Derde deel van Nieuw Vossemeer
bestaat eenvoudig niet meer
i§lP^
-
Verdronken dorp in *n meer
Huisraad drijft rond
in gruwelijke stoet
LOSSE PRAATJES
en LOSSE BLAADJES
DONDERDAG ij ï^iiüiJARI 19;>o
PïUrbi:
(Van onze redacteur)
VERDRONKEN NIEUW VOSSEMEER, half Februari
„Kijk eens, de bomen lopen toch uit", heeft. Toon, de
gemeentebode, gezegd. En met zijn vereelde hand heeft
hij de takken gestreeld, die reiken tot boven de goot van
het raadhuis. Op het platte achterdak van het gebouw,
waarin burgemeester Janssens 31 Januari 1948 zijn
intrek nam en waaruit het woest kolkende geweld van
het Eendrachtwater hem in de nacht van de vijfde ver
jaardag van zijn installatie verbande. Daar dringt zich de
onmetelijkheid van de waterramp het sterkst aan me op.
Daar grijpt het weer even wurgend naar de keel als op
die meest trieste van alle Maandagen, nu een halve maand
geleden, toen ik Nieuw Vossemeers eerste burger verge
zelde op zijn laatste tocht uit zijn geradbraakt dorp.
molens markeren de einder: de
levende Van Heensche molen,
hoog op de dijk naar St. Philips-
land, en de dode van Vossemeer
zelf: aan zijn voet verzwolgen
de met tomeloos geweld opge
jaagde golven het allereerst het
gezin Ooms.
Beneden me passeren twee
ducks elkaar in de ondergelopen
Voorstraat, een ervan rijdt naar
de Hogen dijk ,waar ge u zelfs
gelaarsd niet kunt bewegen, doch
u moet laten varen door „schip
pers" van de rijkswaterpolitie.
„De boot is gisteren nog omge
slagen", waarschuwde hij me,
toen ik voorzichtig plaats nam
op het schommelende bankje.
Op de Hogendijk is de stroom
nog sterk. Bij elke vloed bruist
•het water hier weer opnieuw
binnen in de kapotgeslagen hui
zen en overdekt het de puinho
pen van wat woningen waren,
nog hoger, hooi en stro optillend
en nog verder wegvoerend van
de plaats, Waar ze een paar we
ken geleden nog vastgeankerd
lagen tussen bouwstenen.
Er zijn op de Hogendijk kasten
komen aandrijven uit huizen van
de Hoogte. Kinderkleertjes lagen,
doorweekt ndg ,op de planken en
een spaarpotje werd op zijn tocht
gevuld met water. Op de Ho
gendijk zijn meteydikke bomen
aangespoeld van een zagerij aan
het andere einde van het dorp.
En ge laat uw verbeelding gerust
haar vrije loop: deze stormramp
heeft inderdaad, met het opge
zweepte water, voordeuren inge
beukt, trappen gekraakt en ra
men vergruizeld. Ze zijn op ver
schillende plaatsen dwars dooi
de huizen gestuwd
Muren verpulverd
onder het water
Nu vertoeft burgemeester
Janssens weer enige uren
tussen het puin van zijn ge
meente. Een derde deel
en ge moet u nu eens leven
dig voorstellen de lange rij
woonhuizen in een dorp van
zeventienhonderd zielen
van Nieuw Vossemeer is
eenvoudig niet meer. Meer
dan honderd veilig geachte
woningen, waarbinnen zich
het lief en leed van al die ge
zinnen afspeelde, óók in de
laatste uren vóór de rampza
lige nacht, ze zijn nu van de
bodem verdwenen. De muren
liggen verpulverd onder het
water, dat met elke vloed nog
opnieuw binnendringt, de deu
ren en daken zijn als een gru
welijke stoet door de straten
gedreven, nu eens gaten in
gespaarde huizen slaand, dan
weer vastgelopen tegen losge
wortelde en neergebogen lan
taarnpalen. Een derde en
het is nog maar een lage
schatting van een rustig
levend dorp is weggevaagd in
dat nachtelijk noodlotsuur en
in de dagen die volgden.
Er is ook een derde deel van
het dorp, dat althans nog is
kunnen blijven steunen op zijn
grondvesten. Maar nauwelijks
herken ik in gespleten gevels en
afhangende daken, .in die neer
gebogen en uiteengeslagen lui
ken en opengebarsten vloeren
iets van een woning. Zie dat
trotse gebouw op de hoek van de
Voorstraat, dat pal gekeerd stond
naar de Eendraohtsdijk. De ko
lossen van muren hebben gesid
derd onder het volle geweld van
de metershoge waterval, die in
de plaats van het dijkgat ver
scheen en maar voortrolde in
razende vaart, en letterlijk: dwars
door een bewoond dorp.... die
muren hebben tot het uiterste
weerstand geboden. Toen brak
ook dit huis.
Een laatste derde deel van het
dorp is uitwendig gespaard ge
bleven. Het water is daar onder
de deuren door naar binnen ge
gulpt, de gang in, de kamers
binnen. Het heeft de zwaarste
meubelen op zijn rug genomen
en ze een lugubere tocht laten
maken tussen vier muren, om
ze daarna gebarsten en ontluis
terd weer te laten zakken tot op
de vloer, op een vuil grijs tapijt.
Dat is verdronken Nieuw
Vossemeer, veertien dagen na de
rampzalige nacht.
Sirene, redder van
honderden
Maar het is dat met alleen, wat
ik ontwaar en weet op het dak
van het gemeentehuis, waar de
jonge knoppen toch weer zicht
baar worden, en waar dichtbij
de sirene staat, redder van hon
derden. „Zouden we die wel aan
schaffen?" heeft de gemeenteraad
zich ooit afgevraagd. Nu staat
dat sein roerloos, hoewel nog al
tijd ingeschakeld: het water ver
brak immers ook de electrische
kabels en bracht, de sifene plots
tot zwijgen. God zij dank nadat
velen er door gewaarschuwd wa
ren.
Boven op het gemeentehuis zie
ik niet alleen het geslagen dorp.
Ik zie het uitgestrekte meer-, dat
de vruchtbare polders heeft over
weldigd. Een onafzienbare water
vlakte strekt zich hier aan Bra
bants Westrand uit, van de door
broken Eendraohtsdijk tot voorbij
Koevering en -Kladde en Zuid
waarts in de richting van de
Dodenpolders onder Halsteren.
Daken van gespaarde boerde
rijen lijken mee te deinen op de
grauwe gerimpelde vlakte, knot
wilgen trekken grillige lijnen
door de uitgestrekte plas. Twee
Vijftig doden
Nu wast op de Hogendijk een
man lepels en vorken in het wa
ter voor zijn huis. Uit een zolder
raam werpt zijn buurman de
rotte appels beneden op een hoop.
Zijn buren aan de andere kant
behoeven op de secretarie in het
gemeentehuis van Steenbergen
geen briefje te halen voor een
verblijf van enige uren. Van hun
huis hangt de zolder neer tot op
de vloer, een familieportret is op
zijn plaats blijven hangen, maar
onder die zolder liggen de brok
stukken van het beneden-meu-
bilair. Deze mensen zijn door een
boven-zijraam, klauterend over
woest is, kan weer opgebouwd
worden. Er komt een tijd maar
dis is voor Nieuw Vossemeer he
laas niet nabij dat op de Ho
gendijk weer kinderen zullen spe
len en dat op de weggeslagen
Pelsendijk weer mannen zullen
fietsen langs polders op weg naar
hun werk. De bomen gaan in
Nieuw Vossemeer weer uitlopen
en er komt 'een dag, dat het leven
er ook doorgaat na zonsondergang,
de tijd, waarop nu het dorp ver
laten in het water achterblijft.
Maar de doden van de verdron
ken gemeente zullen blijven her
inneren aan die nacht op de
scheiding van de eerste maanden
van 1953, de nacht van verdron
ken Nieuw Vossemeer
Nu vertoeft burgemeester
Janssens weer enkele uren
tussen het puin van zijn
gemeente.
Tot 20 meter diepte heeft
de vernielende vloed dit dijk
gat ten Noorden van Nw. Vos
semeer reeds uitge'schuurd.
een ladder boven het kolkende
water, naar de bovenverdieping
van hun buren gevlucht. Toen de
ladder werd weggetrokken, kwam
krakend het dak naar beneden.
Het nieuwe parochiehuis, trots
van pastoor en burgemeester, is
op zijn fundamenten gebleven,
maar de vloer is naar boven ge
kronkeld, als groef een reusach
tig monster zich er een weg on
derdoor. De kerken zijn gespaard
van grote vernielingen, doch ook
hier liet het water een dikke
sliblaag achter.
Op deze dag, een halve maand
na de verwoesting van Nieuw
Vossemeer, zijn tot nu toe twin
tig verdronken gemeentenaren
geborgen. Nog dertig moeten er
rusten onder de verwoeste hui
zen of drijven ergens in die in
tens trieste watervlakte.
En dit is de hoge prijs die het
verdronken dorp aan het water
geweld betaalde. Want wat ver-
D'R NAAST!
Mijn dierbare vrien
den van het Vrije
Volk" zijn de laatste
tijd niet gelukkig. Eerst
hebben ze almaar be
weerd, dat „Duijnstee
wint", in de K.V.P.,
maar de heer F. D. doet
niet anders dan bijv.
betogen, dat de partij
van Weiter nu maar
niet met de gemeente
raadsverkiezingen moet
meedoen. Bovendien
moet het Vr. V". een af
leiding zoeken voor de
lastige discussie over
het humanisme, dat
ook de P.v.d.A. door
kruist. Van de gezins
politiek bij de K.V.P.
deugt niets, de rappor
ten, welke onze partij
uitbrengt, zijn maar la
rie en als „de Linie
iets schrijft wat het Vr.
V. niet aanstaat, dan
wordt er maar gezegd,
dat dit „een bewijs is,
van de verwarring in
de K.V.P.-kring en",
waarbij dan maar zon
der 'meer eventjes
wordt beweerd, dat „de
Linie" en de K.V.P.
hetzelfde zijn, wat be
paald niet het geval is.
Maar, dat is allemaal
politiek. Goed dan, nog
iets anders. Het Vr. V.
hekelt de „deskundi
gen" die aan bitterta
fels en in naaikransjes
zelfverzekerde menin
gen uiten over de oor
zaken van de water
ramp e.d. en nu al we
ten £e vertellen, dat
„we" die zeegaten maar
moeten afsluiten, waar
over de echte deskun
digen heel andere me
ningen hebben. Op de
dag, dat het Vr. V. dit
schreef, kwam ir.
Thijsse uit Amerika te
rug. Wat je noemt hals
overkop, ontboden door
de regering. Hij is „de
primus interpares" als
waterbouwkundige. En
hij zegt, dat afsluiting
van de zeegaten heel
goed mogelijk is, hij is
er voorstander van, al
zal het eerst twee jaar
studie kosten (niet óf,
maar hoe het gebeu
ren moet) en dan nog
zeker tien jaar werk,
en het zal véél geld
kosten. Maar het kan.
Dat zegt een deskundi
ge! Het is jammer voor
het Vr. V.
Die kwam, niet
Zelfs te midden van de
watersnoodellende ont
brak de humor soms niet.
Een man, zo wordt be
weerd ..si non evero,
bene trovato", als het
niet waar is. is het toch
aardig gevonden! - wacht
te al drie dagen in een
boom op ziin redding.
Toen kwam er een Ame
rikaan met een helicop
ter en zei: pak dat touw.
„Ben jij 'n Amerikaan?"
vroeg de man. en toen hii
ia zei. schreeuwde de
man in de boom terug:
„O nee, dan wacht ik tot
er een Rus komt" Maar.
helaas, die kwam niet!
Dat zou kunnen
Reeds vele goede gaven
mocht ons land ontvan
gen uit vele landen. Waar
blijft Rusland? Wii ont
vingen zandzakken, ma
chines, genietroepen, al
lerlei matei'ieel voor her
stel van de spoorwegen.
Krijgen we soms dwars
liggers uit de Sovjet-
Unie? (Ingez. door E. V.-
D„ te Sclx.).
Verkwisting?
Wii vernemen hier en
daar stemmen, die een
soort van bezuiniging op
godsdienstige zaken (be
devaarten. Stille Omgang
e.d.) wensen in te voeren
om geld te sparen voor
het Nationaal Rampen
fonds. Hoe goed bedoeld
ook. aldus „de Tijd", en
hoezeer in overeenstem
ming met onze volksaard
deze voorstellen mogen
ziin. liikt het toch meer
evangelisch in vei-band
met godsdienstige zaken
niet in termen als „ver
kwisting" te denken.
Geheim?
Op een gewesteliike
vergadering van de Avro
heeft de voorzitter ver
klaard, dat hii niet kon
zeggen, hoeveel leden de
Avro telt, Waarom niet?
Is dat geheim, mogen wii
dat niet weten, zoals we
dat van de andere omroe
pen wél weten? In elk
geval is de Avro lang
niet. wat velen altiid ge
dacht hebben en wat ook
wel dikwiils is gesugge
reerd: de grootste omroep.
Want de andere omroe-
Den ziin allang over de
300.000 leden heen en de
Avro haalt dat lang niet.
Zoveel heeft de Avro-
voorzitter wel losgelaten:
de oplage van de omroep-
gids van de Avro is
300.000, maar daar ziin
„ongeveer" 15.000 ex. voor
de losse verkoop bij. Dat
zou dus uitkomen op
285.000 maximaal. En nou
niet voor het een of an
der. maar onze K.R.O.
heeft er op het ogenblik
al meer dan 350.000!
Dat
was m
oed!
De Engelsman Leslie
Ashman, ergens in de
buurt van Londen, heeft
een stout stukje uitge
haald, waarmee hii een
hoge onderscheiding, de
„British Empire Medal"
verdiend heeft. Hii zat
onlangs in dé trein, toen
een meisje uit de eerste
wagen hem (hii zat in de
tweede) kwam vertellen,
dat de machinist blijk
baar niet goed geworden
was. Hii lag tussen de
kolen in de tender en
was waarschiinliik be
wusteloos. De kloeke man
klom over de wagens
heen naar de locomotief
en wist de trein tot stil
stand te brengen. Hii
bracht daarna de machi
nist in veiligheid en ging
toenvissen. Maar
zonder ziin flinke optre
den. zouden er ongeluk
ken gebeurd ziin met
deze trein, die honderd
mensen, merendeels kin
deren. vervoerde
Consumentenbond
Er is een Nederlandse
Consumentenbond opge
richt. Voor de behartiging
van de belangen van de
verbruiker. Moest eigen
lijk niet nodig ziin! Is de
klant dan niet meer
koning? Energer
nog, bestaat er niet al ge
ruime tiid een uitstekend
werkende Nederlandse
Huishoudraad, waarin de
gezamenlijke ^organisaties
van huisvrouwen zeer
goed werk doen? Die con
sumentenbond gaat ech
ter weer volgens „Vrou
wenleven" eenziidig man
nelijk te werk Het huis
houdbudget en het
gaat er toch om, de be
langen daarvan te behar
tigen is nu eenmaal
voor het grootste deel
een kwestie voor de
vrouw. De Mannenbond
doet nogal dik. zegt de
schrijfster, maar wat hii
wil (bond is nog altiid
mannelijk, dames, zelfs
de vrouwenbond!) doet
de Huishoudraad al voor
90 procent. Toch pleiten
de dames voor samen
werking, zó boos ziin
de dames nou ook weer
niet op die mannenbond.
Dag envelop pen
Zou dat Deens ziin.
dacht u? Nee. hoor. lek
ker niet, Het is. althans
verbeeldt. Nederlands. Het
ziin dag-enveloppen. Dat
wil zeggen de z.g. eerste-
dag-omslagen. die ook
(maar alleen de eerste
dag) verkrijgbaar ziin.
als er een speciale post
zegel wordt uitgegeven,
zoals nu met de watei's-
nood het geval is. Er zou
den er 25.000 ziin, maar
het moesten er 135.000
worden, zo veel vraag
was er naar. Maar toen
was de éérste dag wel al
voorbij. Doch wat geeft
dat. voor dit doel!
Het geboortebewijs
Het moet. volgens een
bericht, dat Associated
Press ons uit Londen toe
zendt. waar gebeurd ziin.
in Polen, dus achter het
IJzeren Gordijn. Ook
daar schijnt het met de
bureaucratie niet in orde
te ziin of juist wel,
het is maar hoe ie het
bekiikt! Een man. die een
en ander zelf mededeelt
aan een krant in War
schau. verklaart dat hii
van de Burgerlijke Stand
in Lodz een geboorte
bewijs moest hebben. Hii
schreef enige malen, zon
der antwoord te krii gen
Toen ineens kwam de
post en de man moest
voor een dienstbrief maar
eventjes ruim veertien
gulden betalen. Maar hii
had ziin geboortebewijs.
Een week later, van het
zelfde laken een pak.
Weer biina vijftien gul
den „smartegeld". Een,
twee geboortebewijzen.
Nog zeven dagen later,
een herhaling van het
zelfde geval. Kosten bijna
vijftien piek en derde
geboortebewijs. Vierde
week. Weer een bel. weer
een post. weer een offi
ciële brief. Geen kosten.
Maar in de enveloppe zat
een briefje met de mede
deling. dat men meneer
niet helpen kon. want
men wist niets van hem
en men kon hem dus
geen geboortebewijs ver
schaffen. De man had er
gelukkig al drie
Een pannekoek
en een zoen
van de koster...
In het plaatsje Olney
in Engeland bestaat de
gewoonte om op Vasten
avond pannekoeken te
eten. een wedloop naar
de kerk te houden en
dan een zoen van de kos
ter te krijgen. Een jonge
huisvrouw won de wed
loop. maar ze was Ierse
en weigerde beslist de
episcopaalse kerk binnen
te gaan, waar de vasten
avond-dienst zou worden
gehouden. De dominee
praatte als Brugman en
vond dat het er alleen
maar om ging. op tiid bii
de kerk te ziin. Goed dan.
zei het vrouwtje, dat ook
niet „op haar mondie ge
vallen was", dan is het al
in orde. ik zal wel in het
portaal wachten. Want na
de dienst ging het feest
nog door. o.a. met de
dikke zoen. voor de win
nares, van de koster.
's Lands wijs
's lands eer
In Togoland. een Frans
mandaat, woont de Blit-
fcastan. Het opperhoofd
heet Lódonou. De stam
mag vanelk troep olifan
ten er eén schieten, als
er gevaar zou ziin voor
de oogst. Maar de Fran
sen nemen de ivoren tan
den in beslag en nu heb
ben de Bitta's geen geld
om de munitie te betalen
voor de volgende schoten;
zij moeten zich maar in de
schuld steken. Dus heeft
opperhoofd Lodonou er
iets .op gevonden. Zij
hebben gehoord van
het bestaan van een
Beheerschapsraad van
de Vei-enigde Naties
en daaraan nu verzocht,
de Fransen te bewegen,
de opbrengst van de tan
den te delen met de
jagers. Met één slagtand
zijn de Blitta's al tevre
den.
Moed beloond
Een Italiaanse mecani-
ciën, Salvatore Amore uit
Rome, krijgt met. zijn
vrouw een gratis vacantie
vaxx een week in Enge
land. op kosten van de
Britse luchtvaartmaat
schappij British European
Airways. Amore was er
in geslaagd een volledig
bemand Viking-vliegtuig
van deze maatschappij te
ï-edden. Toen het toestel
op het vliegveld van
Rome plotseling vlam
vatte, klom Amore op
een brandende, gloeiend-
hete vleugel, sloot de
benzinetoevoer af en wist
aldus een ontploffing te
voorkomen.
Korreltjes
Terecht, geweerd
Het wil ons voorkomen,
ie dat de Tweede Kamer,
met ruime meerderheid,
terecht besloten heeft, de
communisten te weren uit de
tijdelijke Kamercommissie
van Bijstand voor de Waters
nood. Men m,oet o.i. ten
eerste geen gelegenheid onbe
nut laten, om deze gevaarlij
ke lieden, die het om alles,
behalve om het landsbelang
te doen is, zo veel mogelijk
verre te houden van de plaat
sen en gelegenheden, waar
dat landsbelang behartigd
wordt. De redenen, welke mr.
Burger van de P.v.d.A. daar
voor aangaf, waren dwingend
genoeg. De commissie moet
vrij-uit kunnen spreken en zo
nodig ook met (militaire)
geheimen bekend gemaakt
kunnen worden. Het argu
ment van mr. Oud, die zich
overigens toch steeds een
gaaf democraat toont, leek
ons niet erg gelukkig. Hij
vond, dat de. leden van deze
commissie de aanwezigheid
van een communist dan maar
een beetje moesten ontzien
en langs andere wegen en bij
andere gelegenheden moesten
spreken over dingen, die men
slechts met gevaar in de aan
wezigheid van een Moskoviet
kan zeggen! Dit was de zaak
toch wel een beetje om
draaien. Het mag waar zijn,
dat het argument van mr,
Burger, om de C.P.N. niet toe
te laten als een soort straf
voor haar houding in de da
gen van de ramp, niet stoer
staatsrechterlijkklinkt, het
is in elk geval een redene
ring, welke het volk „stoer"
aanspreekt en dat is ook wat
waard. Eigenlijk is 95 pCt.
van het Nederlandse volk het
er over eens, dat de commu
nisten zich in de rampdagen
misselijk gedragen hebben
en dat doen zij nog. Wij zei
den het al: met jakhalzen
redeneert men niet, maar die
pakt men in de kraag. En
men weert ze dus terecht uit
comxnissie's die serieus opbou
wend werk moeten doen!
Tiendaagse!
Nog amper tien dagen
en de termijn, waarbin
nen men lid kan wor
den van de K.V.P. (met recht
van deelname aan de gros
lijststemming voor de ge
meenteraadsverkiezing) is ge
sloten. Natuurlijk kan men
ten allen tijde lid van de Par
tij worden; maar van de
rechten en plichten mist men
dan dit, dat men niet meer
aan die groslijststemming kan
meedoen. Wij willen de bete
kenis daarvan in vele geval
len niet overschatten, maar
in veel andere gevallen moet
dat toch ook niet te licht ge
teld worden. Het kan daarbij
dikwijls gaan om grote belan
gen. In de gemeentepolitiek
tellen de beginselen ook mee,
ook daar moeten de katholie
ken eensgezind optreden.
Vaak nu komt het voor, dat
het getal leden van een af
deling maar een klein deel
uitmaakt van het getal der
katholieke kiezers. De grote
gaping, welke hier in zit, kan
moeilijkheden opleveren.
Slechts een klein deel van de
kiezers (nl. dat deel, dat ge
organiseerd is) maakt bij de
groslijststemming „de dienst
uit" voor alle katholieke kie
zers en dat kan bezwaren
gaan opleveren. Hoe meer
kiezers lid zijn en aan de sa
menstelling van de candida-
tenlijst meedoen, hoe minder
bezwaren en hoe groter de
kans op eensgezind werken.
Niet alleen de afdelingsbe
sturen moeten dus aan het
■werk in de tiendaagse veld
tocht, die nu nog rest, maar
ook de betrokkenen zelf moe
ten zich afvragen, of zij hier
niet een taak hebben. Niet
afwachten, tot men gehaald
of gevraagd wordt, maar zelf
doen. Wij leven immers in
een tijd van persoonlijke ver
antwoordelijkheid en van af
schuw voor de massa-mens??
Autobotsing bij
's-Hertogenbosch
Een dode en vijf
zwaar geivonden
Gistermorgen omstreeks 11 uur
is op de Orthenseweg onder den
Bosch een luxe personenauto, een
Ford, in volle vaart op een
vrachtwagen gereden die plotse
ling uit een Rode Kruis colonne
zwenkte. De Ford, waarin zes
personen, een dame en vijf heren
zaten, werd totaal in elkaar ge
drukt.
De bestuurder J. R. uit Goes
werd daai-bij op slag gedood. De
andere inzittenden de dame B. de
D. en de 'heren C. B., P. v. d. H.
J. L. en J. D., allen uit Goes,
werden zwaai- gewond. De slacht
offers zijn naar het Groot-Zie-
kengasthuis te den Bosch ver
voerd. De bestuurder van de
vrachtwagen, een Fransman,
kwam met de schrik vrij.
