VOOR TWINTIG JAAR STOND
DE RIJKSDAG IN BRAND
In de nood leert men vrienden kennen
Mr B. W. Stomps over zijn ervaringen
tijdens het proces-Van der Lubbe
Göring riep: „Wij krijgen hem
toch wel"
Donderdag 26 Februari 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Tweede blaéf
(Van één onzer redacteuren)
TN de nacht van de 27ste Februari 1933 nu twintig
A jaar geleden sloegen op verschillende plaatsen
van het Rijksdaggebouw in Berlijn de vlammen uit. In
brand gestoken! Duitsland was in rep en roer. De
nazi's beschuldigden de communisten en begonnen een
terreur, zoals in de wereld zonder weerga is. Europa
hield zijn hart vast. Waar moest dit op uitdraaien? Men
heeft toen nog niet kunnen voorzien, welke vreselijke
gevolgen het streven naar'de macht van Hitier en zijn
bende zou hebben.
Nu weten we het en nu kennen wij ook de achter
gronden van de Rijksdagbrand, al zal wel altijd ver
borgen blijven, wie de eigenlijke daders zijn geweest.
Vijf verdachten hebben er voor terecht gestaan. Een
van hen was de Nederlander Marinus van der Lubbe,
die de verdenking met de dood heeft moeten bekopen.
De Nederlandse advocaat mr B. W. Stomps was tot
zijn verdediging geroepen en nu zitten wij tegenover
deze rustige rechtsgeleerde in zijn grote huis in Aerden-
Begin van nazi-terreur
A LS men in Nederland terecht staat
kan men niet door een buitenlan
der verdedigd worden, maar uitslui
tend door iemand, die aan een Neder
landse universiteit de graad van rech
ter heeft verworven en als advocaat
door een rechterlijk college is beëdigd.
In Duitsland kan niet alleen iedere
bij een Duits rechtscollege ingeschre
ven advocaat als verdediger optreden,
maar ook elke niet jurist, mits dat ge
schiedt op uitdrukkelijk verzoek van
de verdachte en dan nog moet het
rechterlijk college uitmaken, of het
daartegen bezwaar heeft. Bestaat dit
bezwaar niet, dan moet het college een
Pflichtverteidiger toevoegen en deze
dient te verklaren, dat hij met de leek
wil samenwerken.
Het maximaal bereikbare was in het
onderhavige geval, dat Van der Lubbe
zou verzoeken, dat mr Stomps als ver
dediger zou fungeren, dat het Reichs-
gericht in Leipzig zijn toestemming zou
verlenen en dat de toegevoegde ver
dediger bereid zou zijn met mr Stomps
samen te werken.
Omgekeerde weg
Ik koos de omgekeerde weg, aldus mr
Stomps. Eerst veroverde ik de toestem
ming van het Reichsgericht. De Pflicht
verteidiger verklaarde met mij te wil
len samenwerken. Het enige, wat ik
nog nodig had, was dus het verzoek
van Van der Lubbe.
Onmiddellijk boekte ik passage bij
een Tsjechische luchtvaartmij naar
Leipzig en egon daar met mijn voor
bereidingen. Ik stapte af n hotel „Raj
s'rhof". Spoedig bleek mij, dat 125
persvertegenwoordigers uit verschei
dene landen en talrijke rechtsgeleer
den, die uit persoonlijke belangstelling
het proces wensten bij te wonen,
eveneens allen in „Kaïserhof" leger
den. Achteraf is mij duidelijk gewor
den, dat ik daar eigenlijk naar toe
gelokt ben door Max Blokzijl op een
ogenblik dat nog geen sterveling wist
of vermoeden kon, dat Blokzijl 'n nazi
knecht was. Ook de journalisten en
andere juristen moeten op een derge
lijke wijze naar Kaiserhof gehaald
zijn. Het gehele personeel, van hoog
tot laag, bestond er uit Gestapo-
sen. Van liftboy tot ober was er geen
vakman te bekennen
Op 21 September 1933 begon het pro
ces. Het Reichsgericht bestond toen
nog niet uit nazi's, maar uit rechters
van de oude stempel, die vermoedelijk
allen gedacht hebben, dat de Hitler-
terreur niet langer dan hoogstens an
derhalf jaar zou kunnen standhouden.
Het Openbaar Ministerie de aankla
gers was echter wel uit nazi's sa
mengesteld, heigeen tot sterke span
ningen leidde. De rechters hebben zich
klaarblijkelijk op het standpunt ge
steld, dat zij beter op hun post konden
blijven om onheilen te voorkomen, dan
maar direct plaats te maken voor tra
wanten van Hitier.
Bevoegde rechter
Indertijd heeft het misverstand be
staan, waarom de zaak voor het
Reichsgericht in Leipzig, overeen
komende met onze Hoge Raad, diende
en niet voor een arrondissementsrecht
bank in Berlijn. De keuze van het
Reichsgericht was volkomen juist. Als
in Nederland een minister, een lid van
de Raad van State of een Commissaris
van de Koningin een strafdelict heeft
gepleegd, wordt hij door de Hoge Raad
berecht. Dit college oerecht eveneens
in eerste aanleg hen, die zich schuldig
hebben gemaakt aan zeeroof of kaap
vaart.
Tn Duitsland is in zaken van hoog
verraad en landverraad of poging
daartoe het Reichsgericht in Leipzig
de bevoegde rechter. Welnu: de open
bare aanklager maakte van de brand-
Mr B. W. Stomps, de Nederlandse
advocaat, die in het proces tegen
Van dor Lubbe een rol
gespeeld heeft.
stichting het sein tot de communisti
sche opstand.
De werkelijkheid in Februari 1933
was, dat van de ruim zeshonderd leden
van de Rijksdag er honderd communist
waren. En dezen waren verder van
een poging tot revolutie af dan ooit
te voren. Er kon dus geen sprake zijn
van een sein voor de opstand. Boven
dien had zich in de nazi-beweging '"ets
afgespeeld als in 1938 bij de verkie
zingen in Nederland voor de Provin
ciale Staten. De N.S.B. verloor toen
veel van haar aanhang. Bij enkele ver
kiezingen ir 1932 in Duitsland bleek,
dat de nazi's op hun retour waren.
Hitier en consorten hebben de Rijks
dagbrand gebruikt om geheel Duits
hout. Precies kent hij nog de feiten. Hij vertelt ons
omstandig het verhaal, zonder een zweem van sensatie.
In September 1933 kwam bij mr Tideman, voorzitter
van het bureau voor rechtsbijstand in strafzaken in
Haarlem, een van de laatste „tachtigers", beroemd als
strafpleiter bij de eerste principiële dienstweigerings
zaak in Nederland tegen een zekere Groenendaal, een
groepje mensen, die zich het internationale Van der
Lubbe-comité noemden en vroegen, of hij bereid was
Van der Lubbe in Leipzig te verdedigen.
Wegens familie-omstandigheden kon mr Tideman
deze opdracht niet aanvaarden. Hij adviseerde mr
Stomps te nemen. Dat was, zo komt het ons voor, een
goed advies. Want mr Stomps speciale terrein is het
strafrecht. Door een jarenlang verblijf buitenslands
beheerst hij voortreffelijk de vreemde talen en boven
dien is hij dat heeft hij in de bezettingsjaren ten
overvloede bewezen niet bang.
Mr Stomps nam het tot hem gerichte vererende
verzoek hij was een nog jong advocaat aan.
land naar hun hand te zetten. Op
27 Februari 1933 barstte de terreur in
volle omvang los.
Welke bedoeling?
Wat was nu de bedoeling van de
Duitsers met het proces? Zij wilden
bewijzen, dat zij de brand niet ge
sticht hadden de gehele wereld had
hun schuld namelijk onmiddellijk aan
genomen en zij wensten te demon
streren, dat zij de wereld aan zich
verplicht hadden door zo'n gevaarlijke
communistische terreurbende een halt
toe te roepen.
Merkwaardige opvattingen! En waren
vijf verdachten: Dimitrov, een Bul
gaars journalist, Tanef en Popof, twee
andere Bulgaren, Torgler, de leider
van de communistische Rijksdagfractie
en tenslotte Marinus van der Lubbe.
Onbegrijpelijk is het nu nog, dat
deze mensen werden aangeklaagd. Di
mitrov werd in de twintiger jaren in
Bulgarije ter dood veroordeeld, ver
dacht van medeplichtigheid aan een
bomaanslag op de kathedraal in Sofia;
later, na zijn vrijspraak, werd hij in
1934 door de Sovjet-regering tot Rus
sisch onderdaan verklaard en toen over
de Duitse grens geleid; vervolgens
bracht hij het tot hoogleraar in net
strafrecht aan de universiteit in Mos
kou en volkscommissaris van justitie.
Hij verheugde zich destijds in de sym
pathie van de gehele wereld. Tenslotte
is hij zei."': president van Bulgarije ge
weest. Hij is vermoord. De veronder
stelling ligt voor de hand, dat dit door
de Russen gebeurd is, omdat men m
hem een Bulgaarse Tito vreesde te ont
moeten.
Iedere Duitser uit politieke kringen
kon destijds vertellen, dat Torgler een
salon-bolsjewiek was, een door en door
fatsoenlijk mens, overtuigd communist,
maar wars van iedere gewelddaad.
Tanef en Popof zijn na hun vrijspraak
met even stille trom vertrokken als rij
gekomen waren.
Van der Lubbe was een wilde Neder
landse communist, uit de Nederlandse
communistische partij gestoten, omdat
hij de partij-discipline niet verdragen
kon.
De afschrikwekkende werking, die
de Duitsers van het proces tegen deze
mensen verwachtten, was een fictie.
Onderaardse gang
Tydens het proces is komen vast te
staan, dat van het paleis van Göring
naar het Ryksdaggebouw een onder
aardse gang liep, waardoor gemakke
lijk tien mannen met brandbaar mate
riaal konden lopen.
Half October werd Göring als getuige
gehoord. Er ontwikkelde zich zo
zeide mr Stomps, die erby geweest is
een schitterend woordenduel tussen
Dimitrov en Göring. Plotseling riep
laatstgenoemde uit: „Als jullie deze
man vrijspreken, krijgen wij hem toch
wel!" Deze razernij van Göring toonde
wel aan, dat hij positief schuldig was
aan de Rijksdagbrand.
Het proces werd tegen alle vijf ver
dachten gelijk gevoerd. Het duurde tot
half December en eindigde met de vrij
spraak van vier hunner en de veroor
deling van Van der Lubbe, die begin
Januari 1934 door de valbijl werd ont
hoofd.
Mr Stomps heeft al het mogelijke
gedaan, om voor. Van der Lubbe te
redden, wat te redden viel. In Leipzig
stelde hij zich in verbinding met de
heer Knobel, de consul-generaal van
Nederland in Leipzig, die vroeger o.a.
gezant in Cairo was geweest. Van nem
heeft hij veel hulp ondervonden. Hij
had daarbij geluk. De heer Knobel was
namelijk een skatvriend van de presi
dent van het Reichsgericht en van de
president van de strafkamer van dit
rechterlijke college.
Door toedoen van de heer Knobel,
die tijdens het proces plotseling over
leden is, kreeg mr Stomps een intro
ductie bij de president van het Reichs
gericht. Het enige, wat deze voorlopig
voor hem doen kon, was slechts de
verstrekking van een toegangskaart
voor de gehele duur van het proces.
Zonder zo'n „Ausweis" werd men
absoluut r.ie' binnengelaten.
Onjuiste voorstelling
De persvertegenwoordigers van alle
beschaafde landen seinden over de ge
hele wereld rond, dat de Nederlandse
verdediger niet tot zijn cliënt was toe
gelaten en dat hij belemmerd was in
de uitoefening van zijn functie. Dat
was onjuist, want mr Stomps was nog
steeds niet de verdediger van Van der
Lubbe, omdat deze daartoe de wens
niet te kennen had gegeven.
Op Vrijdag 22 September, toen de
tweede zittingsdag begon, deelde' de
president mede, dat de buitenlandse
pers onjuiste berichten had verspreid.
Wel was er in de meest letterlijke zin
een Nederlandse verdediger uit de
lucht komen vallen, doch hij kon niet
iemand toelaten, zonder eerst grondige
informaties te hebben ingewonnen.
Dat was inmiddels geschied. Namens
het Reichsgericht kon hij verklaren,
dat dit geen bezwaar tegen het op
treden van mr Stemps had en dat de
toegevoegde verdediger, dr Seuffert,
bereid was met hem samen te werken.
Aangezien mr Stomps nog geen ge
legenheid had gehad met Van der
Lubbe te spreken, schorste hij de zit
ting, teneinde het aar. mr Stomps
mogelijk te maken Van der Lubbe te
bezoeken en te trachten van deze ver-
Rijksdaggebouw in Berljjn in brand gestoken. Door wie? De
Nederlander Marinus van der Lubbe werd er voor veroordeeld en
verloor het hoofd onder de valbijL Maar nog altijd neemt de wereld
aan, dat niet Van der Lubbe, zich aan deze brandstichting, die liet
sein werd voor een verschrikkelijke naziterreur, schuldig heeft
gemaakt.
Wie de werkelijke daders geweest zijn, zal wel altijd een
mysterie blijven. Talrijke hypothesen zijn daarover in omloop ge
weest. Mr B. W. Stomps, wonende in Aerdenhout, die in September
1933 naar Leipzig geroepen werd om Van der Lubbe te verdedigen,
heeft er zijn door de tijd gerijpte denkbeeld over.
In een exclusief onderhoud, dat een onzer redacteuren met
hem mocht hebben, heeft hij dit onthuld'en tevens de gang van
zaken tijdens het proces in de herinnering teruggeroepen. Deze
Nederlandse advocaat deelde een aantal vergeten en nimmer
bekend gemaakte bijzonderheden mee, die een duidelijk licht wer
pen op de driestheid, waarmede de nazi's te werk gingen, Een
driestheid, die-ten slotte tot de tweede wereldoorlog heeft geleid.
In dit artikel treft men zijn verhaal aan.
dachte het krachtens de wet noodza
kelijke verzoek los te krijgen.
Naar schatting ben ik een half uur
in de cel van Van der Lubbe ge
weest, aldus mr Stomps. Als enige
persoon was daarbij een tolk aan
wezig. Het onderhoud verliep buiten
gewoon eenzijdig. Van der LubDe
stond roerloos in zichzelf gekeerd. Ik
had mij voorzien van een brief van
zijn halfzuster in Oegstgeest en een
van zijn beste vriend in Leiden, waarin
zij hem smeekten van mijn hulp ge
bruik te maken.
Driekwart blind
Ik liet deze brief zien, doch vergat
daarbij één ding. Van der Lubbe was
als jongen van achttien jaar drie
kwart blind geworden. Hy was toen
leerling-metselaar en by een stoei
party met enkele kornuiten gooiden
zij hem een jute zak over het hoofd,
waarin ongebluste kalk had gezeten.
Van die tyd af genoot hy een kleine
invalidcrenle van f 5.— per weck.
Hy had, toen ik by hem kwam,
bovendien zeven maanden die aan
het proces waren voorafgegaan
mishandeling achter de rug. AI die
tijd was hy aan handen en voeten
geketend geweest, dag en nacht
Dat had hem volkomen gekraakt. Dit
gevoegd bij het feit, dat deze straat
arme jongen door zyn ervaringen
moeilijk zich heeft kunnen indenken,
dat een Nederlandse advocaat zonder
eigenbelang de taak van zyn verdedi
ging op zich w~ide nemen, had hem
zo argwanend gemaakt, dat ik niet
VAN DER LUBBE:
slachtoffer
AMERIKA GEEFT!
(Van Robert Kiek in New York)
Bij alle onherstelbare en herstelbare ellende, die
de springvloed over de eilanden van Zuid-Holland
en Zeeland en het Westen van Noord-Brabant heeft
veroorzaakt zijn de dagen, die zojuist achter ons
liggen, voor alle Nederlanders in de Verenigde Staten
bepaald hartverwarmend geweest. Want wij hebben
een - demonstratie van vriendschap voor ons land
ervaren, die zonder weerga is geweest die los stond
van politiek, isolationisme of internationalisme, doch
„U kunt beschikken over het budget van
één week televisie-uitzendingen
Een paar dagen later kwam Holland,
Michigan aan de telefoon. Willard C.
Wichers, die daar al jaren de Neder
landse belangen behartigt en de band
tussen het grote Amerika en het kleine
Nederland pezig en sterk houdt vroeg:
„Wat kunnen wij doen?" Wij spraken
hem over de schade in Zeeland. Als
journalist ging ons na het verlies
aan mensenlevens en de schade in
het bijzonder de slag ter harte, die de
Provinciale Zeeuwse Courant tijdelijk
buiten gevecht had gesteld. Twee me
ter water in de drukkerij. Wij bespra
ken dus of de dagbladen in Holland,
Zeeland en omliggende plaatsen in de
staat Michigan wellicht een geste zou
den kunnen maken waarvan dit be
langrijk Zeeuwse nieuwsmedium de
baat zou kunnen ondervinden. Dit pro
ject ligt thans met een aantal an
dere ter overweging voor een com
missie, die ter plaatse is gevormd.
Deze commissie kreeg de volle steun
van G. Mennen Williams, de gouver
neur van de staat Michigan, om de rest
van de maard Februari te bestemmen
als „Holland Flood Relief month"
de maand voor hulp aan het door de
vloed getroffen Nederland.
Doch laten wij dichter bij huis blij
ven, in het zo vaak als „hard" bestem
pelde New York.
Een complete organisatie.
Binnen een uur, nadat Maandag
ochtend de kantoren waren geopend,
waren de plannen beraamd voor een
grote actie over het gehele land te
voeren door Holland Flood Relief Inc.,
een geesteskind van onze vriend en
collega Albert Balink, d e kort daarna
tot uitvoerend secretaris van deze door
Amerikanen gevoerde actie werd be
noemd. Evenals hij lieten wij al onze
normale activiteiten in de steek en zet
ten ons aan de taak een maximale pu
bliciteit voor het streven van Holland
Flood Relief te organiseren. Wij be
seften daarbij, dat dit in de eerste
dagen geen al te moeilijke taak zou
die voortkwam uit het bewustzijn, dat onmiddellijk
over heel Amerika had post gevat: „Holland is in
nood wij moeten helpen".
Neem het kleine stadje Zeeland, in de staat Michi
gan. Daar nam de gemeenteraad op. Maandagochtend
de eerste berichten waren ternauwernood tot het
Amerikaanse volk doorgedrongen een resolutie aan,
waarin er bij President Eisenhower op werd aange
drongen dat speciale immigratie-faciliteiten zouden
worden verleend aan alle Nederlandse slachtoffers.
zijn, zolang de stroom van berichten
en aangrijpende foto's de voorpagina's
der bladen vulden. Doch in dit land,
waar zo veel geschiedt, dat men gauw
geneigd is het nieuws van gisteren te
vergeten, kwam het er op aan de be-
langstell'ng in de komende weken
levendig te houden.
In deze dagen hebben wij Ameri
kanen leren kennen. Edward Nettle-
ton, een vooraanstaande figuur van het
advertentiebureau Charles W. Hoyt,
belde op met de vraag of hij kon hel
pen. „Wat kunnen jullie voor ons
doen?'' was onze wedervraag. „Adver
tenties ontwerpen voor jullie fonds, ze
plaatsen in de voornaamste bladen te
gen een speciaal gereduceerd tarief, de
gebruikelijke commissie die elk adver
tentiebureau ontvangt te storten in
het steunfonds. Accoord?"
En óf dat accoord was. 's Middags
belde hij ons terug. „Ik heb iemand
naar je toegestuurd, die je misschien
van hulp kan zijn op radio- en tele
visie-gebied. Praat eens met hem".
Wij spraken met een twee meter
lange figuur, Alan Goff, die zijn dien
sten en talenten prompt ter beschik
king stelde en op eigen kosten aan het
telefoneren sloeg, in taxi's door de
stad rondraasde, speciale ontwerpen
voor televisie-stations financierde en
ons na anderhalve dag werk meer
zendtijd op radio en televisiestations
had bezorgd, dan wij voor tien dui
zend dollar hadden kunnen kopen.
Telefonades.
Zakenlieden kwamen aan de tele
foon: „V/ij hebben een passage in een
vliegtuig naar Nederland. Kunnen wij
die wellicht afstaan aan verpleegsters,
helpers of andere deskundigen?"
Een ingenieursfirma: „Wat kunnen
wij doen geld geven een paar van
onze mensen overzenden?"
Een huisvrouw: „Ik heb bij mij in
de buurt veertig paar schoenen. 75 de
kens en een hele partij kinderkleren
opgehaald, plus nog een geldbedrag
van 250 dollar. Aan wie moet ik het
sturen?"
Een televisie-regisseur: „U kunt be
schikken over het budget van één week
uitzendingen".
De directie van Television Electro
nics Fund, een beleggingstrust, die ook
ter Amsterdamse Beurs is genoteerd:
„Wij hebben een dikke ehèque ge
stuurd. Kunnen wij nog wat doen?"
Ga zo maar voort. Arbeiders, typis-
tetjes, winkelbedienden en million-
nairs. Ze geven allen. Wanneer een
paar dagen achtereen zó'n stroom van
vrijgevigheid en warme sympathie on
ophoudelijk aanrolt, is er geen super
latief meer in de vocabulaire van
dankbaarheidsbetuigingen, waarmee
men op afdoende wijze uitdrukking kan
geven aan zijn gevoelens.
Een brede Oceaan moge ons schei
den. Maar de Noordzeekust ligt toch
heel wat dichter bij New York en
Charleston, Fan Francisco en Seattle,
dan de atlas geografisch-nauwkeeurig
aanwijst!
door zyn zwijgzaamheid kon heen
dringen.
Op al mijn praten en vragen kreeg ik
geen enkel antwoord. Op alle manie
ren heb ik het geprobeerd; gewoon,
pathetisch en bijna smekend. Toen ik
eindelijk, een beetje kwaad, uitriep:
Dus je wil niet door me verdedigd
worden!" zei hij: „Nee". Daarna ben
ik de cel uitgegaan.
Incident
Tien minuten later werd de zitting
hervat. Er deed zich dadelijk een inci
dent voor. De president deelde name
lijk mee, dat het voor de Duitse rech
ters eenvoudig om wanhopig te wor
den was. Want na het onjuiste bericht,
dat mr Stomps niet als verdediger was
toegelaten, werd nu al weer door het
gehele gebouw verteld, dat Van der
Lubbe onder zware pressie geweigerd
had mr Stomps als verdediger te aan
vaarden, reden waarom het Reichsge
richt besloten had zich over dit punt
klaarheid te verschaffen en mr Stomps
als getuige te horen.
Een advocaat in Nedeland heeft
zijn ambtsgeheim. Niemand kan hem
tot spreken dwingen over een onder
houd met zijn cliënt. Als Van der
Lubbe „ja" had gezegd, had ik' me
op mijn zwijgrecht kunnen beroepen.
Nu stond ik gelijk met elk ander mens
op Duits territoir en had dit zwijg
recht niet.
Ik heb dus onder ede moeten ver
klaren, hoe en onder welke omstan
digheden het gesprek met Van der
Lubbe was verlopen.
Met een massa Inlichtingen over
Van der Lubbe ben ik naar Leipzig
gegaan. De verdediger van Torgler,
dr Alphons Sack, heeft van mijn aan
wezigheid gebruik gemaakt mij een
reeks zeer doordachte vragen te stel
len, die ter ontlasting van zijn cliënt,
Torgler, konden dienen. Voor Van der
Lubbe Is het er daardoor niet beter
op geworden.
Hypothese
Wij hebben met mr Stomps ook ge
sproken over zijn hypothese. Er zijn
eigenlijk drie groepen van daders.
zeide hij. In de eerste plaats de
domme, verleide Van der Lubbe, ver
volgens de even domme Göring en
tenslotte de diplomatieke schaakmees
ters in Moskou, die bedacht hebben,
dat, als men de nazi's aan het bewind
brengt en de Rijksdagbrand gaf
hun de wind in de zeilen een
natuurlijke bres geslagen wordt in de
Westerse democratieën, waardoor Rus-
lands omsingeling verhinderd wordt.
Wellicht is Göring „er in getrapt",
heeft hij de mededeling ontvangen,
dat de communisten de Rijksdag :n
brand wilden steken en heeft hij dit
niet verhinderd om daarvan zelf de
voordelen te plukken bij het streven
van de nazi's naar de macht.
Maar dit is een hypothese! Die mis
schien versterkt wordt door het op
vallende verschijnsel, dat tijdens net
proces in Neurenberg na de oorlog
de Rijksdagbrand niet ter sprake is
gekomen, omdat de Russen dit niet
wensten.
Godsdienstig bezwaar tegen
inenting
LUNTEREN. Een vrij groot aantal
veehouders uit de omgeving van Bar-
neveld en Lunteren is voornemens een
request in te dienen bij de minister
van Landbouw, Visserij en Voedsel
voorziening tegen de strenge bepalin
gen inzake inenting van rundvee tegen
mond- en klauwzeer.
Ter bestrijding van deze ziekte wor
den aangetaste dieren afgemaakt. De
veehouders ontvangen in dat geval al
leen een vergoeding indien zij hun vee
tegen deze ziekte hebben laten inenten.
Bovendien is bepaald, dat niet inge
ente dieren niet verhandeld mogen
worden.
Verschillende veehouders zijn 'van
mening, dat inenting van gezond vee
tegen mond- en klauwzeer in strijd is
met het geloof in de voorzienigheid
Gods. Op grond van hun godsdienstige
overtuiging verklaren zij zich aan deze
van overheidswege opgelegde verplich
ting onmogelijk te kunnen onderwer
pen en verzoeken zij daarom de mi
nister, deze dwangmaatregelen in te
trekken.
Op een desbetreffend verzoekschrift,
dat op het ogenblik In Barneveld cir
culeer'. zijn reeds bijna 200 handteke
ningen verzameld en ook in Eaerveen
schijnt deze inenting op vrij sterk ver
zet te stuiten.
