....EERST MOET DIE DIJK DICHT
?evn Tf° die d?
Geschiedenis van Sint Philipsland
In St. Philipsland is aan alles gebrek, maar
MAANDAG 23 FEBRUARI 1953 HENGELOSCH DAGBLAD ;e hlnl pag.J
Collegiale-hulp
(Van onze soeciale verslafrcever) Twente echter nu al kan voorberei-
In de kleine woonkamer ran het den, ingaat. Voor dat eerste stadium
Vrnrdenierswink-pltie ven de weduwe zljn nodig „SOmt U maar op wat U
kruidemerswmkeltje van de weduwe nodlg heM dan kunnen we 2ien wat
van den Bosch, waarin nu de gemeen- er kan gebeuren", zegt burgemeester
tesecretarie is gevestigd, kwamen Za- Lambooy een vrachtauto, een tech-
terdag leden van de gemeentebestu- nische ambtenaar met financiële be
ren van Hpno-Pin stad pn Ambt Del- fwaamheden. een baby-brandspuit,
ren van Hengelo. btaa en Arnot, uei degelijke werkkleding, warme sokken,
den en St. Philipsland bijeen. Burge- die de dijkwerkers ook zij hebben
meester mr. R. J. J. Lambooy van alles verloren kunnen aantrekken
Hengelo en burgemeester Jhr. mr. L. als ze. °at van de dijken terugkeren,
O. M. van Nispen tot Sevenaer van materiaal voor het Groene Kruis e.a.
Stad en Ambt Delden spraken van
de grote voldoening die zij zouden
ondervinden, als zij er toe kunnen
bijdragen St. Philipsland op de been Er wordt voor-
te helpen: Burgemeester L. N. de f -lopig besloten dat
Jonge van St. Philipsland gewaagde de middenstan-
namens zijn gemeentenaren, die nu i Hpslan^n het
in Brabant zijn ondergebracht van de Wfc ,.„fp 2jjn er enkele
dankbaarheid die hij ln deze dagen tientallen en
van rampspoed gevoelt jegens de ge- de middenstan-
noemde Twentsse gemeenten sSten^S^mmw
Dertien mannen zitten opeenge- respectievelijk dat
pakt in het kleine vertrekje Aan de j—i V gene wat zij mis-
muren hangen kaarten met de dijken WM sen en wat gemist
van St. Philipsland waartegen sedert kan worden.
300 jaar ruim 223000 maal aldus WmÊÊËÊËImÊMM Groot gebrek is
heeft een oude Philipslander bere- er voorts aan
kend de vloed is gerezen en die electrotechnlsch
in de rampnacht van de 1ste Febru- Dijkgraaf personeel,
ari van dit jaar op vele punten zijn j. Boudeling Vee zou ook wei-
bezweken. Aan de muur hangt ook kom zijn, want er
het kleurige schilderij van Koningin ayn in totaal achthonderd koeien
Juliana, die veertien dagen geleden verdronken. Het liefst zou men zwart
hier in St. Philipsland. wadende door bont vee hebben maar dit vraagstuk
het water, de toestand in ogenschouw is voorlopig nog niet aan de orde. Wel
nam. Wethouder Mol zegt hoe goed zou St. Philipsland zijn gebaat met
dat de Philipslanders heeft gedaan, hooi en voederbieten want dat Is
Burgemeester Lam-
booy zit bijna met de
rug tegen het kachel
tje. waarop een grote
waterketel vol kof
fie staat te prutte
len. Men zit knie aan
knie, maar een vrucht
bare bespreking hoeft
nu eenmaal niet af
hankelijk te zijn van
een prachtige verga
derzaal. Er worden
spijkers met koppen
geslagen, want Henge
lo en Delden nemen de
adoptie van St. Phi
lipsland met grote
nauwgezetheid op.
Twee groepjes men
sen met uiteenlopende
ervaring zijn hier bij
elkaar. De ene is van
kindsbeen af ver
trouwd gemaakt met
het vraagstuk van de
waterkering, heeft een
leven lang doorge
bracht in de vlakke
nolders en op de dij
ken, waarvan het le
ven van mens en dier
afhankelijk is. De er
varing en werkzaam
heid van de overige
aanwezigen liggen in
een ander vlak.
Maar er is één uit
gangspunt: de troos
teloze werkelijkheid
St. Philipsland
Het overleg inzake de adoptie werd gevoerd in een klein
van nu. En die wordt vertreijje ^an de muur hangt het portret van H.M. de
Koningin, dat gered werd uit het overstroomde gemeente
huis. Van links naar rechts wethouder J. Mol. burge
meester L. J. de Jonge en de heer A. J. Wevers. Links op
de voorgrond wethouder Robers, rechts
burgemeester Lambooy.
in duidelijke bewoor
dingen samengevat
door Jan Stols. een
breedgeschouderde
landbouwer, die ge
kleed is in een oliejas,
khaki rijbroek en hoge
bruine laarzen en wiens oordeel in
St. Philipsland niet van gezag is ont
bloot. Hij zegt: Als we nu maar pom
pen hebben, dan kunnen we de Hen-
riettepolder doormalen. Dat is geen
heksentoer. Als we maar eenmaal die
kern van de gemeente droog hebben,
dan is dat van geweldig veel belang
voor het moreel van onze mensen.
Als zü eenmaal die stelling hebben,
dan krijgen ze ook weer vechtlust.
Ze zeggen wel „beurzen open, dijken
dicht", maar 't moet net andersom
zijn: dijken dicht eu dan gaan de
beurzen ook wel open. Dijkgraa.
Roudeiing onderstreept dat: U moei
weten zegt hij. we krijgen de voor-
jaarsstormen nog". Met andere woor
den: het is prachtig om hulp te ver
lenen, maar als die dijken niet dicht
kans om eventueel later verioren
gaan.
De kwestie der pompen maat.
hoeveelheid, energiemogelijkheden
wordt besproken. Gelukkig zijn pom
pen voor Hengelo geen vreemd artikel
De heer J. A. Wevers, chef van de per
soneelsafdeling van de Kon. Machine
fabriek Gebrs. Stork en Co. N.V., no
teert de gegevens. Een technische man
zal ter plaatse de toestand opnemen,
't Zou mooi zijn als Hengelo hier nou
eens „een nummertje weg kon geven",
zegt de heer Stols.
Gebrek is er aan alles in St. Philips
land. maar de hulp dient in twee
stadia te worden verleend. Eerst moe
ten de dijken dicht, voordat het
tweede stadium, waaroo men zich in
Wethouder J. Mol redt nog wat paperassen uit het overstroomde gemeentehuis,
allemaal verloren gegaan. De enkele De Jonge heeft de delegaties uit Del-
van melk te voorzien. De biggen ztin ln de adoptie-gemeente in ogen-
haast alle verdronken. schouw namen, hartelijk dank gezegd
Burgemeester Lambopv. die, enkele voor de toegezegde steun. Het ant-
ogenblikken tevoren, znn onaeskun- wnnrri i„iddr- hot vai gd«
digheid inzake veeteelt-problemen. woo»a lulade. het zal ons een genoe-
nlet onder stoelen of banken ntak «en doen U te helpen,
vroeg of het Deense of Duitse biggen
moesten zijn. waarop de heer Stols
antwoordde dat het om het even was.
Het mogen ook Hengelose biggen
ziin.
In St. Philipsland blijken slechts
drie mensen zich verzekerd te hebben
tegen waterschade. Iedereen was
rotsvast verzekerd van de weei -
standskracht van de dijken. Er wo
nen op het schiereiland ongeveer der
tig ..grote" boeren, de kern van de
bevolking wordt gevormd door land
arbeiders. die over het algemeen een
zekere welstand hadden bereikt. Vele
bewoners waren ln het bezit van een
eigen huisje, waarvoor men lange ja
ren hard heeft gewerkt. Er zijn nu
honderden, die volkomen aan de
grond zitten. Hoe de toestand zal zijn
van de landeriien als eenmaal het
vater is verdrongen, weet m-u me.
Van oudsher is het water bij St. Phi
lipsland erg zout. omdat ter plaatse
weinig zoet water wordt aangevoerd.
De Dordtse zoutzieders. zegt dijkgraaf
Boudeling. wonnen hier vroeger het
water wegens het hoge zoutgehalte.
Tal van Droblemen waarmede St
Philipsland op het ogenblik worstelt
werden diepgaand besproken. Nauw
keurig werd genoteerd waaraan deze
getroffen gemeente behoefte heeft.
In Hengelo en Delden zal de balans
worden opgemaakt wat men daar kan
missen. De eerste stappen, voort
vloeiend uit de adoptie van St. Phi
lipsland ziin gezet. Er is nog zeer
veel te doen en de voorbereidingen
dartoe zullen even omvangrijk als
gedegen dienen te ziin. Burgemeester
Het wrakhout bjj de Zuiddijk van
St. Philipsland
Op de stoep van het kruidenierswinkeltje van de weduwe van den Bosch, dat nu
als gemeentesecretarie is ingericht, begroet burgemeester L. N". de Jonge van St.
Philipsland hei gezelschap uit Hengelo en Deldcn. Verder ziet men van links naar
rechts wethouder J. F. Robers, burgemeester mr. R. J. J. Lambooy, burgemeester
Jhr. mr. L. O. M. van Nispen tot Sevenaer, burgemeester van Stad- en Ambt Delden,
de heer J. Wevers, chef personeelsafdeling van de Kon. Machinefabriek Gebrs. Stork
en Co. N.V., wethouder E. J. Reilink van Ambt Delden en heer Bolscher plaatse
lijk bureauhouder te Stad Delden. Achter de ry staat de heer J. de Wilde, directeur
van de Coöp. Landbouwersbank en Boerenleenbank te Hengelo.
Zoals Je meeste Zeeuwse eilanden is ook Sint Philipsland langzaam tot
zijn huidige omvang gegroeid. De Oude Polder heeft zijn naam te danken
aan de martelaar en herkpatroon St. Philippus lang voor de lijd, dal men er
aan dacht het eiland met de wal te verhinden. De stromen, die het eiland om
ringden, waren in die lijd nng zeer ondiep, zó ondiep, dat de Spanjaarden in
'573 nog te voel van St. Philipsland naar Duiveland trokken. Dat was een
militaire wandeling voor hen, met muziek voorop en de donderbussen gemak
kelijk over de schouder
Ook de eeuw daarop kon men bij eb nog droogvoets van St. Philipsland
naar Bruinisse. Hel heeft er overigens in die jaren wel gespookt en van f532
tot 1645 kwam het eiland herhaaldelijk onder water te staan. Behalve mosse-
lenrangst en landbouw beoefende men hier de zoutwinning: Een der stromen
bij Sl. Philipsland heeft nog lang de naam de Keeten gehad, omdat er zout
keten stonden, waar zout werd gewonnen uit zeewier.
liet Mastgat was in 1575 bij eb nog doorwaadbaar, maar gaandeweg heeft
de stroom da geul uitgeschuurd. In t6?i zonk er een schip, dat lange tijd
met de mast boven water kwam; daaraan heeft de slroom zijn naam te danken.
De vloedstroom ging in tS02 door de Mosselkreek en hel Slaak; het Mast
gat werd in die jaren een geul van dertig meter diepte. Overigens had hel
Slaak nog uitgestrekte slikken, sommigen een half uur gaans breed, die in f858
er als het ware om vroegen verder te worden ingedijkt. Men legde een dam
door het Slaak, maar bij een krachtige storm werd deze dijk weggespoeld, ln
1885 legde men een nieuwe dam naar de Brabantse oever en die hield het
ditmaal. Reeds hel jaar daarop werd de Prins Hendrikpolder ingedijkt, die
thans de schakel vormt tussen Si.nl Philipsland en de vaste wal.
De Prins Hendrikpolder en Sint Philipsland zelf zijn o.a. bekend door de
teelt van zilveruitjes.
De gemeente St. Philipsland telt 2156 inwoners. De bevolking is in religieus
opzicht als volgt, samengesteld: 4I7 behoort tot de Oud Geref. Kerk. 1I7 tot de
Geref. Kerk, 2/7 lot de Ned. Herv. Kerk. Eén inwoonster behoort tot de R--
Kalholieke kerk, hel is een Pools meisje, dat na de oorlog naar ons land kwam.
De adoptie zal een kwestie van vrij
3 lange duur ziin. Eerst als er sprake
is van wederzijdse coördinatie kan er
met succes worden opgetreden. Moge
dit ogenblik spoedig nabij komen. De
nood daar in St. Philipsland is hoog.
KOE EN KALF MAKEN
HET WEL
Wethouder D. J. van Nieuwen-
huyzen van St. Philipsland. wonen
de op de boerderij Broedershof in
een der polders, had in de nacht
van de stormvloed het vee losge
maakt, o.a. een drachtige koe. die
dagen lang m het water stond.
Donderdag, vier dagen nadat de
boerderij was overstroomd, en de
eb het water deed zakken bracht
de koe een vaarskalf ter wereld.
Koe en kalf maken het wel, zeide
wethouder van Nieuwenhuyzen ons
Zaterdag. Een hond, die hij met het
oog op het wassende water had los
gemaakt, heeft twee dagen om de
boerderij gezwommen. Toen moest
het uitgeputte dier de strijd opge
ven. Het gezin van de wethouder
heeft vier dagen op zolder gezeten.
De pijltjes geven de plaatsen aan waar de
dyken bezweken. Bij het linker pyltje
wordt op het ogenblik aan het
herstel gewerkt.
IN EEN NEDERIG HUISJE aan de hoge
Oostdijk van St. Philipsland klopt het hart
van deze door het water verpletterde gemeen
te. Van dit ouderwetse kruidenierswinkeltje
uit met zijn steile trapjes en donkere bedste
den, die onder de vloer liggen, wordt een be
gin gemaakt met het herstel van wat eens het
dorp St. Philipsland was. Van hieruit ziet men
de ruïnes van de woningen aan de voet van
de dijk. Op het grauwe water, dat met be-
schuimde koppen tegen de dijk klotst, deinen
kippenhokken, kinderwagens, beddegoed en
wrakhout op en neer. De gordijnen van de
overstroomde, vensterloze huizen klapperen
als nat wasgoed in de wind. Een roeiboot
danst door de straten jongens zijn bezig
fietsen te bergen, die hier en daar nog in bij
keukens staan. Aan de meest gewone dingen
is gebrek. De enige bezittingen van tweedui
zend Philipslanders zijn de lderen die zij dra
gen. Honderdtwintig mensen wonen hier nog,
omdat hun huisje toevallig aan de andere kant
van de dijk stond, de rest is gedwongen op
nieuw te beginnen. Een begin dat moeilijk zal
zijn, maar dat Hengelo en Stad- en Ambt-
Delden, die St. Philipsland hebben geadop
teerd, pogen te verlichten.
DELEGATIES UIT HENGELO EN DELDEN
NEMEN ADOPTIE-GEMEENTE
IN OGENSCHOUW
