Dam Brielsche Maas
betaalde zich zelf al
Met grote ponton wil men
het stroomgat beteugelen
Leven in Oude Tongekomt
maar moeizaam op gang
EEN INVALSPOORT BLEEF DICHT
Chefarine
Zwaar karwei bij Hellevoetsluis
Als het lukt komt
2600 ha land droog
Het instorten nabij!
VN vergadert
weer
De politie als
inbreker
Opruimingswerkpas in
allereerste stadium
Succesvolle
snertdag
Nog meer winst
voor socialisten
in Oostenrijk
Schuilkelders
met dubbele
bestemming
In noodgebied
uitstel van
verkiezingen
Voor '5 morgens vroeg
en 's avonds laat
HET VRIJE VOLK WOENSDAG 25 FEBRUARI 1953
PAGINA
(Van een onzer verslaggevers)
BIJ EB vallen zandplaten droog voor de Brielscke-Maasdam. De zee wordt traag en stil.
Er breekt geen golfje meer op de vlakte van grauw slib, grijs water en stroken licht
geel zand. Men boort er alleen het zoete fluiten van de wulpen en de trillers van de
strandplevieren.
Wat lijkt die dijk tussen Voorne en Rozenburg nu overdreven zwaar en hoog. Toch was hij
in de stormnacht nauwelijks sterk genoeg. De kruin is over een grote lengte steil afgekalfd,
de stenen glooiing losgewoeld; de basaltblokken werden als kiezelsteentjes over de helling uit
gestrooid. De zee beukte tegen haar invalspoort, die in Juli 1950 gesloten was. De poort werd
deerlijk gehavend, maar zij bleef dicht. Die nacht heeft de dam zich zelf betaald, zegt men
op Voorne en Rozenburg.
Vier bondgenoten
tegen pijnen en griep
D« 4 bestanddelen van Chefarine
„4" tezamen in één tablet ver
enigd vormen het beroemde ge
neesmiddel, dat vaak uitkomst
brengt, waar andere middelen
falen.
'n e doet wonderen!
Dertig Amerikanen zijn gewond
toen militaire politie in Poesan
(Korea) moest optreden tegen een
groep opstandige Amerikaanse mili
taire gevangenen.
De Italiaanse tankboot „Mireilla"
heeft volgens betrouwbare berichten
de haven van Venetië verlaten en zal
een tweede lading petroleum uit Aba-
dan in Perzië halen.
(Van een sneciale verslaeeever)
Rij swerkers uit Sliedrecht en
Werkendam leggen langs de ge
wonde flank van het dijklichaam
een noodverband van wilgenteen.
Het taaie vlechtwerk wordt ver
zwaard met basalt en zakken
zand. Het ruikt naar de griend,
het is nog levend hout, het laat
zich buigen en winden zonder te
breken. Ze leggen de wilgenmat
vast aan honderden puntige stok
ken, die met houten hamers diep
in de grond worden geklopt.
Het is mooi werk om te zien en
zwaar werk om te doen. Straks wordt
het weer ongedaan gemaakt; de maf
mag niet blijven liggen als het defi
nitieve herstel begint, maar tot zo
lang kan de dijk weer een stootje ve
len. „Al komt er nog zo'n storm, hij
zal het houden!" meent de opzich
ter.
Als dam was gebroken.
En als de dam in de nacht van de
ramp was gebroken? De stormvloed
zou het Brielse Meer in een ziedende
kolk hebben veranderd. Voor heD
hoog opgestuwde water lagen al da
delijk twee uitwegen open: de bres
in de Rozenburgse dijk, die doorge
graven is bij het aanleggen van een
fietspad beneden langs de dam, en
de haven van Brielle. De Briellenaren
hebben hun vloedplanken nog uit de
tijd, toen de Maasmond een zeegat
was. maar dit geweld hadden zij mot
hun planken zeker niet kunnen ke
ren.
Ach, het is misschien niet meer
dan lekenpraat. maar de dankbare
bewonderaars van de Brielse Maas
dam verzekeren zelfs, dat hU niet al
leen Voorne en Rozenburg heeft ge
red, maar ook Rotterdam met zijn
Hoge Schielandse Zeedijk, die heel
dat gevaarlijk lage Zuidhollandse
polderland tot Leiden toe moet be
schermen.... Rotterdam had nog
meer water gekregen dan nu al door
de Nieuwe Waterweg en de Nieuwe
Maas, als de grendel niet op de deur
in de Brielse Maasmond was geble
ven.
Het Brielse Meer, dat officieel
Brielse Maasboezem heet, heeft het
zand geleverd dat met de allergroot
ste spoed naar de zwakke dijken van
het Voornsché Kanaal moest worden
gebracht. West-Voorne werd immers
uit het Oosten bedreigd: het zeewater
stroomde toe door het gat in de dijk
van het Haringvliet bij Oudenhoorn.
In het Brielse Meer lagen de zand
zuiger „Rotterdam" en een elevator
van de firma Boele en Oosterwijk,
die het voor zoetwaterreservoir be
stemde meer op diepte brengt.
Zand genoeg: de „Rotterdam"
heeft een capaciteit van 3000 ton
per uur. dat is meer dan 400 grote
zandauto's in één keer kunnen ver
voeren. Men had geen 400 auto's
bij de hand, maar gelukkig wel
zandbakken en andere schepen. Die
voeren door Nieuwesluis het ka
naal binnen en losten waar dit het
meest nodig was. Zo heeft ook het
Brielse Meer geholpen bij de red
ding van Voorne, en dat meer dankt
zijn ontstaan aan de dam.
Zoetwaterreservoir
Het Brielse Meer wordt een cen
trum van watersport; men gaat de
oevers gedeeltelijk bebossen; er komt
een groot recreatie-oord; delandaan-
winst is aanzienlijk, want de vroegere
gorzen leveren duizend hectare
vruchtbare en vloedvrije grond. De
dam beschermt het reeds bestaande
recreatie-oord op het Kruininger
Gors. dat vroeger slechts een veel te
smalle en telkens aangevreten duin -
strook als waterkering had.
Met het zoete water uit het Brielse
Meer zal men de verzilting van de
polders van Voorne, Putten en Ro
zenburg tegengaan. De zoutbarrière
in de lage delen van Voorne wordt
opgeruimd door het graven van een
brede tochtsloot van Voorne af. Voor
ne en Putten kunnen dan zoet water
inlaten van het meer en uitlaten op
het Haringvliet; Rozenburg zal ook
putten uit het nieuwe zoetwaterbek-1
ken en uitlaten op de Waterweg.
Zout water is zwaarder dan zoet
water. De zandzuiger moet daarom
eerst de bulten van de bodem verwij
deren, omdat hel zoute ivater in de
kommen tussen die bulten staat. Al
bijna twee jaar is men met het uit
diepen bezig en dat heeft vier mil-
lioen ton zand opgebracht. Het spoor
wegemplacement bij Terbregge en
vele nieuwe ivijken van Rotterdam
en Den Haag zijn op het zand uit het
Brielse Meer gebouwd. Met die zand
winning is het nog lang met afgelo
pen. Buiten de geulen is het meer
erg ondiep. Men zal het om te be
ginnen tot 10 meter uitdiepen, ver
volgens misschien tot 2ff of 25 meter,
al naar de Rijkswaterstaat het belieft.
Dierenwereld verandert
De geleidelijke verzoeting van de
voormalige zeearm geeft allerlei ver
anderingen in de dierenwereld te
zien. Hier herhaalt zich ln het klein,
wat na het voltooien van de Afsluit
dijk met de fauna van het IJselmeer
is gebeurd. De kreken en slikken van
de gorzen verdwijnen, daarmee ook
de vogels die zich met slikdiertjes
voeden. Er zijn andere vogels voor
teruggekomen, vooral grote troepen
meerkoeten.
Men heeft snoekbaars, brasem en
voorns uitgezet en de visstand ont
wikkelt zich voorspoedig. De „Rotter
dam" zuigt soms ook scholen voorn
tjes op en dan is het er „razend van
de meeuwen", zoals uitvoerder Bak
ker het vertelt.
De groene muggen van het IJsel
meer vertonen zich in de zomer nu
ook boven het Brielse Meer. Hun lar
ven maken de palingen vet. Soms
ontpoppen zich zoveel muggen tege
lijk, dat ze als een groene damp uit
het water opstijgen. Ze steken niet,
maar 's avonds komen ze op de lich
ten van de schepen af en dan vormt
zich een dikke muggenkoek op de
lampen van de „Rotterdam".
Geheimen opgezogen
De meerbodem geeft zijn gehei
men prijs. Er zijn heel wat sche
pen in het oude zeegat vergaan;
telkens weer worden wrakstukken
opgezogen, sommige al van eeuwen
her, die zijn „houtgepend". Mun
ten of goudstaven zijn nog niet
gevonden, 't Is ook niet nodig, die
dam werpt ook zo zijn winsten
wel af!
Kom niet te dicht bij zo'n erfenis uit
de bezettingstijd! De golven hebben
het betonnen gevaarte zover onder
mijnd, dat het er veel van heeft, of
het elk ogenblik kan instorten. Als
deze bunker straks in de zomermaan
den nog in de badplaats De Koog op
Texel zou staan wat ivel niet het
geval zal zijn, want zó is het te ge
vaarlijk! zou hij zeker goed afge
rasterd moeten worden...
„Willem Barendsz"
De vangstciifers van de Willem
Barendsz blijven thans iets achter
ten opzichte van die van vorig jaar.
Per 8 Februari zijn nl. geprodu
ceerd 8694 ton traan, tegen 8766 ton
in dezelfde neriode van het vorige
seizoen. In de spermolieproductie is
geen verandering gekomen (320 ton)
(Van een speciale verslaggever)
HET RAMMEKENS VAN WALCHEREN, daaraan doet het gat in
de zeedijk bij Hellevoetsluis denken. Ook hier een dijkgat, waar
vloed en eb met beangstigende vaart doorheenschurcn. Ook
hier zal Rijkswaterstaat alleen na een secuur krijgsplan, waar
bij zwaar „geschut" in stelling komt o.a. een ponton van
52 meter lengte succes kunnen hebben. Wekenlang hebben
ingenieurs en rijswerkers, scheepsbouwers en grondwerkers ge
werkt alvorens de aanval op de zeedijk Hellevoetsluis kan wor
den ingezet. Dezer dagen is het zover.
Hoe kan een dijkgat dat zó ver
landinwaarts ligt, nu nog grote moei
lijkheden veroorzaken?
Voor een leek lijkt dit onaanneme
lijk. Totdat hy hier, aan het Haring
vliet, heeft gezien met hoeveel geweld
de vloed de polders van Oudenhoorn
en Nieuwenhoorn binnenstroomt. Het
schuimt en het kolkt.
Het water heeft er een snelheid
in byna twee en een halve meter
per seconde.
Zwarte brokken veen uit het dijk
lichaam zyn meegesleurd en liggen
honderden meters ver in het over
spoelde land. Veertig millioen kubieke
meter water staat er volgens Pro
vinciale Waterstaat hier in de polder;
vijftig millioen menen de ingenieurs
in Rijkswaterstaat zelfs.
Dertig meter breed was het gat op
Zondag 1 Februari. Momenteel ls het
op de bodem 52 meter breed. En
alleen aan de activiteit van Water
staat is het te danken, dat men het
op 52 meter heeft kunnen houden.
Met rijshout en basalt op de taluds,
met zinkstukken op de bodem heeft
men het gat verdedigd. Als de wind
westelijk is, heeft het Haringvliet
zelfs hier by Hellevoetsluis de kracht
van een zee. Slechts één ding had
men mee. Op vijf a zes meter diepte
ligt een zware kleilaag en die heeft
het gehouden, mede dank zij de zink
stukken.
De Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties heeft Dinsdagavond
haar in December onderbroken zit
ting in New York hervat. Voorzitter
Lester Paerson, de Canadese minis
ter van Buitenlandse Zaken, las een
boodschap voor van president Eisen
hower, waarin deze o.m. zegt, dat
de V.N. reeds veel hebben bereikt en,
naar hij hoopt, in steeds sterker mate
een doelmatig instrument voor het
bewaren van de vrede zullen worden.
De nieuwe leider van de Ameri
kaanse delegatie is Henry Cabot
Lodge Jr, Toen een verslaggever hem
de vraag stelde, of hij de leider van
de Russische delegatie, Wisjinski. een
hand wilde geven, antwoordde hij.
„Beslist niet".
Toen hem werd meegedeeld, dat dit
een diplomatieke gewoonte was en
niets betekende, antwoordde Lodge:
„Weet u niet dat er een nieuwe rege
ring in Washington is?"
OUDE TONGE HEEFT WEER GAS via de leiding van Middelharnis
en een noodaggregaat zorgt er voor stroom, zodat er zelfs weer enige
straatverlichting is. Maar dat zijn dan ook vrijwel de enige tekenen
van opleving die mnic in het verwoeste dorp kan bespeuren. Voor de
rest is er van het eigenlijke herstel nog geen sprake: het opruimen
van de ergste chaos is zelfs nog maar in het eerste stadium.
Nog slechts 125 lijken zijn geborgen; 175 mensen worden nog ver
mist. De 250 soldaten, die bij de lijkenberging en de opruimings
werkzaamheden waren ingeschakeld, zijn gisterochtend vroeg weer
vertrokken.
Een geëvacueerde inwoner van
Oude Tonge. die een dag in zijn huis
had gewerkt, liet, toen hij wegging,
het licht branden, maar deed wél de
deur achter zich op slot. Een politie
agent zag het en liet „inbreken". Een
man met een bak vol sleutels zocht
net zo lang, tot hij er een gevonden
had die paste, en toen was het lampje
gauw uit.
In Nijmegen wilde het commando
Luchtstrijdkrachten twee dagen lang
soldatensnert verkopen voor een gul
den per liter. De opbrengst was voor
het Rampenfonds. Die tweedaagse
verkoop is mislukt, want gistermor
gen, de ochtend van de eerste dag,
was alle beschikbare erwtensoep al
schoon op.
Op 3 Maart a.s. worden de „snert-
burelen" opnieuw opengesteld. Gros
siers en winkeliers zorgen belangeloos
voor de ingrediënten. De totale op
brengst van de „operatie snert" be
groot men op 30.000 gulden.
In Oostenrijk zijn Zondag, tegelijk
met de parlementsverkiezingen, ver
kiezingen gehouden voor enige pro
vinciale en gemeenteraden. Uit de
Dinsdag bekendgemaakte resultaten
blijkt dat de Katholieke Volkspartij
in Burgenland en Stiermarken de
sterkste groep is gebleven, hoewel zij
in laatstgenoemde provincie slechts
één zetel meer dan de socialisten be
haalde. In Karinthië vergrootten de
socialisten hun meerderheid.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen
in Graz en Klagenfurt behaalden de
socialisten eveneens de overwinning.
„Hoog bevel", zeggen de officieren.1
„Het is maar goed ook, de soldaten
zijn, na bijna veertien dagen in deze
gebieden gewerkt te hebben, op".
Uit Rotterdam zijn Maandag elf
brandweermannen gearriveerd om bij
de lijkenberging te helpen,
„Ze krijgen het moeilijker dan wij",
menen de militairen, „wij hebben
op makkelijk bereikbare plaatsen ge
zocht. Maar nu? Achter de kerk zul
len er waarschijnlijk nog heel veel
liggen. Wellicht is bovendien een
groot aantal voor goed verdwenen,
meegesleept door de stroom".
En de overige opruimingswerkzaam
heden? Wie het ziet, vraagt zich af
hoe al de wrakstukken, ingestorte
huizen, verwoeste schuren, alles gro
tendeels nog in het water, ooit kan
worden opgeruimd. En men kan niet
eens met man en macht aan de slag
gaan. Legering en sanitaire verzor
ging leveren te grote moeilijkheden
op.
Tijdelijk terug
„Er zijn Maandag 50 Oud-Tongena
ren van hun evacuatie-adres tijdelijk
teruggekeerd om te werken", zegt
burgemeester Van Dijk. „Er zijn nog
ongeveer 240 mensen blijven wonen,
maar meer kan ik er nauwelijks ber
gen. Deze 50 mannen kunnen niet in
him huizen, maar worden onderge
bracht in de havenloods.
Vergeet niet dat er van de 600 hui
zen nu nog maar 100 bewoonbaar zijn.
Meer dan 100 zijn er totaal verwoest
en verder is cr een groot aantal ern
stig beschadigd."
Daarnaast biedt de waterleiding
bijzondere moeilijkheden. „We doen
hier op het ogenblik wat we kunnen",
aldus burgemeester Van Dijk, „maar
onze mogelijkheden zijn beperkt. Aan
definitieve terugkeer van de geëva-
cueerden valt dan ook nog niet te
denken".
Weinig toekomst
Daar komt nog bij, dat de burge
meester zich afvraagt of het in ver
band met de beperkte middelen van
bestaan niet verstandig zou zijn als
eeh aantal mensen helemaal niet zou
terugkeren. De bestaansmogelijk
heden zijn in belangrijke mate inge
krompen; voor de ramp was er zelfs
al een overschot van arbeidskrachten.
Maar dat ls een zaak, die nog niet
direct acuut is.
Het grote probleem waarvoor bur
gemeester Van Dijk staat, is, dat alles
nog steeds is ingesteld op tijdelijke en
niet op permanente hulp. Voortdu
rend wisselen daardoor de hulpcolon
nes. Zo vertrok Dinsdag een over
wegend uit militairen bestaande lij-
kenidentificatieploeg en slechts met
veel moeite heeft men voor een nieu
we kunnen zorgen. Deze ploeg krijgt
nog veel te doen.
Tegenaanval
Nu ls het moment voor de tegen
aanval bijna aangebroken. Een groot
scheepse tegenaanval wordt het,
want met alleen maar zandzakken
valt hier niets te bereiken.
Twee betonnen tankscheepjes van
26 meter lengte elk zyn op een
scheepswerf samengevoegd. Omdat ze
nog geen drie meter diep waren, heb
ben ze ook nog een even hoge metaien
opbouw gekregen. Die ponton, precies
even lang ais de breedte van het dijk
gat onder water, wordt in de opening
gevaren
Varen kan men dit eigenlijk nau
welijks noemen. Het wordt een
kwestie van trekken met oersterke
lieren. Zodra één punt van de ponton
het gat heeft bereikt zal men pro
beren de andere om te zwaaien. Een
lier, die op de dijk wordt opgesteld
Bij Hellevoetsluis zal Rijks
waterstaat met groot materiaal
een gat in de zeedijk langs het
Haringvliet gaan dichten. Dit
wordt het eerste definitieve herstel
van een grote dijkbreuk; een kar
wei dat stellig niet zonder risico
is Maar als het slaagt kan daarna
2600 hectare land worden droog
gemalen.
en ook een drijvende kraan die in het
Haringvliet verankerd wordt, zullen
de kracht moeten opbrengen om dit
zinkschip recht te trekken. Als het
even kan, gebeurt dit tegen de eb-
stroom in. Tegelijkertijd staat dan
een leger arbeiders startklaar. De
150.000 kilo steen, die nu al op de
kade van Hellevoetsluis gereed ligt,
moet in recordtijd tussen de ponton
en de dijktaluds worden gestort Dat
is ook het moment, waarop de bijna
twee en een halve kilometer lange
buisleiding haar nut zal moeten be
wijzen. In het Voornsché Kanaal, in
rustig water dus, ligt de zuiger die
in één uur vijfhonderd kubieke meter
zand door die leiding kan persen.
Ponton helpt mee
De ponton zelf helpt ook mee. De
luiken in de zijwanden worden name
lijk open gezet en het binnenstromen
de water zal dit vaartuig van beton
en yzer dan verzwaren. Voordat de
vloed doorzet, moet het karwei ge
beuren; één uur, als het meezit twee
het moment van de kentering van
het gety heeft men de tijd.
Zo is het plan van Rijkswaterstaat,
directie benedenrivieren, Op die
manier zal de strijd op de zeedijk
Hellevoetsluis gestreden worden. Over
een paar dagen wellicht weten we
wie als overwinnaar uit het gevecht
te voorschijn komt. Wint Rijkswater
staat, dan zal binnen afzienbare tyd
2600 hectare land kunnen worden
drooggemalen.
(Van onze parlementsredactie.)
Binnenkort wordt begonnen met de
bouw van schuilkelders, voor zover
deze ook een nuttige vredesbestem-
ming kunnen hebben, aldus schrijft
minister Beel aan de Eerste Kamer.
Het totale project omvat schuilge-
legenheid in openbare schuilplaatsen
voor 100.000 personen.
De minister overweegt voor zover
de middelen het toelaten, de blokuit-
rusting ten dele voor Rijksrekening
te laten komen. De blokbescherming
is een tussenvorm van zelfbescher
ming en overheidsorganisatie.
Tegen het laatst van de eb in wordt
de ponton in het dijkaat getrokken.
Nu de watersnood het ln verschil
lende gemeenten onmogelijk maakt
daar onder normale omstandigheden
gemeenteraadsverkiezingen te organi
seren. is bij de Tweede Kamer het
voorstel ingediend om bij algemene
maatregel van bestuur een eventuele
noodregeling te doen vaststellen.
Hoewel bij de behandeling van de
regeringsnota over watersnood van
verschillende zyden de suggestie is ge
daan de raadsverkiezingen volgend
jaar met de verkiezingen voor de Pro
vinciale Staten te doen samenvallen,
meent de regering het treffen van
voorzieningen te moeten beperken tot
de gemeenteraadsverkiezingen in het
watersnoodgebied.
De aanwijzing van de gemeenten,
die daarvoor in aanmerking komen
zal door de minister van Binnen
landse Zaken in overleg met Gedepu
teerde Staten der betrokken provin
cies geschieden.
Premier Malan heeft bjj de be
handeling van het wetsontwerp,
waarbij Elizabeth tot koningin van
Zuid-Afrika wordt uitgeroepen, ver
klaard, dat de Unie niet uit het Ge
menebest zal treden.
Uw bestelling dient u te zenden aan: Het Vrije Volk p/a Mevr. M. Olffvan
Boven, Postbus 50 Hilversum. 1. Bestel alleen per briefkaart. 2. Plak de
zegels voor het verschuldigde bedrag naast de postzegel van 6 cent, dus op
de adreszijde. 3. Plak op één briefkaart geen hoger bedrag dan 50 cent.
Indien u méér dan één patroon wilt bestellen, gelieve u voor ;lk patroon
een aparte briefkaart te gebruiken. 4. Losse zegels en briefkaarten, waarop
meer dan 50 cent ls bijgeplakt, kunnen wij niet accepteren. Opgelet. Het
bovenstaande geldt dus als men een patroon ln één der opgegeven maten
verlangt. Men kan van dit model en ook van de reeds eerder geplaatste
modellen een patroon op dezelfde wijze bestellen. Een patroon naar maat
van dit model kost 1,75. Dit bedrag kan men alleen overmaken per aange
tekende brief of per postwissel, niet door postzegels op een briefkaart.
Adresseren aan bovengenoemd adres. Verder kan men van elk willekeurig
model een patroon naar maat ontvangen; alle inlichtingen daarover stuur
ik op verzoek gaarne toe.
Benodigde stoft 3.75 4 130 e« brtfsC
Stof tonder vleug ef richting
Een lekkere warme ochtendjas
zouden we, vooral in de winter,
graag allemaal bezitten. Maar
aangezien ze in de winkel dikwijls
vrij duur zijn, zinnen we op andere
middelen: we gaan er zelf een
maken.
Het model, dat we hier geven, is
voor elk figuur geschikt. Het kan
worden gemaakt van gewatteerde
stof (maar die maakt vrij dik) of
van flanel of een andere wollen stof.
Misschien bent u er in geslaagd in
de uitverkoop een voordelige lap te
kopen, die 3.75 m lang en 130 cm
breed is? Dan bent u klaar, want dat
is er nodig voor dit model.
Deze ochtendjas heeft, een brede
overslag en sluit met vier knopen
en knoopsgaten. De kraag is aan
geknipt. Op de mouw is een brede
manchet van dubbele stof gezet. In
de taille van het lijfje zijn een paar
figuurnaadjes aangebracht. De naden
aan de voorkant van de rok komen
precies bij deze figuurnaadjes uit.
Midden-achter ls een naad in de
rok. Een stiksel ongeveer 2 cm van
de kant wordt langs de kraag en man
chetten gegeven. De lengte van de
peignoir is berekend op 150 cm.
Op de stof leggen: De lap wordt
gedeeltelijk opengelegd en in de
lengte dubbelgevouwen Bij stof zon
der vleug of richting kunnen de pa- ln de maten: B.W. 92 - 98 -
troondelen volgens voorbeeld worden 110 - 118.
opgespeld. Ommw: N* CU.
Patronen van 50 ets verkrijgbaar
n de maten: RW Qi or 1/u
