uit de vo
rige eeuw, de horretjesgeest en de ach
terklap. De figuren uit de Camera zijn
zich naar elders begeven.
Er heerste een geanimeerde
- het had ook Utrecht kunnen zijn
zodat het geen wonder was dat men
I hevig ontstemd van het werk kennis
voor niets riep Marja „bezichtigt ook
het voederen van de auteurs in het res
taurant". Doch deze indruk is niet juist
want het bleef niet bij kijken. Men
kocht, aangemoedigd door kreten als
„het is niet erg, dat u al een boek heeft,
koopt er gerust nog een bij" (Han Hoek
stra) en de schrijvers waren tevreden.
Het zal niemand verwonderen te horen,
dat men een voorkeur voor het. minder
dure werk had. Dank zij de verkoopta
lenten van de -auteurs ging men trou
wens dikwijls verder dan men van plan
was. De belangstelling was in ieder ge
val in hoge mate aanwezig, zowel voor
poëzie als voor proza. En is dat eigen
lijk niet het voornaamste? Als het Ne
derlandse volk een voortdurend ster
ker besef krijgt van de waarde van on
ze eigen literatuur, komt de rest van
zelf. Men zal zich dan stellig enige of
fers getroosten, waar het andere uit
gaven betreft om een boek te kunnen
kopen, waarvoor de boekenweek
als besluit daarvan deze boekenmarkt
op zulk een plezierige wijze reclame
heeft gemaakt.
Van onze correspondent
AMSTERDAM, 9 Maart. Heit was.
zoals Maurits Dekker het Zaterdag bij
de opening van de boekenmarkt in de
Amsterdamse Bijenkorf uitdrukte, deze
keer een overlappen van het gebied van
d elite ra tuur door de boeken over po-
pulai r- wetensohappelij ke onderwerpen.
Deze categorie stond in het middelpunt.
Meer dan veertig schrijfsters en schrij
vers maakten zich op om de boeken van
eigenaar te laten verwisselen. In de
eerste morgenuren was de geestdrift nog
niet zo gtroot, alles ging nog rustig aan,
maar hoe meer de dag vorderde, hoe
Advertentie
dan
1 toot een spoedig
Van onze A'damse correspondent
Is het de beweerde armoede van
het moderne repertoire, die het to
neel, ook in de buitenlandse centra,
doet teruggrijpen naar Pirandello?
Of is het een aftasting van de beweer
de grillige smaak van het na-oorlogse
publiek om te ontdekken, t bij welk
toneel het weer zijn voldoening zou
kunnen vinden? Hoe ook, te onzent
wordt de Italiaan ook weer in het
spel gebracht, en na zijn Hendrik IV.
door het Rotterdams Toneel ver
toond, is nu Zes personages op zoek
naar een schrijver bij hét Amster
dams Toneelgezelschap aan de beurt
gekomen.
Het moet ruim vijf-en-twintig of meer
jaar geleden zijn dat dit spel. waarin de
schijn en werkelijkheid zo wonderlijk
vermengd zijn. werd gespeeld, doch
het stuk heeft in de herinnering van een
oudere generatie toneelminnaars een
vaste plaats behouden. De voorstelling,
welke het Amsterdams Toneelgezelschap
er nu Zaterdagavond van heeft gegeven,
zal ongetwijfeld een jongere generatie
toneelliefhebbers opnieuw zo'n herinne
ring meegeven voor vele jaren, want zij
was, ondér de regie van Elise Hoomans,
bijzonder strak en sterk en had als ge
heel een imposante allure.
Pirandello brengt temidden van repe
terende acteurs een aantal mensen op de
toneel-repetitieruimte, die een eigen be
staan hebben als de dramatis personae
voor een toneelstuk, dat nog geschreven
moet worden. Tegenover de regisseur
verklaren zij wat hun onderlinge dra
ma's zijn. die zij gereconstrueerd verlan
gen in een te vervaardigen stuk, doch o:j
een poging daartoe, als experiment op
deze repetitie en in het bijzijn dus van
de acteurs, ontstaat die wonderlijke over
gang dat een herbeleving van een wer
kelijkheid andere tinten en toets- r eist
om tot een verbeelding van die werke
lijkheid te komen. Het wezen neeft een
schijn nodig om het wezen te schijnen
en werkelijkheid en illusie spelen een
listig spel met elkaar. Pirandelio heefi
dat virtuoos en in grote deien ook vol
strekt cerebraal tegen elkaar algewOgen,
legt zichzelf voortdurende beperkingen
het te spelen en op zichzelf
hevige drama tussen deze personages de
overhand dreigt te krijgen en speelt zo
doende niet alleen met de schijn cn de
werkelijkheid, maar bovendien met het
toneel en vooral ook met-zichzelf. Iflj Is
in dit werk eigenlijk al toe geweest aan
wat heden ten dage de moderne therapie
is van het afreageren van belemmerin
gen en stoornissen door middel van ge
speelde situaties, waarin men zichzelf
mag zijn en zich kan laten gaan en ont
laden, In dit geval is deze therapie dan
voornamelijk begunstigend voor de
schrijver zelf, die, bij alle virtuositeit en
intelligentie, toch eigenlijk een stuk
heeft afgeleverd dat een getrouw verslag
is van zijn strijd met de materie. Maar
omdat het Pirandello is wordt deze po
ging tot een toneelstuk, wat het niet
alleen in schijn dqch wel degelijk ook
in werkelijkheid is, zowaar een echt
toneelstuk. Hetgeen overigens niet uit
sluit dat men, wanneer het doek geval
len is, zich de vraag stelt of Pirandello
zichzelf en ons eigenlijk dramaturgisch
niet een meesterlijk rad voor ogen heeft
gedraaid.
regisseuse Elise Hoomans heeft
met een op de geest van Pirandelio
corresponderende intelligentie het stuk
ineen gezet, daarbij niet alleen volle
aandacht schenkende aan de hoge eisen
stellende tekstbehandeling doch tevens
alle mogelijkheden tot daaraan toe te
voegen dramatische spanningen aanbo
rende. Dat is natuurlijk niet moeilijk in
de gespeelde scènes, doch juist in de
discussies, die gaande zijn over het te
schrijven drama en aeszelfs opbouw,
die fragmenten van een essay over to
neel zijn, wordt van de interpreterende
spelleider welhaast het onmogelijke ge
vraagd. Door soms zeer treffende schik
kingen van de personages en de ac
teurs. wier repetitie wordt onderbroken
en die rollen naar het voorbeeld van de
zes personages in het vooruitzicht krij
gen, heeft Elise Hoomans het spel ook
in de cerebrale delen het karakter van
een gebeurtenis weten te geven en de
mise en scène van het begin van de
derde acte, waarbij de acteurs reeds
schenen aangetrokken in de schaduw
van die door hen dan ook op de hielen
gevolgde personages, was even knap
als fantastisch. In dit zeer geslaagde
debuut van Elise Hoomans als regis-
DE
rning, toen wij ae mar ju oezocmen., nam Althans de betrokkenen en hun
Wandelende boekenfiguren als Pinkeltje naaste omgeving. Het duurde daarom elf
en Monus, het mannetje van de maan,jaar voordat twee drukken, tezamen
hepen met manden toffees, maar me-, 2400 exemplaren waren uitverkocht. Toch
mand had er belangstelling voorP®l heeft Beets persoonlijk nog elf drukken
schryvers en hun boeken waren meer beieefd maar thans zijn we al aan de
52ste. Er is ontzaglijk veel over Beets
geschreven maar Bomans verklaarde dat
hij nooit fijner essay had gelezen dan
dat van dr. P. H. Ritter jr. die met een
verbluffende luciditeit het wezen van
Beets heeft benaderd.
stak, is door een personenauto uit Ede Na de spot te hebben gedreven met de
va "«"mH vele Hildebrand-comité's veel mensen
die zich met Beets hebben bezig gehou
den gingen dood verdiepte Bomans
zich in de vraag: Hóe kan iemand die
op zijn 24ste jaar een meesterwerk heeft
geschreven, waarin hij zijn medeburgers
hooghartig aan de schana-
De heer W. Thiebout, rustend ge
neesheer, die te Bennckom achter een
stilstaande autobus langs de weg over-
gegrepen. Hij werd zwaar gewond en is
bij het vervoer naar het ziekenhuis
overleden.
seuse bij het beroepstoneel zij had
met enkele studentenvoorstellingenzo ironisch0
reeds de aandacht op zich gevestigd Paal heeft genageld, zich later tóch met
genoot de actrice zeer veel steun van een dergelijk leven verzoenen? Hij meen-
Johan Greter. die in decors en cos- de dit te moeten verklaren uit de eigen-
tuums, bijzonder harmonieus van stijl,! schappen die de auteur van zijn vader
een sterke suggestieve stuwing aan het en moeder heeft geërfd een en ander
werd uitvoerig geanaliseerd zodat hij
toneelbeeld heeft meegegeven.
Bij een naar deze waarden en effec
ten zo sterke voorstelling vraagt de toe
schouwer dan verder nog slechts om
het sublieme en in dit opzicht werd de
voelbaar gemaakte vereiste hoge graad
niet altijd bereikt. Met groot respect
voor de intelligente vertolking van zijn
rol door Hans Tiemeyer, aanvoerder
der personages, zou men een grotere
innerlijke bewogenheid aan deze figuur
willen zien toegevoegd; maar Pirandel
io maakt het deze vroeger door zinnen
en gemoed bewogen en nu achteraf
zichzelf spitsvondig verdedigende en
ontledende vader ook niet erg gemak
kelijk.'Dat geldt in zekere mate, hoe
wel minder, ook voor de door Lo var.
Hensbergen gespeelde regisseur, een fi
guur die bij deze speler in de aanvang
wel karakter kreeg, doch die langza
merhand vergleed naar een man, die
het midden hield tussen een raisonneur
eri een conférencier. Daarentegen bleef
Robert de Vries, ook in grote delen
waarin hij als acteur slechts toeschou
wer is, van begin tot eind een volkomen
gave, geheel voor zichzelf sprekende en
een eigen aard uitstralende verschij
ning en ook andere deze personages
omringende figuren hielden dit wezen,
ook al was het voor hun verschijningen
minder markant, goed vast, zoals Ma
ry Swithuysen, Tine de Vries en Kitty
van Wijk. Annie de Lange heeft als een
der een schrijver zoekende personages,
de stiefdochter, met sterk en fel spel
het vroegere familiedrama tussen de
ze mensen naar de oppervlakte ge
bracht en Johan Walhain scheen haar
omdat hij tegenover de uiterlijke harts
tochtelijke brand van haat en afschuw
bij deze stiefzuster, zich zijn innerlijke
rampspoed in golven van wanhoop liet
ontDersen, gemakkelijk te kunnen over
treffen: de tragiek van deze mens
?mnd gebeeldhouwd ten tonele De tra
giek van de moeder hoe zuiver ook de
naderd door Jacqueline Royaards-Sand-
berg, moest echter aan werking verlie
zen omdat deze vrouw meer grootmoe
derlijke dan moederlijke aspecten had.
Zeer suggestief had Elise Hoomans ook
Elisabeth Hoytink en Detlev Pols als
het schrijven als een divertissement be
schouwde. Beets wilde geen kunstenaar
worden maar trouwen, kinderen krijgen
(15) en dominee zijn die het Evangelie
verkondigde. Hij heeft het herderschap
verkozen (zijn vader) en de potentie van
zijn moeder enigermate verloochend.
Dat was de tol die hij heeft betaald,
hier in Utrecht.
Bomans werd ingeleid door Jan Engel
man, de voorzitter van het Genootschap
Kunstliefde dat deze tentoonstelling had
georganiseerd. Deze bracht dank aan prof.
J. G. van Gelder voor het beschikbaar
stellen van het Instituut, aan het ge
meentebestuur voor verleende hulp, aan
de commissie Stadsontspanning en aan
mr. P. van Dijke, de voorlichtingsambte
naar. Verder releveerde Engelman dat de
Utrechtse Rederijkers Kamer Nic. Beets
op Vrijdag a.s. een voorstelling zal geven
van de familie Kegge. Ook heette hij
welkom mevrouw Ada Went-Beets. de
dochter van de schrijver-predikant, prof.
J. Bronner die voor de tentoonstelling
de beelden voor het Hildebrand-monu-
ment heeft willen afstaan al eerder
geëxposeerd in Den Haag, te Brussel en
Haarlem en öae het pièce de ré-
QJ
sistance vormen van de expositie.
Na afloop van deze officiële inwijding
begaven de aanwezigen zich naar de zaal.
tjes van Kunstliefde in de Nobelstraat
om daar de interessante doch bescheiden
verzameling te bezichtigen die met veel
piëteit is ingericht. Men ziet er een aan
tal drukken van de Camera, manuscrip
ten van de hoogleraar in de theologie,
het gastenboek van de eerste Beets-her-
denkingstentoonstelling waarin de hand
tekeningen van koningin Wilhelmina en
prins Hendrik, een brief van Beets aan
F. van Hogendorp, penningen, feestcan
tates, de aankondiging van Beets' oratie
in 1878, enige portretten w.o. dat van
Thérèse Schwartze uit 1881 zomede cu
riosa. In de bovenzaal de beelden van
proL Bronner. die daar onder goede ae-
liohting. het meesterwerk van de ver
maarde schrijver-theoloog evoceren.
Het is te [hopen dat deze expositie
druk zal worden bezocht en tevens dat
het gemeentebestuur hierin aanleiding
mag vinden Kunstliefde wat ruimer "e
steunen, want daaraan hapert tot dusver
vrijwel alles.
Filmliga t Venster
Na de vertoningen van de film
„Journal d'un curé de dampagne" van
Robert Bresson kon men met zeker
recht benieuwd zijn naai- ander werk
van deze cineast en vooral naar het
door Jean Debrix in een lezing over
Franse filmkunst aanbevolen „Les
dames du Bois de Boulogne", naar een
verhaal van Diderot en met dialogen
van Jean Cocteau. Het is dan ook be
grijpelijk, dat de Federatie van Film
kringen dit werk, toen er zich de ge
legenheid toe bood, in ons land in
circulatie heeft gebracht. De première
te Rotterdam in de Filmliga 't Ven
ster. is voor ons echter als een grote
teleurstelling gekomen, die vooral wel
daaraan toe te schrijven zal zijn, dat
Bresson een betrekkelijk ondergeschikt
aandeel in de film schijnt te hebben ge
had, die immers grotendeels is bepaald
door de krampachtige handeling, die
een modernisering van Diderots ge
geven moet zijn. gemaakt met al de
overspanning, waaraan Cocteau toegeeft
zodra hij zich met de film bezig houdt.
Een dame uit de grote wereld haalt
een danseresje uit een nachtclub weg
en geeft haar de middelen om haar
verleden te vergeten. Tegelijk verschaft
zij aan een vriend een glimp van
dit lieftallige meisje, als dit met haar
moeder in het Bois de Boulogne wan
delt. De jongeman staat onmiddellijk
in vuur en vlam en zijn vriendin speelt
nu een langdurig spelletje tussen hem
en het meisje, dat geen mannen meer
Van of mag zien. Op zeker ogenblik
er is ons hier wellicht een schakel
ontgaan komt het toch tot een hu
welijk en dat is dan de wraaak van de
boosaardige vrouw, want hij heeft nim
mer geweten dat hij aldus geketend
zou worden aan „une grue"!
De dialogen zijn zo praatzuchtig als
een Franse film maar zijn kan en
het enige waarin men Bresson van het
„Journal" herkent is de dodelijke ernst
waarmee hij alles heeft vastgesteld. Een
onbedoeld komisch accent krijgt de
film, doordat de „haute couture", die
bij de overdadig luxueuze sfeer behoort,
een aantal modes ten achter is, want
de film dateert van 1944.
Stellig zullen de Ligabezoekers ech
ter wel veel genoegen hebben gehad aan
een prachtige Franse documentaire, „Le
sel de la terre". die de ontginning (en
tevens ontzilting) van de Camargue,
het mondingsgebied van de Rhone in
beeld brengen. De schitterende land
schapsfotografie heeft enige malen zelfs
een luchtspiegeling geregistreerd en aan
de kenners zullen enige goed gevonden
„beeldrijmen" niet onopgemerkt voor
bij zijn gegaan.
In Amsterdam is opgericht de Dr P. A.
Tiele-stichting, ten doei hebbende het be
vorderen van de wetenschap van het boek
en de drukkunst en de daarmede samen
hangende technieken. Zii wil dit doel be
reiken om. door een bijzondere leerstoel
in de wetenschap van het boek en de druk
kunst.
Maandag 9 Maart. Schouwburg 8: Ned.
Opera, Madame Butterfly.
Dinsdag 10 Maart. Schouwburg 8:
Haagse Comedie, Staatszaken. Aula mu
seum Boymans. Alliance Francaise. le
zing Gabriel Marcel. Théatre et philo
sophic.
Bioscopen tot 13 Maart
Arena, Sterren stralen overal; Capi
tol, De avonturen van kapitein Clark
(18); Cinea, Victoria en Colosseum. De
eerbiedige lichtekooi (18): Harmonie.
Sommarlek (18); Lutusca, De vallei van
de haat (18); Luxor, Anna (14); Prinses,
i Gevaar klopt aan (18)Rex. De grote
de kinderen in het spel geschaard en,mijnramp (14); 't Venster, Klokslag 12
zo genoot men, al werd niet alles be-1 (14).
reikt wat de voorstelling zelf duidelijk;
maakte dat bereikt moest worden, een
frappante en boeiende voorstelling,
het publiek spelers, regisseu-
decor- en costuumontwevper zijn
geestdriftige dank heeft betuigd.
De geschiedenis van een Australische hond
•fr
NAAR HET ENGELS VAN FRANK DALBY DAVISON
78.
Railey maakte het zijn werk hun spox*en te vol
gen en hun gewoonten te leren kennen, daarna
zette hij zijn vallen, legde lokaas neer of wachtte
hen af met zijn geweer. Het zou kunnen dat hij,
indien het meeliep, de hond en de dingo beiden
te pakken zou krijgen; maar hij was allereerst
op de hond uit. Indien hij alleen de dingo zou
doden, zou de hond misschien een paar dagen op
zijn metgezel wachten, maar daarna zou hij spoe
dig terug keren tot zijn trekkend leven uit vroe
ger dagen. Hij vertrouwde het meest op zijn ge
weer; de vallen en het vergif waren slechts voor
het geval er iets onverwachts gebeurde.
Railey ging alle nabij zijnde drinkplaatsen af
Het was een tijdlang droog geweest en hij kon
zonder moeite de sporen van de hondenpoten in
het stof zien. Er was veel water in deze omgeving.
Er waren twee tanks en drie drinkplaatsen die
zij gebruikten meer dan hij had verwacht
en het bleef natuurlijk altijd mogelijk dat er meer
dan een stel honden in de buurt was. Graag had
hij de sporen bij iedere drinkplaats vergeleken,
maar hij was bang zijn eigen spoor ter waarschu
wing der honden achter te laten.
Hij kampeerde in een klein met gras begroeid
ravijn tussen twee heuvels zowat drie mijl van
de rand van het struikgewas. En dit kamp zelf
was even weinig opvallend als de plaats waar het
lag. Er was geen tent, slechts een paar dekens
onder een boom en zijn voedselzakken hingen aan
een nabije tak ver weg van de mieren. Hij maak
te 's avonds geen vuur en gebruikte slechts zeer
droog hout dat geen rook zou maken om over
dag zijn eten te koken. Zijn paard was het kam
peren ook gewend en het had bel noch kluister
nodig.
Nadat hij een kort onderzoek langs de rand
van het struikgewas had gemaakt, besloot hij
dat zijn beste kans lag in het verscholen afwach
ten bij een van de drinkplaatsen. Hij koos die
waar de hondensporen het verst leken en maakte
het zich gemakkelijk in een scheur in de oever
zijde waarvandaan hij uitkeek over het water
en het spoor dat aan de overzijde naar beneden
leidde en dat de honden schenen te gebruiken.
Hij installeerde zich hier nog voor de dageraad
en bleef de hele dag op zijn post tot het avond
werd. Hij dacht ook aan de andere drinkplaat
sen maar hij was de jacht pas begonnen en vond
van of naar zijn kamp en zijn schuilplaatsen.
Zij waren in de nabijheid en leefden rustig. Het
ging er slechts om geduld te oefenen en oplettend
te blijven, dan zou hij, ze zeker tegenkomen. En
geduld was zeker de moeite waard met honderd
pond in het vooruitzicht; en de speculatieve con
dities van deze onderneming waren door zijn na
tuur makkelijk te aanvaarden.
Maar de dagen gingen voorbij zonder resul
taat. Eindelijk reed hij terug naar de boerderij
om een paar stukken vers lamsvlees te halen
en giftig lokaas rondom iedere drinkplaats klaar
te leggen. HÜ wist dat Dusty ze niet zou aanraken
er waren er al te veel zoni
anderen voor hem klaargelegd. De training van
oude Tom Lincoln was hem nog bijgebleven.
Maar dit lokaas was voor de dingo. Als zij er
een at zou zij doodgaan voor zij ver weg was.
En de hond zou haar niet opeens in de steek la
ten. Hij zou in de buurt van haar cadaver blij
ven. En terwijl Railey bezig was het lokaas klaar
te leggen, werkte hij een volgorde uit waarlangs
hij alle drinkplaatsen na elkaar kon bezoeken,
en ze kon zien voor hij ze nog naderde en zo
doende een schot op de hond kon mikken.
het niet erg wat op zijn succes te moeten wach
ten.
De volgende dag verkende hij de andere drink
plaatsen en de tanks. Hij vond het karkas van
een pasgedood schaap en de sporen van twee
verschillende honden duidelijk zichtbaar er om
heen; en bij de dichtsbijzijnde tank waren er
ook weer sporen van twee honden. Deze waren
vers; twee lijnen poten-indrukken naar de water
kant en terug, en deze sporen waren later ge
vormd dan die van een kudde schapen die hier
blijkbaar vóór de honden waren komen drin
ken. Hij bracht de rest van de dag wachtend
in de weiden door op plaatsen waar hij zelf ver
borgen was en ie omgeving goed kon overzien.
De volgende dag verborg hij zich bij de tank.
Hij nam nu deel aan een_ dagelijkse loterij; er
waren vijf kansen tegen één tegen hem in de
vraag welke drinkplaats de honden die dag zou
den komen bezoeken, maar hij had het geluk aan
zijn kant dat hij ze zou kunnen tegenkomen ter
wijl hij aan het verkennen was of onderweg was
Schiedam
Passage, Iwo Jima (18).
Dordrecht
Astoria, Jungle Jim en de skeletman
nen, t.m. Maandag (14); Luxor, Lime-
hght; Kunstmin, Vrijdag, Zondag, Maan
dag, Sterren stralen overal.
Maandag 9 Maart: Kon. Schouw-
bur, besloten voorstelling. KI.
Comedie, 8.15, Rotterdamse Co
medie, Moord bij open doek. Düigentia.
8, Liederenavond Elizabeth Lindo. Ho-
kij, 8.15, Weense ijsrevue.
Dinsdag 10 Maart. Kon. Schouwburg,
7.30: A'dams Toneelgez.: Koning Lear.
.111 1U.1 me, mu ernummu f1 v S'?"""?
al te vpp! vonder pni? succes door Mo?ra blJ °Pen doek. Didigentia 8: Piano-
al te veel zonaer enig succes aoor recitgl Marje Fourneau K er
W„ 6.45: Openbare generale repetitie
van Matthaeus Passion. Hokij, 8.15:
Weense IJsrevue.
Bioscopen tot 13 Maart
Apollo, Bureau Zedenpolitie (18); As-
ta. De ellendigen (14); Capitol, De ver
boden vrucht (18); Centrum, 's Nachts
langs de weg (18); City, Het wonder van
Fatima; Corso, Balalaika (18): Holly
wood, Diplomatiek koerier (14); Krite-
rion. De bruid kan niet wachten (18);
Metropole, Verboden spel (14): Odeon,
Ivanhoe (14); Olympia. San Francisco
(14); Passage. De avonturen van kapi
tein Clark (18); Plaza, De terugtocht der
helden (14); Rembrandt, Er kan nog
meer bij (14); Rex, Bittere rijst (18);
Roxy, De koning der wildernis (14); Stu
dio, Stel je voor dat ik de dominee
trouwde (18); Thalia, Vals geld (18): De
Uitkijk, The gallopping major; West End,
Storm over Malakka (14); Musica, Die
Czardasfürstin.
thaeus Passion, Amsterdams oratorium-
koor o.l.v. Piet van Egmond. KI. Zaal
8.15: Amsterdamse kamermuziek gezel
schap.
Dbisdag 10 Maart
Stadsschouwburg: 8 u Ned Opera: La Bo
ll eme.
Carré; 8 u Compagnia d'Opera Italians
Lammermoor.
Centraal Theater: 8 u Vrije Toneel: Daar
moet je vrouw voor zijn.
T,.ïreids^Plein Theater: 8 u A.B.C.-Cabaret
Bibelome.
18M,eine Kome<lie: 8 u Gez Kaart; Parijs in
Nieuwe Theater de la Mar:
Wïm Sor.neveid: Bloemlezing.
Concertgebouw: 7.30 u Mattheus Passion
Amsterd. Oratoriumkoor o.l.v. Piet van £g-
Kleine zaal: 8 uur Indig-kwartet.
Knterion: 5.15 u Gramofoonplaten con
cert. Jan Roosendaal inleiding.
s,n^w»ru. o ciavecimbel trio, orgel en
Cabaret
Singelkerk: 8 1
viool.
Galerie le Canard: 8
door Otto Sterman.
Negersprookjes
Het was drukkend heet geweest en in de nacht
brak een onweer los. Toen Railey de volgende
ochtend bezig was zijn kleren te drogen, keek
hij met een sarcastisch oog naar de heldere
blauwe lucht en dacht hij er over het ongeluk
dat een eerlijke jager soms kon achtervolgen. De
regen zou alle oude sporen hebben weggewassen
en de zachte grond rondom de drinkplaatsen ef
fen hebben gemaakt. Nieuwe sporen zouden nu
gemakkelijk te zien zijn; maar daartegenover stond
dat de regen de droge beekbedden achterin het
struikgewas gevuld zou hebben. De beekjes en
watervalletjes zouden nu weer klateren. En zeker
zouden de honden een week of twee op zijn
minst wegblijven van de drinkplaatsen en tanks
tenzij zij plotseling dorst kregen terwijl zij in
de weiden aan het jagen waren. Het was onwaar
schijnlijk dat zij overdag uit het struikgewas te
voorschijn zouden komen om alleen maar te drin
ken.
(Wordt vervolgd)
Maandag 9 Maart: Stadsschouw
burg 8: Ned. Comedie, U spreekt
met. uw moordenaar. Centraal Thea-
8.15: Het Vrije Toneel, Daar
moet je een vrouw voor zijn. Leidseplein
Theater 8: Cabaret Wim Kan, Bibelo-
De la Mar Theater 8: Cabaret
Wim Sonneveld: Bloemlezing. Kleine
Komedie 8: Gez. Kaart, Potasch en
Perlemoer. Concertgebouw 730 Mat-
Bloscopen tot 13 Maart.
City: Het wonder van Fatima; Tu-
schinski: Verboden spel (14); Alham-
bra; Een zomer slechts heeft zij gedanst
(18); Cineac-Damrak: Angst voor het
huwelijk (18);Corso: Hondje, laat je juf
frouw uit (14); Cultura: De madonna
der zeven manen (18); Kriterion: Freule
Juke (18); Capitol en Luxor: Terug
tocht der helden (14); Nöggerath- Het
uur voor middernacht (18); Passage:
Nachtruiters van de wolvenkreek <14)-
Plaza: Ivanhoe (14); Rialto en Rex: Be
rucht, beroemd, bemind (18); Roxy:
Sterren stralen overal; Royal: De grote
beslissing (18): De Uitkijk: Umberlo D.
G8); Apollo: Alina, de begeerde vrouw
(18); Bio: Edouard en Caroline (141; Cein
tuur: The crimson pirate (14): Edison:
Paula; Hallen: Don Camilio; Parisien*
Blank tegen bruin (14); De Liefde: Whis
ky als water; Victoria: Bureau zeden
politie (18); West-End: De vlucht van
kapitein Blood (14).
Maandag 9 Maart. Stadsschouwburg,
8. Haagse Comedie, Staatszaken. Tivoli,
8, U.S.O. m.m.v. Daniel Wayenberg. pia
no.
Dinsdag 10 Maart. Stadsschouwburg 8.
Gezelschap Johan Kaart, Potasch en
Perlemoer. K. en W. 8, propaganda film
avond voor Het Zonnehuis.
Bioscopen tot 13 Maart
Rembrandt, Zij was 17 jaar (18); Ca
mera, Moeilijke jaren (14); City, Wanda
de zondares (18); Scala. Wien tanzt (14);
Vreeburg, Het mysterie van de gouden
adelaar (14); Olympia. tot Maandag: De
onoverwinlyken (14). van Maandag af:
Een vrouw bekent haar verleden (IS)
Palace, Comanches op het oorlogspad
(14).
Dinsdag 10 Maart: Stadsschouwburg 8:
Snip en Snap revue. Te huis 8:Kristlik
Fryske krite, Pension It Reaklif.
Bioscopen tan. 12 Maart
Beurs: De desperado's van het rots
gebergte (14); Cinema: Sterren stralen
overal (a.l.); Grand: Ik heet Niki (14);
Dinsdagav.: De dood van een Handels
reiziger (18); Luxor: „Mandy" (14).