de Prinses van Retie
Wie is
de vrouw achter de Belgische troon
lRermogénf
Ex-veldmaarschalk Von Rundstedt
te Hannover overleden
DE HONGAARSE
GAJLEISLAAE
■n now,
ja..gia"9-
De Rotterdammer
Pag. 3
Woensdag 25 Februari 1953
Dr K. H. E. Gravemeyer
heden 70 jaar
TT ET is een goede gewoonte, dat vorstelijke personen niet aan
openbare critiek blootstaan. Dit is eigenlijk een ongeschreven
wet en in de meeste landen is het haast vanzelfsprekend, dat daaraan
de hand wordt gehouden. Zo is het in België echter niet. Met name
van socialistische zijde schijnt men er daar behagen in te scheppen,
uit politieke overwegingen leden van het Belgische koninklijke huis
in de discussies in parlement en pers en op de straat te betrekken.
Daardoor ontstond in de donkere dagen van de oorlog de beruchte
koningskwestie. Koning Leopold moest om bepaalde buiten z'n
schuld liggende redenen van het toneel verdwijnen. Het grootste
gedeelte van het Belgische volk was het daarmede (blijkens de uit
slag van een speciale volksraadpleging) niet eens, maar toch moest
Leopold III z'n rechten op de troon prijsgeven.
Men mocht verwachten,'dat de socialistische wensen daardoor be
vredigd zouden zijn. Dit bleek echter niet het geval te zijn. Nu heb
ben de aanhangers van Spaak een nieuwe campagne ontketend,
welke gericht is tegen de echtgenote van de afgetreden vorst: de
prinses Van Retie. Zij wordt er van beschuldigd, zich rechtstreeks in
te laten met de Belgische staatszaken en invloed uit te oefenen op
de jonge koning
Wie is die prinses Van Retie?
(Retie is een dorp op 11 km van
Turnhout, waar de koninklijke
familie steeds een uitgestrekt
landgoed heeft bezeten. De titel
„comte de Rethy" werd reeds door
koning Albert gedragen tijdens
diens incognitoreizen). Het ant
woord op bedoelde vraag moet
helaas kort zijn, want veel is er
over het leven van deze veelbe
sproken Belgische gouverneurs-
dochter niet bekend. Zij werd op
18 November 1916 te Londen ge
boren als Marie Liliane Baels.
Twintig jaar geleden woonde zij
in een kleine villa in West-Vlaan
deren, waar haar vader, Hendrik
Baels, een self-made man, afkom
stig uit een vissersfamilie, gouver
neur was.
Met grote bewondering zag ztj aj.s
bijna al haar landgenoten op naar Ko
ning Leopold en diens geliefde gemalin
koningin Astrid. Zij had toen, zoals alle
meisjes van haar leeftijd, plannen voor
de toekomst, maar ook zij wist niet, wat
die toekomst voor haar zou brengen. Ze
ker zal ze er nooit van gedroomd hebben,
dat zij nog eens een prinses zou zijn.
Zoiets kon immers slechts in een sprookje
gebeuren?
Het begin
Sprookjes kunnen echter ook werke
lijkheid worden. En dai was het geval
in het leven van de knappe, slanke
Marie Liliane Baels. Toen koningin
Astrid bij een droevig auto-ongeval
om het leven was gekomen en Leopold
III alleen met z'n drie kinderen
(Josephine Charlotte, Boudewijn en
Albertwas achtergebleven, mochten
de twee prinsen hun vacantie door
brengen in de kleine villa van gouver
neur Baels. Dit was voor de jongens en
vooral voor Boudewijn een gelukkige
tijd. Marie Liliane, die inmiddels de 20
was gepasseerd, speelde met de jon
gens en al spoedig was de sportieve en
levendige gouverneursdochter de favo
riete van de koningszonen. Zij bracht
vrolijkheid en warmte in het saaie
leven van de jongens.
Op zekere dag bracht zij op aandrin
gen van de prinsen een bezoek aan het
koninklijke slot te Laeken. Dat was voor
Liliane een grote dag. Zij wist toen nog
niet, hoe belangrijk die dag in haar leven
zou zijn. Toen koning Leopold thuiskwam
om te dineren en eens een kijkje in de
kinderkamer nam, zag hij daar de vrien
din van z'n zonen. Met trots introduceer
de prins Boudewijn haar bij z'n vader,
niet wetende, dat hij z'n toekomstige
stiefmoeder aan hem voorstelde
Zo begon in de kinderkamer van
het kasteel te Laeken een van de
meest besproken koninklijke ro
mances, die in 1941 werd bezegeld
met een happy ending: de koning
maakte van de knappe burgeres
een prinses en trouwde met haar.
Dit verhoogde Leopolds populari
teit niet, want het Belgische volk
herinnerde zich nog veel te goed
koningin Astrid, die zozeer be
mind werd.
Gemengde gevoelens
In de ochtend van 7 December 1941
bracht de post het document, dat zoveel
verontwaardiging zou veroorzaken. 'Het
was een brief van kardinaal Van Roey
aan de geestelijken van z'n aartsbisdom,
dat 'in alle kerken moest worden voorge
lezen. Daarin werd de Belgen het huwe
lijk van Leopold III met Marie Liliane
een landgenote en behoort tot een
zeer achtenswaardige familie
West-Vlaanderen. Zij is een dochter
van de heer Hendrik Baels, gewezen
minister".
De mededeling, dat het huwelijk slechts
het privé- en familieleven van de koning
betrof en op publiekrechtelijk gebied
geen uitwerking zou hebben, kon niet
verhinderen, dat de bevolking het nieuws
met gemengde gevoelens begroette. Men
verweet de vorst over het algemeen niet,
dat hij een nieuwe levensgezellin had
gekozen. Maar voor velen was en is het
thans nog een ontgoocheling, dat niet een
prinses zijn gemalin is geworden.
De mooiste sprookjes zijn meestal
die, waarin een koning met een een
voudig meisje trouwt. Toen dit sprook
je in België werkelijkheid was gewor
den, bleek de bevolking daar het niet
erg te kunnen waarderen. En merk
waardig genoeg was dit vooral het ge-
val bij de eenvoudige mensendie voor
het grootste deel bij de socialistische
partij behoorden.
Men schrijft ons van Hervormde zijde:
|"\E naam en de persoon van dr Gra-
vemeyer, die vandaag d'a 70-jarige'
leeftijd bereikte, spreken tot de ver
beelding van een groot deel van ons
volk. Hij behoort immers tot de figu
ren, die weliswaar in één sector van
het verzet tegen de Duitse overheersing,
namelijk het kerkelijk verzet, vooraan
zijn gegaan en voet bij stuk hielden,
doch die daardoor het algemene verzet
steunden. Het kerkelijk verzet ie ook
trouwens niet buiten alle andere ver
zet omgegaan. Maar het I.K.O. uit de
oorlogsjaren het „Interkerkelijk
Overleg" de nauwe samenwerking
van alle Kerken, de Gereformeerde en
de R.-Katholieke incluis, werd dan toch
een begrip, ook door de plaits die dr
Gravemeyer daarin innam. Dit begrip
blijft. Het is ons bekend, dat het dr
Gravemeyer wel eens moeite kost te
aanvaarden dat samenwerking van alle
Kerken op concrete, punten, zoals dat
in. de oorlogsjaren het geval was, thans
in die mate tot het verleden behoort.
HET gevolg o.m. van de arbeid van
dr Gravemeyer, die op 1 April 1940
afscheid nam als predikant van de
Haagse gemeente en zijn functie als
secretaris van de (toenmalige) Alg.
Synodale Commissie aanvaardde, is zijn
gijzeling geweest in Michielsgestel.
Voor velen is, ondanks de spanningen
waarin men herhaaldelijk verkeerde, de
tijd achter het prikkeldraad er vaak
een geworden van verrassende ontdek
kingen. Ook voor dr Gravemeyer. Want
hij kwam er in gesprek met lotge
noten uit allerlei levenskring. Hij ont
dekte er de „moderne" mens. in en bui
ten de Kerk. Dat niet alleen. Hij be
merkte. dat er binnen de Kerk men
sen waren, collega's ook, die „de we
reld", het moderne denken, reeds lang
en anders kenden dan hij. Predikan
ten. die mét hem dienden in hetzelfde
grote verband van de Hervormde Kerk,
maar die hij niet of nauwelijks kende
in hun gedachten en opvattingen om
trent Kerk en de mens in hun streven
ook naar wat in een veranderende samen
leving en een verscheurd Nederland
niet het minst ook binnen de Hervormde
Kerk verscheurd juist de Kerk zou
moeten zijn, om haar getuigenis te kun
nen doen klinken.
GRAVEMEYER ontdekte Banning
en andersom: Kraemer en Eijkman
en anderen, en achter de omheining
van het kamp ontstond de Beweging
voor Gemeemte-opbouw. Nauwelijks jijiv
weer in de vrijheid, die voorlopig nogiBaels voortaan prinses Van Retie, aan-
Door de oorlogsomstandigheden werd
er aan deze kwestie niet zoveel aandacht
besteed, als in normale omstandigheden
het geval zou zijn geweest. Toen op 18
Juli 1942 prins Alexander het levens
licht aanschouwde (het tweede kind.
prinses Marie Christine Daphne Astrid
Elizabeth Leopoldine, werd op 6 Februari
1951 geboren), werd het probleem op
nieuw actueel. De steeds feller gevoerde
oorlog eiste echter de volle aandacht van
de mensen op, ook die van koningj
Leopold.
Naarmate de geallieerde legers dichter
en dichter België naderden, namen voor
hem en z'n gezin de moeilijkheden met
de Duitsers toe. In Juni 1944 werd de
gehele familie uit België weggevoerd
naar een oud kasteel aan de oever van
de Elbe (Duitsland), waar zij bijna negen
maanden moest verblijven. In Maart 1945
werden de koninklijke bannelingen op
nieuw opgejaagd. Op het ogenblik, dat
zij door de stad Miinchen reden, deden
geallieerde vliegtuigen juist een aanval
op deze Beierse stad. Tenslotte werden
zij in Oostenrijk bevrijd door het Zeven
de Amerikaanse leger. De prinses Van
Retie bleef al die tijd aan de zijde van
koning Leopold.
Het einde van de oorlog was voor de
vorst echter niet tevens het einde van
alle moeilijkheden, waaronder hij sinds
het uitbreken van de oorlog gebukt
ging. Integendeel, het bracht nieuwe
problemen met zich. De capitulatie
van het Belgische leger en z'n huwelijk
met een gewone burgeres werden in
België tegen hem gebruikt om z'n
terugkeer onmogelijk te maken. Vele
jaren moest de koninklijke familie nog
Zwitserland in ballingschap door
brengen. Er kon pas een eind aan wor
den gemaakt, toen Leopold III bukte
voor de eisen van de opstandige oppo
sitie en de koninklijke rechten over-
betrekkelijk was, gingen Gravemeyer.
Banning en Kraemer land en Kerk in.
Zij gingen op pad, niet om een „een-
heidskerk" te maken, maar om colle
ga's en gemeenten er van te doordrin
gen, dat zij samen Kerk moesten .zijn,
Kerk van Jezus Christus.
Dit is ongetwijfeld het grote werk
van dr Gravemeyer geweest! Ook al
is wat hij na dc oorlog in onderschei
den functies en contacten we den
ken aan zijn ingespannen arbeid voor
de Bouw- en Restauratie-Commissie
als Algemeen Gedelegeerde der Ned
Herv. Kerk heeft mogen en kunnen
doen, van grote betekenis geweest.
HET is verwonderlijk, dat een man
als dr, Gravemeyer nu, emeritaat
verkregen hebbend, op zijn leeftijd in
Zuid-Afrika weer een nieuwe taak op
zich genomen heeft: de kerkelijke inte
gratie van onze emigranten in dat ge
bied. voorbereidende arbeid waartoe hij
zich voor twee jaar verbond.
In de gemeenten, die dr Gravemeyer
heeft gediend Giessen-Oudekerk, Voor
burg, Den Haag leeft goede herin
nering aan hem voort. De Haagse „Zui
derkerkwijk" blijft hem kennen! Daar
had hij bv. op Woensdagavond totdat de
Kerk hem riep in haar leiding, 1000
mensen op de Bijbellezing! En wat heeft
hij niet voor de sociale opbouw van
zijn wijk en eigenlijk van de gehele ge
meente. gedaan. Hierin is dr. Grave-
meyer. overigens een man van een ze
kere oude stempel maar dat „oude"
gekondigd. Dit document moest wel sen
satie verwekken, omdat niemand tot op
dat ogenblik iets had gehoord over het
voorgenomen huwelijk van de vorst.
,,Wij zijn gemachtigd", aldus de
kardinaal, „U belangrijk nieuws me
de te delen. Koning Leopold III heeft
een huwelijk aangegaan met mejuf
frouw Marie Liliane Baels. De uit
verkorene", zo ging hij voort, ,.is
Advertentte.
RHEUMATIEK...
Uw tergende winterkwaal legt het
af tegen de weldadige warmte
van de pijnstillende Thermogène.
heeft „stijl"! modern geweest, Theo
logisch sterk georiënteerd op Hoede-
maker en Kohlbrugge, die velen niet
meer zelf kennen, al ondergaan zij hun
invloeden.
Hoe het zij, dr. Gravemeyer behoort
tot de markante figuren van ons volk.
Nu hij deze leeftijd bereikt, zal hij het
ons willen vergeven, dat we iets over
hem zeggen en hem even voor het voet
licht brengen der publieke belangstelling.
Opgejaagd
Een van de bekendste foto's
de prinses.
DE vrouw krijgt van. heden
af ook een plaatsje in
onze rubriek „Wie is dat?"
We hebben ons voorgenomen,
van tijd tot tijd eens de
levensgeschiedenis van een
vertegenwoordigster van het
zwakke geslacht onder de
loupe te nemen, voorzover
dat vanzelfsprekend tegen
over een dame past. We be
ginnen met de prinses VAN
RETIE, de echtgenote van
de afgetreden koning Leo
pold III van België. Als men
de geschiedenis van deze
„sprookjesprinses" leest,
vraagt men zich onwillekeu
rig af, of de mensen, die toch
op z'n tijd verzot blijken te
zijn op sprookjes daar wel
echt van houden. Of moet
het sprookje een sprookje
blijven?
droeg aan z'n zoon Boudewijn, die
voor alle partijen aanvaardbaar was.
Socialisten
Met lede ogen zien de socialisten nu,
dat de jonge koning, die een grote be
wondering voor z'n vader en z'n jonge
stiefmoeder heeft, in grote mate op deze
mensen steunt. Toen Boudewijn in Zwit
serland studeerde, kon hij met groot ont
zag over z'n vader spreken. In z'n ogen
kon men dan de geestdrift lezen. Er is
sindsdien niet veel veranderd. Boudewijn,
die zich nooit met meisjes heeft bemoeid,
is een eenzame op de troon en in die
eenzaamheid zoekt hy naar steun. De
socialisten beweren nu, dat de jonge vorst
wordt omringd door verkeerde raadge
vers en dat vooral de prinses Van Retie
zich voortdurend in de Belgische staats
zaken mengt.
Wat de socialisten precies tegen de
prinses hebben in te brengen, lazen we
vorige week in het Antwerpse socialisti
sche blad „Volksgazet". Het was niet bij
zonder fraai. „Deze vrouw", zo lazen we,
„mengt zich in de staatszaken. Zij is
aanwezig bij besprekingen tussen koning
Boudewijn en de minister-president en
mengt zich in het gesprek. Haar uitgaven
en die zijn niet gering worden soms
gedekt op een manier, die de schijn wekt,
dat de koning der Belgen een jongeman
is. die thuis z'n eerste verdiensten aan
z'n moeder moet afgeven. Het is door
haai- schuld, dat de verhoudingen in de
Belgische koninklijke familie werden
vertroebeld. Eerst moest prins Karei en
later koningin-moeder Elizabeth uit de
koninklijke paleizen te Laeken en Brus
sel vertrekken. Zij is de oorzaak var
verschillende minder aangename gebeur
tenissen, waarbij de koning zelf betrok
ken is geweest".
Vragen
Vragenderwijs zegt het blad ten
slotte: „Is het niet waar dat Madame
zich onlangs een speciale Italiaanse
wagen aanschafte, die niet minder dan
een millioen francs heeft gekost? Is
het niet waar, dat op de Dinsdag na de
overstroming, toen iedereen bezorgd
was over het lot van de geteisterden
en alle Belgen geld en kleren bijeen
brachten, Madame Van Retie in de
koninklijke trein te Parijs, op doorreis
naar Antibes, de Franse modekoning
Christian Dior en een van z'n manne
quins ontving om zich een nieuwe col
lectie te laten vertonen?-.Is het niet
waar dat de ministers en de omgeving
van het koninklijke paleis het moeilijk
hebben door de eindeloze twisten in
verband met het huwelijk van prinses
Josephine Charlotte, omdat Madame
Van Retie, die eindelijk ook eens een
koninklijke rol hoopt te kunnen spelen,
voorrang eiste boven koningin-moeder
Elizabeth en prinses Ingeborg van
Zweden".
Er zijn de laatste tijd stemmen
opgegaan, de status van de prin
ses definitief te regelen. Dit zou
moeten gebeuren, voordat prinses
Josephine Charlotte in April in
het huwelijk treedt met prins Jean
van Luxemburg. Het is dus waar
schijnlijk, dat er de eerstkomende
weken over deze dame, die zich
in haar trots en haar vrouwelijke
waardigheid gekrenkt voelt, nog
wel het één en ander gezegd en
geschreven zal worden....
Staking bij de Italiaanse
luchtvaart
Alle diensten van de Italiaanse bur
gerluchtvaart zijn gistreen stopgezet als
gevolg van een staking van de piloten,
die loonsverhoging wensen.
Hij gehoorzaamde tot het bittere einde
aan de stem van Adolf Hitler
TE HANNOVER is gisteren op 77-jarige leeftijd overleden de Duitse
ex-maarschalk Gerd von Rundstedt, de man, die tot het bittere
einde van de nazi-heerschappij gehoorzaamd heeft aan de stem
van Adolf Hitler. Von Rundstedt had al vele maanden storingen
in de bloedsomloop. De laatste weken moest hij vaak het bed houden.
Zondag a.s. zal hij bij z'n echtgenote worden begraven, die in October
j.l. overleed.
Von Rundstedt had reeds alle contact werd Von Rundstedt benoemd tot opper-
Dit plaatje met Koning Boudewijn,
de prinses van Retie en Leopold ill,
is de socialisten een doorn in het oog.
met de buitenwereld verbroken, sprak
nauwelijks meer een woord met iemand
en kwam zelden uit z'n bed. In tegenstel
ling tot vele andere vooraanstaande Duit
se generaals heeft hij geen gedenkschrif
ten geschreven. Een boek, getiteld „Von
Rundstedt" is van de hand van z'n vroe
gere stafchef, generaal Von Blumentritt.
In December 1875 werd Von Rundstedt
als zoon van een generaal te Aschersleben
geboren. Niet minder dan 52 jaar lang
was hij in militaire dienst, eerst onder
het keizerrijk, daarna onder de republiek
en tenslotte onder het nazibewind.
Na de capitulatie viel Von Rundstedt in
Amerikaanse handen. Hij werd naar En
geland overgebracht, trad op als getuige
bij het proces tegen de nazi-leiders re
Neurenberg, doch gezien zijn gezondheids
toestand zag men er van af tegen hem een
proces wegens oorlogsmisdaden te organi
seren. In Juli 1948 keerde Von Rundstedt
naar Duitsland terug, waar hij in Mei 1949
werd vrijgelaten.
Von Rundstedts houding ten opzichte
van het nazi-regiem was cite van een sol
daat, die zich niet met politiek bemoeide.
Voor hem sloot de eed aan het staatshoofd,
eerst Hindenburg en later Hitier, alle
•eerstand uit.
In 1939 was hij belast met de leiding
van de Duitse aanval in Zuid-Polen, het
begin van de Duitse overwinningen te
velde. In 1944 had hij de leiding van het.
mislukte Ardennen-offensief, dat het ein
de van Hitiers derde rijk betekende.
Voorts leidde Von Rundstedt in 1940 de
doorbraak van de Maginotlinie en een
jaar later was hij bevelhebber van een
Duitse legergroep in. Rusland. In 1942
Advertentie
Een oude kast? Een nSeUWe kast!
bevelhebber in het Westen, nadat hij
1941 na een meningsverschil met Hitier
was ontslagen. Hij werd voor de tweede
maal ontslagen, nadat het de Duitsers in
1944 niet was gelukt de geallieerde inva
sie in Frankrijk af te slaan.
Von Rundstedt werd toen opgevolgd
door Von Kluge, doch na diens zelfmoord
werd hij opnieuw met het opperbevel be
last en leidde hy de terugtocht naar de
Duitse grens. Ondanks het mislukken van
het Ardennen-offensief bleef hij Hitier
dienen tot aan de laatste weken van de
oorlog.
Emigratie slachtoffers
naar Zuid-Afrika
In aansluiting op de berichten over
faciliteiten voor watersnoodslachtoffers,
die voornemens waren naar Zuid-Afrika
te emigreren, deelt de Stichting Land
verhuizing nader mee, dat auto-mon
teurs, tractor-monteurs (benzine en die
sel), electrische lassers en pijpfitters
kunnen profiteren van .een bijzondere
voorrangsregeling, waardoor zij op kor
te termijn kunnen vertrekken.
Het Zuid-Afrikaanse immigranten
keuringscomité, Raamweg S te Den
Haag, geeft hierover alle inlichtingen.
Post voor Oost en West
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet
zijn bezorgd, staan tussen haakjes, ach
ter de naam van het schip vermeld: m.s.
„Willem Ruys" (2 Maart), Ned. Nw.-
Guinea: m.s. „Amstelkföon" (5 Maart),
Ned. Antillen: s.s. „Boskoop" (2 Maart),
Suriname: m.s. „Nestor" (4 Maart),
Zuid-Afrika en Zw. Afrika: s.s. „Arun
del Castle" (28 Februari), Canada: m.s.
„Noordam" (5 Maart), Zuid-Amerika:
ss. „Andes" (28 Februari), Australië en
Nw. Zeeland: via Engeland (28 Febr.)
34
Van takken werd een ruwe draagbaar gemaakt;
om beurten droegen twee gevangenen hun lijden
de lotgenoot. Het was een zware post voor hen:
zelf vermoeid en verzwakt, maakte de draag
last hun de tocht aanmerkelijk zwaarder. Maar
ze klemden de lippen op elkaar en droegen..
Droegen, tot ze de baar haast niet meer houden
konden en anderen hen mochten vervangen. An
deren, even verzwakt en vermoeid als zij.
Zo ging de tocht verder; de lange, uitputten
de dag door. En de volgende lange, uitputtende
dagen.
Tibor Aczél zag het wel, hoeveel inspanning
het dragen hen kostte; zag wel, hoe ze toch voor
hem deden wat ze konden. Zag ook hoe de dra
gers in niets méér werden ontzien dan de ge
vangenen, die niet droegen. En het bezwaarde
hem.
Op een avond toen ze rustten wanneer het
oponthoud voor de nacht al rusten genoemd mocht
worden sprak hij er over. Het was voor hen
niet vol te houden; ze verteerden hun weinige
krachten om zijnentwil. Hij zou trachten te lo
pen zekei', het zou gaan. Het moest gaan!
Maar geen van de anderen wilde daarvan ho
ren: pas wanneer zijn voet genezen zou zijn,
mocht hij lopen. Eerder niet. Elkanders lasten
dragen, elkander steunen zoveel ze konden
was dat niet de wet van Christus? Elkander hel
pen en dienen, was dat niet het vervullen van
des Heilands gebod? Ze leden immers gezamen
lijk voor dezelfde zaak, voor hetzelfde geloof.
Die eenheid in lijden bond hen aan elkander, zo
als de eenheid in geloof hen bond aan dezelfde
Heer en Heiland.
Toen gaf Tibor Aczél toe. Toen zochten ze in
gebed kracht bij hun Heiland en Heer.
Het Bakony-woud was doorgetrokken en de
vlakte van de Mur bereikt. Dank zij de zorgen
en de hulp van zijn lotgenoten, was Tibor Aczél
to ver opgeknapt, dat hij weer lopen kon. Moei
zaam ging het nog. pijnlijk was het nog; maar
het ging.
De weg liep door vlakker land; het bezwaar
lijke stijgen en het vermoeiende dalen van voor
enkele dagen was voorbij. Niet voorbij was de
harde behandeling; het vernederende gebonden-
zijn-als-dieren; was het schrijnen van de scha
vende touwen aan halzen en polsen; was de pijn
van de gezwollen en doorgelopen voeten; was het
knagende gevoel van nooit-geheel-gestilde honger.
Het leek wel, of de barsheid en de ruwheid van
de bewakers toenamen, naarmate de krachten
van de voort-gedreven gevangenen minderden.
Toen kwam het berggebied van Stiermarken
en Kraïn. Met opnieuw steil stijgende hellingen;
met opnieuw gevaarlijke afdalingen langs smalle
rotspaden.
DOOR
H. te Merwe
Een paar van de ongelukkigen oude man
nen van tegen, van over de zestig konden
haast niet meer. Ze sleepten zich voort met hun
laatste krachten; gesteund zoveel het kon dooi
de anderen; gestompt en opgejaagd door de hard
vochtige begeleiders. In de schuur van de boe
renhoeve waar die nacht gepleisterd zou worden,
vielen ze amechtig op het stro. Toen' de volgen
de morgen de bewakers kwamen om hen te wek
ken en naar buiten te drijven, bleven twee van
hen liggen. Dood..
De lichamen werden losgemaakt van het touw,
waarmee de gevangenen aan elkaar gebonden
waren; werden achteloos in de schuur achterge
laten. Als de boer die lijken ergens in de grond
wilde stoppen, of ze in een ravijn wilde storten,
mocht hij dat weten. De soldaten bemoeiden zich
niet met dode ketters. Hadden al last genoeg van
de levende
En verder ging de tocht de steeds marte
lender tocht. Omhoog voerde de weg deze dag,
op een smal pad met aan de ene zijde een lood
rechte rotswand en aan de andere zijde een diepe
bergkloof. Stefan Sarkany, een man van achter
in de vijftig, strompelde mee: wankelend. Strui
kelend soms. Dan door die struikeling ruk
te het touw waarmee hij aan de man vóór en
de man achter hem gebonden was, die beiden
bijna mee omlaag; knelde hen benauwend de
keel. Toch hielpen ze telkens hun afgebeulde
lijdensgenoot zo goed ze konden; trachtten hem
moed in te spreken. Maar Sarkany was te zeer
verzwakt: hij kon niet meer. Nog een paar wan
kele stappen dan bleef hij hijgend staan, de
rug steunend tegen de rotswand.
Onmiddellijk was één der soldaten bij hem.
Wat betekende dat? Wou die halsstarrige ket
ter niet verder? Vooruit! Een kolfstootSarka
ny kromp ineen van pijn; deed een poging om
te lopen. Maar de krdchten begaven hem: de
armen zwaaide hij door de lucht als om zijn
evenwicht te houden, als om steun te zoeken.
Toen viel hij voorover; trok in zijn val zijn naas
te lotgenoten mee. Half.. Want met uiterste in
spanning wisten deze overeind te blijven; het
touw aan hun halzen hield het bovenlijf van hun
makker een paar voet boven het pad. De sol
daat schopte naar de gevallene. Die probeerde
niet meer op de been te komen. Kon dat niet
meer proberen: machteloos en krachteloos hing
hij in het knellende touw.
„Ik., kan., niet meer," steunde hij rochelend.
„Laat., me.." De beide aan-hem-gebondenen
bukten zich tot hem over; grepen hem onder de
armen; hesen hem wat omhoog.
Uit de achtertocht van het transport klonk een
nijdige stem: Waarom werd er niet door gelo
pen? Wat betekende dat stilstaan Vooruit! op
schieten!
Wordt vervolgd
Geblokkeerde Moerdijk
Kosten l'A millioen
gulden per maand
Alle instanties, die in Nederland iets
te maken hebben met het verkeer op
de weg. stellen op het ogenblik alles
in het werk, de vitale verbinding via
de Moerdijkbrug zo spoedig mogelijk
te herstellen.
Het enorme belang van deze ver
binding blijkt duidelijk uit de cijfers,
die de K.N.A.C. heden publiceerde.
Alle autovervoer dat anders gebruik
maakte van de Moerdijk moet thans
over Utrecht, 's-Hertogenbosch, Tilburg
en Breda geleid worden. Dit kost per
week 120.100 aan benzine extra. De
algemene schade voor het verkeer
wordt geschat op een en een kwart
millioen gulden per 25 werkdagen.
Advertentie.
