Holland hing aan
zijden draadje
Snelle afdamming van
de IJsel bij Krimpen
Volgende week moet het
„vergeten gat" dicht
Reebok „evacueert naar
Blijdorp
Water wint weer een
ronde bij Ossendrecht
EN DAAROM NU:
Dreisehorpolder
wordt spoedig
drooggemalen
Middenstand le
Zierikzee: nul
op request
Oude, verzakkende dijk
komt in de tweede linie
nr
1
Cheque
uitgereikt
Canada biedt
emigranten
meer kansen
HET VRIJE VOLK
DONDERDAG 5 MAART 1953
PAGINA 3
.KATWIJK
>0°K£R. IN6?)
RIJNLAND
POLDER
LAND
ONDER
N. A.R y
fcOUDA
DELFLAND
HOEK v.
v HCUflHO
5CHIELAND
^^maa5jlui> Rotterdam"
iv inflfl0n,^PU ^H.éoamJ
Nteuwe
MAAS
(Van een speciale verslaggever)
Afdamming van de Hollandsche IJsel zal, als niet alle voortekenen bedriegen,
1 liet eerste grote werk zijn, waardoor Nederland na de les van 1 Februari veili-
ger zal worden gemaakt tegen het water. Reeds worden in het Waterloopkundig
B Lahoratorium te Delft nieuwe series proeven met deze afdamming genomen.
Van welingelichte zijde verzekert men men ons. dat afsluiting van de Hol-
landsche IJsel zonder enige twijfel het eerste advies zal zijn, dat de commissie-
Maris (die o.a. de sluiting der zeegaten bestudeert) aan de minister gaat
uitbrengen.
Op Schouwen-Duiveland zijn hon
derd man begonnen met het dichten
van de bressen in de dijk van de
Nieuwe Polder, die onmiddellijk
grenst aan de 1110 ha grote Drei
sehorpolder. Men hoopt Zaterdag de
bressen dicht te hebben, waarna
droogmaking van de polder Drei-
schor kan beginnen. I
In Zierikzee verwacht men dat
ongeveer half April aan de hoogge-
legen percelen weer gas zal kunnen i
worden geleverd. In verschillende
straten zullen de leidingen echter
moeten worden afgesneden. Een aan
tal vaklieden uit Amsterdam heeft I
aangeboden alle meters en leidingen
te controleren.
Ten oosten van Willemstad bij de
nieuwe sluis is het dijkgat gedicht.
Op een vloer van drie zinkstukken
is een dam gebouwd van zestig
meter breed. De Ruigenhilse polder
zal nu spoedig worden drooggemalen.
De president van de rechtbank te
Middelburg heeft zich Woensdag
morgen onbevoegd verklaard kennis
te nemen van de vordering in kort
geding, die de middenstandscentralc
te Zierikzee had ingesteld tegen de
gemeente Zierikzee.
In feite zijn hierdoor dus de mid
denstanders, die hadden aangevoerd,
dat de gedwongen evacuatie van
Zierikzee op 13 Februari onvoldoende
gemotiveerd en onrechtmatig was. in
het ongelijk gesteld. Zij hadden ge-
eist dat het evacuatiebevel geschorst
zou worden. De middenstandscentrale
is veroordeeld tot de kosten van het
geding. Een bedongen dwangsom van
honderd gulden voor iedere dag dat
de gedwongen evacuatie zou worden
gecontinueerd is afgewezen.
„De vraag of in een gemeente
sprake is van een noodtoe
stand, op grond waarvan evacuatie
dient te worden doorgevoerd", aldus
de president in zijn uitspraak, „is een
kwestie van het beleid van de over
heid, welke is onttrokken aan de con
trole van de burgerlijke rechter."
De procureur van de Middenstands
centrale, mr K. A. Keuning te Zierik
zee, verklaarde desgevraagd, dat hij
„in de uitspraak en de motivering
van de president persoonlijk aanlei
ding zag om bij 't gerechtshof in Den
Haag in appèl te gaan. Een eventueel
besluit daartoe zal echter genomen
moeten worden door de Midden
standscentrale". aldus de raadsman.
Er is inderdaad alle aanleiding om te veronderstellen,
dat de dam in de Hollandsche IJsel voor deze commissie een
voorgerecht is, dat haar niet zwaar op de maag ligt. Terwijl
het sluiten der Zuidelijke zeegaten een bijzonder moeilijk
probleem vormt, is de afdamming van de Hollandsche IJsel
technisch een peuleschil.
De voordelen daarentegen zijn onschatbaar! In de rampnacht heeft
het lot van het lage Hollandse vasteland aan een angstwekkend dun
zijden draadje gehangen, doordat de Hollandsche IJseldijk (deel uitma
kend van de zogenaamde Schiclandse Hoge Zeedijk) bijna bezweek. Deze
uit de middeleeuwen daterende steeds verzakkende dijk, een der gevaar
lijkste punten in onze waterkering, zal achter de nieuwe dam een rus
tige oude dag tegemoet kunnen gaan.
STERK EN STOER ligt daar
Schielands Hoge Zeedijk, die
Holland beschermt... Maar we
vertrouwen hem deze taak niet
meer alleen toe! In de ramp
nacht liep het water er over
heen en doorbraken zijn bijna
als door een wonder voorkomen.
Links: de Hollandsche IJs-
sel, waar nu nog de hele
Noordzee met s'crmvloeden en
al aan vast zit. lUoor een dam
zal deze gifton? worden afge
sneden.)
Rechts: het uitgestrekte
polderland, de diepe schaal,
waarin honderdduizenden
leven.
Op Dinsdag 10 Maart te 13 uur
zullen de telefoonnetten Leimuiden
en Noorden worden geautomatiseerd.
De netnummers zullen zijn: Leimui
den: 01721; Noorden: 01724.
B& BBMttaMa
5CHIELAM05 HOcE ZEEDIJK
Z6ER. KRITIEKE PUNTEN
IN NACHT VAN
1 FEBRUARI
ZOETWATERTOEVOER
„Met pensioen gaan" zou niet de
juiste uitdrukking zijn. Want al
komt op deze manier de dijk langs
de IJsel in de tweede verdedigings
linie te liggen, toch zal hij ten volle
zijn zeekerend karakter behouden.
De bedoeling is namelijk, dat als
extra maatregel Schielands Hoge
Zeedijk met vijftig tot zeventig cen
timeter wordt opgehoogd.
Hierin komt de schrik tot uiting,
die bevolking zowel als deskundigen
hebben ondervonden, toen zij het
„hart van Holland", ons centrale pol
dergebied. slechts op een haar na
aan overstroming zagen ontsnappen!
Het gaat hier om een gebied, dat
het vasteland van Zuid-Holland (op
de hoge randen na) en ook de Haar
lemmermeer omvat. Een enorme,
dichtbevolkte lage schotel, die diep
tot zéér diep onder de zeespiegel ligt,
met tussendijken, die ook in het
beste geval nog lang niet boven nor
male vloedstanden uitrijzen!
Natuurlijk is het gemakkelijk om,
denkende aan de gevolgen van een
doorbraak, zoals die op een paar
plaatsen al bezig was te ontstaan, te
overdrijven.
Wel wat héél erg
Er is gezegd, dat (in plaats van de
honderdduizend van nu) drie millioen
mensen zouden hebben moeten eva
cueren. Dat lijkt bij nadere beschou
wing wel wat héél erg veel.
Want de oppervlakte, die het water
hier te vullen had. is zo enorm, dat
er weken, misschien maanden over
heen gegaan zouden zijn voordat
over de talloze tussendijken heen
polder na polder zou zijn onderge
lopen.
Vóór die tijd zou de Hollandse
IJsel deze diep in ons land
doordringende giftong van de
Noordzee allang zijn terugge
keerd tot zijn normale standen,
variërend van 1 tot 1 m
N.A.P.
En vóór die tijd zou men wellicht
ook in staat zijn geweest een ver
dedigingslinie op te werpen, oijvoor-
beeld op de oijk van de Oude Rijn,
die juist op N.A.P. ligt. Maar hier
over verschillen de meningen...
Maar hoe dan ook, de schade zou
HAARLSMMSQ-
Mc SR POLO SP
RUM-LAND
LEIDEN
JAM IN HOU.ANOS6 IJSEL
OVER S JAAR EEN PEIT
een doodwond voor onze economie
geweest zijn, de chaos onbeschrijfe
lijk en de ramp een veelvoud van
die van thans.
Zeer veel dorpen zouden zijn ge
ïnundeerd, evenals de buitenwijken
van Rotterdam en misschien nog an
dere steden als Delft. Leiden.
Gouda...
Het aantal slachtoffers? Vrijwel
vlak achter de IJseldijk liggen de
diepste polders van Europa, de Prins
Alexander- en de Zuidplas polder
Vele mensen, die daar wonen heooen
de nacht van 31 Januari op 1 Fe
bruari rustig doorgeslapen.
Men bedenke, ook dat de redding
middelen. die nu gebruikt zijn. dan
over een veel groter gebied verdeeld
hadden moeten worden.
Weinig gescheeld
En hééft het dan zo weinig ge
scheeld? Inderdaad. Op talrijke
plaatsen tussen Capelle aan de IJsel
en Gouda heeft het water over de
dijk gelopen. De binnenkanten brok
kelden op de bekende manier af.
In koortsachtige haast werden bij
Capelle 35.000 zandzakken aange
bracht en een extra-kleilaag op de
kruin. Bij de Snellesluis te Moor
drecht dreigde een doorbraak, die
slechts met inspanning van alle
krachten is verijdeld.
Het ergste was de toestand van
de dijk onder Nieuwerkerk, bij de
steenfabriek „Hitland", waar de
doorbraak al een feit was. toen
men nog kans zag een schip in het
gat te laten zinken.
Holland is gered dank zij de bewo
ners langs de rivier, die ondanks
eeuwen van gerustheid plotseling
klaar wakker waren en met duizen
den in panische bedrijvigheid dooi
de donkere rampnacht nolden, sjouw
den en zwoegden en alles gaven wat
Zij hadden: auto's, materialen,
werkkracht en improvisatietalent.
Men kan ook zeggen: Holland Is
gered door een samenloop van toe
vallige, gelukkige omstandigheden.
Zo zou het onherroepelijk mis ge
weest zijn als de Rijn op deze eerste
Februarinacht eens wat meer water
ons land zou hebben binnengevoerd.
Het zou misschien al fout zijn ge
lopen als niet op vele plaatsen het
asfaltwegdek onverwacht zo'n pret
tige bondgenoot was gebleken: hier
door werd het wegspoelen van het
binnenbeloop van de dijk tot staan
gebracht.
Bange droom
En in een rapport van de Provin
ciale Waterstaat van Zuid-Holland
aan Gedeputeerde Staten lezen wij.
dat wanneer niet or het juiste ogen
blik aan de andere kant van de
IJsel een polder van de Krimpen er-
waard was begonnen onder te lopen,
waardoor de waterstand op de rivier
plotseling met vijftien centimeter
zakte, dit „ernstige gevolgen had
kunnen hebben voor het vasteland
van Zuid-Holland".
Genoeg. De bange droom loopt ten
einde. Schielands Hoge Zeedijk wordt
opgehoogd tot 4.50 m boven NAI\
Hoger kan niet, want dan wordt de
dijk te zwaa*- en zou hij verzinken.
Hij drijft immers als een schip van
klei in een bed van slecht veen... En
daarin zakt hij toch al weg met een
snelheid van enkele centimeters
per jaar.
Dan is daar de afgrendeling van de
Hollandsche IJsel. deze veiligheids
maatregel bij uitstek. Plotseling kan
men spoed verwachten achter een
plan. dat al lang in de pen was. De
vraag bij deze afsluiting was steeds:
hoe?
Ee dam (met sluis) betekende
overlast voor d scheepvaart en
scheen het einde voor de hogerop
gelegen scheepsbouwindustrie. En
waar moest ingeval van afdamming
voortaan het zoete water vandaan
komen, dat het reuzen-waterschap
Rijnland voor de land- en tuinbouw
en de bloembollenteelt uit de IJsel
pleegt op te nemen? Men dacht aan
pompinstallaties en ook aan een
nieuw te graven toevoerkanaal, dat
de Lek hogerop zou aftappen.
Een ander probleem blééf. Zou men
namelijk de waterstand in de afge
damde Hollandsche IJsel zo kiezen,
dat Rijnland op de gebruikelijke ma
niet zcet water voor zijn landbouw
kon inlaten (dat gebeurd bij vloed),
dan zou- Gouda's riolering in het
honderd lopen, want deze loost op de
IJsel bij eb...
Dam met stuw
Daarom heeft dan nü dam-met-
een-stuw- de vonmur. Deze „nood-
klep" zal aticen d&ht gaan in geval
van nood. Voor dc rest blijft de Hol
landsche IJsel de getijrivier die hij is!
Zelfs zal ingeval van stormvloed de
stuw pas laat dicht gaan, omdat men
eerst nog zoveel mogelijk water kwijt
wil. Anders zouden de waterstanden
op de omringende rivierarmen wel
licht te hoog oplopen.
Door een stuw, die doorgaans
open is, als oplossing te kiezen, zul
len scheepvaart en scheepswerven
geen last ondervinden.
Tegen het zout (dat in droge
zomers steeds verder uit zee het land
binnendringt.! biedt de open stuw
geen oplossing.
Mocht men echter later overgaan
tot afsluiting der grote zeegaten, dan
zal de zoutgrens voldoende worden
teruggedrongen.
Desnoods kan men altijd toch nog
de stuw definitief sluiten en zijn toe
vlucht nemen tot een toevoerkanaal.
De dam-met-stuw zal komen te
lopen van Krimpen aan de IJsel
naar het zuidelijk deel van Capelle
aan de IJseL Er komt een brug
over. die van groot belang zal zijn
voor de ontwikkeling van de Krim-
penerwaard.
Langs de Lek bevindt zich reeds
veel industrie, maar door een snelle
verbinding met Rotterdam worden
de mogelijkheden voor deze streek
nog veel groter.
Men zegt, dat over twee Jaar de
nieuwe dam een feit kan zijn. Dat
wil zeggen: in ruil voor minder dan
tien millioen gulden een belangrijke
verkeersverbetering. een nood-schild
tegen het zout en (bovenal!) grotere
veiligheid voor het hart van ons lage
land.
De directeur van het Nationaal
Rampenfonds, generaal Alons, heeft
in Ridderkerk cheque nr 1 groot 500
van het fonds uitgereikt aan het ge
troffen gezin Pieter Weeda te Slik
kerveer.
De overdracht feschledde in aan
wezigheid van v«e autoriteiten, bij
wie de burgemeester van Ridderkerk,
A. M. Nieuwenhuisen.
(Van een speciale verslaggever)
In het uiterste puntje van
Nederland, vlak tegen de Bel
gische grens, bij Ossendrecht,
spreken de mensen die het
diepe gat in de zeewering aan
de Vijdtp.older trachten te her
stellen, over het „het vergeten
gat van Nederland". Maar toch
kost dat vergeten gat groter
hoofdbrekens dan menig ander
dat gedicht moet worden, om
dat dagelijks honderden en
honderden ha vruchtbare
grond meters diep onder water
stromen.
In die nacht van de eerste Febru
ari is een vloedgolf komen stormen
door het kanaal door de schorren,
dat de toegang vormt tot het mina-
tuur haventje van Ossendrecht. De
golven beukten recht tegen het
sluisje, maar hadden daarop weinig
vat. omdat het met beton was ver
sterkt. Vlak naast de sluis is de zee
dijk doorgebroken over een grote
breedte. De eb- en vloedstromen
zorgden voor het uitschuren naar de
diepte, en zo diep is het gat nu, dat.
het gehele betonnen sluiswerk elk
ogenblik in het gat kan afglijden.
Per vliegtuig werd hei gat ver
kend. De volgende dag al kwamen
de hulpcolonnes in actie, maar de
eerste opzichter die in de buurt kon
komen, zag direct, wat hier de moei
lijkheden zouden zijn: het gat was
onbereikbaar, door de ondermijnde
wegen die er heen leidden. En aan
de overzijde van het gat kon hele
maal niemand op de dijk komen.
De genie werd te hulp geroepen.
Grommende GMC-vrachtwagens heb
ben eerst de lange weg over de Aan
was met zand verstevigd. Daarna
kwamen de wagens met onderdelen
voor de baileybrug die over het gat
gebouwd moest worden. Het heelt
dagen en dagen geduurd, voordat alle
onderdelen op de rampplaats aange
komen waren, want de weg was
maar een paar uur per dag te be
rijden: bij eb namelijk. 9
Maar de brug kwam er. De genie
verhuisde naar de Reigersbergse
polder bij Rilland en Bath. Achter
de laatste militaire truck rukte de
eerste dragline over de geteisterde
weg. Drie van deze hulpmiddelen
hebben de kilometerslange martel
gang over de aanvoerwegen gemaakt.
Ze begonnen meteen met het
dichtgooien van het kanaal door de
schorren. Aan het dijkgat behoefden
ze voorlopig niet te denken.
Verleden week Dinsdag leek het
zo ver. De dam ging dicht. In aller
ijl werden er nog een paar duizend
zandzakken opgebracht en toen lag
er een dijk van 25 meter in het
kanaal. De vloed kwam op: de dam
hield het.
De petten gingen al af voor het
vreugdegeroep. Maar een half uur
na de hoogste stand van het water
zakte de zware dam als een pudding
in elkaar. De vreselijke druk van het
water was te groot gebleken.
Opzichter Verkerk wist. dat hij de
eerste slag verloren had. en volgens
hem had het geen zin. om het op
dezelfde manier nog eens te proberen.
Dus kwamen de rijswerkers voor
het vlechten van zinkstukken. Intus
sen maakten draglines het kanaal
voor de aanstormende vloedtijen
weer vrij. In de loop van deze week
zullen er 5 of 6 zinkstukken naar de
bodem van het kanaal gaan.
Maar er zijn meer problemen. Op
de zinkstukken moet zand opge
bracht worden. Maar de zand-
schippers kwamen eerst kijken en
zij vertelden meteen dat ze er niet
over dachten om met hun schip
bij opkomend tij het kanaal op te
varen. Zij vonden het veel te ge
vaarlijk. Eenmaal een slippend an
ker. zeiden zij en het schip ramt
de Baileybrug, of spoelt door het
gat de Vijdtpolder in.
De keien voor de zinkstukken
moeten ook per schip komen. Of
deze schipper het wel aandurft,
weet men evenmin.
Het kan dus zijn, dat zowel zand
als stenen per auto van Bergen op
Zoom of Woensdrecht moeten wor
den aangevoerd, over een weg. die
nauwelijks een weg mag heten.
Maar toch wordt er hard doorge
werkt. De rijswerkers vlechten, de
zandzuiger spuit het zand op. de
draglines draaien hun bakken rond.
Volgende week Donderdag of Vrij
dag zal men het gat definitief dicht
krijgen.
„Want", zegt opzichter Verkerk,
„de uitslag staat nu van te voren
vast: het gat gaat dan dicht. Dat
is bekeken. En anders kan het niet!"
Zo vlechten de rijswerkers bij dezelfde wijze zijn duizenden mannen
Ossendrechtse haven aan de zink- bij vele dijken bezig de matten te
stukken die verdere uitschuring van vlechten, die met stenen verzwaard,
breuken moeten verhinderen. Op de- in de gaten worden neergelaten.
Een reebok uit het land van Heus-
den en Altena en een Yorkshire var
ken uit een Portugese fokkerij wonen
als gevolg van de watersnood tijde
lijk onder één dak in diergaarde
Blijdorp te Rotterdam. Het zwijn,
volgens kenners een prima fokbeer,
arriveerde per schip. De reebok, ver- door de jachtopzieners zo goed moge-
jjjjj beschermd. In de grienden richt-
pakt in een zak. die alleen zijn kop
vrijliet, is per bestelauto uit Almkerk
naar de diergaarde gebracht.
Het Portugese varken zal bijdra
gen tot het herstel van de Neder
landse veestapel. Het dier moet enige
tijd in quarantaine blijven, tegelijk
met de reebok. Als buurman neeft
het de helmcasuaris gekregen, die
eerst wel wat verontwaardigd deed
over dat voortdurende geknor en ge
wroet aan de andere kant van het
gaas.
De reebok huisde tot voor kort met
een reegeit in de grienden oostelijk
van de Biesbosch, Het paartje werd
lijk 1
te dit sierlijke wild geen schade van
enige betekenis aan. Men hoopte
zelfs dat zich in dit gebied van gor
zen, wilgen en kreken een klein rec-
enbestand zou ontwikkelen. Helaas is
de bok in het begin van dit jaar zijn
wijfje kwijtgeraakt, vermoedelijk
door toedoen ven stropers,
TT
JJren gezwommen
Toén het water zijn domein over
stroomde heeft het dier urenlang
rondgezwommen tot het uitgeput
terechtkwam op een droog gebleven
stuk grond. Een dierenvriend bracht
het naar Blijdorp. waar het weer op
krachten is gekomen.
Deze Almkerkse évacué draagt nog
zijn grijsbruine winterjas, die in
April of Mei voor de prachtig-rood-
bruine zomenPhcht wordt verwisseld.
Hij heeft eet} me\behaarde huid be
dekt gewei van rij-ee stangen met
aan elke stang een\zijtak. Zo'n gaf
felbok is meestal nog geen drie jaar
oud. Over enkele weken sterft de ge-
weihuic. af, de bok zal zich dan van
de jeukende,resten ontdoen door het
gewei te 'vegen.
Als alles naar wens gaat, wordt
hij het volgende jaar een „kapitale
bok" of zesender: twee zijtakken aan
elke stang.
Men heeft goede bedoelingen met
deze reebok. Hij krijgt zo gauw mo
gelijk gezelschap van een reegeit en
dan mag hij met zijn nieuw wijfje
terugkeren naar de grienden waaruit
hij door het water verdreven werd.
De belangrijke verruiming in de
emigratiemogelijkhcden voor niet-
agrariërs, waartoe de Canadese re
gering onlangs heeft besloten, geldt
met ingang van heden ook voor die
genen, die zich nog niet voor emi
gratie naar Canada hebben aange
meld. Aldus deelt de commissaris
voor de emigratie mede.
De aanmeldingskantoren van de
gewestelijke arbeidsbureau's en de
particuliere organisaties beschikken
thans over lijsten van in Canada
bestaande vacatures, die aan velen
nieuwe emigratiemogelijkheden bie
den.
De verruiming omvat drie catago-
rieën. Personen, die tot de eerste
categorie behoren kunnen, evenals
landbouwers, nog dit jaar in onbe
perkte aantallen vertrekken. Hiertoe
behoren o.a. huishoudelijke hulpen,
verpleeghulpen, arbeiders in de
vliegtuigbouw. bulldozerchauffeurs,
koks etc.
Zij, die deel uitmaken van de
tweede categorie, dat zijn o.a. onge
schoolde mijnarbeiders, steno-typis
tes en mannelijk winkelpersoneel
kunnen nog dit jaar in beperkte
aantalleiv vertrekken.
Een derde categorie, waartoe o.a.
behoren huisschilders, glazenmakers,
timmerlieden, kleermakers, electro-
monteurs en uurwerkmakers, zal pas
in 1954 en eveneens in beperkte aan
tallen kunnen vertrekken.
Uitgebreide lijst
De lijst van beroepen in totaal is
zeer uitgebreid en gevarieerd. De
aanmeldingskantoren verstrekken
ook gegevens over de aard der werk
zaamheden en de vereiste vakbe
kwaamheid. Voor alle beroepen
geldt, dat een behoorlijke kennis
van de Engelse of de Franse taal. in
het bijzonder wat de vaktermen be
treft, aanwezig moet zijn.
Voorts geldt ook bij de nieuwe re
geling dc bestaande beperking van
de gezinsgrootte te weten: het aan
tal gezinsleden beneden de 16 jaar
mag niet meer omvatten dan 2 maal
het aantal boven de 16.
De verruiming houdt geen verband
met de toezeggingen van de Canadese
regering met betrekking tot de emi
gratie van watersnoodslachtoffers.
„Verhoog loongrens voor
vrijwillige verzekering"
(Van onze parlementsredactie)
De loongrens voor de vrijwillige
ziekenfonds-verzekering staat nog
steeds op ƒ3750 terwijl de loongren
zen voor de verplichte verzekering
reeds enige malen zijn verhoogd.
Is. zo vraagt de Commissie voor
de Sociale Verzekering uit de Tweede
Kamer, de staatssecretaris niet van
oordeel, dat een aanpassing dient
plaats te vinden?
