ZWITSAL
Toerisme en watersnood
TAALZICHT
Kerknieuws
Ingezonden
Ook Uw ingewanden
SIROOP
DONDERDAG 19 FEBRUARI 1953
LEEUWARDER COURANT
7
Verkeerde voorstellingen over omvang
van het rampgebied
(Van onze Haagse correspondent)
Velen in het buitenland schijpen zich moeilijk een voorstelling te kunnen
maken van de omvang van het gebied in ons land, dat rechtstreeks door de
watersnoodramp getroffen is. Dat blijkt o.a. uit de brieven, die particulieren,
wonende waar het water geen kwaad heeft kunnen doen, uit het buitenland
ontvangen en waarin gevraagd wordt, of men veel geleden heeft. De gedachte,
dat ons land bijna geheel overstroomd is, wordt bij velen over onze grenzen
bovendien versterkt door de verheugende, spontane hulpacties in bijna de gehele
wereld.
De Algemene Nederlandse Vereniging
voor Vreemdelingenverkeer de
A.N.V.V. heeft alles in het werk ge
steld, om het buitenland duidelijk te
maken, dat de overstromingen, geheel
uit toeristisch oogpunt beschouwd, mee
vallen. Toeristische plaatsen hebben
niet geleden. Het is schromelijk over
dreven te denken, dat reizen naar
Nederland gevaar zouden opleveren.
Het buitenland geïnformeerd
Reeds enkele dagen na de ramp heeft
het reisbureau LissoneLindeman in
een extra „Newsletter en European
Travel", die regelmatig aan alle belang
rijke Europese en buiten Europese reis-
bureau's wordt verstrekt en waarin
informaties over toeristische mogelijk
heden in Nederland en Europa worden
gepubliceerd, mededelingen ov«- de om
vang van de ramp en over dwonbstane
toestand verstrekt. In deze ..Newslet
ter" is er de nadruk op gelegd, dat de
toeristische streken niet getroffen zijn
en dat geen gevaren aanwezig zijn.
Dezer dagen wordt een tweede extra
..Newsletter" verzonden met de vermel
ding. dat de situatie zich geconsolideerd
heeft. Daarin wordt er nogmaals de
aandacht op gevestigd, dat er geen
enkele reden is om geen toeristen naar
Nederland te sturen. De spoorlijn
RoosendaalRotterdam wordt zo spoe
dig mogelijk hersteld. Schevendngen
een graag door vreemdelingen bezochte
badplaats zal deze zomer geheel van
de geslagen wonden hersteld zijn en
>laatsen als Alkmaar met zijn beroemde
;aasmarkt, Marken en Volendam zijn
onaangetast gebleven.
De vreemdelingenindustrie vormt de
laatste jaren een aanzienlijke bron van
inkomsten voor ons land. Zij verwacht,
dat wanneer men in het buitenland
van de eerste schrik bekomen is deze
zomer weer zeer veel Amerikanen,
Engelsen, Fransen, Belgen, Duitsers en
anderen ons land zullen bezoeken en dat
reeds voorgenomen reizen naar Neder
land doorgang zullen vinden.
Goud en deviezen
De taalgemeenschap, en. de gehele mens
heid is uit deze, door de geest gevormde
groepen, en daardoor cultuurvormende
groepen, samengesteld. Is het wonder, dat
we in deze gemeenschappen met hun
moedertalen, een eersterangs object van de
taalwetenschap zienWant via deze taal
groep komen tie tot „volk", en dan zijn we
in de onmiddellijke nabijheid van.... rechten
van de taalgemeenschap, nationalileitspro-
blemen en de erkenning van minderheden!
Als blijken zal heeft de taalwetenschap daar
in een woord, een groot woord, mee te
spreken. Nalatigheid hiervan in het ver
leden, is, gezien de politieke gevolgen ervan,
een extra-reden hiervoor.
Ihoe is de verhouding van taal en volk?
Wordt „ras" bepaald door de biologische
afstamming (Blut uml Bodenl); „natie" door
de politiek, de macht; „volk" is gebaseerd
op geest, eenheid van geest, dus door het
gemeenschappelijke wereldbeeld en de
cultuur van de taalgemeenschap. Reeds is
het veelzeggend, dat het woord „Duits"
(tlxeodisea lingua, sedert Karei de Grote)
eerst taal-, en daarna ook volksterm ge
worden is. Juist dóór de gemeenschappelijk
heid van taal hebben die groep mensen zich
als volk leren kennen en zich naar die
moedertaal genoemd. Herder en Grimm
geven zelfs deze definitie van volk: „der
Inbegriff von Menschen welche dieselbe
Sprache reden". En W. i>ot» Humboldt,
enige jaren later, spreekt van „in de grond
is rr een identiteit van taal en volk; een
valk is een, door z'n bepaalde taal ge-
kar aktiseerde, geestosvorm van de mem
heid".
Wij zouden zeggen: een volk krijgt in
het geheel van alle andere een eigen
stempel door de energeia, de werkzaamheid
van z'n moedertaal. En als we hierbij aan
sluitend naar de zin van die veelheid van
moedertalen vragen, dan wagen we het, dit
antwoord te geven:
elk volk heeft in z'n moedertaal z'n gees
telijke wortels, en kan daardoor zijn waarde
voor de hele mensheid hebben, dat het ij n
bijdrage ter bereiking van de hoogste doel
einden van de hele memlieid, leveren
kan
We behoeven hierna niet nog te gaan be
togen, dat de natuur-gemeenschap ..ras" en
de staatsgemeenschap „natie" in betekenis
ver achterstaan bij de geestesgemeenschap
die een taalgemeemchap door z'n (moeder)-
taal is. Dit geeft de sleutel tot oplossing
van het probleem taal en volk. Passief en
actief kunnen ras en staat een factor zijn bij
de wisselwerking van taalgemeemchap en
moedertaal, dominerend zijn ze niet. Thans
is ook duidelijk, dat Nederland (de 12
provinciën) een natie is; dat de taalgemeen
schap der Nederlanders ruim elf provinciën
omvat, dat een groot deel van Friesland een
andere taalgemeemchap is. Werkt op de
Ned, taalgemeemchap de politieke factor
sterker dan de ras-factor, op de Friese is
dat omgekeerd.
Uit dit gezichtspunt volgen enige belang
rijke toepassingen. De eerste is deze: de
staats- en volksopvatting zullen, om span
ningen en catastrofen te voorkomen, in har
monie gehouden (gebracht) worden, en daar
bij dient van de prioriteit van het volk
snorden uitgegaan. Slechts waar hel volks
bewustzijn zeer zwak. het staats-behoren zeer
sterk is, kunnen geen probleem en strijd be
staan, 7,o in Frankrijk: waar Bretons en
Trovcncaals z.g.a. slechts folkloristische be
tekenis hebben. Dit is zeer typerend voor
het Frame denken, en het is clan ook aan
het overwicht van het Frans denken (Revo
lutie, Napoleondat de slaat ook unifor
merend op de talen in zijn gebied heeft
gewerkt,
Ook het Fries heeft daarvan de invloed
ondervonden, reeds van pl. m. 1700 af. tot
de dag van vandaag toe. Aan écn. schim-
haar klein, feit ten deze wordt niet gedacht
ril. de opheffing van de Franeker (de Friese)
Hogeschool in het begin van de 19e eeuw.
Juist zulk een inrichting voor wetenschappe
lijk onderzoek en onderwijs, is een belang
rijk brandpunt, bolwerk en krachtcentrum
voor een volk en z'n moedertaal. En hij co
bezoek aan het heldere, openr, eerlijke
Franeker deze architectonische, eigen
schappen roepen wetenschappelijke op treft
ook de niet-Fries. hoeveel er mèt zo'n school
aoor Friesland èn Nederland is verloren ge
gaan. Eise Eisinga's planetarium. de
professorenhuizen in de Voorstraat en. de
Bocht van Guinee (de studentemoos). het
zijn droeve dingen Heeft lver niel het
uniformerend en staatscentraüstisch misver
stand ren mooie toekomst tot verloren kamer
gemaakt?
A. 1. SCHNEIDERS.
Ook ditmaal is de voornaamste mutatie
op de verkorte balans van de Neder-
landsche Bank te vinden in de gezamen
lijke posten, die de Nederlandse goud- en
deviezenpositie bepalen. De deviezen
reserve is met bijna 40 millioen gestegen
tot bijna 1.700 min. Alleen toen de bank
begon met de omzetting van convertibele
valuta in goud heeft de deviezenreserve
een hoger bedrag aangewezen, n.l. 2312
min. op 10 Nov. j.l. Goud en deviezen te
zamen vormen een nieuw hoogtepunt:
.36 min. thans tegen vorige week 3847
min. (op 10 November 3633 min.) De
goudvoorraad is deze week dus onveran
derd gebleven.
De bankbiljettencirculatie geeft een
kleine inkrimping te zien n.l. 2967 min.
tegen vorige week ƒ2982 min.
Credietbons benzine
Op verzoek van de benzine-maat-
schappijen deelt het hoofdbestuur van
het Nederlandsche Roode Kruis mee. dat
de uitgifte van credietbons voor auto
benzine ten behoeve van transporten
van en naar de noodgebieden met ingang
van 18 Februari wordt stilgezet. De
wederverkopers van de benzinemaat
schappijen mogen deze bonnen nog tot
en met 21 Februari accepteren.
De eerste televisieverbinding tussen
Djakarta. Bandung en Singapore is ge
opend.
OJ)
recordhoogte
Doopsgezinde solidariteit
In de Doopsgezinde Broederschap be
staat een „Stichting voor Bijzondere
Noden", die zich inzonderheid op de be
oefening van de internationale solidari
teit toelegt. Op de laatste jaarvergade
ring is vooral de steun aan de ontheem
den ter sprake gekomen. In Duitsland
zijn er twaalf millioen vluchtelingen of
displaced persons en onder hen zijn er
nog 7000 Mennonieten, die in mensont
erende omstandigheden leven. De Pink
stercollecte in de Doopsgezinde gemeen
ten van Nederland, die in 1952 voor dit
doel werd gehouden, bracht f 42.000 op.
terwijl er een opbrengst van 30.000 ge
schat was. Voor de Doopsgezinde ont
heemden, die in Schoorl zijn onderge-
braoht. wordt goed gezorgd; zo heeft de
gemeente Hallum hen in 1952 ;-C"t,n
vruchten voorzien, terwijl Leeuwa n
zich met de Kerslgave belast had,
Uit een toespraak van broeder Klaas-
sen op deze vergadering bleek, dat er
nog heel wat gedaan moet worden. Deze,
een Amerikaans Mennoniet van Neder
lands-Duitse afkomst, is sinds 1917
werkzaam om de Doopsgezinde vluchte
lingen uit Oost-Europa zoveel mogelijk
naar de Nieuwe Wereld over te brengen.
In de tien jaren na de Russische revolu
tie werden er 21.000 vluchtelingen naar
Canada overgebracht en deze mensen
behoren daar thans tot de meest geachte
staatsburgers. Na 1927 ging het moei
lijker, maar met hulp van Hindenburg
gelukte het toch weer ettelijke duizen
den naar veiliger oorden te verschepen.
Over de Mennonieten, die na de Tweede
Wereldoorlog meest naar Zuid-Amerika
zfjn geëmigreerd, met de daarvoor ge
charterde ..Volendam", vertelde Broeder
Klaassen vele bijzonderheden. Het
welig tierende sectendom (van ouds een
Mennonietische erfenis) is in de immi
gratielanden gelukkig verzwakt; „de
haken en ogen secte. de dasje links en
dasje rechts secte zijn verdwenen
Sinds 1945 is door de Amerikaanse Men
nonieten een bedrag van zes miUjgen
dollar naar Duitsland gezonden. 7 is
verblijven er in de Duitse ontheem\icn-
kampen en elders nog 7000 Doopsgezinde
vluchtelingen en voor deze mensen
moeten huizen gebouwd worden hetgeen
vaak geschiedt 'net hulp van Doopsge
zinde dienstweigeraars uit Amerika.
Ook de Doopsgezinde vredesgroep in
Nederland werkt krachtdadig mee; zo
zijn er sedert 1947 vijf en een halve ton
goederen en f 170,000 naar Duitsland ge
zonden en zijn tal van Duitse kinderen
enige tijd in Nederlandse gezinnen opge
nomen geworden.
Eenheid trots spanningen
In de na 1945 opnieuw georganiseerde
Evangelische Kirche Deutschlands
(EKD) bestaan nog steeds vele spannin
gen, die op hun beurt bij menigeen een
gevoel van teleurstelling of pessimisme
hebben opgewekt. Volgens dr. Brunotte,
de leider van de kerkelijke kanselarij,
bestaat daarvoor geen reden, want, de
wil tot eenheid is sedert de conferentie
van Treysa onverzwakt gebleven cn wat
de verschillende „lidkerken" metelkaar
verbindt is meer dan wat hen scheidt.
Het zijn vooral de- politieke en con
fessionele spanningen, die de gemoede
ren beroeren. De leer van Karl Barth
van de verhouding van christengemeente
Als protest tegen de uitspraak in hel procei
het monument voor gevaUenen
can Oradour heeft men in Straatsburg
met een rouwsluier bedekt.
en burgergemeente, die beide tot elkaar
in nauwe betrekking gebracht worden,
blijkt in tegenstelling te komen met de
leer van de twee rijken van Luther, die
de scheiding daartussen verdedigd heeft.
De vraag naar de verhouding van kerk
en politiek heeft daarmee natuurlijk
direct te maken en daaruit vloeit weer
voort de vraag naar de rechtvaardiging
van de herbewapening.
Overeenstemming bestaat er volgens
dr. Brunotte over de zaak van de vrede.
Niemand in de E.K.D. verheerlijkt de
oorlog, niemand is ook principieel paci
fist. Als Niemoeller en zijn aanhangers
tot reacties prikkelen, dan is niet de
vraag in discussie of een volk recht heeft
naar de wapens te grijpen, maar alleen
de vraag of het Duitse volk zich hier en
nu moet bewapenen. Een „Ohne-mïch-
Standpunkt" is voor een christen te
enen male in politiek opzicht ontoelaat
baar en daarom heeft de kerk het recht
en de plicht, ten opzichte van alle
actuele ijragen haar plaats en houding
te bepa"
Altijd ;'oet er in de kerk een zekere
ruimte voor „andersdenkenden" blij
ven bestaan, aldus dr. Brunotte. Wan
neer mensen als broeders tezamen zijn,
moeten zij ook naar elkaar willen luis
teren. Een wettisch confessionalisme
moet evenzeer vermeden worden als een
vaag gedweep of verdoezeling van kern
vragen. Toegegeven moet worden, dat
een toenadering der Lutherse en Her
vormde confessies inzake de avond-
maalsvraag (de intercommunie) tot dus
ver niet geconstateerd kon worden. De
kerk moet er trouwens steeds voor
waken, haar prestige gewichtiger te ach
ten dan haar taak. De geschiedenis der
kerk onder het Derde Rijk, maar ook
haar tegenwoordige positie in de Sovjel-
zone is een duidelijk bewijs, dat de ge
hoorzame kerk steeds tot dienst en
offers bereid moet zijn.
Kerknieuws in het kort
Volgens het Voorlopig Verslag van
de Eerste Kamer hebben enige leden er
aanmerking op gemaakt, dat. nadat de
gemeente Maastricht het vorige jaar een
bedrag van maximaal vijfhonderd gulden
voor de bedienaren van de
gods e n s t uitgetrokken had. thans
weer di .eineente Vught een soortgelijk
besluit heeft genomen. Zulke besluiten
hebben een gevaarlijke kant aldus deze
leden, omdat de financiële verhouding
tussen de overheid en.de kerken alleen
maar rijkszaak is.
J.l. Zondagavond is in de r.k.
parochiekerk van Zevenbergen de eer
ste avondmis in Nederland
opgedragen. Deze avondmis, mogelijk ge
worden door pauselijke besluiten uit de
jongste tijd. werd bijgewoond door de
honderdvijftig Italiaanse brandweerlieden,
die in het overstroomde gebied bij Zeven
bergen werken aan het dichten der dijken
De mis werd opgedragen door de
Italiaanse geestelijke Don Leto Casinï.
In de vacature prof. dr. J. Linde
boom is aan de R-U. te Groningen be
noemd tot hoogleraar in de kerk- en
dogmengeschiedenis rir W. F. Dank
baar, thans secretaris van de Raad voor
de Zending der Ned. Hcrv. Kerk. vroeger
Ned. Herv. predikant, te Kuinre, St. Anna-
paroohie en Goes. Dr. Dankbaar is een
kenner van de avondmaalsleer en is ge
promoveerd op een proefschrift over de
sacramentsleer van Calvïjn. Ook schreef
hjj een boek over de hoogtepunten van
het Calvinisme.
De collecte in de Ncd. Herv. Kerk
ten bate van het Nationaal Ram
penfonds heeft tot dusver in 900
gemeenten een bedrag opgeleverd van
1 006.140.29. Er moet nog door 500 ge
meenten afgedragen worden, zodat het
bedrag nog wel aanmerkelijk zal stijgen.
In de overblijfselen van een zeer
oude basiliekkerk, die onder de gebom
bardeerde kerk van St. Bride in Londen
bij de opgravingen is ontdekt, werd dezer
dagen door de patriarch van de
As syrische kerk Mar Shimun
een korte godsdienstoefening gehouden,
waarbij hij een groet aan het Engelse volk
overbracht in het Aramees, de taal van
Jezus en zijn apostelen, en ook het Onze
Vader in deze oude taal bad Deze
patriarch is de 119de in een lange reeks
en zijn ambt is reeds zeshonderd jaar een
privilegie van zijn geslacht. Hij wees op
de nauwe banden, die er tussen de Assyri-
sche en Anglicaanse kerk bestaan.
Ds- M. Niemoeller. voorzitter van de
Evangelische kerk in Hessen, heeft een
bezoek gebracht aan de Oostduitse pre
mier Grotewohl, ter bespreking van d e
betrekkingen tussen kerk
en staat. Zoals bekend, is Niemoeller
geporteerd voor een Duitse neutraliteits
politiek en wil hij de banden met de Oost
zone zo nauw mogelijk houden.
Dr. E. Barnes, de Anglicaanse bis
schop van Birmingham en, naast de „red
VRIJDAG 20 FEBRUARI 1953
Hilversum I (402 m). 7.—VARA. 10.—
VPRO. 10.20 VARA. 12.— AVRO. 16.—
VARA. 19.30 VPRO. 21.— VARA. 22.40
VPRO. 23.-24.— VARA.
VARA: 7.Nieuws. 7.13 Gramofoon-
muziek. 8.Nieuws en weerberichten.
8.18 Gramofoonmuziek. 8.50 Voor de
huisvrouw .9.05 Gramofoonmuziek. 9.35
Waterstanden. 9 40 Voor de kleuters.
VPRO: 10.„Kinderen en mehsen".
causerie. 10.05 Morgenwijding. VARA:
10.20 Gramofoonmuziek. 10.30 School
radio. 10.50 Orgelspel. 11.15 Voordracht.
11.35 Pianorecital. AVRO: 12.Ham
mondorkest. 12.30 Land- en tuinbouw-
mededelingen. 12.33 Sport en prognose.
12.48 Gramofoonmuziek. 13.Nieuws.
13.15 Mededelingen of gramofoonmuziek.
13.20 Lichte muziek. 13.50 Gramofoon
muziek. 14.Kookpraatje. 14.20 Viool
en piano. 14.50 Voordracht. 15.10
Creoolse liederen. 15.30 Musette-orkest.
VARA: 16.Gramofoonmuziek. 16.30
Voor de jeugd. 17.Gramofoonmuziek.
17.20 Muzikale causerie. 18.Nieuws.
18.15 Felicitaties. 18.45 „Achter de
Horizon", hoorspel. 19.Koorzang. 19.18
Zang en gitaar. VPRO: 19.30 „Vreugde
en verdriet", causerie. 19.50 Berichten.
20.Nieuws. 20.05 Boekbespreking.
20.10 Vierhandig pianospel. 20.30
„Europa één", causerie. 20.40 „Aanpas
sing". causerie. VARA; 21.„Les
Troyens a Carthage", opera (acte III en
IV). 21.50 Reportage. 22.10 Buitenlands
weekoverzicht. 22.25 Lichte muziek.
VPRO: 22.40 „Vandaag", causerie, 22.45
Avondwijding. VARA: 23.Nieuws.
23.15 „In Huwelijk en Gezin", causerie.
23.3024.Pianorecital.
Hilversum H (298 m). 7.-24.— NCRV.
NCRV: 7.Nieuws. 7.10 Gramofoon
muziek. 7.15 Ochtendgymnastiek. 7.30
Gramofoonmuziek. 7.45 Een woord voor
de dag. 8.Nieuws en weerberichten.
8.18 Gewijde muziek. 8.45 Gramofoon
muziek. 9.Voor de zieken. 9.30 Voor
de huisvrouw. 9.35 Gramofoonmuziek.
10.30 Morgendienst. 11.Viool cn piano.
11.35 Gramofoonmuziek. 12.30 Land- en
tuinbouwmededelingen. 12.33 Geva
rieerde muziek. 12.59 Klokgelui. 13.
Nieuws. 13.15 Lichte muziek. 13.45
Gramofoonmuziek. 14.Schoolradio.
14.30 Gramofoonmuziek. 14.50 Sopraan
en piano. 15.05 Gramofoonmuziek. 15.15
Voordracht. 15.35 Harpensemble. 16.
„De aanleg van een mooi gazon", cau
serie. 16.15 Sopraan, viool, clarinet en
piano. 16.35 Gramofoonmuziek. 17.
Harp, fluit en cello. 17.30 Militaire
reportage. 17.40 Gramofoonmuziek. 17.45
Fries programma. 18.Gramofoonmu
ziek. 18.10 Surinaamse volksmuziek.
18.40 Huismuziek. 19.— Nieuws en weer
berichten. 19.10 Regeringsuitzending:
Verklaring en toelichting. 19.30 Gramo
foonmuziek. 20.Radiokrant. 20.20
Kapelkoor en solisten. 21 30 „Bij de
dijken". 21.55 Marinierskapel. 22.25
Kunstoverzicht. 22.45 Avondoverden
king. 23.Nieuws en SOS-beriohten.
23.15 Internationaal evangelisatiepro
gramma. 23.3024,Gramofoonmuziek.
Experimenteel televisie-programma
AVRO. 20.15—21.45: 1. „We maken 't
boni". 2. Weerpraatje. Pauze. 3. „Hoe
wilt u ons zien?"
Dean" van Canterbury, dr. H. Johnson,
een van de meest omstreden figuren uit de
Church of England, zal om gezondheids
redenen zijn ambt neerleggen
Dr. Barnes was een aanhanger van de
radicale bi.jbclcritiek en zijn preken en
geschriften getuigden steeds van een
ultra-modernisme, dat de wetenschap
hoven het. geloof stelde. Ook wat zijn
maatschappelijke inzichten betreft, heeft
hij nimmer een blad voor de mond ge
nomen.
Redders onderscheiden
Het bestuur der Kon. N.Z.H.R.M. heeft
besloten, de bemanningen van de motor
reddingsboten „Neeltje Jacoba". ..Prins
Hendrik". „Joan Hodshon", „Brandaris"
en ..Insulinde". die gedurende de zware
storm van 31 Jan.1 Febr. langdurige
en uiterst inspannende tochten hebben
gemaakt ter assistentie van in nood ver
kerende schepen (o.m- Duitse tanklichter
„Oder", Frans stoomschip „Carthage",
Indiase stoomschip „Jalikunta" en Neder
landse kustvaarder „Frank II"). de grote
bronzen draagmedaille der maatschappij
toe te kennen met inscriptie: „Voor be
langrijke diensten, 31 Januari1 Febru
ari 1953". Aan de bemanning van de
motor reddingsboot „Prins Hendrik" (Den
Helder) zal bovendien een getuigschrift
worden uitgereikt voor de redding der
opvarenden van de tussen Texel en Vlie
land gestrande en doormidden gebroken
Duitse tanklichter „Oder".
NEEN, DOMINEE!
De vergelijking, welke dr. Zielhuls. Geref.
predikant te Arum, in de L. C. van 17 Febr.
maakt met de collecten voor de Geref. diaco
nieën. met die van de inzamelingen van vee
handelaren. boekhandelaren, kruideniers enz,,
gaat m. i. niet op. De laatstgenoemde inza
melingen gaan via het Rampenfonds, ter
wijl de collecten in de Geref. Kerken gehou
den. (blijkbaar niet allemaal) rechtstreeks
gaan naar diaconieën van Geref. Kerken.
Voor de redenering van dr. Z.: ..doen wat
goed is voor allen, maar inzonderheid voor
ónze geloofsgenoten", voel ik niet veel. Tn
elk geval niet. zoals dr. Z. het hier gaat stel
len. In deze situatie, helemaal niet. Bij red
dingspogingen zal wel niemand gezegd heb
ben: een Gereformeerde heeft bij ons voor
rang volgens Galaten 6 10.
Wel kan ik voelen voor wat dr. Z. naar
voren brengt, dat diaconieën bijspringen, om
de getroffen diaconieën, welke door de ramp
niet functionneren als voorheen, te helpen
om aan hun vaste lasten te kunnen voldoen.
Dit collecteren komt in de Geref. Kerken
wel meer voor. Er zijn in gewone omstandig
heden ook wel diaconieën, wier middelen
niet steeds toereikend zijn, In welk geval
andere diaconieën bijspringen. Maar dit, had
men duidelijk kunnen zeggen cn dan zou veel
crltiek achterwege gebleven zijn.
De opmerking van dr. Z dat in het over
grote deel van de getroffen gebieden kerk
mensen zouden wonen, heeft bier naar mijn
smaak niets mee te maken Dat doet aan bet
principe van het gesignaleerde niets at of
toe. Fout is fout. Of dat nu 50 om 50' of wel
95 om 5 gaat. Niemand heeft in een dergelijke
nood voorrang.
L. H. S.
OOK IN »41 WATERSNOOD
Dat ook onze voorouders te lijden hadden
van watersnood, moge blijken uit het Her
vormde Trouwboek van Wijngaarden (bij
Dordrecht) Een jongeman en zijn bruid heb
ben wel een zeer ongewone huwelijksdag ge-
bad I Lees maar:
1740 Dec. 23: Sijn naar ons gebleken was
dat aan liet trouwregt voldaan was met toe
stemming van Bruydt's moeder zijnd Den
Bruydegom medejaarig en ouderloos in wet
tige ondertrouw opgenomen: Willem Claasz
Kuyper. J. M. van Charluynen met Cornelia
Gijsbertse de Groot. J. D. vanWijngaarden
En zijn deese persoonen den 4 Febr. 1741 tot
Wijngaarden in den huwelijken staat inge-
zegent Zijnde wij daarna toe met eene
schuyt gevaren wegens de inundatie en ver
mits de heele weg omtrent 4 voeten onder
water stond sno hebben wij on se standplaatse
op de omverre gevallene banken genomen
Zijnde ln de kerk geklommen aan de Zuyd-
ziide van bet choor door een gat door bet
waater geslaegen getuygen bij dese acte
;n Claas Roeien eygenaar van het y»ar-
tuyg Balte Theunlsse Boss, Mayke 'te
Boss! Theunis Balte Boss. Catrjjne EllXj ,-th
Vissers. Lysbeth Huybertse van den Berg.
Acltje Groen. Jan Groen. Anna en Mayke
GijSberts de Groot.
B deese voorscbrevene persoonen had
den maer een huwelljksvoorstel kunnen heb
ben en syn getrouwt met permissie van Bail-
liuw.
Den Haag. G. van Otten.
TA AL-ZICHT
De artikels van de heer Schneiders lees ik
met veel aandacht en genoegen. De beteke
nissen van „wij" heeft de schrijver echter
niet alle weergegeven: b.v. inplaats van ik:
wij zullen er maar niet veel meer van zeg
gen. Wij (een verslaggever b.v.) zagen o.a. enz.
(pluralis modestae). Wij. Juliana, bij de
gratie Gods. enz. (pluralis Majestatis). Leraar
tegen leerling die niet oplet: Wij weten 't na
tuurlijk al lang! Ook meen ik. als Hollander,
bezwaar te moeten maken tegen een samen
trekking als in de zin: „Nee. met werkelijk
begrip van taal heeft de spelling niets, de
klanken weinig, kalt de spraakkunst, iets te
maken hebben. Hierop is wellicht mijnerzijds
van toepassing: „We künnen de taal oneindig
beter dan we 'm kénnen."
S. D. H. Sr.
AFTREK NOODWET OUDERDOMS
VOORZIENING
in de L. C. van 30 Januari komt in de
rubriek „Kent gij Uw rechten?" de vraag van
een a s. 65-jarige voor. die informeert, c let
niet het beste zou zijn zijn goederen aa m
kinderen over te doen. teneinde in het T.ezit
van de uitkering Noodwet-Drees te komen,
welke uitkering hem nu dreigt te ontgaan. De
bijzondere medewerker van de L C. wijst
terecht op wat dienaangaande is bepaald: Aan
dengene die kennelijk met het doel om in
aanmerking te komen voor ouderdomsuilke-
ring of verhoging dier uitkering, zijn vermo
gen een vermindering doet ondergaan of van
hem toekomende inkomsten afstand doet.
wordt ouderdomsullkering of verhoging dier
uitkering geweigerd.
De bijzondere medewerker beperkte zich
evenwel niet tot zijn inderdaad juiste beant
woording van de gestelde vraag, hij levert
hierop ook zijn commentaar en treedt hierin
zelfs als verdediger van de z-g. aftrek op door
te verklaren, dat deze bepaling voor zich zelf
spreekt. Hetgeen wellicht in het kader van de
foutieve attrekgcdachte wel juist is. doch op
zich zelf o. i niet acceptabel kan worden ge-
echt. helemaal niet. wanneer zulks verdedigd
wordt met het volgend argument, dat een en
ander ten koste van de belastingbetalers gaat
Want natuurlijk komt een en ander ten koste
van de belastingbetalers Ook de verhoogde
pensioenen van de ambtenaren, welke verho
gingen aan alle gewezen ambtenaren, ainbte-
nanrsweduwen en -wezen, ongeacht hun ver
dere inkomstenpositie, worden toegekend,
komen ten koste van de belastingbetalers.
De pep-Henen (overigens terecht) aan gewe
zen K rieden toegekend komen eveneens
ten kos 'van de belastingbetalers. Zoals het
thans echter bij de onderhavige Noodwet
gaat, komt het hierop neer. dat er zo iets als
een spaar- en bezitsverbod voor de kleine
man bestaat. Want wat deze enerzijds, vaak
met. veel moeite en onder vele ontzeggingen
heeft gespaard, wordt, hem anderzijds door de
beslaande aftrek bij de Noodwet, weer ge
heel of gedeeltelijk ontnomen.
Dat de belastingbetalers worden ontzien, is
inderdaad zeer belangrijk. Echter niet zo be
langrijk. dat hierom een dergelijk grof on
recht ten aanzien van de kleine spaarder
zou mogen worden gepleegd. Het ontzien van
de belastingbetaler zal op een geheel andere
wijze dienen plaats te vinden.
P. J. L.
MOET DIT ZO IN MINNERTSGA?
Achter de Ned. Herv. Kerk te Minnertsga
is in de laatste twee jaar een 32-tal woningen
gebouwd en dus een complete straat ontstaan.
De straat wordt slechts gedeeltelijk door twee
lantaarns verlicht, die dikwijls de onhebbe
lijke gewoonte hebben te branden wanneer
dit niet noodzakelijk is en verduisterd blijven
wanneer hun schijnsel bijzonder welkom zou
zijn. In deze straat wonen een aantal chauf
feurs. die 's nachts laat uit hun-.dienst terug
keren en in de vroege morgen moeten begin
nen, Gezien de treurige gesteldheid van deze
straat is aan de gemeentelijke autoriteiten
gevraagd, 's nachts in ieder geval één lantaarn
te laten branden, doch zonder resultaat. Menig
bewoner, of bezoeker zakt bij het oversteken
van dr yaat soms tot de enkels in de mod
der. tc |l de moeders steen en been klagen
als hun 'kroost (wat hier talrijk is) na een
dergelijk modderbad thuis komt Maandenlang
lagen in de straat vaten teer. die de wee tot
weg zouden maken, doch deze zijn weer weg
gehaald Zo vervloog ook de hoop om voor
de winter een behoorlijke weg te krijgen.
Maar waarom in elk geval niet 's nachts
een enkele lantaarn in deze modderstraat?
Minnertsga. Enige bewoners.
KOLENDAMPVERGIFTIGING
Zeker iedere onderwijzer of onderwijzeres
kent het eenvoudig Instrumentje, dat we
baroscoop noemen. Wordt liet nu geen tijd.
dat we die kennis gaan toepassen in 't belang
van onze Jeugd en ons onderwijs? Met een
dood paard is 't goed sollen, maar wat hebben
wij, onderwijzers en onderwijzeressen, aan
half- of heel bewusteloze kinderen! Daarom
zii onze vernieuwingsleuze: In elk school
lokaal een baroscoop, die in verbinding met
een electrische bel aanstonds waarschuwt als
de atmosfeer fataal dreigt te worden. Ik
denk wel. dat de eenvoudige installatie ook
nog wel baar diensten kan bewijzen als er
geen kachel brandt. Dan zal het toestelletje
wel eens waarschuwen als het tiid wordt de
ramen open te trekken en te ventileren van
wege ..de onschuldige kinderasempjes."
Oud-onder\v ijzer.
(Advertentie 1. M.)
moeten op tijd „gewassen" worden.
Neem eens per week éèn of twee
(Advertentie l. Al.)
Kou,Hoesten,Ziek
Vooral dèn Uw kinderen beschermen
^tegen de gevolgen! Snel en zeker helpt:i
Advertentie l M
1 UIT ANDERE
■IIIIIIIIIII BLADEN llllllllllllli
Friesland en de herboren V.D.B.
In „T ij d en T a a k" (chr. soc.) be
kent L. II. Ruitenberg, dat hij heel weinig
in de herboren Vrijzinnig Democratische
Bond ziet. noch wat de practische kansen
betreft, noch wat de kracht der beginse
len aangaat; de her-oprichting is een
typisch reactie-verschijnsel van na-oor-
logse moeheid, want de enige reden, dat
deze vrijzinnige progressieve partij, die ais
gevolg van de logische ontwikkeling na de
oorlog met de S.D A.P. tot de PvdA was
samengesmolten, thans weer voor de dag
zou kunnen komen, ligt in „het klimaat",
het standsgevoel en de taaie, onderlinge
verbondenheid van de vroegere aanhan
gers;
„Men moet Friesland kennen om de reden
daarvan te vermoeden. Daar zijn de sloten
recht cn de groepen vrij. onbeweeglijk. Ja-
•enlang was Friesland voor de helft links,
/oor de andere helft rechts. En in de lin
kerhelft had iedere stand zijn eigen groe
pering. De arbeider had de SDAP. de in
Friesland talrijke kleine middenstanders
en pachtboeren waren vrijzinnig-demo
craat, de grote boer en de spaarzame indus
trieel liberaal. Iedere groep had zijn eigen
sfeer. En juist in plattelandse verhoudin
gen wordt deze eerbiedig, met een zekere
plechtigheid, gehandhaafd. Juist op het
platteland van Friesland kostte het dan
ook moeite de echte doorbraaksfeer ook in
dit opzicht te wekken. Niet zozeer voor de
jongeren, maar wel voor hen, die de tijden
van vroeger zich herinnerden, was 't moei
lijk het verleden op vruchtbare wijze voort
te zetten in nieuwe verhoudingen. Wie nu
warm en enthousiast had meegedaan aan
het overleg tijdens de oorlog, wie begrip
had voor de grote betekenis van een nieuw
te formeren democratisch-socialistische
'olkspartij, die de intellectuele standing
van de vrijzinnig-democraten, de kracht
dadigheid van de SDAP en het bijbels soci
aal besef van de CDU zou samenvatten en
verder leiden, ja, die begreep, dat van een
terug geen sprake kon zijn en die nam
sportief allerlei onvolkomenheden en ook
terugval van anderen in het oude denk
schema, zichzelf daarbij óók in de gaten
houdend. Wie echter het heden afmeet naar
de welbehaaglijkheid van vroeger (vaak
schoner in de herinnering dan gerechtvaar
digd was) voelt zich „niet thuis." Nu is
heimwee een slechte politieke leermeester.
En op sentimenten bouwt men geen idea
len. Maar er zijn nu eenmaal een aantal
mensen, voor wie het politieke leven iets
heeft van een sportclub en die, als H.B.S.-
ers, buitengewoon gevoelig zijn voor de
sfeer van die club."
Bedenkelijke mentaliteit
Het is gebeurd, aldus de medische mede
werker van „De Nieuwe E e u w"
(r.k.), dat groepen evacué's in de laatste
weken geweigerd hebben zich voorlopig
in psychiatrische inrichtingen te laten on
derbrengen; toch is deze vrees en afkeer
niet gerechtvaardigd, want, de verpleging
van geestesgestoorden heeft in de loop der
tijden andere en betere vormen gekregen
en door de bestudering cn de practische
toepassing van de typologie, karakterelogie.
psychotechniek, anatomie, hersenchirurgie
e. d. zijn deze huizen geen gevangenissen,
maar echte ziekenhuizen geworden:
„Dat de psychiatrische inrichtingen nog
altoos in zulk een slechte reuk staan en
over één kam worden geschoren met tucht
huizen en strafgevangenissen, is aan
diverse omstandigheden te wijten. Eerstens
aan de traditie, welke wortelt in verleden
werkelijkheden en door overlevering tot in
onze dagen voortduurt, daarbij gevoed
door de in brede lagen van de bevolking
levende gewoonte om „het gekkenhuis'' als
opvoedkundig dreigement te gebruiken.
Doordat de rechtbanken sinds ettelijke
jaren psychiatrische adviezen inwinnen
alvorens een veroordeling uit te spreken,
worden de psychiatrische inrichtingen
overstroomd met zogenaamde justitie-
patiënten: lieden die wegens allerlei delic
ten werden gearresteerd, en voor wie psy
chiatrische behandeling wenselijker wordt
geacht dan asylering in een gevangenis.
Eigenlijk zouden voor deze patiënten
aparte verpleeggelegenheden moeten wor
den geschapen. In Nederland bestaan reeds
enige inrichtingen voor deze groep; initia
tieven tot de bouw van enige andere zijn
genomen en wachten op mogelijkheden tot
tenuitvoerlegging. Een derde omstandig
heid is de ondeugdelijke crltiek van ont
slagen patiënten en hun familieleden. Zij.
die dankbaar zijn voor hun genezing of
toestandsverbetering, verheffen nooit zo
luid hun stemmen als zij die meenden on
rechtmatig van hun vrijheid beroofd te zijn
geworden. Deze laatsten brengen schrik
wekkende geruchten over behandeling en
mishandeling in omloop, geruchten welke
als rollende sneeuwballen aanzwellen tot
angstwekkende verhalen."
The fault of the Dutch
De „New York Times" be
treurt het, juist nu, dat in het Engels
hot. woord „Dutch" (d. i. Nederlands)
in het algemeen een smadelijke en wei
nig complimenteuze betekenis heeft; het
befaamde blad haalt tal van voorbeelden
aan („Dutch nightingale" voor kikvors,
„in Duitch" voor in ongenade of dn moei
lijkheden, „Dutch concert" voor veel
lawaai en rumoer, „Dutch courage" dat
op een zeer bedenkelijk soort moed
wijst, enz. enz.), maar meent, dat deze
uitdrukkingen toch geen grond in de
Nederlandse werkelijkheid vinden:
„De reden hiervan zal wel gelegen
zijn in de lange strijd om de heer
schappij over de zeeën, die Engeland
met de Nederlanden jn de zeventiende
eeuw heeft gevoerd. Zelfs de encyclo
pedieën spreken van „het spreekwoor
delijk verband tussen Nederlanders en
boersheid en gebrek aan goede manie
ren", wat zeker een verwrongen beeld
geeft van een natie, die grote schilders
als Rembrandt van Rijn, Rubens. Van
Dijck en Frans Hals, de rechtsgeleerde
Grotius, en in meer recente tijd. de
historicus Hendrik Willem van Loon
voortgebracht heeft. We zouden onze
Engelse voorvaderen nog wel willen be
rispen, zelfs nu nog. dat ze zulke infame
uitdrukkingen in hun omgangstaal lieten
binnensluipen. Het is nu te laat om het
te veranderen, want deze uitdrukkingen,
ofschoon jammerlijk misplaatst, zijn een
deel geworden van onze taal. Gelukkig
is er een genoegdoening gelegen in het
feit. dat zowel Amerikanen als Britten
in deze dagen een warm gevoel van be
wondering voor de Nederlanders tonen
en dat vooral in deze moeilijke tijden,
nu de Nederlandse dijken hersteld wor
den, en helicopters, bemand met Ameri
kaanse en Britse bestuurders, zandzak
ken, rubberboten, laarzen, lampen en
ander benodigd materiaal niettegen
staande het slechte Teer ter plaatse
brengen. Degenen. ie deze bewonde
renswaardige Nederll tders wensen te
helpen en voor een ogenblik enige spijt
hebben over de zorgeloosheid in het ge
bruik van beoaaldë uitdrukkingen met
Dutch", worden verzocht hun bijdra
gen. óf naar de plaatselijke afdeling van
het Roode Kruis, óf naar de penning
meester van Holland Flood Relief. 74
Wall Street, New York City, te zenden".
