STALIN, „de Aziaat", had alleen
oog voor de realiteit
S TALIN bouwer van een nieuw
F
Russisch imperium
Twee eigenschappen: onverzettelijkheid
en aanpassingsvermogen maakten
,Kobatot machtig staatsman
,Rode Tsaarbleef zijn leven
lang zichzelf gelijk
y-
Dank zij sterk realisme grens
tussen koude en hete oorlog
niet overschreden
Jozef Stalin
overleden
Vrijdag 6 Maart 1953
W**t Europa
SATELLIETLANOEN
ONDER SOWJETDRUK
OfATvV
12 Maart 1917 Rtvo/utit bvtindigt htt
ibtwind van Ttoar NfcolaatJZ
1950MANDSJOERIJE I
INGELIJFD BIJ CHlNA|
\g*JJïrsr*>i\
"Armentë
Ontwikkeling va;
deSowjet Unie
(a« pitch*
ILITAIR 8EWI
1922
MIDDEN
OOSTEN
'Kon a -
19 PROCLAMATIE
INESE VOLKS-
RCPUBUEK
1936
19SO TIBET BEZET fc"
DOOR CHIN VOLKSPEP
194S
ÖNtWIKKELING EN MACHTSUITBREIDING VAN DE SOWJET-UNIE
(Van een onzer redacteuren)
HET is wijlen de Sowjetdiplomaat L. Kras-
sin geweest, vooraanstaand bolsjewiek,
revolutionnair en samenzweerder sinds zijn
jonge jaren en volledig op de hoogte van alles
wat zich afspeelde achter de schermen der
Russische sociaaldemocratie, die Stalin een
„Aziaat" genoemd heeft. En met die karakte-
ristiek, in de kring van leidende en geschool
de partijgangers niet zonder duidelijk merk
bare verachting uitgesproken, bedoelde Kras-
sin méér dan alleen maar uitdrukking te ge
ven aan het feit, dat Stalin, niet zoals de
HET zijn karaktereigenschappen
geweest, volstrekt niet onbekend
bij al diegenen, die door de storm
achtige gebeurtenissen van het jaar
1917 plotseling in het felle licht van
de schijnwerper kwamen te staan
toen Stalin nog niet meer dan een
politiek figurant was, die de ver
klaring vormen, waarom Stalin, zo
wel iri zijn jonge jaren als op het
toppunt van zijn macht, zo weinig
vrienden bezat en waarom hij ge
durende de heroïsche periode dei-
Russische revolutie, een man van
het tweede plan gebleven is, tot op
zekere hoogte gemeden door zijn
politieke geestverwanten, die meer
dan eens reden hadden om zich af
te vragen, of Stalin, in geestelijk
opzicht, eigenlijk wel veel met hen
gemeen had.
Maar diezelfde karaktereigen
schappen zijn het óók geweest, die
Stalin voorbeschikt hebben voor de
grote rol, die hij na 1926 in de
Russische bolsjewistische partij, in
de Sowjetunie en tenslotte in de
ganse wereldpolitiek is gaan spelen.
Onuitputtelijk geduld
Dat de grote October-omwente-
ling van 1917 tenslotte een figuur
als Stalin heeft kunnen voortbren
gen en dat omgekeerd tenslotte
Stalin de man is geweest, die zijn
stempel heeft gedrukt op de loop
van de October-revolutie en op het
bolsjewisme, dat is een gevolg
daarvan, dat hij als „Aziaat"
beschikte over een onuitputtelijk
geduld, een geduld vele malen gro
ter dan dat van wie ook zijner
politieke tegenstanders binnen de
partij. Stalin verstond, tot in de
perfectie, de zo belangrijke kunst
te kunnen wachten tot het voor
hem zo gunstig mogelijke ogenblik.
Hij verstond ook als „Aziaat"
alweer de kunst op' het beslis
sende moment hard en meedogen
loos te kunnen toeslaan als het de
vernietiging van een vijand gold.
En een vijand was voor Stalin
iedereen, die zich tussen hem en
de uitoefening van de macht plaat-
„Deze man mist
elementairste
eerlijkheid," zei
Lenin's weduwe
ste, of zich daar eventueel zou
kunnen plaatsen, op grond van zijn
capaciteiten dan wel op grond van
zijn historische rol in de' partij of
in de revolutie.
Stalin werd, en dat is het eerste,
dat bij het heengaan van deze man
moet worden vastgesteld, de, gehele
eerste helft van zijn leven, door het-
verlangen naar macht verteerd. Hij
was. toen hij die macht en een
groter macht wellicht dan enige his
torische figuur ooit heeft bezeten,
uitgezonderd misschien Dsjengis
Khan, met wie hij zo dikwijls is
vergeleken, eenmaal had veroverd,
vastbesloten haar ten koste van wat
ook te behouden. Maar daaraan
moet terstond worden toegevoegd,
dat hij vooral daax-om zowel in het
ene als in het andere streven is
geslaagd, omdat hij, wat zijn karak
tereigenschappen en zijn bekwaam
heden ook mogen zijn geweest, in
ieder geval en dat is het tweede,
dat dient te worden opgemerkt
een uiterst bekwaam organisator
was. Hieraan dankt hij het. dat
hoe gerechtvaardigd mogelijkerwijs
ook de critiek was, die van vele
kanten op zijn politieke kennis of
meeste chefs der bolsjewistische partij, niet
zoals Lenin of Trotzki, niet zoals Joffe, Sinow-
jef, Kamenef, Swerdlof, Boecharin of Loenat-
sjarski, zijn politieke „opleiding" in het wes
ten had ontvangen, al was hij dan ook, na tot
tweemaal toe uit Siberië te zijn ontvlucht,
korte tijd buiten de grenzen van het Tsaren
rijk geweest. Krassin doelde met het woord
„Aziaat" óók op Stalins karakter, op zijn ge
slotenheid, op zijn sluwheid en op, wat men
zou kunnen noemen, zijn volslagen gemis aan
cultuur.
wei-kzaamheden der jonge Russische
sociaaldemocratie. Toen deze. op het
Londense congres van 1903, in een
mensjewistische (mindei-heids-) en
bolsjewistische (meei-derheids-) uit
eenviel, ging „Koba", zoals in die
dagen Stalins schuilnaam luidde, met
de bolsjewisten mee. Weldx-a nam
zijn loopbaan de wending, die type
rend is voor alle Russische beroeps-
revolutionnairen van zijn generatie.
Onverbiddelijk
naar de macht is geweest. Van
1922 tot 1929 toe wordt de geschie
denis van de Russische bolsjewis
tische partij beheerst door het con
flict tussen deze beide groten:
Trotzki de brillante, vasthoudend
aan revolutionnaire concepties, Sta
lin de nuchtere, de man van het
mogelijke, de man, die voor alles
op de inwendige verhoudingen m
Rusland zélf het oog gericht houdt,
de man, die zich bij die Russische
wei-kelijkheid het best heeft we
ten aan te passen.
Dit aanpassingsvermogen, deze
realiteitszin, dat zijn de eigenschap
pen, waardoor Stalin een staats
man kon worden genoemd. Een
staatsman, die zich door niets weer
houden liet op de weg. die hij als
de enig begaanbare beschouwde.
Maar de methodes, waarvan hij
zich bediende om zijn tegenstan
ders uit te schakelen, hebben tege
lijkertijd erto„ geleid, dat deze grote
staatsman elk staatkundig leven in
Rusland definitief ten grave droeg
om in de plaats daarvan zijn wil
en zijn woord tot het enige te ma
ken, dat in de Sowjetunie richt
snoer voi-mde. Zo kweekte de
„Aziatische" staatsman Stalin het
Oosterse Byzantinisme, dat in de
wereld onder de naam van het
Stalinisme algemene bekendheid
heeft verworven.
Stalin", vei-klaarde eens Lenin's
weduwe Kroepskaja. Stalin man
keert het aar de elementairste eer
lijkheid. Hij zal een pact sluiten
met partij-genoten om het later als
een waardeloos vodje papier- te be
schouwen." Een pact sluiten, om
het te breken: vele eens vooraan
staande bolsjewiki, die thans reeds
sinds lang gefusilleerd zijn, zou-
Iv 1910 zat Stalin gevangen in de
Bailow-gevangenis te Bakoe. Daar
maakte de gendarmerie de hierbij
ajgedrukte identiteitskaart van
hem.
Een foto uit het jaar 1909. Stalin,
als revolutionnair gezocht door
de geheime politie van de tsaar,
hield zich toen schuil onder de
naam Organes Wartanowitsj
Totomyants.
zijn maatschappelijk inzicht werd
uitgebracht hij in ieder geval een
staatsman van betekenis is gewor
den. Aan deze oi'ganisatorische be
kwaamheden dankt hij het ook, dat
hij. in de beginjaren dezer eeuw,
door Lenin, wel niet als een man
van theoretische bekwaamheid, maar
dan toch als een waardevolle kracht
werd beschouwd, die men met be
langrijke opdrachten kon belasten.
Hij was, zou men kunnen zeggen,
in die beginjaren van het bolsjewis
me. het organisatorische factotum
van de partij. Als zodanig ook werd
hij op 7 November 1917 opgenomen
in de eerste, door Lenin samenge
stelde, Raad van Volkscommissaris
sen, waar men hem, de niet-Rus, de
Georgiër, belastte met de portefeuil
le voor de Nationaliteiten. Maar
juist de activiteit, die Stalin, als
volkscommissaris, maar méér nog
als algemeen secretaris van de par
tij tot welke post hij alweer op
grond van zijn organisatie-talenten
werd geroepen ontplooide, waren
voor Lenin aanleiding tot de be
kende uitspraak: „Déze kok zal
scherpe spijzen klaarmaken!" Hoé
scherp die spijzen wel uitvielen
heeft ook Lenin in de verste verte
niet kunnen bevroeden
STALIN, wiens ware naam Jozef
Wissarionowitsj Dzjoegasjwili
luidt, werd 21 December 1879 te
Gori in Georgië geboren en was dus
ongeveer tien jaar jonger dan
Lenin, die hij niet vóór 1903 en
dan alleen nog maar door een
vluchtige bi'iefwisseling leerde ken
nen. In 1893 kwam de jonge Jozef
op het seminarie te Tiflis, waar het
orthodoxe godsdienstonderwijs een
grote plaats innam en waai' hij
waarschijnlijk de rituele wendingen
geleerd heeft, die later zo kenmer
kend zullen worden voor zijn stijl.
Of hij van dit seminarie is afge
stuurd vanwege conspiratieve prak
tijken dan wel zoals zijn moeder
later verteld heeft er door haar
is afgenomen, behoort tot de onop
gehelderde mysteriën. Een feit is
het, dat de jeugdige Dzjoegasjwili
deze school nooit heeft afgelopen en
al spoedig betrokken was bij de
Stalin, die toen nog Soso werd ge
noemd, als leerling van het semi
narium te Gori in Georgië.
Sedert 1908 behoort hij tot de
kern van de bolsjewistische orga
nisatie. Hij had toen al vanwege
het organiseren van demonstraties
in Bakoe in 1902 een, korte ver
banning naar Siberië achter de rug,
kort, omdat hij er zich door een
vlucht aan wist te onttrekken, en
was aanwezig geweest op een bols
jewistische bijeenkomst in Tam-
merfors. Na zowel in 1908 als in
1910 opnieuw gearresteerd en ge
deporteerd te zijn geweest, wordt
hij in 1912 gekozen in het centi*ale
partij-comité, welke functie hij
overigens niet lang kan waarne
men, omdat de Tsai-istische .rege
ring hem in 1913 naar Toeroechansk
in Siberië stuurt, waar hij tot aan
de Februara-revolutie van 1917
blijft.
Er bestaat uit deze jaren van or
ganisatorische arbeid en verban
ning een belangwekkend getuige
nis over de persoon van Stalin,
afkomstig van een van zijn weinige
vertrouwelingen, B. Bibinejsjwili.
Deze zegt: „Het was een rustig, on
verzettelijk en vooral cnvei'bidde-
lijk man, zeer streng wat discipline
en punctualiteit aangaat." Rustig,
onverzettellijk, punctueel, onver
biddelijk, men vindt in deze karak
teristiek reeds alles terug, wat la
ter kenmei'kend voor deze figuur
zal wi*rden en wat ook de reden
is geweest, dat hij na de beroemde
Juli-dagen van 1917, toen de bols
jewiki in Rusland aan politieke
vervolging van de kant van vorst
Lwow en Kerenski bloot stonden,
belast wordt met de organisatie
van een illegaal partij-congres.
TVT a de October-revolutie en na
-L zijn Volkscommissaris-schap,
dat bij een „organisator in hai't en
nieren" gelijk hij, naar te begrij
pen valt, geen onverdeeld succes
werd, wordt hij aan het hoofd van
de z.g. „Arbeiaersinspectie" ge
plaatst, een instituut, dat met het
inwendige toezicht op de bolsje
wistische organisatie is belast.
Daarop volgt dan in 1922 zijn be
noeming tot algemeen partij-secre-
taris. Het zijn deze beide functies
geweest, die de eenvoudige jongen
van boeren-afkomst gediend heb
ben als springplank naar de macht.
Op welke wijze hij daarbij tewerk
ging is eens door niemand minder
dan Stalin zélf onthuld tegenover
Kamenef, die na Lenins dood mét
Stalin en Gregor Sinowjef tot het
driemanschap, de z.g. Troika", be
hoorde, dat Rusland toen regeer
de. Gezeten achter een fles goede
wodka vertelde de latere „rode
Tsaar", dat het zijn „grootste vreug
de in. het leven was, een vijand in
het oog te houden, een vernieti
gende slag tegen zo'n vijand heel
zorgvuldig voor te bereiden, zich
meedogenloos te wreken en dan
naar bed te gaan." Hoé zorgvuldig
Stalin mogelijke tegenstandei's in
het oog hield en hóe meedogenloos
hij zich wist te wreken, dat zou
den zowel Kamenef als Sinowjef
precies tien jaar later ondervinden
toen zij er in een van de grote
zuiveringsprocessen uit de derti
ger jaren voor moesten boeten
eens, samen met Leo Trotzki zich
tegen Stalins politiek te hebben
verklaard.
T rotzki-Stalin
Leo Trotzki, de schepper van het
Rode Leger, de naaste medewerker
van Lenin, is het geweest, die Sta
lins grootste struikelblok op weg
den ervan kunnen meespreken, zo
zij nog praten kónden. En wat zijn
oneerlijkheid betreft: zij is vooral
aan de dag getreden bij de op zijn
bevel dooi'gevoerde nieuwe ge
schiedschrijving van de revolutie,
waarbij in strijd met de werke
lijkheid hoog van Stalins ver
dienste werd opgegeven en die van
anderen werd verkleind of volko
men werd doodgezwegen.- En Sta
lin zou de punctuele Stalin niet
geweest zijn, zo hij dit en ander
werk, dat hij in het belang van
zijn politiek ter hand nam, niet
met grondigheid had verricht.
Maar de geschiedenis meet de
verdiensten van een staatsman nu
eenmaal niet in de eerste plaats
aan zijn persoonlijke hebbelijkhe
den of aan de morele waarde zij
ner handelingen en besluiten. Niet
de vi-aag of Stalins spijzen „scherp"
waren geeft tenslotte de doorslag
bij het bepalen zijner politieke be
tekenis, maar de vraag, wat de re
sultaten zijn geweest van zijn be
leid, de vraag of hij terecht de weg
der vijf-jarenplannen is opgegaan,
de vraag of hij er in geslaagd is
zijn land en zijn volk tot groter in
vloed in het wereldgebeuren te
voeren. En dat dit met Rusland on
der Stalin het geval is geweest, is
onmiskenbaar.
Drie perioden
I. -r>
...•m
f vV
Drie duidelijke perioden kan men
onderscheiden in Stalins leven
als dictator van de Sowjetunie: de
strijd tegen de Trotzkistische oppo
sitie in de jaren '20, de strijd tegen
wat men de „Koelak" noemt en
de worsteling om Ruslands indus
trialisatie, in de dertiger jaren be
gonnen en slechts onderbroken
door de Duitse inval en de mili
taire worsteling, die er op volgde.
Elk van deze perioden is geëindigd
met groter macht hetzij va'n Sta
lin persoonlijk, hetzij van de Sow
jetunie, hetzij van beiden.
Stalin is niet, als Lenin of Trotz
ki. of Boecharin, een theoreticus
geweest. Wat hij geschreven heeft
en tot in zijn laatste levensdagen
schreef, was altijd bovenal van
practische aard, voor een onmiddel
lijk practisch doel bestemd: het
markeren van de politiek, die dien
de te worden gevolgd, het critise-
i-en van wat hij als onjuist of ver
derfelijk beschouwde voor de toe
komst van de bolsjewistische heer
schappij. Zo leert men zowel uit
Stalins geschriften als uit Stalins
daden een man kennen, die zichzelf
zijn leven lang gelijk is gebleven
en wiens staatkundige grootheid
vooral daarin bestaat, dat hij met
alle en soms weinig kieskeurige
middelen, een doel heeft nage
streefd, dat te verwezenlijken bleek.
Of het gebouw, dat hij heeft op
getrokken, ook na zijn dood lang
zal blijven voortbestaan, is een
vraag, die de toekomst zal beant
woorden. Dat na zijn heengaan ech
ter een dergelijke partijstrijd zou
ontbranden als in de twintiger en
dertiger jaren in de Sowjetunie
heeft gewoed, is daarom niet erg
waarschijnlijk, omdat juist in het
vér vooruitzien en voor de toekomst
organiseren de bijzondere gave en
de bijzondere kracht heeft bestaan
van deze man uit Georgië, die tegen
de Tsaar streed in zijn jeugd en die
meer dan wie ook de positie van
een „Tsaar" is gaan innemen, toen
hij tot volle wasdoom en politieke
rijpheid was gekomen.
Onder de heerschappij van Stalin heeft de Sowjet-Unie
slechts één grote oorlog gevoerd en dat was een verdedi
gingsoorlog: die tegen het Duitsland van Hitier. Desondanks
slaagde Stalin erin, Letland, Estland, Lithauen, Polen, Tsjecho
slo wakije, Hongarije, Roemenië, Bulgarije, Albanië, Oost-Duits-
land, een deel van Finland, Zuid-Sasjalin, de Koerillen en
Noord-Korea onder de directe of indirecte macht van Moskou
te brengen, de Russische invloed in het uitgestrekte Chinese
rijk tot een in hoge mate beslissende te maken, en Chinese,
Koreaanse, Indochinese en Maleise satellieten te bewegen in
Korea, Indo-China en Malakka een strijd tot verdere uitbrei
ding van het Sowjet-imperium te voeren. Dat Stalin dit alles
kon bereiken, zonder dat andere staten, in hun belangen be
dreigd, naar het middel van oorlog grepen, is op zichzelf een
wonder. Nog wonderlijker echter is, dat de westelijke wereld,
tegen wie de agressieve politiek van Stalin rechtstreeks was
gericht, op het ogenblik in ?ekere zin de dood van de Russische
heerser betreurt.
Het fenomeen vindt zijn verkla
ring in Stalin's realisme. Zelfs bij
het najagen van de meest vèrrei-
kende plannen behoedde een uit
zonderlijk sterke zin voor het
mogelijke Stalin ervoor, de grens
tussen totale koude en totale hete
oorlog te overschi'ijden. Waar het
Westen zich thans zorgen over maakt
is het gemis aan zekerheid, dat
Stalin's opvolger wie dit ook
moge zijn eenzelfde realisme be
zit en een even bezonnen gebruik
van de macht zal maken als zijn
voorganger.
Het heeft lang geduurd, voordat
de westelijke, in het bijzonder de
Amei'ikaanse, staatslieden vat kre
gen op de buitenlandse politiek van
Stalin, hoewel deze niet wezenlijk
verschilde van die van het tsaris
tische regiem: een streven naar
machtsuitbreiding met alle midde
len, verdragsschennis incluis, maar
met vermijding van een riskante
oorlog. Nog te Jalta, vlak voor het
einde van de oorlog, liet Roosevelt
er zich van overtuigen, dat Stalin
de stoot gaf tot het Molotow-
Ribbentrop-pact van 1939 onder de
indruk van de overeenkomst van
Miinchen en een daaruit aan Rus
sische zijde voortgevloeide vrees,
dat de westelijke mogendheden op
dat moment Hitier tot een oorlog
tegen de Sowjet-Unie wilden be
wegen. De annexatie van de ooste
lijke helft van Polen, van de Bal-
tische staten en van Bessarabië.
alsmede de oorlog tegen Finland
werden door de Amerikaanse pre
sident gezien als een natuurlijk uit
vloeisel van de Russische wens naar
veiligheid, welke door de latere
Duitse inval maar al te zeer ge
rechtvaardigd was gebleken. Roo
sevelt geloofde Stalin's verzekerin
gen. dat de Sowjet-Unie geen
imperialistische bedoelingen had en
wantrouwde in dit opzicht Chur
chill en de Britten heel wat meer.
Daarom ook had hij er geen be
zwaar tegen, de Russen, in ruil
voor hun deelneming aan de oorlog
tegen Japan, de vrije hand in Oost-
Europa te geven. Overigens wordt
Roosevelt's fatale vergissing voor
een goed deel verklaard door het
feit, dat Stalin tot 1939, toen de
Sowjet-Unie nog betrekkelijk zwak
was, zich trouw hield aan de door
hem luide verkondigde stelling, dat
een vreedzaam naast elkaar leven
van staten met verschillende ideo
logieën volstrekt mogelijk zou zijn.
Het was in die jaren, dat Litwinow
met zijn leer van de ondeelbare
vrede het buitenland de indruk gaf
van een vredelievende Sowjet-Unie.
EINDE ENER FICTIE
Stalin zelf hielp door zijn politiek
na 1945. alle „vredescampagnes" der
communisten ten spijt, de fictie, dat
Moskou principieel tegen ooi-log zou
zijn, de wereld uit. Na de door Sta
lin vooi'bereide staatsgreep in
Tsjechoslowakije en de door hem
bevolen overval van Noord- op
Zuid-Korea zagen ook de meest ar-
gelozen in het Westen wel in. dat
de Russische heerser slechts door
één ding van een greep naar de
wereldheerschappij was af te hou
den: vastberaden verzet, steunend
op een voldoend sterke macht.
Inderdaad is Stalin steeds terug
gekrabbeld, wanneer zijn politiek
een totale oorlog dreigde te ont
ketenen. In 1946 trók hij de
Russische troepen uit Azerbeidsjan,
het noordelijke deel van Perzië. te
rug, toen hun verder verblijf daar
ingrijpen van ,de Veiligheidsraad
der Ver. Naties met zich beloofde
te brengen. In 1947 week hij voor
de Truman-leer, die de onafhanke-
(Vervolg van voorpagina)
dompeld. Niet alleen aan de grote
gebouwen, maar ook aan bijna alle
woonhuizen hangen zwartomrande
rode vlaggen. De Russen zien er
somber uit begrijpelijk bij men
sen, die op persoonlijke verliezen
volkomen met hun gevoel plegen te
reageren. De dood van Stalin is
voor de Russen inderdaad als de
dood van een vader. Jarenlang had
het gehele machtige propaganda-
apparaat der partij hem zo afge
schilderd: als een goede vader, die
slechts streng was als de belangen
van zijn kinderen, het Sowjet-volk,
werden bedreigd.
Het gebouw van de vakverenigin
gen is gereed voor de ontvangst
van het stoffelijk overschot van
Stalin, die er opgebaard zal liggen.
Een groot portret van de overleden
leider hangt al boven de hoofdin
gang. Het portret is omfloerst met
zwarte ci'êpe.
Het stoffelijk overschot van Stalin
wordt gebalsemd. De borst van de
overledene zal gesierd worden met
al zijn onderscheidingen. Talrijke
schijnwerpers zullen hun stralen
richten op de baar.
Wanneer het stoffelijk overschot
zal liggen opgebaard, zal een cor
don van duizenden leden van de
veiligheidstroepen en de politie een.
groot gebied rondom het vakvei'-
enigingsgebouw afzetten. Dit cordon
zal zes rijen diep zijn. Alle onbe
voegden zullen uit dit gebied wor
den geweerd.
Stalin zal waarschijnlijk worden
begraven naast Lenin in het grot©
rosekleurige mausoleum aan het
Rode Plein. Naar verwacht wordt
zullen diplomaten en buitenlandse
correspondenten slechts op uitnodi
ging de plechtigheid kunnen bijwo
nen.
lijkheid van Griekenland tot een
vitaal belang van het Westen pro
clameerde; wel liet hij zijn satel
lieten de Griekse guerillastrijders
steun verlenen. maar tenslotte
offerde hij de Griekse communisten,
toen succes toch buiten hun bereik
bleek te liggen, koelbloedig op.
In 1948 waagde Stalin het niet een
aanval te ondei-nemen op de ge
allieerde luchtbrug naar Berlijn, die
de Russische blokkade van de voor
malige Duitse hoofdstad volkomen
doorbrak. In 1949, toen de Sowjet-
Unie aanstalten maakte, het afval
lige Joegó-Slavië tot de orde te
roepen, schrok Stalin tex'ug, nadat
het Westen duidelijk had te kennen
gegeven, een overval op het land
van Tito niet te zullen dulden.
NIET ONFEILBAAR
Natuurlijk was Stalin in zijn bui
tenlandse politiek niet onfeilbaar,
hoe nadrukkelijk de communisten
dit ook beweren. De Duitse inval
kwam voor hem als een volkomen
verrassing; tot op het laatste ogen
blik had hij gemeend met Duitsland
en Japan Europa en Azië te kunnen
verdelen. Hitier viel aan, toen het
hem duidelijk was geworden, dat
Stalin uit was op het plukken van
de rijkste vruchten van een even
tuele overwinning van de as-
mogendheden. Russen en Oekrai-
ners hebben met millioenen doden
en een onbeschrijfelijke ellende voor
deze verkeerde calculatie van Stalin
moeten betalen.
Een andere, in haar gevolgen voor
de Sowjet-Unie niet ongunstig ge
bleken, vergissing maakte Stalin bij
de beoordeling van Mao Tse-toeng"s
kansen op een overwinning in Chi
na. Tot bijna aan de communistische
eindoverwinning in China toe drong
Stalin er bij Mao op aan. een ver
gelijk met Tsjiang Kai-tsjek te zoe
ken. omdat hij aan de mogelijk
heid van succes voor zijn Chinese
geestverwanten twijfelde. Mao wei
gerde en de feiten stelden hem in
het gelijk. Helaas hebben de weste
lijke mogendheden het niet ver
staan, de mogelijkheden, die deze
fout van Stalin hun schonk, uit te
buiten. Hun politiek dreef Mao te
rug in de armen van Stalin en op
dit ogenblik, bij het overlijden van
de maarschalk, is China op vele ge
bieden volkomen afhankelijk van de
Sowjet-Unie, zij het ook niet zó
afhankelijk, dat men het een satel
lietstaat zou mogen noemen.
BITTERE TELEUR
STELLING
Zijn bitterste teleurstelling ech
ter beleefde Stalin met Tito, de
man, die van Joego-Slavië, zonder
hulp der Russen, een communis
tische staat maakte en tot 1948 als
een trouw aanhanger van Moskou
werd beschouwd. Tito's aanhanke
lijkheid was echter niet zo sterk,
dat hij bereid bleek zich. evenals
de door de Russen in het zadel
geholpen communistische leiders in
de overige Oosteuropese staten, door
Stalin als een willoos werktuig te
laten gebruiken en zijn land tot een
Russisch wingewest te zien degra
deren. Daarom sprak Stalin, op het
ogenblik, dat hij Joego-Slavië eco-
Stalin op weg naar de macht
(1920)
nomisch volkomen in zijn macht
dacht te hebben en dit land boven
dien in ernstige moeilijkheden met
het Westen was gewikkeld, de ban
vloek over Tito uit. Maar de
Joegoslavische leider maakte niet
de verwachte tocht naar Canossa.
Stalin, die zo goed kon rekenen,
waar het om divisies en econo
mische dwangposities ging, faalde,
waar het er op aankwam met men
selijke eigenschappen de trots en
het patriottisme van Tito te
rekenen. Deze mislukking kwam Sta
lin zeer duur te staan: niet alleen
dreef zij 'het strategisch zo belang
rijke Joego-Slavië in het kamp van
zijn tegenstanders, maar bovendien
is het „Titoisme" geworden tot een
bedreiging van de communistische
eenheid, die vooral na het overlij
den van Stalin nog gevaarlijke vor
men kan aannemen.
Maar alle fouten, die Stalin op het
gebied der intei-nationale politiek
beging, hebben niet verhinderd, dat
Rusland onder zijn leiding de groot
ste geografische uitgestrektheid uit
zijn geschiedenis kreeg en werd
opgestuwd naar de positie van op
een na sterkste mogendheid ter
wereld. Bij het overlijden van Sta
lin wordt de Sowjet-Unie in wer
kelijke en potentiële macht slechts
overvleugeld door de Verenigde
Staten.