Biezen van een fiets zijn de
puntjes op de i
Centrale riolering is werk
van jaren en millioenen
PONDERDAG 19 FEBRUARI 1953
LEEUWARDER COURANT
11
Nieuws uit Leeuwarden
Machines kunnen nauwkeurig werk van
lijntrekkersniet verbeteren
We zouden niet
graag willen be
weren dat de biezen
het belangrijkst zijn
van een fiets, maar
dal een fabriek die
zich toelegt op de
fabricage van de
tweewielers, die men
stalen rossen pleegt
te noemen, zich van
goede „biezers" voor
ziet, ligt voor de hand.
De biezen zijn de
puntjes op de i.
In een van de af
delingen van de
Phoenix-rijwielen-
fabriek troffen we
een viertal biezers
aan, mensen die men
beroeps-lijntrekkers
zou kunnen noemen.
Zij staan naaste el
kaar te werken en
de rijwielonderdelen
komen keurig gebiesd
onder hun handen
vandaan. Het biezen
vraagt een uiterst
vaste hand; elke tril
ling zou immers in
een golfje van de bies
zichtbaar worden. Het
is bijzonder interes
sant te zien in welk
tempo de lijnen op de
spatborden en (ron
de!) frame-buizen
worden getrokken. De
mannen bedienen zich van een pen
seeltje dat al geheel naar hun hand is
gaan „staan". De biezen zijn overal
precies even breed.
De heer O. Dijkstra, die al 26 jaar in
dit bedrijf werkt, ziet men gefotogra
feerd tijdens het biezen van vellingen.
De spaakloze hoepel wordt om de nek
geslagen, het penseel wordt licht op de
velg gedrukt, de pink regelt de af
stand tot de buitenrand en dan trekt
de linkerhand het wiel onder de pen-
seelpunt door. Regelmatig en zonder
schokken. Wat de leek bij het zien van
dit routinewerk het meest frappeert:
dat er een bies-cirkel zonder zichtbaar
begin- en eindpunt is ontslaan! En dat
twee op enkele millimeters afstand van
elkaar getrokken biezen op een spat
bord ook werkelijk evenwijdig lopen!
Men kijke er zijn fietsje maar op na.
De biezer om zo de man aan te
pok
Nije ütjefte „Fryslan sjongt"
De Fryske Akademy is fan doel, mei
forrin fan net al to lange tiid to kom
men mei in nije, alhiel op 'e nij opsette
printinge fan „Fryslan sjongt", it siong-
'boekje, dat der sünt 1940 mei greate
oantallen yngien is, mar dêr't yn it for
rin fan de jierren ek de lekken en brek-
ken fan oan 'e dei kommen binne.
It Musikologysk Wurkforban. dat
dizze taek op 'e noed krigen hat, soe om
to bigjinnen. wol minlike graech in
oersicht hawwe fan de lieten, dy't by
lis folk „oanslein" binne. It Wurtkforban
stelt dêrta in lytse enquête yn en freget
elkenien dy't diaze saek nei oan it hert
leit, foar 1 April, in brievekaertsje oan
de Akademy to stjüren mei in listje fan
dy lieten, dy't hy of hja leafst yn de
nije bondel net misse woe. It giet hjir
foaral om de minder bikende lieten yn
„Fryslan sjongt": de êlde bikenden kin
men wol gerèst op wêze. dy halde har
plak wol.
Concert Bach Vereniging
Door bijzondere omstandigheden wordt
het Kerkconcert van de Leeuwarder
Bach Vereniging van aanstaande Zondag
verschoven naar Zondag 1 Maart. Het
concert zal dan een bijzonder cachet
dragen door de herdenking van de
nationale ramp. alsook doordat de oud
stadgenoot George Stam als gast-
dirigent zijn medewerking heeft toege
zegd.
Het ligt in de bedoeling de baten van
dit concert geheel af te staan aan het
Rampenfonds.
Voor de radio
Na reeds tweemaal voor de RON te
zijn opgetreden, zal thans het Huizumer
Onthouderskoor onder leiding van Piet
Post in een uitzending van de Vara
zijn te beluisteren en wel over Hilver
sum I op aanstaande Zaterdag van twin
tig over zes tot twintig voor zeven.
Vandaag en morgen
Vandaag: Leeuwarder 26 u. Journaal
„De Stormramp". Tivoli 3 en 8 u.
„Detective Story". Cinema 3 en 8 u.
,,'s Naohts langs de weg". Leeuwarder
7 en 9.15 u. ..Encore". Schaaf 7.30 u.
Ulo-fuif school 4 „De Ebbenhouten
olifant". A Oranjehotel 7.45 u. G. Veld
kamp „Georganiseerde documentatie,
een belangrijk middel tot efficiënt be
drijfsleven". A Harmonie 8 u. K.A.A.
Concert G.O.V., Jan Odé, piano. A De
Klanderij 8 u. Fr. Bouwkring J. P. Kloos
„Ziekenhuisbouw, A V.V.H. Weerd 8 u.
P. v. d. A. Leeuwarden, A De Keizers
kroon 8 u. C.H.U. „Wat heeft de ge
meentelijke autonomie in 1953 te be
tekenen?". spr. F. H. v. d. Wetering. A
Wilhelminaplein 610 u. Tentoonstel
ling Bescherming Bevolking.
Morgen: Wilhelminaplein 1010 u.
Tent. Bescherming Bevolking. A Tivoli
3 en 8 u. „O.K. Vevo". Cinema 3 en 8
u. „San Francisco". A Leeuwarder 8 u.
„Ik weet van niets". A Schaaf 7.30
Mono „Het begon in een gracht".
Om goed te onthouden
Het gironummei van het Leeuwaï
der Rampen-comité is 4349 ten name
van Kingma's Bank. Bij overschrijvin
gen vermelden, dat het geld bestemd
is vooi het comité.
Ook de andere banken verlenen na
tuurlijk graag bun medewerking vooi
het Rampcntonds
duiden die biezen trekt heeft (tot
dusverre) de strijd tegen de mechani
satie gewonnen. Een machine zou dit
nauwkeurige werk niet beter en, wat
bedrijfseconomisch een woordje mee
spreekt, zeker ook niet sneller kunnen
doen!
Tuinders in vergaderzaal
Wegens verhindering van de heer
R. Span uit Lekkum stond de alge
mene vergadering van de afdeling
Tuinbouw van de Friesohe Mij van
Landbouw, die gistermiddag in de
Zuivelbank is gehouden, onder voor
zitterschap van de heer D. Hoogland
uit Harlingen. Deze kon in zijn ope
ningswoord niet een buitengewoon
groot aantal leden een welkom toe
roepen. Dat verbaasde hem enigszins,
omdat het voorheen altijd zo was, dat
de bijeenkomsten beter werden be
zocht naarmate het de tuinders minder
naar den vleze ging.
Ook thans hebben de tuinders geen
reden tot juichen. Over het algemeen
waren de resultaten verleden jaar niet
zo gunstig en dat geldt in het bijzon
der voor de fruittelers. De oogst was
overvloedig, maar de prijzen zijn
slecht geweest. De groentesector heeft
redenen tot tevredenheid gegeven,
hoewel het jaar zich aanvankelijk niet
te best heeft laten aanzien. De tuin
bouw heeft vooral geprofiteerd van de
exportmogelijkheden naar Duitsland.
De mogelijkheden op dat gebied
waren, wat Engeland betreft, teleur
stellend.
Voorts wees de voorzitter er op, dat
er wel eens smalend wordt gesproken
over het Centraal Bureau van Veilin
gen. Ten onrechte zijns inziens, omdat
dit bureau veel en goed werk doet.
Het bestuurslid H. Kussendrager
van Gorredijk, die zitting heeft voor
het district Heerenveen, werd opnieuw
benoemd. Wat betreft de vertegen
woordiging in de afdeling Tuinbouw
van het K.N.L.C. wordt dit lid de op
volger van de heer J. Zwart van Ber-
likum. Verder werd de beschrijvings
brief besproken van de op 5 Maart in
Amsterdam te houden algemene ver
gadering van de afdeling Tuinbouw
van dat Comité. Ook werd het excur
sieplan besproken.
Na de inleiding van de heer P-
Sytsma, adjunct-directeur van de Cen
trale Coöp. Landbouw Boekhouding
over „Bilêstingproblemen"' werden
enige tuinbouwfilms vertoond.
Opbrengst Erefonds-avonden
De op 27 en 28 Januari gehouden
avonden ten bate van het Erefonds Oud-
Verpleegsters hebben netto 7630.49 op
gebracht. De pop. die oo het groene lot
nr. 7 viel, kan nog altijd worden afge
haald van het adres Willemskade 21.
Weer stapje in de
goede richting
Leeuwarden is weer ruim zeven dui
zend gulden dichter bij het halve mil-
lioen gekomen. De stand is nu rond
440.000.
De burgemeester uit Norwich zond
aan zijn Leeuwarder collega twee bank
biljetten van een pond. die tezamen een
waarde vertegenwoordigen van ongeveer
twintig gulden. Deze ambtsdrager deed
zijn best. maar ook vier jochies uit de
Van Roonhuysestraat (Jan. Hans. Jan
en Donald), die met sneeuwruimen
ƒ4.85 hebben verdiend. Vanmorgen
hebben zij deze zuur verdiende centen
zelf op een der banken afgedragen. Het
personeel van de Friese Glashandel
heeft overwerk verricht, hetgeen tot ge
volg heeft gehad, dat de girorekening
van het Rampenfonds met 125 omhoog is
gegaan. Van het personeel van de ge-
mtepolifcie en de vaste kern |J"
ndweer kwam 1454 binneri^BP"
de buitenlandse agenten van deTP.
hebben zich van hun beste zijde laten
zien, zij stuurden o50.
Vrouwenbond N.V.V.
Op de maandelijkse bijeenkomst van
de Vx-ouwenbond van het N.V.V.. welke
uitstekend was bezocht, heeft de heer
D. Brandt een boeiende uiteenzetting
gegeven over het Buitengewoon Lager
Onderwijs.
Voorts werd er een verloting ge
houden ten bate van het Rampenfonds.
De opbrengst was 45.80.
„De Eendracht" had goed jaar
Op de jaarvergadering van de Post
duivenvereniging „De Eendracht",
welke gehouden werd in café „De
Beurs", bleek uit het verslag van de
secretaris dat de vereniging in het afge
lopen jaar goed voor de dag is gekomen.
Er werd grote activiteit ontplooid bij de
wedvluchten en het resultaat daarvan
was. dat twee van de leden zich bij de
kampioenen wisten te plaatsen, zowel
in N.C.K., als in afdelingsverband.
Het jaarverslag van de pemung-
meester gaf alle reden tot tevred^^id,
want er was een batig saldo van j^n.85.
Tenslotte kwam op deze vergadering het
volgende bestuur uit de bus: Th.
Smeding, voorzitter; H. Dorenbos, secre
taris; J. W. van Eldik, penningmeester;
S. Postma en G. Troost, commissarissen.
De Friese Zeedijken
Naar aanleiding van 't artikel „Welver
zorgde Friese zeedijken" in ons nummer
van 16 Febr. wijst men er ons van be
voegde zijde op, dat Ged. Staten in 1926
een verhoging van 30 cm dus niet van
20 gelijk gemeld boven de door de
Dienst Uitv. Zuiderzeewerken gestelde
maten hebben geëist.
Wat het z.g. „Lorenitz-peil" betreft:
het rapport der commissie-Lorentz be
vat geen berekeningen der hoogste te
verwachten vloedstanden, doch hield
'zich bezig met de veranderingen in de
vloedstanden welke een gevolg van de
afsluiting der Zuiderzee zouden zijn.
M. a. w.: het rapport" ging na. welk een
verhoging van de vloedstanden en de
golf oploop er te verwachten zou zijn
vergeleken bij die welke, in overigens
dezelfde omstandigheden, optraden vóór
de afsluiting een feit was.
Accordeonconcours
Aanstaande Maandag wordt in de
Groene Weide het derde accordeon-
solistenconcours in Friesland gehouden.
Aan dit concours zullen ruim vijftig
accordeonisten deelnemen.
De kampioenen, die hier voor amateur-
en beroepsspelers worden aangewezen,
zullen half Maart deelnemen aan het
concours om het landelijk kampioen
schap. dat in Utrecht wordt gehouden.
Publieke verkoping
Op de Woensdagmiddag in hotel de
Nederlanden door notaris S. Molenaar
gehouden publieke verkoping, zijn de
onderstaande percelen finaal verkocht:
De burgerhuïzinge Pieterseliestraat 23.
Koper J. Postma voor 2120. De burger
woning Roekstraat 32. Koper J. Postma
voor 1465. De burgerwoning Nooi'd-
vliet 467, Koper A. Eisma voor 1070
v.n.t.l. Het pakhuis of huizinge
Poststraat 30. Koper makelaar M. v. d.
Made v.n.t.l. voor ƒ2620 (na 58 ver
hogingen).
Scheepsberichten
GROOTE 'kerk, nacht 17-18 Febr. te Mom
basa.
heemskerk 17 Febr. van Dar es Salaam.
johan van oldenbarnevelt. 18 Febr.
van Colombo.
MAASDAM. 17 Febr. te Havanna.
MEERKERK. 15 Febr. te Takubar.
ORANJE. 17 Febr. Oostpunt Kreta (120 uii.il)-
ORANJEFONTEIN. pass. 17 Febr. Fini^fcre.
ORANJESTAD. 18 Febr. te Curagao.
SIBAJAK, pass. 18 Febr Brisbane.
TALISSE. pass. 18 Febr. Gibraltar.
WATERLAND. 17 Febr. te Montevideo.
WATERMAN. 18 Febr. OZ.O. Hainan (380 m.).
Financiën en economie
GROOT SPAAROVERSCHOT IN JANUARI
De spaarbanken, aangesloten bij de Neder
landse Spaarbankbond, hebben In Januari.een
overschot behaald van f20.940.894. Inleg en
terugbetaling beliepen resp. f 63.169.760 en
f 42.228.916. Bij de niet aangesloten algemene
spaarbanken is een spaaroverschot bereikt
van f 1.192.886 en bij de bankspaarbanken
van f 1.031.196. Bij al deze spaarinstellingen
is dus in Januari niet minder dan ruim f23
millioen meer ingelegd dan terugbetaald.
De Nederlandse Spaarbankbond tekent
hierbij aan dat, ofschoon de eerste maand
van het jaar telkenmale bijzonder gunstig
Gerechtshof Leeuwarden
„Ik kom namens een
groep hartlijders
Overeenkomstig het vonnis van de
politierechter heeft de advocaat-
generaal bij het Leeuwarder gerechts
hof, nir. Besier, vanmorgen twee weken
gevangenisstraf geëist tegen de 58-jarige
koopman Jan H. te Leeuwarden.
Verdachte had zich te verantwoorden
wegens oplichting. In de maanden
December 1951 en Januari 1952 trachtte
hij in verschillende dorpen portret-
lijstjes voor een gulden per stuk aan
de man te brengen. Om de verkoop wat
te stimuleren vertelde hij een hart
roerend venhaaltje. Hij kwam namens
hartlijders die financiëel in moeilijk
heden verkeerden. Alleen verdachte
zelf was nog lichamelijk in staat om zich
op straat te begeven; de anderen
jnaaktj^de lijstjes. Als iemand een
hjstje^Biht, zette verdachte de naam
op een~jst van aanbeveling.
Verdachte ontkende dat hij een der
gelijk verhaal placht op te dissen, maar
een tweetal getuigen kon hij toch niet
weg redeneren. De advocaat-generaal
achtte dan ook bewezen dat verdachte
(die reeds elf veroordelingen achter de
rug heeft, waarvan vijf wegens op
lichting) zich aan oplichting had
schuldig gemaakt en vroeg bevestiging
van het vonnis van de politierechter.
Uitspraak over 14 dagen.
Bouwkasinspecteur
ontspoorde
De 35-jarige inspecteur van een bouw-
kas Marten B. te Kortezwaag was door
de Leeuwarder politierechter wegens
verduistering en oplichting veroordeeld
tot zes maanden gevangenisstraf, waar
van drie maanden voorwaardelijk met
een proeftijd van drie jaar en onder toe-
zichtstelling.
Verdachte had een viertal vertegen
woordigers voor zijn bouwkas aange
steld^! van hen elk een waarborgsom
van i^wulden ontvangen. Dit geld had
hij ecmmr gedeeltelijk te eigen nutte ge
bruikt. Toen dit ontdekt werd, ver
klaarde verdachte zich graag bereid het
verduisterde bedrag terug te betalen.
Daarvoor pleegde hij echter oplichting
ten nadele van de Raad van Arbeid. Ge
durende een aantal weken streek hij
namelijk een uitkering van 67 gulden
per week op, terwijl hij gewoon aan het
werk was en 800 gulden per maand ver
diende.... In totaal bedroegen deze
uitkeringen ruim duizend gulden.
De advocaat-generaal bij het Ge
rechtshof, mr. Besier, achtte het door
verdachte gepleegde samenspel van be
drieglijke feiten van dien aard dat de
door de politierechter opgelegde straf
eerder te licht dan te zwaar was, Mr.
Besier vroeg bevestiging van het von
nis.
De verdediger, mr. Zuide'ma. wees er
in zijn pleidooi op dat inmiddels alles
is vergoed. In verband met de gezins
omstandigheden van verdachte vroeg de
raadsman een geheel voorwaardelijke
straf op te leggen.
Uitspraak over 14 dagen.
Plafond naar beneden in
schoollokaal
In een lokaal van de Hofschool is van
morgen een gedeelte van het plafond
naar beneden gekomen. Een jongetje
werd daardoor aan het hoofd gebles
seerd. De kinderen zijn voorlopig in een
ander lokaal ondergebracht.
Ernstige val van bromfiets
Een ruim vijftigjarige vrouw is van
morgen tegen negen uur bij het punt
van samenkomst van Achter de Hoven
en Zuidergrachtswal bij haar broer ach
ter van de bromfiets gevallen. Zij sloeg
met het hoofd op de rijweg.
Met een bloedende hoofdwonde en
waarschijnlijk een zware hersenschud
ding is zij per ambulance naar het Stads
ziekenhuis overgebracht.
Kar in gracht
Bij het storten van sneeuw in de
stadsgracht bü de Vrouwenpoortsbrug". is
gistermiddag een handkar te water ge
raakt. Door het personeel van de
sneeuwruimdienst is de kar weer op het
droge gehesen.
Aanhoudingen
J. K. uit Zwagerveen is geen onbe
kende voor de Leeuwarder politie. Thans
is hij aangehouden onder verdenking van
diefstal van flessen melk, die sommige
melkboeren op een centraal punt in hun
route opslaan.
In een logement is een zekere J. S.
uit Alkmaar aangehouden, die nog veer
tien d|fen gevangenisstraf te goed heeft.
Deze^fn stond gesignaleerd in het
Politieblad.
Aanbestedingen
De uitslag van de aanbesteding van de ver
bouwing van een directeurswoning en de
bouw van een garage voor de C.A.V. te Olde-
lierkoop architect J. A. van der Sluis te
Gorredijk is als volgt: hoogste inschrijver
I de Boer te Oldeberkoop met f 14.899: laagste
inschrijvers Gebr. Schuitmaker te Oldeber
koop met f 11.486. De begroting was f13.280.
Rechtbank Leeuwarden
Overtreders van de
verkeersregels
„Een levensgevaarlijk vehikel", zo
noemde de president van de Leeuwarder
rechtbank, mr. Van Maanen. de auto van
de 33-jarige fabrikant J. B. uit Den
Haag. Deze had zich in hoger beroep te
verantwoorden omdat hij een van zijn
ondergeschikten met deze wrakke auto
op de weg had gestuurd. De politie
constateerde heel wat mankementen,
o. a. deugde de rem niet. terwijl de
wagen ook verder in weinig florissante
toestand verkeerde.
De kantonrechter had verdachte ver
oordeeld tot tweemaal 60 gulden boete
of tweemaal 30 dagen hechtenis, voorts
vernietiging van de in beslag genomen
auto gelast. Verdachte was in hoger
beroep gekomen omdat hij graag enkele
onderdelen van zijn auto terug wilde
hebben. De officier van justitie vroeg
eenzelfde straf op te leggen als de kan
tonrechter en vernietiging van de auto
onder teruggave van het motorblok, drie
banden en een accu.
Verkeerd inhalen
De 43-jarige chauffeur Hendrik K. te
St. Anna Parochie was door de Leeu
warder kantonrechter veroordeeld tot 25
gulden boete of tien dagen hechtenis. K.
was vorig jaar October onder Stiens met
zijn vrachtauto bij het passeren niet ge
noeg naar links uitgeweken. Een aan
rijding was het gevolg geweest. De
officier van justitie bij de rechtbank
achtte echter de opgelegde straf juist en
vroeg bevestiging van het vonnis van de
kantonrechter.
Geen rijbewijs
De 36-jarige koopman Hendrik T. te
Leeuwarden was gaan motorrijden zon
der nog in het bezit te zijn van een
rijbewijs. Bovendien zou hij schuldig
zijn aan een aanrijding doordat hij plot
seling naar links was uitgeweken, waar
door een achter hem aankomende motor
rijder kwam te vallen en een been brak.
Verdachte meende dat hij aan de aan
rijding geen schuld had omdat er nog
ruimte genoeg was geweest pm te pas
seren. De officier van justitie dacht er
echter anders over en vroeg bevestiging
van het vonnis van de kantonrechter,
te weten voor elk der beide overtredin
gen 15 gulden boete of tweemaal zes
dagen hechtenis.
Uitspraken in bovenstaande zaken
over 14 dagen.
Uitspraken
De 22-jarige los werkman Sijbren P. te
Franeker werd wegens diefstal veroor-
Sport
AGOVV 40 jaar
Op 25 Februari a s. zal de Apeldoornse
voetbalclub A.G O.V.V. 40 jaar bestaan. De
principiële drankbestrijders, die op 25 Febr.
1913 de „Apeldoornsche Geheelonthouders
Voetbal Vereeniging" oprichtten, hebben
zeker niet vermoed, welk een grote vlucht
hun club zou nemen AGOVV lelt thans
31 elftallen en welk een vooraanstaande
plaats zij reeds betrekkelijk spoedig in de
Nederlandse voetbalsport zou innemen.
Het geheelonthoudersprincipe is intussen
reeds lang verlaten. In 1917 werd de naam
gewijzigd in „Alleen Gezamenlijk Oefenen
Voert Verder," waardoor de oorspronke
lijke initialen gehandhaafd konden worden.
Internationale schaatsstrijd
Noorwegen won in
o
Stockholm
De in Stockholm gehouden twee
daagse wedstrijd tussen de schaatsploe
gen van Zweden en Noorwegen is door
de Noren met 120 tegen 100 gewon
nen. De uitslagen van de tweede dag
waren:
1500 meter: 1. Sigge Ericsson (Z.)
2.17.9 (nieuw Zweeds record); 2. Sverre
Haugli (N.) 2.19.1; 3. Roald Aas (N
2.19.4; 4. Ivar Martinsen (N.) 2.20.2; 5.
Nic Stene (N.) 2.21.9.
5000 meter: 1. Sigge Ericsson (Z.)
8.25.9; 2. Roald Aas (N.) 8.29.2; 3. Sverre
Haugli (N.) 8.29.3; 4. Kornel Paior (Z.)
8.31.7: 5. Carl Erik Asplud (Z.) 8.31.8.
Uitslagen Engelse league
De uitslagen van de Woensdag in de
Engelse League gespeelde wedstrijden
luiden;
le divisie; ArsenalDerby County
62: Aston VillaPortsmouth 60: Bol
ton WanderersMiddlesbrough 53:
SunderlandManchester United 22:
Wolverhampton WanderersChelsea
2—2.
Voor de vijfde ronde van de F A.-cup
werd de voetbalwedstrijd Southampton
Blackpool gespeeld. Blackpool won met
2—1.
deeld tot een jaar en drie maanden
jeugdgevangenis met aftrek van voor
arrest, zulks overeenkomstig de eis van
de officier van justitie. Ruurd P. kreeg
conform de. eis drie maanden tucht
school voorwaardelijk met een proeftijd
van drie jaar en IJtske T., die in deze
zaak wegens heling terecht had gestaan.
14 dagen voorwaardelijk in plaats van de
geëiste twee maanden voorwaardelijk.
ALLeen de voorbereidingen zijn al
kolossaal omvangrijk
De kosten, welke voor de aanleg van een goede riolering en afvalwater
behandeling worden gevergd, zijn in het algemeen vrij hoog en doen menige
gemeente afschrikken om tot het maken van een rioleringsplan en de uitvoering
van rioleringswerken over te gaan, aldus ir J. van den Akker in deel I van zijn
uitvoerige studie óver rioleringen.
pleegt te zijn, het spaarbedrag ditmaal wel
uitzonderlijk hoog is en nimmer tevoren be
reikt. Naar zijn mening mag hierin een be
wijs gezien worden van de onverflauwde
spaarzin van ons volk en van een toenemend
vertrouwen in de waarde van geldeenheid
(Bij de Rijkspostspaarbank is vorige maand
(8 millioen gespaard).
Iets in de richting
Tot het maken van dergelijke plan
nen zal de gemeente Leeuwarden zich
niet laten afschrikken, tenminste wan
neer de rijksoverheid daarin de nodige
tegemoetkoming van de kosten wil
geven. 'Met enige vrijheid kan men dit
uit de memorie van antwoord opmaken
naar aanleiding van desbetreffende
vragen van enkele raadsleden of de
mogelijkheid ook bestaat in het kader
van de werkverruiming, met behulp van
rijkssubsidie, problemen als het riole
ringsplan op te lossen. Deze aangelegen
heid is bij ons in onderzoek hebben B.
en W. gezegd.
Dat men hier wat dat betreft ook
al aan het voorbereiden is, blijkt
uit verschillende omstandigheden.
Bij de nieuwe woningcomplexen in
het Westen heeft men de zgn. diep-
riolering aangelegd, die in de toe
komst op een centrale riolering kan
worden aangesloten, zonder dat daar
dan het gehele riolenstelsel behoeft
te worden veranderd. Bij de aanleg
van closets in de woningen van
Eigen Brood Bovenal is een grote
septictank aangelegd, dus geen beer
putten, hetgeen ook geschiedt bij de
woningen van Patrimonium in het
Oosten.
Dit alles wijst er op, dat men in Leeu
warden in de richting werkt van een
centrale riolering. In de richting, maar
veel meer ook nog niet. Geen wonder,
want voor de eerste werkzaamheden aan
de uitvoering van een dergelijk plan
kunnen beginnen, moet er in de studeer-
en tekenkamers van gemeentewerken
heel wat werk zijn verricht. Hoeveel
werk blijkt ontstellend duidelijk uit het
in de aanvang aangehaalde studiewerk.
Nu verkeert Leeuwarden in de geluk
kige omstandigheid, dat de schrijver van
dat werk adjunct directeur van gemeen
tewerken is, hetgeen overigens niet met
zich meebrengt dat er minder voorbe
reidend werk moet worden verricht.
Het was erg druk in de winkel van
Sinkel en dus keken Pim, Pam en Pom
wat rond, tot Pim eensklaps zijn broertje
bij de arm nam en naar de andere toon
bank trok. „Moet je daar eens zien!
Klapsigaren!" Pim had zijn broertje
meegetroond naar een afdeling waar
allerlei feestartikelen werden verkocht.
„Speciale sortering voor bruiloften en
partijen stond er op een groot bord te
lezen". „Wees het middelpunt van uw
feestavondje door van onze attracties
gebruik te maken. Lachen, gieren, brul
len!" „Ja. wat wil je daar nu mee?"
vroeg Pom. „Wat moet ik met een klap
sigaar doen" Geef mij maar een drop-
lollie". „Nee, het is ook niet voor ons.
voor de baron", fluisterde Pom. want
geen van de andere klanten mocht hen
horen. „De baron moet nu eens een
goede les hebben...." Hij fluisterde
zijn broertjes nog iets in het oor. waar
om ze erg moesten lachen. Maar toen
ze aan de beurt waren, bestelde Pim een
muzikale klapsigaar. Hij kostte jammer
genoeg vijftien cent. zodat Pim, Pam en
Pom niets over hielden. „Nu ja", riep
Pim, „dat moeten we maar over hebben
voor het goeie doel". En weer moesten
alle drie heel hard lachen.
„Waar wil je die klapsigaar nou neer
leggen,'' informeerde Pom. zodra ze bui
ten waren. „In de kelder! Je zult zien. dat
de baron vanavond in onze kelder komt
om zijn geld na te tellen en danzul
len wij hem een verrassing bereiden, die
klinkt als een klok!" „Neeeen verras
sing, die klapt als een klapsigaar!" ver
beterde Pam. Vrolijk renden de drie
broertjes naar huis en begonnen daar
meteen voorbereidingen te treffen voor
de ontvangst van de baron. En Pim had
goed geraden ook! Nauwelijks was het
donker geworden of daar kraakte de kel
derdeur.... De bureaulamp ging aan en
de baron zat weer achter zijn bureau. Hij
opende het dikke kasboek en was verrast
er een dikke sigaar in te vinden. „Hé, ik
ben nog rijker dan ik dacht,." mompelde
hij halfluid. „Dat zal smaken, ik ben de
laatste tijd niets anders gewend dan een
pijpje". Tegelijkertijd beet hij het puntje
erai en wilde de sigaar in zijn mond ste
ken, toen er eensklaps een stem weer
klonk: „Baron! Denkt U erom. dat boer
Krelis nog geld van U krijgt?" „W-w-
Wat," stamelde de baron. „Ben jij het?
BETERE-IK?" „Precies," klonk het. „H-h-
hoe weet je dat en waar zit je?" riep de
baron angstig, nadat hij vergeefs om zich
heen had gekeken. „Overal en nergens."
klonk het weer. ..Pak nu maar gauw die
veertig gulden, dan zal ik niet verder pla
gen."
Met veel factoren moet
rekening worden gehouden
Bij het malkan van een rioleringsplan
moet rekening worden gehouden met tal
van factoren, die voor iedere plaats ver
schillen. Het moeilijkste zal echter zijn
de keuze, die men moet maken tussen
de beide stelsels, die er zijn. namelijk
het gemengde en het gescheiden.
Het eerstgenoemde stelsel voert de
faecaliën, het regenwater en het afval
water in een riool af, terwijl bij het
andere het hemelwater in een apart
riool wordt afgevoerd. Natuurlijk zijn
aan beide voor- en nadelen verbonden.
Dat die keuze inderdaad niet gemakke
lijk is, blijkt uit het feit, dat in sommige
steden beide stelsels worden toegepast,
al naar gelang dus de plaatselijke situ
atie met zich meebrengt. Tot die keuze
kan dus pas worden gekomen na veel
studie, rekenen en afwegen van be
langen. Hetzelfde geldt voor de zuive
ringsinstallatie, die men zal nemen.
Wat de omvang van de riolering be
treft, zal vrij nauwkeurig moeten wor
den geweten, hoe de stad zich zal uit
breiden. want de uitleg van een stad
moge niet al te gemakkelijk zijn. voor
een riolering geldt dat nog in veel ster
kere mate. Voor de hoofdriolen dienen
in het uitbreidingsplan in ieder geval de
grote wegen bekend te zijn. In de be
staande stad, vooral het oude centrum.
Het kan soms wenselijk zijn een door
braak te maken, omdat door verschillen
de redenen de aanleg door een straat op
bezwaren kan stuiten (verzakkingen van
woningen enz.), maar dat betekent
tevens, dat men een geheel sanerings
plan voor de oude stad moet hebben,
waarbij dan ook weer gedacht moet
v/orden aan de mogelijkheden, die der
gelijke doorbraken het verkeer kunnen
bieden.
Uit deze uiteraard even vluchtige ais
onvolledige schets moge blijken, dat het
papieren stadium van de riolering een
buitengewoon belangrijk en omvangrijk
werk is. Nu mag echter verondersteld
worden, dat men hier daarin iets verder
gevorderd is dan het opperen van het
idee. want aan de Greunsweg is de toe
komstige zuiveringsinstallatie gedacht
en zoiets projecteert men natuurlijk
niet, zonder dat er ook over andere din
gen is gepiekerd.
De uitvoering van het plan is een
kolossale arbeid. Zij zal een lange reeks
van jaren in beslag nemen, waarbij mag
worden aangenomen, dat het moeilijk
ste onderdeel de oude binnenstad
het laatst aan de beurt komt, maar dat
zal dan ook een karwei worden!
Welk een brekerij en graverij op
straat, maar ook in de woningen, want
ongeveer de helft van alle huizen heeft
een closet. Er zullen dus een tien dui
zend closets moeten worden aangelegd,
maar de bestaande w.c.'s zullen ook op
de riolering moeten worden aangesloten
enz.
Dit grote werk zal heel wat mensen
aibeid geven en millioenen kosten,
waaraan ook het nageslacht mag mee
betalen. De voordelen zullen ook groot
worden, want de privautton past niet
meer in deze tiid en in deze stad: van
dc verontreinigde grachten hebben de
Leeuwarders al lang hun bekomst en
van de regenwaterriolen, die in enkele
delen van de stad slecht functïonnercn.
kan hetzelfde gezegd worden. Leeuwar
den had al lang een centrale riolering
kunnen hebben, wanneer men in de
twintiger jaren de kosten niet te hoog
had gevonden. Op rond een. millioen
had men die toen begroot: wellicht komt
men nu eerder boven dan beneden de
twintig
