Naturellen wijk in Pretoria
A1,he' HART
Reis naar het heilige meer van Afrika (III)
„Moge de regen in stromen op Uw edel
hoofd kletteren
Smokkelaffaire
berecht
Deze zomer weer talrijke
vreemdelingen verwacht
'I Zii vasi vaster mei V E L P A F S N
Donderdag 19 Februari 1953.
NIEUWE APELDOORNSE COURANT
Tweede bïafö
(Van A. Kaptein in Kaapstad)
T)RETORIA heeft, zoals iedere stad in de Unie, zijn
natur ellenwij ken. De grootste is Atteridgevilie en
daar heb ik, in alle vrijheid pratend met blanke geleiders
en zwarte bevolking, enige uren vertoefd. Overal waar wij
gingen, werden wij omstuwd en aangegaapt en vrolijk toe
gelachen door vrouwen en kinderen. De mannen bleven iet
wat gereserveerd op de achtergrond, maar zij gaven, zo
dra zij werden aangesproken, op de meest welwillende
(en vooral zéér wijdlopige) manier alle gewenste inlich
tingen.
Atteridgevilie is door de blanken gebouwd voor de zwar
ten. Het ziet er uit als eenvoudiger editie van de voor
industrie-arbeiders gebouwde buitenwijken van Rotterdam;
echter met dien verstande, dat alle huisjes er een apart
tuintje hebben en dat nergens een huis van twee verdie
pingen wordt gevonden. Voor de tien duizend bewoners
zijn niet alleen kerken en scholen gebouwd, maar ook een
zeer moderne kliniek, waar behandeling en medicijnen gra-
Bezoek aan een Mapoche-nederzetting
's Middags was ik er, als gast van
het gemeentebestuur, getuige van, hoe
de in paarse toga geklede burgemees
ter van Pretoria op het sportveld een
vergadering van naturellen toesprak.
Hij was, met een staf van ambtenaren,
gekomen om uiteen te zetten, dat een
nieuwe woonbuurt geopend zou wor
den, waarin de naturellen door een
afbetalingsschema hun eigen huizen
zouden kunnen verwerven. Honderden
vertegenwoordigers der zwarte bevol
king zaten op de tribune; een gramo-
foon-installatie speelde over een
luidspreker inheemse muziek en
zwarte politie-agenten stonden stram
in de houding.
De burgemeester, de heer Visser,
werd ingeleid door de onofficiële „bur
gemeester" der naturellenwijken, een
oudere, verstandige Bantoe, die ken
nelijk eerbied en gezag wist af te
dwingen. Hij zei tot zijn mensen:
„Jullie bent hier gekomen om onze
blanke vaders te zien. Wij begroeten
de heer burgemeester, onze opper-
vader, met de oude stamgroet: „Moge
de regen in stromen op uw edel hoofd
neerkletteren!"
Ik moet op dat ogenblik vreemd
hebben opgekeken, want de stads
bouwmeester boog zich tot mij over
en verduidelijkte: „Dat is de beste
zegenwens, die zij hebben. In een droog
land als Afrika is regen de rijkste gave
des hemels"....
Ik begreep- het. Maar ik moest toch
even glimlachen bij de gedachte, wat
een Nederlandse burgemeester zou
zeggen, als zijn stedelingen hem toe
riepen:,, Moge de regen op uw sche
del vallen met emmers tegelijk!"
Enfin, 's lands wijs, 's lands eer.
Daarom riepen de naturellen, toen
de burgemeester zijn toespraak had
gehouden, in koor: „Poela! Poela!"
Hetgeen, overgezet zijnde, beduidt:
„Regen! Regen!"
Een „nieuwe orde".
Na bm'gemeester Visser sprak de
secretaris van naturellenzaken, de
zendelingszoon dr Eiselen. Hij zei:
,,Wat hier gaat gebeuren zal van he
den af overal in de Unie worden aan
gepakt. Wij leiden thans uw zonen
INGEZONDEN MEDEDELINGEN.
Ook Ow ingewanden
moeten op tijd „gewassen'worden.
J Neem eens per week één of twee
Kou,Hoesten,Ziek
Vooral dan Uw kinderen beschermen
liegen de gevolgen! Snel en zeker helpt:
op tot timmerlieden en metselaars. Wij
leiden uw zonen op tot politiemannen'
en kantoorhouders. Uit eigen kracht
zult gij in de toekomst, met onze hulp,
uw woonplekken bouwen en besturen.
Gij zult de eigenaars worden van de
huizen, gij krijgt de zorg voor de
kerken en de scholen. Toont u dat
vertrouwen waardig. Handhaaft de
orde!"
Onmiddellijk na dr Eiselen kwam
weer de zwarte „burgemeester" voor
de microfoon. Hij herinnerde er aan,
dat een wijs man leerde: de grootste
strijd moet de strijd met woorden
zijn! „Wij hebben thans de kost ge
zien, die onze blanke vaders voor ons
hebben uitgeschept en wij zijn ver
heugd. De Grote Kapitein heeft ge
sproken en om het woord van de
kapitein wordt een muur gebouwd,
zodat het niet verstrooid kan worden
op de winden. Het woord staat: wij
krijgen een nieuw dorp! Welnu: wij
beloven onze vaders, dat wij ons hun
ner goedheid waardig zullen betonen.
Poela!"
B(j de Mapoche's.
De volgende ochtend reed ik naar
de fraai beschilderde hutten van een
groep Mapoche's, tien mijl buiten
tis worden verstrekt. Omdat de huishuren binnen het be
reik van de naturellen moeten blijven, legt het stadsbestuur
alléén reeds op Atteridgevilie ieder jaar een bedrag van
800.000 gulden toe.
„Dat betalen de blanke belastingbetalers, die in uw
buitenlandse pers nog maar al te vaak worden voorgesteld
als uitbuiters," zei een blanke Pretorlaan. „Deze woon
plek Is ideaal, maar zij zou driemaal groter moeten zijn
om alle toestromende naturellen onderdak te kunnen
geven," zei een der zwarte leiders.
Een vriendelijke verpleegster liet mij de statistieken
zien van het kliniekwerk: t.b.c.-bestrijding, zuigelingen
zorg, kraamhulp, tandheelkundige hulp en prae-natale
controle. En schrikwekkende cijfers van venerische ziek
ten! Vijf dokters en een staf verpleegsters werken hier
samen voor het heil der zwarte bevolking; het blanke
stadsbestuur voteert de gelden. En de leiders der na
turellen handhaven er zelf de orde en dat gaat uit
stekend.
De Mapoche's zijn de enige leden
van het grote Bantoe-volk, die blijk
geven van kunstzinnigheid bij het bou
wen hunner hutten. Weliswaar zijn
die hutten uiterst eenvoudig, maar de
gevels zijn beschilderd met oeroude
figuren, in heldere kleuren. De man
nen dragen allen Europese kleding,
maar de vrouwen en de kinderen zijn
nog gekleed in de traditionele ge
vlochten hals-, arm- en beenbanden.
En ook die banden zijn vrolijk ge
kleurd.
De Mapoche-nederzetting buiten
Pretoria omvat slechts vijftien hutten.
De hoofdman heet „Speelman", maar
hij was, toen ik in gezelschap van de
Pretoriaanse „skakelbeampte", de heer
H. P. H. Behrens, zijn erf betrad, niet
thuis. Een zijner volwassen zonen zat
met drie andere jonge kerels bier te
drinken onder een afdak. Hij gaf ons
met koninklijk gebaar toestemming om
de vaderlijke woning binnen te gaan.
Gebukt gingen we door het lage
poortje. De hut was een rondavel, dat
wil zeggen cirkelvormig gebouwd met
een rond dak, dat in een punt eindigt.
Vóór die rondavel staat een losse ge
vel, die in grijze, gele, rode en
blauwe kleuren beschilderd is.
De hut had een doorsnede van on
geveer vier meter. Er was niets te
zien, behalve een paar slaapmatten,
wat gedroogd vlees, een paar pom-
poenbasten (die als drinkgerei worden
gebruikt) entwee nieuwe fietsen.
met nikkelen velgen!
„Pa heeft twee vrouwen"
De vloer bestond uit een nauwkeu
rig gladgestreken mengsel van klei en
koemest; zij was zo hard als gewapend
beton. Rondom het grote vertrek lie
pen gangetjes: links voor de meisjes,
rechts voor de jongens. De heer
Behrens vertelde mij, dat de kinderen
in het ouderlijke huis blijven tot aan
de puberteitsleeftijd. Dan gaan zij in
aparte huizen, die achter het huis van
de vader worden gebouwd.
Omdat het hem bevreemdde, dat er
twee „ouder"-hutten naast eikaarston
den, vroeg hij een verklaring aan de
zoon van „Speelman". Die verklaring
was nogal simpel. „Mijn pa heeft twee
vrouwen, mijnheer."
Toen wij uit het schemerduister van
de hut weer in het felle zonlicht tra
den, stonden er keurig uitgedoste
vrouwen en naakte kinderen op ons
te wachten. Zij staken begerig de han
den uit en vroegen om geld. Ik schud
de mijn broekzakken leeg in ruil voor
het voorrecht een paar foto's te mogen
nemen. Zij waren het er allemaal mee
Twee Mapochc-kinderen, gefotogra
feerd voor de kunstig beschilderde hut
van hun ouders.
Bantoc-mocdcr met liaar kind. Deze
vrouwen dragen om armen en benen
tientallen strengen koperdraad, die
met elkaar ongeveer vjjf kilo wegen.
eens, behalve een klein kereltje, dat
zich krampachtig vastklemde op de
rug van zijn broertje en dat met grote,
angstige ogen naar de camera keek.
Een jonge vrouw verkocht me een
kralensnoer en ze vroeg vijfmaal de
winkelprijs. De Mapoche's, die zo
dicht onder de rook van Pretoria le
ven, hebben de waarde van het geld
terdege leren beseffen!
Gevoelige straf voor
landbouwer
De meervoudige Economische Kamer
van de Zutphense rechtbank heeft
thans uitspraak gedaan in een serie
strafzaken, die het gevolg zijn geweest
van het oprollen van een uitgebreide
smokkelaffaire. Er stonden vijftien
verdachten terecht, die o.m. ruim
30.000 kg koffie, 47.000 shawls, 250 da
mesmantels en een partij klederdracht-
doeken zouden hebben gesmokkeld.
De hoofdverdachte, G. H. uit En
schede, werd veroordeeld tot anderhalf
jaar gevangenisstraf met aftrek, plus
f 10.000.— boete en verbeurdverkla
ring van twee auto's. De confectie-
fabrikant H. P. A. M. L. uit Enschede
kreeg tien maanden met aftrek, waar
van drie maanden voorwaardelijk met
drie jaar proeftijd en verbeurdverkla
ring van een auto en 130 shawls.
De overige straffen luiden: H., loon-
dorser, Eibergen, 10 maanden m. a.,
waarvan 3 voorwaardelijk; Van L.,
bakker, Eibergen, twee maanden; L.,
brandstoffenhandelaar, Eibergen, twee
maanden, waarvan 1 voorw.; N., land
bouwer, Eibergen, idem; mej. Te N.,
Eibergen, 4 maanden, waarvan 78 da
gen voorwaardelijk; II., loondorser,
Eibergen, tien maanden, waarvan drie
NOODWERING BIJ
HALSTEREN
Voor West-Brabant is het gevaar
van een nieuwe ramp nog niet ge
weken. Een storm uit het Noord
westen zou noodlottige gevolgen heb
ben, want de dijk tegenover het stadje
Tholen is over een lengte van zeven
kilometer vrijwel geheel vernietigd.
Daardoor lopen de polders rondom
Geen verkiezingen
in Utrecht?
UTRECHT. De gezamenlyke in
de Utrechtse gemeenteraad vertegen
woordigde partijen zyn er in onderling
eensgezind overleg toe gekomen, te
overwegen om op 14 April slechts 39
candidaten voor de gemeenteraad in
totaal te stellen (overeenkomende met
het aantal leden van de Utrechtse ge
meenteraad). Deze 39 candidaten zul
len dan bü enkele candidaatstelling
gekozen zyn.
Dit denkbeeld is gerezen, omdat het
zeer waarschijnlijk is, dat de behan
deling van de grenswijzigingsvoorstel-
len van Utrecht door de Staten-Gene-
raal nog dit jaar zal geschieden,
waardoor in het najaar toch de' ge
meenteraad van het vergrote Utrecht
zal moeten worden gekozen. De qp
27 Mei a.s. te verkiezen Utrechtse ge
meenteraad, die pas in September
zitting zal nemen, zou daardoor slechts
enkele maanden kunnen fungeren.
Koningin opent
Flora 1953
H.M. de Koningin heeft aan de
directie van de Nationale Bloemen
tentoonstelling Flora 1953 medege
deeld, dat zij de openingsplechtigheid
op Vrijdag 13 Maart a.s. te Heemslede
zal verrichten, en dat zij dit beriuit
heeft genomen in verband met de
wenselijkheid, dat manifestaties van
het economische en culturele leven
normaal doorgang vinden.
Halsteren groot gevaar. Met inspan
ning van alle krachten trachten Rijks
waterstaat en de Nederlandse Heide
maatschappij de dijken van een nood-
zeewering te voorzien. Wanneer ge
durende de eerste week geen storm
uit het Westen komt opzetten heeft
men een goede kans met de werk
zaamheden zo ver te zijn, dat de be
treffende polders behouden blijven.
Een aantal liet zich echter afschrikken
Verkeerde voorstellingen
over omvang noodgebied
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG. Velen in het buiten
land schijnen zich moeilijk een voor
stelling te kunnen maken van de
omvang van het gebied in ons land,
dat rechtstreeks door de watersnood
ramp getroffen is. Dat blijkt o.a. uit
de brieven, die particulieren, wonen
de op de hoog gelegen gebieden,
waar het water geen kwaad heeft
kuqnen doen, van in het buitenland
wonende familieleden of kennissen
ontvangen en waarin gevraagd
wordt, of men veel geleden heeft
De gedachte, dat ons land bijna ge
heel is overstroomd, wordt bij velen
voorwaardelijk; O., schillenboer, En
schede, zes maanden m. a.; D. S., land
bouwer, Eibergen, 1 week voorw., plus
f 30.of tien dagen; J. H. S., fa
brieksarbeider, Eibergen, idem; E. H.
S., landbouwer, Eibergen, f 25.-*' of
tien dagen; O., bakker te Winterswijk,
1 maand voorw., plus f 250.boete en
verbeurdverklaring van koffie; A.,
landbouwer, Winterswijk, 10 maanden,
waarvan drie voorw.; mej. B., En
schede, twee maanden met aftrek; S.
twintig dagen hechtenis.
vlekvrije koudlijm
van CETA BEVER
FEUILLETON
spreekt
door RENéE SHANN
HOOFDSTUK XI
Barbara vond de volgende dagen de moeilijkste,
die ze sinds haar verblijf bij de Melroses had door
gebracht. Mevrouw Melrose lag blijkbaar met ieder
een overhoop. Joan was lusteloos en nijdig.- Heather
even moeilijk als toen ze met de nieuwe behandeling
was begonnen voor Jinks haar in Londen was komen
bezoeken. Bryan bleef weg en zijn moeder merkte
bitter op, dat ze niet wist wat er van hem geworden
was.
Jinks kwam de hele week maar eenmaal thee
drinken en verdween daarna zo gauw hij maar kon,
met de vage belofte, dat hij nog wel eens zou terug
komen; hij zou Heather dan opbellen. Misschien
moest hij de stad uit. Op wanhopige toon en met
tranen in de ogen vroeg Heather, wat Barbara er
van dacht; wat er gebeurd kon zyn.
„Ik heb hem zeker op de een of andere manier
gekwetst. En toch kan ik me maar niet voorstellen,
wat ik zou hebben gezegd of gedaan. Maar ik weet
wel, dat hij sedert die dag, dat we samen naar de
bioscoop zijn geweest, anders is geworden".
Barbara wist niet wat te antwoorden. Ze dacht er
over zich met Jinks in verbinding te stellen. Mis
schien kon ze Iets uitrichten. Ze kon hem zeggen,
dat hij Heather niet in de steek moest laten; dat
zij, Barbara, dan liever haar betrekking bij de Mel
roses zou opgeven. Maar ja, vreesde ze weer, zo'n
samenkomst onder vier ogen met Jinks kon voor alle
partijen noodlottig zijn. Neen, ze moest zich maar
liever stil houden.
Op een avond, toen ze juist naar bed wilde gaan,
liep Joan haar kamer binnen en zei met wanhoop
in haar stem, dat ze haar moest spreken.
„Sedert jij met Benny gesproken hebt, heb ik niets
meer van hem gehoord. Niet een enkel woordje".
„Waarom kom je mij dat vertellen, Joan?" vroeg
Barbara langzaam.
„Ben je er zeker van, dat jij daar niets van weet?"
Even aarzelde Barbara, maar voor ze nog kon ant
woorden, zei Joan verbitterd: „Als jij er niets mee
te maken hebt, houdt moeder zeker zijn brieven
achter".
„Heb je 't haar gevraagd?"
„Waar zou dat goed voor zijn? Ze zou het me
tóch niet vertellen, want ze is al dagenlang in een
ellendig humeur. Een van de redenen is natuurlijk,
dat Bryan naar Zuid-Afrika gaat".
Barbara keek verbaasd op.
„Sinds wanneer heeft hij daartoe besloten?"
„Wist je het niet? Hij heeft er 't een of ander
baantje gekregen", zei Joan met een spotlachje.
„Joost mag weten wat hem bezielt! Vroeger heb ik
nooit ook maar iets bemerkt van een verlangen om
zijn eigen brood te verdienen".
„De meeste mensen doen dat", merkte Barbara
droogjes op.
„Geen mensen zoals Bryan. Hy is een geboren
nietsdoener".
Tot haar eigen verbazing nam Barbara zyn ver
dediging op zich. „Ik begrijp niet, waarom je dat
zegt".
„O, maar jij kent hem niet zo goed als ik".
Barbara sliep die nacht slechts bij tussenpozen
Ze ontwaakte met hoofdpijn en in een sombere
stemming, 's Middags bracht ze Heather naar de
specialist voor haar behandeling. Na afloop vroeg
dr Risling, die Barbara even terzijde had geroe
pen: „Wat is er met mijn patiënte aan de hand?"
„Bedoelt u, dat het minder goed met haar gaat?"
„Juist. De paar laatste weken is ze erg achteruit
gegaan". Hij keek met zijn scherpe ogen Barbara
onderzoekend aan. „Is alles thuis in orde?"
„O, ja, dat geloof ik wel".
„Ziet u, juffrouw Newcombe, de geestesgesteld
heid van een patiënt is voor zijn of haar lichame
lijke toestand van groot belang. Daarom verzoek ik
u dringend mij mede te delen, of er in dit geval iets
is, dat de beterschap kan tegenhouden. Een liefdes
geschiedenis bijvoorbeeld, die verkeerd dreigt te
gaan?"
Aarzelend antwoordde Barbara: „Misschien zou
het dat kunnen zijn".
„Ik dacht al zoietsdat is jammer. Kan er niets
aan gedaan worden?"
„Dat weet ik heus niet".
„Als het mogelijk zou zijn, zou dat haar veel
goed doen".
„Waarom wilde dr Risling je spreken?" vroeg
Heather, toen Barbara zich in de wachtende taxi
bij haar voegde.
„Hij sprak alleen over je behandeling".
(Wordt vervolgd>
over onze grenzen bovendien ver
sterkt door de vernengende, spon
tane hulpacties in bijna de gehele
wereld, die grote sommen aan geld
en enorme hoeveelheden aan goede
ren hebben opgebracht,
In werkelijkheid bestaat, het gehele
rampgebied 11.1 percent en maken
de direct getroffen gemeenten 7.8%
van de totale oppervlakte van Ne
derland uit,
In het algemeen zijn de Zeeuwse
en Zuidhollandse eilanden en het
Westen van Nooi-d-Brabant niet de
streken, die veel door vreemdelingen
die hun vacantie in ons land komen
doorbrengen, worden bezocht. Niette
min hebben enige reisbureaux, die
zich. hoofdzakelijk belasten met het
aantrekken van buitenlanders, mode
deling ontvangen, dat een aan'al
trips naar Nederland is geannuleerd.
De Algemene Nederlandse Vereni
ging voor Vreemdelingenverkeer -
de A.N.V.V. heeft alles in het
werk gesteld, om het buitenland
duidelijk te maken, dat de overstro
mingen, geheel uit toeristisch oog
punt beschouwd, meevallen. Toeris.i-
sche plaatsen hebben niet geleden.
Het is schromelijk overdreven te
denken, dat reizen naar Nederland
gevaar zouden opleveren.
Het buitenland geïnformeerd.
Reeds enkele dagen na de ramp
heeft het reisbureau Lissone-Linde-
man in een extra Newsletter cn
European Travel, die regelmatig aan
alle belangrijke Europese cn buiten
Europese reisbureaux wordt ver
strekt en waarin informaties over
toeristische mogelijkheden in Neder
land en Europa worden gepubliceerd
mededelingen over de omvang van
de ramp en over de ontstane toestand
verstrekt. In deze Newsletter is er
de nadruk op gelegd, dat de toeris
tische streken niet getroffen zijn en
dat geen gevaren aanwezig zijn.
Dezer dagen wordt een tweede
extra Newsletter verzonden met de
vermelding, dat de situatie zich ge
consolideerd heeft. Daarin wordt er
nogmaals de aandacht op gevestigd,
dat er geen enkele reden is om geen
toeristen naar Nederland te sturen.
De spoorlijn Roosendaal—Rotterdam
wordt zo spoedig mogelijk-hersteld.
Scheveningen een graag door
vreemdelingen bezochte badplaats
zal deze zomer geheel van de gesla
gen wonden hersteld zijn en plaatsen
als Alkmaar met zyn beroemde
kaasmarkt, Marken en Volendam
zijn onaangetast gebleven.
De vreemdelingenindustrie vormt
de laatste jaren een aanzienlijke
bron van inkomsten voor ons land.
Zij verwacht, dat wanneer men
in het buitenland van de eerste
schrik bekomen is deze zomer
weer zeer veel Amerikanen, Engel
sen, Fransen, Belgen, Duitsers en
anderen ons land zullen bezoeken en
dat reeds voorgenomen reizen naar
het kleine, dappere Nederland door
gang zullen vinden.
