Waar over het lot van vluchtelingen
wordt beslist
Episode uit het verzetin Hitiers Rijk
1
HOLLAND HOUSE BEHOUDEN
Amerikaanse
woningen
lijken wel
laboratoria
KRiSYlPOLSKÏ
DE
HE
„WETBACKS"
4
ALGEMEEN HANDELSBLAD VAN ZATERDAG 28 FEBRUARI 1953
Opmars der techniek
:ren, A
pen,
Radio's, die brood roosteren,
matrassen, die in slaap wiegen,
stoffen, die „meegroeien'
(Van een correspondent)
New York, Februari.
1 AMERIKA ANSE woningen zijn
thans bijna laboratoria en de
Amerikaanse huisvrouwen, omringd
door werk-besparende apparaten, kla
gen er soms al over, dat het haar
meer tijd kost die machinerieën te
gébruiken dan om het werk op de
ouderwetse manier te doen. De uit
vindingen op huishoudelijk gebied
blijven echter stromen, maar gewoon
lijk brengt iedere nieuwe uitvinding
problemen van schoonhouden en
onderhoud niet zich. Voor de huis
vrouwen dan echter tijd hebben
om werkelijk ernstig boos te worden,
staan de uitvinders al weer klaar met
een apparaat, dat de nieuwe onder
houdstaak op zich neemt. Eet is een
eindeloos proces.
Stofzuigers vormen een goed voor
beeld. Toen Venetian blinds" jalou-
zieën in de mode kwamen, ontstond
een moeilijk probleem om die latjes
schoon te houden. De stofzuigerfabri
kanten vonden toen hulpstukken uit,
die dat werk konden doen. Met iedere
nieuwe plasticstof, die in de woning
werd toegepast, kwamen er nieuwe
hulpstukken bij de stofzuigers. De mo
derne stofzuiger is dan ook niet com
pleet zonder een bijbehorende koffer,
waarin alle hulpstukken zijn gepakt,
welke de huisvrouw verondersteld wordt
te zullen gebruiken oni „werk te be
sparen".
i*J
De keuken is echter het ware proef-
terrein voor de uitvinders. De nieuwste
snufjes in de V.S. zijn: een ruitenwisser
met een ingebouwde sproeier: een melk-
leverantiemachine speciaal bestemd voor
flatgebouwen en huizen, die ver van
winkels af liggen. Deze grote apparaten
bevatten ruim 130 liter melk, die op een
constante tempratuur van 38 graden
Fahrenheit wordt gehouden. De koop
ster doet een muntstuk van 25 dollar
cent in de gleuf, krijgt een hoeveelheid
verpakte melk en wisselgeld.
L*J
Omdat de ruimte in de keuken door
gaans beperkt is, heeft men zich voor
al geworpen op de mogelijkheid om
meer apparaten onder te brengen in
klein bestek. Tot deze soort van ..gad
gets" behoren: een combinatie van gas
stel, gootsteen en koelkast, die in totaal
nog geen halve vierkante meter in be
slag neemt. Onder de koelkast van deze
combinatie is dan bovendien nog ruimte
voor het opbergen van potten en pan
nen: Er is een automatische was
machine, die maar 60 centimeters breed
is, het goed zeven maal wast en vier
kilo wasgoed tegelijk droogt, voorts een
miniatuur koelkastje, dat aan de muur
kan worden gehangen, of op een tafel
kan worden gezet, of zelfs aan het
plafond kan worden opgehangen en dan
dienst kan doen als een soort tussen
muur tussen een eet- en een kookhoek
in de keuken. Het jjskastje kan men
aan weerskanten openen. Men ziet reeds
automatische bordenwassers ingebouwd
in een gasfornuis; en apparaten, die
(door middel van gas) water verhitten
en dat water op twee verschillende tem
peraturen tegeljjk kunnen leveren ISO
graden voor de was en 125 graden voor
normaal gebruik.
i*i
De radio is ook een huishoud-appa-
raat geworden. Het is nu mogelijk om
de radio op een klok te laten lopen: op
de tijd dat men naar bed gaat, wordt
h\j automatisch afgezet om op een be
paalde tijd m de morgen weer te be
ginnen. Dat zelfde radio-toestel zet dan
een automatische koffiemachine en een
electrische broodrooster in werking en
laat een zoemtoom horen als het ont
bijt klaar i« om genuttigd te worden.
Er is al een instrument vervaardigd,
dat het koken electrisch controleert en
de hitte automatisch op peil houdt. Men
hoeft slechts een knop op „koken",
„braden" of „opwarmen" te zetten en
het apparaat doet de resf. Aanbranden
kan niet voorkomen.
t*.
Tot de mee3t opzienbarende uitvin
dingen die de Amerikanen, dol op „gad
gets" als zij zijn, zich kunnen aanschaf
fen, behoort wel de bewegende matras.
Het is een gewone matras, die 229,50
dollar koet, maar er zit een machine
aan, die men bij het naar bed gaan in
werking kan stellen. Men wordt dan
gedurende een half uur heen cn weer
geschud en gewiegd, zodat het ver
moeide lichaam goed op de slaap wordt
voorbereid. Wil men er zeker van zijn,
dat men tijdens een feestje zijn gasten
de goede dranken voorzet, dan kope
men een hydrometer in zakformaat. Dit
apparaat meet het alcohol-gehalte van
onvermengde dranken en bepaalt pre
cies de menging van dranken in cock
tails.
L*.
Maar een uitvinding waarvan men
zich heel veel voorstelt, is nog niet ge
heel uitgewerkt. De nylon-fabrikanten
ztjn hier druk mee bezig. De bedoeling
is om een nylon-garen te vervaardigen,
dat tot kleding verwerkt altijd past
zonder op het lichaam te drukken. De
eerste proeven zijn genomen met kin
dersokjes. Zij groeien met de voet mee
en als dit alles slaagt, zal het niet meer
kunnen voorkomen, dat kinderen „uit
hun kleren groeien". Men kan zich ech
ter afvragen of de vervolmaking van
deze stof niet het best op 1 April zal
kunnen geschieden. Maar wie weet.T
(Handelablad-U.P.-dienst)
Kaiserdamm no 85 en 86
Bezoek aan de doorgangskampen in
West-Berlijn, die een deprimerende
indruk maken
(Van onze redactrice voor maatschappelijk werk)
KAISERDAMM no. 85 en 86 in Berlijn is een weinig
opvallend gebouw, tussen een levensmiddelen
winkel en een bakkerij. Het enige merkwaardige zijn
de mensen die zich ervoor verdringen, armoedig ge
klede, zorglijke mensen. Binnen staan of zitten zc op
de smalle trappen, heftig discussiërend, trachtend
telkens een tree hoger te komen. Op de tweede verdie
ping heerst consternatie, er wordt daar geduwd en ge
schreeuwd en gehelmde politiemannen trachten zich
een doorgang te hanen. Iemand schijut iets te hebben
gestolen; het gerucht plant zich voort langs de dichte
rij mensen op de trap. Het kan gebeuren waar zovelen
BOVEN in het gebouw
houden de „tribuna
len" zitting, elk be
staande uit drie man,
achter een tafel, in af
zonderlijke kamers. Ver
horen worden snel afge
nomen, uitspraken direct
redaan. Hoger beroep is
lén keer mogelijk.
Een oudere man komt
binnen, kennelijk een
boer. Hij formuleert zijn
gedachten langzaam en
spreekt met een accent
van het platteland. Eerst
worden zijn antecedenten
opgenoemd tevoren
heeft hij zich bij het
eerste officiële contact
punt met de Westelijke
wereld, het bureau aan
de Kuno Fischerstrasze.
gemeld en zijn dossier is
doorgestuurd die hij
bevestigd. Dan komen de
redenen van zijn vlucht
aan de orde. Ieder breed
voerig betoog dat hij
traag wil opzetten wordt
afgesneden; tienduizen
den wachten immers! In
het kort komt het hier
op neer: hij heeft de hoge
belasting niet kunnen op
brengen. moest deswege
vijf dagen in de gevan
genis zitten het ont-
siagbewijs legt hij over
en er is een nieuw
proces tegen hem aan
hangig gemaakt wegens
„sa.botage" omdat hij weigerde aan de
„kolchos" mede te werken. „Juist" zegt
de man achter de tafel „gaat u maar
even de deur uit." Na een snel. kort
overleg wordt de boer weer binnen ge
roepen. ..U bent aangenomen" krijgt hij
te horen en meteen moet hij alweer
plaats maken voor de volgende.
De volgende is een vrouw, in een
sjofele, zwarte mantel. Zij beweert dat
zij goederen uit West-Berlijn naar de
Oostsector heeft gebracht en werd aan
gehouden door de Volkspolitic, die haar
haar bezittingen afnam. Toen had zij
een scheldwoord gebruikt en uit angst
voor latere gevolgen van deze belediging
was zij weggevlucht. „Afgewezen" 'zegt
de man achter de tafel „de volgende".
Dat is weer een kleine boer met be-
lastingmoeilrjkheden. Hij wordt aange
nomen. Zo gaat dat door. een stroom van
mensen, die allen uitgebreid van hun
moeilijkheden willen vertellen, maar er
de kans niet voor krijgen. Omdat het
eenvoudig niet gaat, omdat op hetzelfde
ogenblik van het verhoor tientallen men-
bijeen zijn, zovelen die al zolang hebben gezworven en
wier toekomst zo onzeker is. Vluchtelingen uit de Oost
zone van Duitsland, bezitlozen. Onder hen zijn er die
ginds wel iets bezaten, een boerderij of een vaste baan.
maar deze zekerheden in de steek lieten omdat zij de
hoge schatting niet konden opbrengen of leden onder
de terreur. Maar ook bevinden zich onder hen arbeids-
schuwen, die in bet Westen de werkloosheidsuitkering
hopen te krijgen welke liet Oosten niet verschaft, of
avonturiers, of wie weet wat voor andere ongunstige
elementen die geen eukel bewind kan dulden.
Over bun lot wordt hier beslist. Er is maar één
de twee antwoorden mogelijk: ja of neen. Ja betekent
dat West-Duitsland lien opneemt, dat zij biunen afzien
bare tijd - zodra er voldoende mogelijkheden van
transport door de lucht zijn, waarop tienduizenden
wachten naar een van de staten van de Bondsrepu
bliek worden gebracht, waar men althans zal trachten
werk- en woongelegenheid voor hen te vinden. Meer
zekerheden geeft dat ja ook niet. Neen betekent dat zij
zijn afgewezen en de keus hebben tussen vrijwillig teru;
te gaan naar het Oosten gedwongen wordt niemand
of zich bij bet armoeleger van de 250.000 West-
Berlijnse werklozen aan te sluiten en te wonen in een
van de 74 overvolle vluchtelingenkampen.
noodverblijven beter gewend is. Enkele
hebben wij bezocht, vroegere herenhui
zen, waarvan eigenlijk alleen de muren,
de vloeren en het trappenhuis zijn blij
ven staan. In de kamers staan bedden
met grauwe dekens, dicht boven en naast
elkaar. Verschillende gezinnen wonen op
Advertetitie-Ingez. med.)
GRAND HOTEL
AMSTERDAM
Mogen wij U eens adviseren
voor Uw
Huwelijks-recept it
Déjeuner-dinateirt of Diner
Gezellige aparte Salem
TELEFOON 63163
Op de bedden uxmen hele gezinnen van
vluchtelingen, maandenlang
sen met kleine koffertjes op de Potsdam-
merplatz of elders uit de Ondergrondse
stappen, de vrije wereld in...
vluchtelingenverblïjven in West-
Berlijn, die zijn bedoeld als door
gangskampen, maar waar de men
sen bij de tegenwoordige toevloed van
vluchtelingen maanden moeten wonen en
wie weet hoe lang als zij zijn afgewezen,
maken een deprimerende indruk op de
Nederlander die zelfs ten aanzien van
PAKKETTEN VOOR
GEVANGENEN
IN OOSTZONE
De Nederlandse Vereniging van
Ex-Politieke Gevangenen, die reeds
een verzoek heeft gericht tot de
Raad van Ministers en het Rode
Kruis om overtollige, voor de
slachtoffers van de watersnood ge
geven goederen naar West-Berlijn
te zenden voor de vluchtelingen
uit liet Oosten, is ook begonnen
met een pakkettenactie voor de
politieke gevangenen uit de Oost-
zóne. Bijdragen kunnen worden
gestort op gironummer 42650 Hol-
landsche Bank Unie N.V., met de
toevoeging: Voor Expogé pakket
ten gevangenen O.Z.
|die bedden, met hun hele hebben en hou-
•den. Kinderen hollen door de gangen,
slordig gekleed, met ongekamde haren.
Er hangt een penetrante geur van kool,
ontsmettingsmiddelen en menselijke uit-
wasseming. Vijftienhonderd mensen zijn
hier ondergebracht. Tijdens het etensuur
sjouwt iedereen met een pannetje door
het gebouw naar een soort cantine. waar
gamellen met voedsel staan.
Op de zolder huizen de jonge mannen.
Er liggen stromatrassen en het ziet er
onbeschrijfelijk vuil uit. Iemand speelt
op een harmonica en een groepje zit te
kaarten wat moeten zij anders doen
Als de zaalwachter niet in de buurt is,
steken zij het vele malen reeds uitge
doofde peukje aan vaq, de sigaret die zij
voor 10 Pfenning kochten aan een
kiosk...
Dit probleem van de vluchtelingen,
dat voorshands geen oplossing heeft
alleen maar voortdurend moeilijker
wordt, beheerst West-Berlijn. Het nog
altijd zwaar gehavende, geïsoleerde
West-Berlijn. waar de inwoners al ge
noeg hebben aan hun eigen moeilijkhe
den. ,jDe vluchtelingen zijn het levende
beicijs van het feit dat er na acht jaar
nog geen vrede bestaat in deze stad"
heeft burgemeester Reuter gezegd.
Westberlijnse arbeiders mogen niet
meer in genationaliseerde fabrieken van
Oost-Berlijn werken.
"en Amerikaans marinevliegtulg
moest een noodlanding maken midden
in de Atlantische Oceaan, Alle inzitten
den zijn door boten gered.
MARTY PUBLICEERT
VERDEDIGING
De geroyeerde Franse communist
Marty heeft onder zijn vroegere partij
genoten in 30.000 exemplaren een boekje
verspreid, dat 25 pagina's telt, getiteld
„drie oorspronkelijke documenten" en
alleen de tekst van drie brieven bevat.
De brieven zijn gedateerd 24 Augustus.
2 November en 2 December en zij ont
hullen, hoe de vroegere held van de
Franse Stalinisten weigerde zich schul
dig te verklaren aan de lange lijst van
beweerde misdaden en afdwalingen,
waarvan hij werd beschuldigd. Maar ook
blijkt er zijn hartstochtelijk verlangen
uit, om weer in de gratie van de partij
te komen. Toen hem dit niet lukte,
schreef hij in zijn derde brief aan het
Politburo: „De laatste drie weken in
November (toen de campagne van de
partijpers tegen hem een hoogtepunt be
reikte) zijn een echte hel voor me ge
worden."
Dr EL1ASJIF DANKT
NEDERLAND
Dr Samuel Eliasjif, de vroegere Is
raëlische gezant te Moskou, is Vrijdag
via Finland, Zweden en Turkije te Tel
Aviv aangekomen. Hij verklaarde in de
eerste plaats zijn dank te willen uit
spreken voor de wijze, waarop de N e-
derlandse ambassade te Moskou
zich. na het verbreken van de betrek
kingen tussen de Sowjet-Unie en Israël,
gekweten heeft van de behartiging der
Israëlische belangen. „De Hollanders
hebben ons schitterend geholpen", ver
klaarde dr Eliasjif. „De Nederlandse
ambassadesecretaris heeft ons -tot Hel
sinki uitgeleide
Bij Amerikaanse lente-manoeuvres
zal de eerste atoomgranaat uit een kanon
worden afgevuurd.
(Van onze correspondent)
Londen, Februari.
J\jEDERLANDSE bezoekers van Londen sullen allen
altijd wel geïntrigeerd zijn geweest door de naam
„Holland House" en Holland Park" in het hartje van
de Royal Borough of Kensington/maar bij navraag zal
hun gebleken zijn dat dit kasteel en landgoed niets met
ons land te maken hebben. Onze Koning-Stadhouder
kwam „Holland House" in 1689 eens bekijken om te
Holland House is dezer
dagen echter „in the news"
omdat de Londense ge-
meenteraad besloten heeft
150.000 gulden te besteden
aan de restauratie van dit
unieke gebouw. Het is nl.
het laatste „Jacobean man
sion", d.w.z. het laatste
kasteel uit de tjjd van ko
ning Jacobus I dat in Lon
den nog over is. Reeds
vóór de oorlog werden
alle „Jacobean" gebouwen
het een na het ander ge
sloopt: tijdens de oorlog viel
een Duitse bom op Holland
House en eigenlijk bleven
alleen de muren er van (ge
deeltelijk) staan. Verleden
jaar kocht de Londense ge
meenteraad voor 2 li mil-
lioen gulden de ruïne met
het omringende park van
de laatste eigenaar. Lord
Ilchester, en natuurlijk rees
de vraag wat er mee moest
gebeuren. Gelukkig is be
sloten het kasteel althans
gedeeltelijk te herbouwen
en het landgoed voor het
publiek open te stellen als
park.
zien of het geschikt zou zijn als Paleis voor hem en
zijn gemalin, maar hy liet zijn keus vallen op het
naburige Nottingham House, dat sindsdien Kensington
Palace heet. Ook had „Holland House" tot voor kort
wat men hier in Engeland een „Dutch Garden" pleegt
te noemen: een streng formeel aangelegde bijzondere
soort siertuin, hier te lande zeer in trek voor kastelen.
Voor het overige is er, behalve de naam, geen enkel
verband tussen „Holland House" en Nederland.
Holland House in het hart van Londen vóór de oorlog.
ET zou jammer zgn
geweest indien Holland
House verdwenen zou
zijn, zoals al die andere:
Leicester, Northumberland,
Richmond, Carlton, Devon
shire. Chesterfield. Lands-
downe House, en zoveel
meer slachtoffers van de
sloper. Het is in 1605 ge
bouwd door zekere John
Thorpe, wel niet zo beroemd
als zijn tijdgenoot Inigo
Jones, maar toch lang geen
slechte architect. Thorpe
bouwde in opdracht van
zekere Sir Walter Cope, een
rjjk Londenaar en gunste
ling van het Hof; eerst
heette het kasteel dan ook
„Cope Castle". Na de dood
van Sir Walter erfde zijn
schoonzoon Henry Rich
huis en goed. en déze Rich
werd in 1624, nog steeds
door de koninklijke be
schermheer, Jacobus I, ver
heven tot „Earl". Hij koos
de naam „Holland", omdat
hij uitgestrekte landerijen
had in het district Holland
van het graafschap Lin
colnshire. (Zoals men weet,
is de invloed van Nederlan
ders en Vlamingen in dit zo
aan ons polderlandschap
herinnerende deel van En
geland historisch zeer be
langrijk geweest, en zelfs
heden ten dage herinnert
nog zeer veel in de steden
en het platteland van dit
district aan de „Hollandse"
tijd.) Zelfs in Londen dus,
is op die manier de naam
„Holland" doorgedrongen,
en hij is daar behouden
omdat ook de opvolgers van
Rich, de familie Fox, de ge
lijknamige titel aanhielden.
Van 1624 af heette „Cope
Castle", „Holland House",
en het is steeds een cen
trum geweest van de intel
ligentsia en van de politieke
wereld in Londen. Het om
ringende park, dat bijna een
vierkante kilometer groot
is, bevat een „bos" met
mooie bomen, dat op het
ogenblik zeker het grootste
in Londen moet zijn. Het
zal een waardig sluitstuk
Parade af, door St James's
en Green Park, en vervol
gens door Hyde Park en
Kensington Gardens, waar-
bjj men slechts twee boule
vards behoeft over te ste
ken? Er zal nog een korte
„doorsteek" worden aange
legd (ook een grasweg on-
Nog een zesde kilometer park in
het hartje van Londen
worden van het „grastapijt"
dat zich in het hart van
Londen uitstrekt en dat een
unicum in de hele wereld
moet heten. In welke an
dere grote stad kan men vijf
kilometer achtereen op gras
blijven lopen, zoals jn Lon
den, van de Horse Guards
der bomen) van Kensington
Gardens naar Holland Park,
zodat men daar nog een
zesde kilometer groen kan
genieten. „Rus in urbe",
die ouderwetse gemeen
plaats toont in Londen toch
nog wel een aantrekkelijk
aspect.
jpEN vreemd, beklemmend Duits boekje ligt voor
ons: de herinneringen van Inge Scholl, de zuster
van Hans en Sophie Scholl, die op 22 Februari 1943,
te zamen met Christopli Probst wegens ondergronds
verzet tegen het nationaal-socialisme te München
werden terechtgesteld. Spoedig gevolgd door Willi
Graf, Alexander Schmoréll en prof. Kurt. Huber. De
eerste vijf studeerden allen aan de Münchner Uni
versiteit, waar prof. Huber hoogleraar in de psycho
logie en filosofie was.
Het zal menigeen enige moeite kosten te geloven
in het bestaan van een werkelijke verzetsbeweging
m het Duitsland van Hitier. Wij kunnen ons nu een
maal niet goed losmaken van de gedachte, dat het
verzet maar uiterst gering was in het ongeveer
78 miTlioen inwoners tellende Derde Rijk en dat het
zich pa,s feitelijk heeft doen gelden toen de kans op
de eindoverwinning in de oorlog vrijwel was ver
keken. Vóórdien liepen de millioenen gedwee en
critiekloos achter hun Führer aan, de ene in naief
vertrouwen, de andere in de hoop er materieel wèl
bij te varen, weer een ander uit rancune of uit hang
naar het avontuur, weinigen uit ware overtuiging,
en de grote massa uit slaafse gemakzucht. Er is wel
eens gezegd, dat hetzelfde in alle landen had kunnen
gebeuren, en het is maar gelukkig, dat dit nimmer
kon worden bewezen. Het blijft intussen een raadsel
hoe het Duitse volk in zulk een hysterische aanbid
ding kon geraken voor een psychopathische figuur
als A dolf Hitler, die de Haat belichaamde.
Daarom is het nuttig het boekje te lezen, dat Inge
Schon ter gelegenheid van de tiende joterdag van
de terechtstelling van haar broeder en zuster en hun
medestrijders aan deze groep jeugdige idealistische
verzetslieden heeft gewijd: Die w eis ze Rose
(uitg. Frankfurter Hef te). Er blijkt uit, dat er hier en
daar, op verstrooid liggende punten van het nazi-
Duitsland, krachten werkten, die beseften wat er
gaande was en wat er te gebeuren stond, die de
duistere oogmerken van de nazi-gangsters door had
den, die bezield waren door de idealen van vrijheid
van geweten en die hun leven als inzet gaven voor
de strijd om de bevrijding van huvolk.
OP ingetogen toon vertelt Inge Scholl van de jeugd
van haar en haar broeders en zusters in het
ouderlijk huis in een klein stadje in het Kocher-
tal, waar haar vader burgemeester was. Daarna
vestigde het gezin zich in Ulm aan de Donau, en in
die jaren gebeurde het, dat de kinderen op school
te horen kregen, dat Adolf Hitler zjjn greep naar
de macht had gedaan en dat Duitsland weer groot
Sober relaas ener verzetsbeweging te
München tien jaar geleden
welke in een zesvoudige executie
eindigde
zou worden. De nieuwe mannen wendden zich in de
eerste plaats tot de jeugd, deden een beroep op
haar zin voor romantiek, haar verlangen naar een
heid en actie en haar zwak voor vaandels en parades.
„Geloof ze toch niet", placht de conservatieve vader
Scholl te zeggen, „het zijn wolven en berendrgvers,
die het Duitse volk vreselijk misleiden." Tevergeefs,
zijn woord werd niet gehoord en alle kinderen traden
tot de Hitlerjugend toe. Zirj zouden hun leven wijden
aan „de grote zaak".
Sober "beschrijft Inge Scholl het langzaam 'zich
baanbrekende wantrouwen bij haar, haar broeders en
zusters, hun vrienden, in de 'bedoelingen der jeugd
leiders. Er ontstond een tragische verwarring in de
geesten. Men hoorde en aanschouwde Jodenvervol
gingen, men vernam, dat onvolwaardige oude mensen
en Kinderen wei-den vergast. („Vader, wat is een
concentratiekamp?" zo werd eens aan het hoofd
van het gezin Scholl gevraagd. Het antwoord luidde:
„Dat is oorlog. Oorlog midden in de vrede en binnen
het eigen volk; oorlog tegen de weerloze mens, oor
log tegen het geluk en de vrijheid van zijn kinderen.
Het is een verschrikkelijke misdaad.")
Hans Scholl en zijn vrienden gingen medicijnen
studeren te München, Sophie filosofie en biologie.
Zij vormden een wel typisch Duits clubje: zwaar
wichtig. sentimenteel, verdiept in Goethe en de grote
wijsgeren, liederen zingend op wandeltochten. Hier
is Inge Scholls beschrijving wat erg braaf en
wee, en we lezen maar snel verder.
De oorlog verstoort veler loopbaan. Studenten
gingen tijdelijk naar het Russiscne front, de oude
heer Scholl tijdelijk naar de gevangenis. De jonge
mannen kwamen bij hun terugkeer in contact met
personen, die het dodelijke gevaar, waarin hun land
kwam te verkeren, doorzagen. Geestelijke verwant
schap, besef van de gemeenschappelijke bedreiging,
een ontmoeting met de nog jonge prof. Huber
het verzet was ontstaan. „Waarop wachten wij
eigenlijk? Totdat op een dag de oorlog ten einde
ls en alle volken op ons zullen wijzen en zullen zeg
gen. dat wij zulk een regering zonder tegenstand
te bieden, hebben geduld?" Kort daarop gingen aan
de Münchener Universiteit „Die Flugbl&ttcr der
weiszen Rose" van hand tot hand, Ze wekten
sensatie: ze fladderden rond. vonden hun wee- tot
in alle brievenbussen, bereikten de Zuidduitse staten.
Ze spraken van verzet tegen het noodlottige natio
naal-socialisme, van vrijheid en waardigheid, van
eerbied voor het individu, en zij stelden de misdaden
van het regiem meedogenloos aan de kaak.
Hoe er gewerkt werd ondergronds? Het behoeft
niet te worden verteld, wg weten het uit de ge
schriften onzer vaderlandse verzetsbeweging. Stu
denten, ambtenaren,'kunstenaars, predikanten, zelfs
hoge officieren sloten zich aan. De gevaren namen
toe. Duitsland begon in puin te vallen, materieel dooi
de bombardementen, geestelijk door het toenemend
verzet. Mensen verdwenen spoorloos, de dagbladen
met hun pagina's doodsadvertenties-met-kruisen
leken kerkhoven.
Op 18 Februari 1943 begaven Hans en Sophie
Scholl zich met een handkoffertje vol pamfletten
naar de universiteit. Even vóórdat de collegezalen
zouden worden geopend, legden zij de pamfletten snel
in de gangen en strooiden de rest, van de tweede
verdieping op de hal neer. Te laat: de nedel had
ze gezien, liet uit slaafs plichtsbesef alle toegangen
tot het gebouw sluiten. De Gestapo snelde toe, bracht
het tweetal weg.
Binnen enkele dagen was het gehele complot op
gerold. Afgrijselijke verhoren, martelende onzeker
heid. heldhaftige houding der gevangenen, Godsver
trouwen. De terdoodveroordeling door het Volksge
rechtshof maakte een einde aan de episode. In de
vroege ochtend van de 22ste Februari 1943 werden in
de z.g. „Vollstreckungsgefangnis" van München-
Stadelheim onthoofd: Sophie Scholl (22 jaar),
Hans Scholl (25), Christoph Probst (24); enkele
dagen later Willi Graf (25). Alexander Schmoréll
(26). prof. Kurt Huber (50). Probst kreeg geen
gelegenheid meer afscheid te nemen van zijn echt
genote, die in het kraambed lag van hun derde kind.
Met de dood van dit zestal was de vrijheidsbewe
ging uiteraard niet tot de wortel uitgeroeid. Zi1 had
zaad gestrooid, dat snel ontkiemde. De Flugbl&tter
der weiszen Rose bleven verschijnen, en aan het. slot
van het boekje vinden wij een paar uittreksels uit
dc inhoud: vla.mmende protesten tegen de geestelijke
knechting van het Duitse volk. een aansporing tot
het bieden van passieve tegenstand en een bezielde
oproep zich te ontdoen van de Duivel, die, „wanneer
hij vrede zegt. oorlog meent", die. „wanneer
hg op de goddeloze wijze de naam van de Almachtige
aanroept, de macht van het Kwade bedoelt"
Het is goed zulk een boekje te lezen om te ervaren,
dat er zowaar nog iéts goeds was in het Hitleriaanse
rjjk: het geestelijk en later het actief verzet, hier en
daar, van jonge en ook oudere mensen, wier ziel
niet bezoedeld was. Helaas zfln het er niet zo héél
velen geweest* L, A.
DIOR PROCEDEERT
Een van de advocaten van de mode
ontwerper Christian Dior heeft vandaag
een schadevergoeding ten bedrage van
35 milhoen franc geëist van 16 personen,
die behoorden tot een „gevaarlijke bende
namakers van nieuwe mode-ontwerpen".
Zij worden beschuldigd van het stelen,
ontvangen of verkopen van exclusieve
ontwerpen, die uit de supergeheime snij-
en naaikamers van de grote huizen der
Parijse „haute couture" gesmokkeld
zijn.
WERELDBARK LEENT AAN
JOEGOSLAVIË
De Wereldbank heeft Joegoslavië on
langs, voor de financiering van economi
sche ontwikkelingsplannen, een lening in
Belgische francs, Franse francs, Zwitser
se francs, Engelse ponden, Duitse mar
ken, Italiaanse lires, Oostenrijkse schil
lings, Noorse kronen, Zweedse kronen en
Nederlandse guldens beschikbaar gesteld.
De lening, die omgerekend in Nederlands
geld 114 millioen bedraagt, zal bijdragen
tot een spoedige verhoging van de in
dustriële productie en tot een belangrijke
verbetering van de buitenlandse handel
van het land, zo deelt de Wereldbank mee.
Het gedeelte van de lening, dat in Zwit
serse irancs wordt verstrekt, zal afkom
stig zyst van de verkoop van obligaties van
de Wereldbank in Zwitserland. De rest
wordt beschikbaar gesteld door de betrok
ken landen van hun in hun eigen valuta
luidende deelnemingen ln het kapitaal van
de bank.
De lening zal gebruikt worden voor de
aanschaffing van materieel, benodigd voor
de uitvoering van 27 projecten op net ge
bied van de energievoorziening, de kolen-
winning, de verwerking van ertsen van
non-ferrometalen, de productie van ijzer
en staal, de bosbouw, het vervoer en ver
schillende verwerkende Industrieën. Dooi
de uitvoering van deze projecten, waar
van de meeste binnen twee jaar en de
andere In 1953 gereed zullen zijn, zul
len de natuurlijke welvaartsbronnen van
het land beter benut worden. De projec
ten maken deel uit van het economische
programma der Joegoslavische regering,
dat voorziet ln een verhoging van de in
dustriële productie met 30% in de periode
tot 1955. Zy zullen naar verwachting de
betallngsbalansposit'e van het land ver
beteren met het equivalent van 5 50 mil
lioen per jiiar.
De looptijd van de lening is 25 jaar en
de rentevoet, met inbegrip van de bank-
commlBsie, bedraagt 4g%; met de aflos
sing zal op 15 Augustus 1958 worden be
gonnen,
verontrusten
de V.S.
4200 Mexicanen trotseren
elke dag McCarran-wet
(Van onze oorrespondent)
New York, Februari.
T^R zit iets tragi-komisch in het feit,
dat terwijl de Immigratiedienst
751 nieuwe employé's zegt nodig te
hebben voor de uitvoering van de
McCarran-Wet, anderhalf mil
lioen Mexicanen verleden jaar ille
gaal Amerika z\jn binnengekomen,
terwijl dit aantal in verhouding nog
aan het toenemen is. Immers, in
Januari steeg het cqfer tot 4200 per
etmaal, d.w.z. 138.600 in één maand!
De invasie van Mexicaanse „wet
backs" zo genoemd omdat velen
hunner Amerika binnenkomen door
de Rio Graaide over te zwemmen
is sedert jaren een voor beide landen
pijnlijk en vrijwel onoplosbaar pro
bleem. Het is niet eenvoudig, de in
dringers te vatten, doordat de grens
tussen de V.S. en Mexico een lengte
heeft van 1600 mjjl (2560 km.);
maar bovendien worden zij door de
Amerikaanse landbouwers met open
armen ontvangen, omdat ze zulke
goedkope arbeidskrachten zijn. Het
Congres heeft verleden jaar een wet
aangenomen, waarin illegale immigra
tie strafbaar wordt gesteld maar
onder pressie van het „farm bloc",
het indienstnemen van deze mensen
niet tot een strafbare daad. verklaard.
De „wetbacks" moeten zich aan het
oog van de politie onttrekken en kunnen
dus niet veel noten op hun zang hébben.
Zij moeten zich tevreden stellen met het
loon, dat hun wordt aangeboden; terwijl
een boerenknecht onder normale om
standigheden een dollar of iets meer per
uur verdient, werkt de verstekeling voor
20 tot 40 cent. Hun aantal stggt met het
jaar. In 1952 was het 20 hoger dan in
1951. Als het cijfer voor Januari 1953
het peil van het hele jaar aangeeft, zal
het dit jaar weer 15 hoger worden
dan het vorige.
Meestal zoeken zij betrekkingen op
het land in Texas, Nieuw Mexico, Ari
zona of Calïfornië, maar de meer onder-
nemenden zoeken hotelhaantjes tot in
Chicago, waar ze bij honderden worden
opgepakt. De invasie is een verschijnsel
van na de oorlog, enerzijds veroorzaakt
door overbevolking en inflatie in Mexi
co, anderzijds door de grote uitbreiding
van de landbouw in het Zuiden van de
Verenigde Staten.
De meeste „wetbacks" sluipen of
zwemmen, na hier een seizoen te hebben
gewerkt, weer op dezelfde illegale ma-
V.
Goedkoop arbeidsleger
voor farms in het
Zuiden
nier over de grens terug; doch duizen
den "blijven hier hangen. Er is "betrekke
lijk weinig risico aan verbonden. De
immigratiedienst beschikt over slechts
enkele honderden ambtenaren om de
lange grens te bewaken. Om redenen
van goede nabuurschap is het hun ver
boden, onder welke omstandigheid ook,
op de Mexicanen te schieten. Verleden
jaar werden niet minder 618.000 „wet
backs" gepakt, in kampen gedetineerd
en regelmatig in bussen geladen en aan
de andere zijde van de grens gedepo
neerd. Op de eerste overtreding staat
een jaar gevangenisstraf; op de tweede
twee jaar. Maar voor zulke hoeveel
heden arrestanten heeft Amerika een
voudig niet voldoende gevangenissen!
Gewoonlijk wordt de eerste grensover
schrijding door de vingers gezien en de
recidivisten worden na een of twee
maanden vrijgelaten.
ryE enige oplossing ware, dat het werk-
geven aan illegale immigranten wèl
strafbaar werd gesteld. Maar afgezien
er van, dat het „farm bloc" er vierkant
voor uitkomt, dat de boeren de goedkope
arbeidskrachten niet kunnen missen,
voert het tevens als argument aan, dat
de landbouwers een Mexicaan niet kun
nen onderscheiden van een Amerikaan
van Mexicaanse afkomst, die dikwijls
óók ternauwernood Engels spreekt.
Anderen voeren daartegen aan, dat
deze opvatting in strijd is met die, welke
geldt bij het opkopen van goederen. De
opkoper draagt de verantwoordelijkheid
voor de herkomst van zulke goederen
en wanneer ze gestolen blijken, is hij
strafbaar, al zal de rechter natuurlijk
ieder geval op zichzelf beoordelen; wan
neer een arbeider zich aanbiedt voor een
abnormaal laag loon, heeft de werk
gever zich er van te overtuigen, dat hH
zich legaal in het land bevindt, zo luidt
deze redenering. Het „farm bloc" is daar
echter niet voor gezwicht. En zgn macht
bleek uit het feit, dat het Congres ver
leden jaar na verbitterde strg'd een wet
aannam, waarin 2000 boete of vgf jaar
gevangenisstraf werd gesteld op „het
vervoeren, het huisvesten of verbergen"
van een wetback", maar niet op zijn in
dienstneming.
Voor de enorme toeneming van de in
vasie in Januari weten de autoriteiten
geen afdoende verklaring te geven. Er
is kort geleden een overeenkomst met
Mexico gesloten, waarbij wordt toege
staan, dat 200.000 Mexicanen op con
tracten van zes maanden of een jaar in
de V. S. komen werken, om het tekort
aan arbeidskrachten aan te vullen. Deze
legale immigratie zou in de lente be
ginnen. Nu acht men het mogelijk, dat
de „wetbacks" haar trachten vóór te
zijn. Het zachte weer. dat een paar zeer
vroege oogsten belooft, kan een andere
reden zijn. Maar wat de reden ook is,
het is een kwellend probleem, dat de
McCarran-wet tot een aanfluiting maakt.
NIEUWE REGISTRATIE
IN OOST-EUROPA
Een uitgebreide veiligheids-operatie,
die gebaseerd is op her-registratie van
de bevolking van de door communisten
beheerste landen. Is achter het ijzeren
gordijn gaande. Na een recent bevel van
de Poolse regering wordt aan alle Polen
boven de 16 jaar een nieuw persoons
bewijs uitgereikt, dat alle vroegere iden
titeitspapieren vervangt. Ook aan de be
volking van Tsjechoslowakge worden
nieuwe paspoorten uitgereikt. In Bul
garije werd met de uitgifte van per
soonsbewijzen op 5 Januari begonnen.
In Albanië zgn kortgeleden speciale
politiepassen uitgegeven voor personen,
die binnen de grenzen willen reizen.
Waarnemers in Londen menen, dat
deze her-registratie verband houdt met
de spionnagejacht. Een Praagse radio
commentator zei, dat de invoering van
nieuwe Identiteitskaarten spionnage
moeilijker zal maken.