Derde deel van Nieuw Vossemeer
bestaat eenvoudig niet meer
Verdronken dorp in 9n meer
Huisraad drijft rond
in gruwelijke stoet
LOSSE PRAATJES ISsHffiss
S? en LOSSE BLAADJES
DONDERDAG Iv Fa»i\tJAKl i9oó
Korreltjes
(Van onze redacteur)
VERDRONKEN NIEUW VOSSEMEER, half Februari
„Kijk eens, de bomen lopen toch uit", heeft Toon, de
gemeentebode, gezegd. En met zijn vereelde hand heeft
hij de takken gestreeld, die reiken tol boven de goot van
het raadhuis. Op het platte achterdak van het gebouw,
waarin burgemeester Janssens 31 Januari 1948 zijn
intrek nam en waaruit het woest kolkende geweld van
het Eendrachlwater hem in de nacht van de vijfde ver
jaardag van zijn installatie verbande. Daar dringt zich de
onmetelijkheid van de waterramp het sterkst aan me op.
Daar grijpt het weer even wurgend naar de keel als op
die meest trieste van alle Maandagen, nu een halve maand
geleden, toen ik Nieuw Vossemeers eerstesburger verge
zelde op zijn laatste tocht uit zijn geradbraakt dorp.
Muren verpulverd
onder het water
Nu vertoeft burgemeester
Janssens weer enige uren
tussen het puin van zijn ge
meente. Een derde deel
en ge moet u nu eens leven
dig voorstellen de lange rij
woonhuizen in een dorp van
zeventienhonderd zielen
van Nieuw Vossemeer i s
eenvoudig niet meer. Meer
dan honderd veilig geachte
woningen, waarbinnen zich
het lief en leed van al die ge
zinnen afspeelde, óók in de
laatste uren vóór de rampza
lige nacht, ze zijn nu van de
bodem verdwenen. De muren
liggen verpulverd onder het
water, dat met elke vloed nog
opnieuw binnendringt, de deu
ren en daken zijn als een gru
welijke stoet door de straten
gedreven, nu eens gaten in
gespaarde huizen slaand, dan
weer vastgelopen tegen losge-
wortelde en neergebogen lan
taarnpalen. Een derde en
het is nog maar een lage
schatting van een rustig
levend dorp is weggevaagd in
dat nachtelijk noodlotsuur en
in de dagen die volgden.
Er is ook een derde deel van
het dorp, dat althans nog is
kunnen blijven steunen op zijn
grondvesten. Maar nauwelijks
herken ik in gespleten gevels en
afhangende daken, in die neer
gebogen en uiteengeslagen lui
ken en opengebarsten vloeren
iets van een woning. Zie dat
trotse gebouw op de hoek van de
Voorstraat, dat pal gekeerd stond
naar de Eendrachtsdijk. De ko
lossen van muren hebben gesid
derd onder het volle geweld van
de metershoge waterval, die in
de plaats van het dijkgat ver
scheen en maar voortrolde in
razende vaart, en letterlijk: dwars
door een bewoond dorpdie
muren hebben tot het uiterste
weerstand geboden. Toen brak
ook dit huis.
Een laatste derde deel van het
dorp is uitwendig gespaard ge
bleven. Het water is daar onder
de deuren door naar binnen ge
gulpt, de gang in, de kamers
binnen. Het heeft de zwaarste
meubelen op zijn. rug genomen
en ze een lugubere tocht laten
maken tussen vier muren, om
ze daarna gebarsten en ontluis
terd weer te laten zakken tot op
de vloer, op een vuil grijs tapijt.
Dat is verdronken Nieuw
Vossemeer, veertien dagen na de
rampzalige nacht.
Sirene, redder van
honderden
Maar het is dat niet alleen, wat
ik ontwaar en weet op het dak
van het gemeentehuis, waar de
jonge knoppen tooh weer zicht
baar worden, en waar dichtbij
de sirene staat, redder van hon
derden. „Zouden we die wel aan
schaffen?" heeft de gemeenteraad
zich ooit afgevraagd. Nu staat
dat sein roerloos, hoewel nog al
tijd ingeschakeld: het water ver
brak immers ook de electrische
kabels en bracht de sirene plots
tot zwijgen. God zij dank nadat
velen er door gewaarschuwd wa-
Boven op het gemeentehuis zie
ik niet alleen het geslagen dorp.
Ik zie het uitgestrekte meer, dat
de vruchtbare polders heeft over
weldigd. Een onafzienbare water
vlakte strekt zich hier aan Bra
bants Westrand uit, van de door
broken Eendrachtsdijk tot voorbij
Koevering en Kladde en Zuid
waarts in de richting van de
Dodenpolders onder Halsteren.
Daken van gespaarde boerde
rijen lijken mee te deinen op de
grauwe gerimpelde vlakte, knot
wilgen trekken grillige lijnen
door de uitgestrekte plas. Twee
molens markeren de einder: de
levende Van Heensche molen,
hoog op de dijk naar St. Philips-
land, en de dode van Vossemeer
zelf: aan zijn voet verzwolgen
de met tomeloos geweld opge
jaagde golven het allereerst het
gezin Ooms.
Beneden me passeren twee
ducks elkaar in de ondergelopen
Voorstraat, een ervan rijdt naar
de Hogendijk ,waar ge u zelfs
gelaarsd niet kunt bewegen, doch
u moet laten varen door „schip
pers" van de rijks waterpolitie.
„De boot is gisteren nog omge
slagen", waarschuwde hij me,
toen ik voorzichtig plaats nam
op het schommelende bankje.
Op de Hogendijk is de stroom
nog sterk. Bij elke vloed bruist
het water hier weer opnieuw
binnen in de kapotgeslagen hui
zen en overdekt het de puinho
pen van wat woningen waren,
nog hoger, hooi en stro optillend
en nog verder wegvoerend van
de plaats, waar ze een paar we
ken geleden nog vastgeankerd
lagen tussen bouwstenen.
Er zijn op de Hogendijk kasten
komen aandrijven uit huizen van
de Hoogte. Kinderkleertjes lagen,
doorweekt nog ,op de planken en
een spaarpotje werd op zijn tocht
gevuld met water. Op de Ho
gendijk zijn meterdikke bomen
aangespoeld van een zagerij aan
het andere einde van het dorp.
En ge laat uw verbeelding gerust
haar vrije loop: deze stormramp
heeft inderdaad, met het opge
zweepte water, voordeuren inge
beukt, trappen gekraakt en ra
men vergruizeld. Ze zijn op ver
schillende plaatsen dwars door
de huizen gestuwd
Vijftig doden
Nu wast op de Hogendijk een
man lepels en vorken in het wa
ter voor zijn huis. Uit een zolder
raam werpt zijn buurman de
rotte appels beneden op een hoop.
Zijn buren aan de andere kant
behoeven op de secretarie in het
gemeentehuis van Steenbergen
geen briefje te halen voor een
verblijf van enige uren. Van hun
huis hangt de zolder neer tot op
de vloer, een familieportret is op
zijn plaats blijven hangen, maar
onder die zolder liggen de brok
stukken van het beneden-meu-
bilair. Deze mensen zijn door een
boven-zijraam, klauterend over
woest is, kan weer opgebouwd
worden. Er komt een tijd maar
dis is voor Nieuw Vossemeer he
laas niet nabij dat op de Ho
gendijk weer kinderen zuilen spe
len en dat op de weggeslagen
Pelsend ijk weer mannen zullen
fietsen langs polders op weg naar
hun werk. De bomen gaan in
Nieuw Vossemeer weer uitlopen
en er komt een dag, dat het leven
er ook doorgaat na zonsondergang,
de tijd, waarop nu het dorp ver
laten in het water achterblijft.
Maar de doden van de verdron
ken gemeente zullen blijven her
inneren aan die nacht op de
scheiding van de eerste maanden
van 1953, de nacht van verdron
ken Nieuw Vossemeer
•V
i H5?* fSSrt^f ém
Nu vertoeft burgemeester
Janssens weer enkele uren
tussen het puin van zijn
gemeente.
Tot 20 meter diepte heeft
de vernielende vloed dit dijk
gat ten Noorden van Nw. Vos
semeer reeds uitgeschuurd.
.Toen brak ook dit huis.
een ladder boven het kolkende
water, naar de bovenverdieping
van hun buren -gevlucht. Toen de
ladder werd weggetrokken, kwam
krakend het dak naar beneden.
Het nieuwe parochiehuis, trots
van pastoor en burgemeester, is
op zijn fundamenten gebleven,
maar de vloer is naar boven ge
kronkeld, als groef een reusach
tig monster zich er een weg on
derdoor. De kerken zijn gespaard
van grote vernielingen, doch ook
hier liet het water een dikke
sliblaag achter.
Op deze dag, een halve maand
na de verwoesting van Nieuw
Vossemeer, zijn tot nu toe twin
tig verdronken gemeentenaren
geborgen. Nog dertig moeten er
rusten onder de verwoeste hui
zen of drijven ergens in die in
tens trieste watervlakte.
En dit is de hoge prijs die het
verdronken dorp aan het water
geweld betaalde. Want wat ver-
D R NAAST! avond nannekoeken te
I eten. een wedloop naar
Votk zijn de laatste I P huisvrouw won de wed-
tijd niet gelukkig. Eerst loon. maar ze was Ierse
wint", in de K.V.P., I I avond-dienst zou worden
maar de heer F. D. doet eehouden. De dominee
„„,jjj-- - - -=—praatte als Brugman en
niet anders dan bijv. vond dat het er alleen
betogen, dat de partij hij zegt, dat afsluiting fonds. Hoe goed bedoeld heen naar de locomotief nood het geval ts. Er zou- maa ai a tijd bij
Jnnnt 7jnn Ap zppnntpv hppl ook. aldus ..de Ti d". en en wist de trein tot stil- den er 25.000 znn. maar dékerk te ziin Gned dan
van Weiter nu maar van de zeegaten neet hoezeer in overeenstem- stand te brengen. Hii het moesten er 135.000 d£ hi? vrnnwHe dat nok
met met de gemeente- goed mogelijk is, hij is mjng met onze volksaard bracht daarna de machi- worden, zo veel vraag niet OD haa móndie «e-
raadsverkiezingen moet er voorstander van, al deze voorstellen mogen nist in veiligheid en ging was er naar. Maar toen va]jeh was" dan is het~=l
meedoen. Bovendien zal het eerst twee jaar z"n. Hikt het toch meer toenvissen. Maar was de eerste dag wel al in orde ik zal wel in het
i T7- TT- x i~nc.+n-, fntni- A4 evangelisch in verband zonder znn flinke ootre- voorbn. Doch wat geeft nr)rtaai wachten Want na
moet het Vr. V. een af- studie kosten (niet of, mej. godsdienstige zaken den. zouden er ongeluk- dat. voor dit doel! dp dienst pincr het fee^f
leiding zoeken voor de maar hoe het gebeu- niet in termen als ..ver- ken gebeurd zijn met nocr door o a met de
lastige discussie over ren moet) en dan nog kwisting" te denken. deze trein, die honderd Hel geboortebewijs dikke zoen, voor de win-
het humanisme, dat zeker tien jaar werk Qeheim9 Het moet. voleens een nares. ven de koster.
ook de P.v.d.A. door- en het zal veel geld bericht, dat Associated Tandt tniit
kruist. Van de qezins- kosten. Maar het kan. Op een gewestelijke Consumentenbond 15 ons Londen toe- J
politiek bij de K.V.P. Dat zegt een deskundi- vegadertne van de Avro Nederlandse STpoI™duf Ö'er Ti fe,\
deugt mets, de rappor- gel Bet ,s jammer voor Kd. darhU "iét kon Consumentenbond^ 'S«- W»™ Oofdto. Ook JnJoaoland een^ Frans
ten, welke onze partij het Vr. V. zeggen, hoeveel leden de richt. Voor de behartiging bureaucKüe niet X orde tastan- 'He* opperhoofd
Uitbrengt, Zijn maar la- Avro telt Waarom met? van de belangen van de gueauccratii nnet in orde hegt Lodonou De stam
rie en als „de Linie" Die kwam met Is dat geheim^ mogen wi, het i" maar hoe ie het mag van elk troep olifam
lets schrijft wat het Vr. Zelfs te midden van de dat van de andere omroe- klant dan "niet meer bekukt! Een man. die een ten schietm. ris
V". niet aanstaatdan watersnoodellende ont- Den wél weten? In elk koning? Energer fa"£?r n^T wf,* de ooCTst Maar de Fran-
wordt er maar ae^ead brak de humor soms niet. geval is de Avro lang nog. bestaat er niet al ge- aa,n een V, v. sen nemén de ivoren tan
r/ L „!1 LKo' Een man- z? wordt be" niet. wat velen altijd ge- ruime tijd een uitstekend 5chau: verklaart dat hu ^en nemen de ivoren tan-
dat dit „een bewijs IS, weerd „si non evero. dacht hebben en wat ook werkende Nederlandse yan de Bui gei hike Stand gjtw, CTppn opia
van de verwarring in bene trovato als het wel dikwijls is aesugge- Huishoudraad. waarin de 'n .vodz efn, ^fboorte- Qm unit;e A betalen
de KV P -kringen" met waar is. is het toch reerd: de grootste omroep, gezamenlijke organisaties bewns moest hebben. Hu d voiaGnde schoten-
wnnrbiidnv mcmrznn aardig gevonden! - wacht- Want de andere omroe- van huisvrouwen zeer schreef enige malen., zon- 2?r moeten zich maar in dé
waarbij clan maar zon te al drie dagen in een Den ziin allang over de goed werk doen? Die con- der antwoord te kru-en. schu]d steken Dus heeft
der meer eventjes boom op znn redding. 300.000 leden heen en de sumentenbond gaat ech- T°etn inee"s kwam de scnuia steicen ijus heeft
wordt beweerd, dal „de Toen kwam er een Ame- Avro haalt dat lang niet. ter weer volgens ..Vrou- oost en de man moest qd 2evonden zii
Linie" en de K.V.P. fi"-"; Zoveel„ heeft, ?e f-Yr0" "«Jeven" eenziidie man- vow 'en dienstbrief maar hebben eehoord van
vr t -- v ter en zei. pak dat touw. voorzitter wel losgelaten: nelnk te werk Het huis- eveniies ruim veemen bestaan van een
hetzelfde Zijn, wat be- „Ben jij 'n Amerikaan?, de oplage van de omroep- houdbudget en het gulden betalen. Maar hu Beheerschansraad van
paald met het geval is. vroeg de man. en toen hii gids van de Avro is gaat er toch om. de be- bad znn geboortebewus. Vereniade NatfJl
Maar, dat is allemaal ia ze}- schreeuwde de 300.000. maar daar ziin langen daarvan te behar- «en" nak en daaraan nu verzocht
■nnlitipk fi-npd dnri r?na "5?" in boom terug, „ongeveer 15.000 ex. voor tigen is nu eenmaal ^5* v «„t" de Fransen te bewegen
politiek. LroecLdan, nog q nee dan wacht ik tot de losse verkoop bij. Dat voor het grootste deel Weer buna vuftien gul- «e rransen te oewe^en.
iets anders. Het Vr. V. er een Rus komt". Maar. zou dus uitkomen op een kwestie voor de den ..smartegeld .Een. dln te dllen met dé
hekelt de „deskundi- helaas, die kwam met! 285 000 maximaal. En nou vrouw. De Mannenbond gee zev|n da|en later' 'a2ers. Met één slagtand
gen" die aan bitterta- n "iet voor het een of an- doet. nogal dik. zegt de ^Noe he^ahng "van het- 2"n de Blitta's al tevre-
ir, 1c ~r, Dat ZOU kunnen der. maar onze K.R.O schi-ufster. maar wat hu den
fels en in naaiki ansjes heeft er op het ogenblik wil (bond is nog altijd zo.H.de -eval. Kosten buna
zelfverzekerde memn- Reeds vele goede gaven al meer dan 350.000! mannelijk, dames, zelfs v uftien mek en berde
gen uiten over de oor- mocht ons land ontvan- de vrouwenbond!) doet ^"Sl^Sn be! wee?
zaken van de water- S^'kjstnl!" Wh Wonï Datums moed! dge Hutshoudraa^ a^oor w^.Een Italiaans^ meeanh
ramp e.d. en nu al we- vingen zandzakken, ma- De Engelsman Leslie de dames voor samen- oiele bnef. Geen kosten ^more uit
ten te vertellen, dat chines, genietroepen, al- Ashman, ergens in de werking. zó boos ziin vrouw een gratis vaeantie
„we" die zeegaten maar lorlei materieel voor her- buurt van Londen, heeft de dames nou ook weer dej-na da^ n meneer van een week in Enge-
r 7 stel van de spoorwegen, gen stout stukie uitge- met op die mannenbond, deun-, aat men meneer iand n kn^fpn van Hp
moeten afsluiten waar- Krijgen we soms dwars- haald. waarmee hü een niet helPen- ,kon- ^ant Biitee luchtvaarfmaat-
over de echte deskun- liggers uit de Soviet- hoge onderscheiding de DagenveloppenSf"men kon hem lus schappij British European
digen heel andere me- Urn®; gn*ez. door E. V.- ..British Empire Medal geen geboortebewiS ver- Airways. Amore was er
ninqen hebben. Op de D" te Sch-}- verdiend, heeft Hu zat Zou dat Deens znn. fchaffeen De man had er Ln ^slaagd. een volledig
(inn Ant hot Vr V Ait II „9 onlangs in de. trein, toen dacht u? Nee. hoor lek- ^aS??P jedy]an naa e bemand Viking-vliegtuig
aag, aat net Vi. V. au Verkwistingeen meisje uit de eerste ker met. Het is. althans ~eiUK - 31 au van deze maatschappij te
schreef, kwamir. wagen hem (hii zat in de verbeeldt. Nederlands. Het redden. Toen het toestel
Thijsse uit Amerika te- w« vernemen hier en tweede) kwam vertellen, ziin dag-enveloppen. Dat t eu JtanneKoeie OD het vliegveld van
rua Wat ie noemt hals- daar1 stem"}en-een dat de. machinist bluk- wil zeggen de z.g. eerste- pn een zoen Rome plotseling vlam
i-ug. w ai je noemi nais soort van bezuiniging op baar met goed geworden dag-omslagen. die ook vatte, klom Amore op
overkop, ontboden door godsdienstige zaken (be- was. Hii lag tussen de (maar alleen de eerste van de koster... een brandende, gloeiend-
de reqering. Hij is „de devaarten. Stille Omgang kolen in de tender en dag) verkrijgbaar ziin, hete vleugel, sloot de
orimus intervares" als e,dA wensen in te voeren was waarschiinliik be- als er een speciale post- In het plaatsje Olney benzinetoevoer af en wist
t?„ om seld te snaren voor wusteloos. De kloeke man zegel wordt uitgegeven, in Engeland bestaat de aldus een ontploffing te
wateroouwicunaige. &n het Nationaal Rampen- klom over de wagens zoals nu met de waters- gewoonte om op Vasten- voorkomen.
Terecht geweerd
Het wil ons voorkomen,
■ie dat de Tweede Kamer,
met ruime meerderheid,
terecht besloten heeft, de
communisten te weren uit de
tijdelijke Kamercommissie
van Bijstand voor de Waters
nood. Men moet o.i. ten
eerste geen gelegenheid onbe
nut laten, om deze gevaarlij
ke lieden, die het om alles,
behalve om het landsbelang
te doen is, zo veel mogelijk
verre te houden van de plaat
sen en gelegenheden, waar
-dat landsbelang behartigd
wordt. De redenen, soelke mr.
Burger van de P.v.d.A. daar
voor aangaf, waren dwingend
genoeg. De commissie moet
vrij-uit kunnen spreken en zo
nodig ook met (militaire)
geheimen bekend gemaakt
kunnen worden. Het argu
ment van mr. Oud, die zich
overigens toch steeds een
gaaf democraat toont, leek
ons niet erg gelukkig. Hij
vond, dat de leden van deze
commissie cle aanwezigheid
van een communist dan maar
eén beetje moesten ontzien
en langs andere wegen en bij
andere gelegenheden moesten
spreken over dingen, die men
slechts met gevaar in de aan-
wezigheid van een Moskoviet
kan zeggen! Dit was de zaak
toch wel een beetje om
draaien. Het mag waar zijn,
dat het argument van mr,
Burger, om cle C.P.N, niet toe
te laten als een soort straf
voor haar hoxiding in de da
gen van de ramp, niet stoer
„staatsrechterlijk" klinkthet
is in elk geval een redene
ring. welke het volk „stoer"
aanspreekt en dat is ook wat
waard. Eigenlijk is 95 pCt.
van het Nederlandse volk het
er over eens. dat de commu
nisten zich in de rampdagen
misselijk gedragen hebben
en dat doen zij nog. Wij zei
den het al: met jakhalzen
redeneert men nietmaar die
pakt men in de kraag. En
men weert ze dus terecht uit
commissie's die serieus opbou
wend werk moeten doen!
Tiendaagse!
Nog amper tien dagen
en cle termijn, waarbin
nen men lid kan wor
den van de K.V.P. (met recht
van deelname aan de gros
lijststemming voor de ge
meenteraadsverkiezing) is ge
sloten. Natuurlijk kan men
ten allen tijde lid. van de Par
tij worden; maar van de
rechten en plichten mist men
dan dit, dat men niet meer
aan die groslijststemming kan
meedoen. Wij willen de bete
kenis daarvan in vele geval
len niet overschatten, maar
in veel andere gevallen moet
dat toch ook niet te licht ge
teld worden. Het kan daarbij
dikwijls gaan om grote belan
gen. ln de gemeentepolitiek
tellen de beginselen ook mee,
ook daar moeten de katholie
ken eensgezind optreden.
Vaak nu komt het voor, dat
het getal leden van een af
deling maar een klein deel
uitmaakt van het getal der
katholieke kiezers. De grote
gaping, welke hier in zit, kan
moeilijkheden opleveren.
Slechts een klein deel van de
kiezers (nl. dat deel, dat ge
organiseerd is) maakt bij de
groslijststemming „de dienst
uit" voor alle katholieke kie
zers en dat kan bezwaren
gaan opleveren. Hoe meer
kiezers lid zijn en aan de sa
menstelling van de candida-
tenlijst meedoenhoe minder
bezwaren en hoe groter de
kans op eensgezind werken.
Niet alleen de afdelingsbe
sturen moeten dus aan het
werk in de tiendaagse veld
tocht, die nu nog rest, maar
ook de betrokkenen zelf moe
ten zich afvragen, of zij hier
niet een taak hebben. Niet
afwachtentot men gehaald
of gevraagd wordtmaar zelf
doen. Wij leven immers in
een tijd van persoonlijke ver
antwoordelijkheid en van af-
schuto voor de massa-mens??
Autobotsing bij
's-Hertogenbosch
Een dode en vijf
zwaar gewonden
Gistermorgen omstreeks 11 uur
is op de Orthenseweg onder den
Bosch een luxe personenauto, een
Ford, in volle vaart op een
vrachtwagen gereden die plotse
ling uit een Rode Kruis colonne
zwenkte. De Ford, waarin zes
personen, een dame en vijf heren
zaten, werd totaal in elkaar ge
drukt.
De bestuurder J. R. uit Goes
werd daarbij op slag gedood. De
andere inzittenden de dame B. de
D. en de heren C. B., P. v. d. H.
J. L. en J. D., allen uit Goes,
werden zwaar gewond. De slacht
offers zijn naar het Groot-Zie-
kengasthuis te den Bosch ver
voerd. De bestuurder van de
vrachtwagen, een Fransman,
kwam met de schrik vrij.
