Kethel weet ook van waters
nood mee te praten
Het zoutwaterprobleem voor
Delfland
Iets over de ramp van 1903
J aargangen
Jongens willen aan het werk!
BEELDEN UIT DE WATERSNOOD
VAN KETHEL
DE GERUCHTEN OVER
KONING BOUDEWIJN
Kunstagenda
Hulp aan Schoüwen-Duiveland
Oorzaken en mogelijke oplossingen
▼OENSDAG 18 FEBRUARI 1953
PAGINA
Het was een bar slecht voorjaar, dat van 1903!
In April was er nog geen beest op bet land en dagenlang ^eeselde een
felle Noordwester de naakte polders. De storm stuwde liet water uit bijkans
bet gehele Westland en vanuit Delft door de Schie en de Poldervaart, daar
door in de omgeving van Kethel een ongewoon hoge waterstand veroor
zakende. Niettemin bleven de watermolens rustig doorgaan met het
polderwater in de vaart te slaan, hetgeen de heftige verontwaardiging der
boeren opwekte.
..Daar moeten brokken van komen" luidde het oordeel en de brokken
kramen!
#p Vrijdagmiddag tegen vier uur luid
de de klok van de St. Jacobuskerk in Ke
thel. Er was een dijkdoorbraak in de Pol
dervaart.
Ter hoogte van de afgeknotte molen
langs de Poldervaart had de dijk het over
een lengte van ca. 40 meter begeven en
ca 7 millioen m.3 water stroomde de
Noordkethelse Polder binnen
in een ommezien stond de gehele pol
der van Mandjeskade tot Papsou en
Kerklaan blank. Vele boeren moesten
vluchten en stalden hun vee bij anderen
Ook de spoordijk werd aangetast en
ondanks onmiddelllijk ondernomen po
gingen om deze te bekisten. ondervond
het treinverkeer al direct vertraging.
Maar met het dichten van het gat in de
polderdijk maakte men met veel haast
en het duurde tot de andere dag alvorens
er serieuze pogingen werden gedaan om
de toestand meester te worden.
Wel was er rond half negen een inge
nieur van Delfland komen kijken, doch
deze was weer onverrichterzake wegge
trokken.
Maar Zaterdag had men het gevonden
Men zou een oude kolenaak voor het
ga: schuiven en daar laten zingen, door
hem te vullen met zand.
Aan voor- en achtersteven werd een
lange lijn bevestigd en vanaf de Broek
kade (de kade tegenover het gat langs de
Poldervaart) zouden vele sterke mannen
armen de lijnen langzaam laten vieren,
tot de schuit ,,op 'r plak" lag. Helaas, een
van de lijnen was een paar meter te kort
en de mannen aan die kant moesten laten
schieten.
Daardoor kwam de aak ïnpïaats van
dwars, recht voor het gat en sprong na
van het wielende water een duwtje in de
rug te hebben gekregen door het gat de
polder binnen.
De andere dag is er veel bekijks. Drom
men mensen komen per wagen, fiets en
L IT 75 T
DE STOOMTRAM
(Buiten verantwoordelijkheid der
Redactie).
Mijnheer de Redacteur.
Vergun mij eenige plaatsruimte in Uw
blad: het betreft de reeds door zoo velen
gewraakte stoomtramexploitatie tusschen
Schiedam en Rotterdam- Het is dan ook
geen tramexploitatie, want de reizigers
worden geëxploiteerd en de Schiedam
mers zijn goed genoeg om zich daar
maar al te gemakkelijk voor te leenen.
Ook ik vind üe afstand naar het spoor
wegstation dikwijls wat groot en als :k
tijd m overvloed heb. reis ik maar met
de tram mede. Doch voordat men er in
stapt, doet men goed zich een beetje voor
te bereiden voor zijn dood.wan* als men
el het zeldzame geluk heeft niet te de-
rallleeren of to botsen, blijft slechts de
keuze tussen doodvriezen en van ongeduld
sterven.
De maatschappij denkt ongetwijfeld,
dat de passagiers wel warm zullen wor
den van verontwaardiging en ergernis,
wanneer zij in hun coupé's zitten opge
sloten. want andere warmtebronnen zijn
doorgaans niet te ontdekken. En dan die
lange oponthouden onder weg' Daar is
vooreerst de wissel, de geliefkoosde plek
waar de locomotief geregeld meerdere
m nuten blijft uitrusten.
Zondagavond b.v. van Schiedam naar
Rotterdam moest de machine daar volle
vijf minuten wachten. vervolgde toen
haar weg. maar stopte weer aan de re
in.se Het was zeer koud. Een thermome-
tin mijn schoenen wees 2 graden onder
nul en niemand begreep wat er te deen
was. We kregen herhaaldelijk kleine
schokken en men hoorde van tijd lot tijd
buiten enige geheimzinnige commando's
als: Ga je gang maar" en ..geef hem een
zetje". ..nog een beetje'' en dergelijke.
Toen eindelijk ons ongeduld ten top was
gestegen .•riep de conducteur: ..Hij zit
vast!". Gelukkig was het niet de tram
die vastzat, maar een wagen, die men
met grote moeilijkheden er tussen- had
gekregen en nu gingen wij met een on
stuimige vaart als van een trekschuit
naar onze bestemming,
In Rotterdam aangekomen, veroorloof
den wij ons de opmerking tot de conduc
teur. dat wij veel te laat aankwamen.
„Nog geen kwartier. Meneer!'' ant
woordde deze met een verbaasd gezicht,
als wilde hij zeggen: „zou U dan soms wil
len. dat wij op tijd kwamen?"
O' hoe betreur ik dikwijls onze oude
goede omnibussen, die er tenminste rid
derlijk voor uitkwamen, dat zij er langer
dan een half uur over reden, dat zij geen
locomotief en stoom tot hunne dispositie
hadden. Zij hebben helaas plaats moeten
maken voor eenen indringer, die ons met
schoone beloften gepaaid heeft en die oor
zaak is. dat wij op het einde der 19de
eeuw, de eeuw van stoom en van electri-
citeit, getransporteerd worden met een
vervoermiddel, waar zelfs een middelma
tig jaagpaard een wedren mee kan hou
den met kans op welslagen.
Misschien zullen eenige lezers, mij van
overdrijving beschuldigen. Best mogelijk,
in het voorgaande ligt een kern van waar
heid en dit .uillen ALLE lezers, die van
d»n bedoelden stoomtram gebruik maken,
mij moeten toegeven.
(Nieuwe Schiedamsche Courant
van 23-12-1891).
Noot van de Redactie. Het lijkt toch
werkelijk waar. dat de geschiedenis zich
herhaalt, zoals het spreekwoord z.egt
NIEUWESCHIEDAMSCHECOURANT
75ste Jaargang No. 22079
spoor naar Kethel, om de ramp in ogen
schouw te nemen. Inmiddels heeft de
Harreweg het begeven en staat nu ook de
Zouteveenae Polder blank.
Geen koe ging verloren
Er ging echter geen koe verloren, om
dat de beesten nog niet in het land wa
ren. hoewel de fruitbomen reeds wit wa
ren.
Er stond een halve meter water in de
huizen en op sommige plaatsen kwam
het zelfs aanzienlijk hoger. Ook in het
Kethel van 1903 tragiek naast humor in
een boerewoning bij het Metselaarsbos
zag een kraakheldere boerin tot haar hef
tige verontwaardiging een grote kikvors
op haar pasgeschuurde kachel zitten
Met afgrijzen in haar stem zei ze tot
haar man Kijk dat vieze beest eens.
Doe hem subiet weg
En aan de Kerklaan lag Vrijdagsmid
dags veehandelaar Flip Rip op zijn bed
bij te komen van de vermoeienissen der
Leidse Markt. Hij had goede zaken ge
daan en deze beklonken met een behoor
lijke hoeveelheid zeker vocht. Nu sliep
hij de slaap des rechtvaardigen. Op het
alarmerend gebonk van de buren open
de hij één lodderoog en keek door het
raamnaar een groot meer, in
plaats van naar de uitgestrekte polder.
Van pure verbazing ging zijn andere oog
ook open. ,,Ze zouwe 'n mens op
bloedeige nest late verzuipe" gromde hij
verongelijkt, draaide zich om en sliep
verder. Zo luidt het verhaal dat door
ouwetjes" thans nog met smaak ver
teld wordt.
De andere Kethelaars
sliepen niet
Maar de andere Kethelaars sliepen
niet. Met man en macht toog men aan
het werk. Als het Heemraadschap dan
niet ingreep zou men het zelf doen
's Zondagmorgens werd er een zinker ge
legd van 40x30 meter doch deze bleek te
klein en een tweede werd er naast ge
legd.
De waterstand in het gehele Westland,
Den Haag. Delft en Schiedam was inmid
dels zo laag geworden, dat de scheep
vaart er hinder van ondervond.
De tuinders en de Schiedamse brandei s
klagen steen enbeen.
Op 1 Mei is het gat echter dicht en kan
men gaan beginnen met het wegmalen
van de millioenen kubieke meters water.
Dra komt de Zouteveense Polder droog,
de Harreweg verkeert echter in een ru
ïneuze toestand.
De tiende Mei wordt Kethel echter
plotseling weer gealarmeerd.
De zinkers en de zandzakkenverster-
king hebbenhet biet gehouden en tv:
hele geval ls in de K-ek» veen-ondergrond
e ^vekc vei
weggezakt. Opnieuw lopen de polders vol
en opnieuw vluchten de boeren.
Weer komt de Harreweg in het water
te liggen en thans wordt de toestand zó
kritiek, dat men vreest dat de weg die
tevens als waterkering dient het niet
zal houden. Volgens deskundigen zal de
Harreweg nog maanden na het droogko-
men onberijdbaar zijn en zal het min
stens drie jaar duren, voor hij zijn vroe
gere stevigte terug heeft.
Verscheidene boeren kunnen voor hun
vee geen stalling vinden en moeten het
noodgedwongen in Rotterdam voor de
slacht verkopen.
Toen kwamen de tongen los ende
pennen.
Het regende ingezonden stukken en he
vig waren de aanvallen tegen het Delf-
landse bestuur.
Zelfs de Hoogheemraad Beelaerts van
Blokland mengde zich in de ingezonden
stukkensehrijverij en de Polderbesturen
varu.de Noord-Kethelse Polder, de Harg-
polder, Babberspolder en de ingelanden
van de Klein-Babberspolder, Nieuwland-
se Polder en West- en Oost-Abtspolder
wendden zich in een verzoekschrift lot
de Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land, waarin zij de schuld van de door
braak wijten aan te slechte controle en
ondeugdelijke A-oorschriften van het
Heemraadschap Delfland.
De polderkaden zijn veel te laag en op
klachten hierover reageert Delfland in
het geheel niet.
Inmiddels gaat hel herstelwerk dooTén
op 14 Mei laai men water uit de over
stroomde polders binnen in de Hargpol-
aer. die over een stoomgemaal beschikt.
Vandaar uit wordt het via de Vijfsluizen
de rivier in gemalen,
Om de schade der boeren te herstellen
wordt een fonds opgericht en regelmatig
vloeien de giften binnen. Het Schiedam
se Comité zamelde 930 in en op 17 Oc
tober van dat jaar is er een totaal van
15.000 De schade bedraagt echter rond
50.000. Die zullen er ook wel zün geko
men en méér dan dat, want het verhaal
gaat. dat de Kethelse boeren nog jaren
later baden „Geef ons heden ons dage
lijks brood en om 't andere jaar een wa
tersnood".
Op tweede Pinksterdag van het jaar
1903 kwam het land weer droog, doch
nog wekenlang hing over Kethel de ver
pestende stank van „vlotgras" en rotten
de vis.
VORMINGSAVOND K.A.B.
Vandaag is hei de derde Woensdag en
dus om kwart voor 8 weer de maandelijkse
vormingsavond in het gebouw van de
K.A.B.Lange Haven.
Ook als men geen uitnodiging mocht
hebben ontvangen is men toch welkom. Er
zal worden gesproken over- „Opbouw
van de samenleving in gezonde standen-
verhouding".
Er is een groeiende kern van belangstel
lenden voor deze maandelijkse vormings
avonden. Maar het kan en moet dus beter.
Vooral de bestuurders mogen deze avond
niet verzuimen. Besturen van vakorgani
saties op het appèl met de mannen van Uw
afdeling. Tot vanavond om kwart voor 8,
Volksbond, Lange Haven, zaal 6.
HUMANISME IN OPMARS
Dit is de titel van een voordracht die
zal worden gehouden door de bekende
Pater Anton van Rixtel S.C.J- voor de
leden v. d. Kath. Werknemende Midden
stand en genodigden. Na al hetgeen in
de laatste tijd te doen was betreffende
de activiteiten van het Humanistisch ver
bond, zullen velen, die deze beweging in
Kameroverzichten cn in de persartike
len gevolgd hebben (ook in de artikelen
van Pater Van Rixtel), gaarne een sys
tematische behandeling door deze spre
ker willen bijwonen. Daarom heeft de
Werknemende Middenstand deze bijeen
komst ook voor belangstellende niet-le-
den opengesteld. Ze zal worden gehouden
op Vrijdag 20 Febr in de benedenzaal
van De Amstelbron om 8 uur. Er is geen
entrée verschuldigd
DE KLAYERJAS-ACTIE
Naar het bestuur van de Schiedamse
Klaverjasbond ons mededeelt, gaat het
zelf ook op korie termijn een klaverjas-
wedstrijd organiseren, ten behoeve van
het Nationaal Rampenfonds. Het vestigt
er de aandacht op. dat De Spil geen toe
stemming voor de gisteren aangekondig
de wedstrijd heeft aangevraagd en het
dus daarvoor geen verantwoordelijkheid
aanvaardt.
OFFICIëLE PUBLICATIES
Bericht aan geëvacueerden
Geëvacueerder., die thans in het genot
zijn van een wekelijkse uitkering voor hun
levensonderhoud en deze ontvangen bij de
Gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken,
kunnen zich op Donderdag 19 Februari a.s.
van 9 tot 11.30 uur vervoegen aan het
adres Broersveld 140 voor het in ontvangst
nemen van de uitkering ineens van het
Rampenfonds voor het aanschaffen van
kleine goederen.
BURGERLIJKE STAND
OVERLEDEN: E. C. Sluijters, 87 j., wed.
v. W. C. Oranje: A. Zwijgers, 64 j.; H. v.
Ravenzwaaij, 54 j
EEN NIEUWE ACTIE!
F.r is een groep jongens van 12-1" jaar. die
aan het werk wU, om ook iets te doen
aan de leniging in de nood van de slacht
offers der watersnood. Dit zijn geen wel
pen. verkenners of voortrekkers, die on
der de leuze ude mouwen omhoog, het
land moet droog" karweitjes verrichten,
waarmee zij geld verdienen voor het ram
penfonds.
Dit zijn andere jongens, die echter ook
iets willen aanpakken om de getroffenen
te helpen Zij gaan figuurzagen, tekenen,
schilderen knutselen om in de komende
maanden nuttige huishoudelijke artike
len te maken, waar de getroffenen mee
gebaat zijn. als het land weer droog is en
de huizen hersteld of opgebouwd zijn.
Wat 'gaan zij maken \Vandversierin
gen. borstelhangerj. lepelenzakjes, thee- -
blaadjes, fotostancfaards. schemer lamp- i vende hc-rinm
jes enz. kortom afuerlei practische nuts-
houdelijke dingen, die weer wat comfort
brengen aan de getroffenen, die deze din
gen missen.
Hoe zullen zij d£: doen Er zijn jeugd
leiders. die daarbij assisteren, er zijn al
een aantal triplexplaten beschikbaar en
en enkele figuurzagen maarer is
niet voldoende werkmateriaal
Wie helpt deze jongens op dreef? Wie
il deze nieuwe ac> steunen
Velen hebben in e-g kast of op een zol
der wel iets ligj
waar de jongens
nen. Wij noemen
guurzaagbeugels e
kwastjes, een stc»
zaagmodellen, bijt^
wat bruikbaar is.
Ie aan de slag kun-
Ikele dingen op f i-
tjes, verf en verf-
triplexhout. figuur
schuurpapier
De kantoren der Redactie en Admi
nistratie zijn gevestigd te Schiedam, Dam
18. Telefoon 66152. Giro-nummer 590943
Abonnementsprijs 5.85 per kwartaal,
2.- per maand, 0.47 per week.
Advertentie-prils op gewone kolombreedu
0.15 per millimeter hoogte.
Ingezonden Mededelingen op redactionele
kn'ombieed:e 1 0 30 per millimeter hoogt»
Bi contract gelden lagere tarieven, welke
bij de administratie ol bi) de erkende
adverlentieour eaux verkrijgbaar zijn
Kampioenen (kleine ad verteritten1 tot 20
woorden 50 cent. Elk woord meer 3 cent
ift woorden. Plaatsing uitsluitend y
sela line. i
kortom allerlei dingen waarmee of waar
van een handige jbngen iets aardigs en
nuttigs maakt, Wij-hopen dat deze actie
slaagt J*
De werkstukje 'en eenmaa'. ecu b'jj-
■r.de hcrianernjLzSjn in de huizen der
getroffenen aan de pctivitelt en het mee
leven van on/e Seniedamse jongens
Wie voor dit doei' iets wii missen, wie
dezg actie wil steunfcn. late dit even per
soonlijk of per briefje weten aan onder
getekende
Adres Nieuwe Hfeven 117, tel. 68285.
U kunt het zelf bezorgen of laten afha
len Deze actie heeft de goedkeuring van
de burgemeester.
Aalmoezenier van de Sf. Franciscusgroep.
H.B.S>BEUTS
■weer een volledig
lvastgesteld. Van
legen elftallen in
li ontvangt op het
■ijk het onderaan
■nde. Toch mag
1 gekeken worden,
Jagers speelden j.l.
tegen het sterke
Voor a.s. Zaterc
competitieprogramrv
H.B.S.S. komen lie'
het veld. Het eerste sa'
terrein aan de Hap*
bengelende 's-GraV»n|
daar niet al te veel nv
want de rode-lantaarr.
Zaterdag met 2—2 geli.
Jodan Boys., waaruit dus valt te conclu
deren, dat de gasten voor a.s. Zaterdag er
alles op gaan zetten, om van die onderste
olaats af te komen. Onderschatten mag
H.B.S.S. dus de tegenpartij niet. Momen
teel heeft H.B.S.S. uit 11 wedstrijden liefst
21 punten weten te behalen. De naaste
concurrent Z.W.S.H. heeft 16 punten uit
eveneens 11 wedstrijden. Het is dus zaak,
om deze mooie voorsprong niet verloren te
laten gaan. H.B.S.S. zal er wel net zo
over denken en met inspanning van alle
krachten op beide punten beslag weten te
leggen. De wedstrijd begint om 4 uur.
Het verdere programma luidt: T.O.G.R.
2—H.B.S.S. 2, 4 uur, Rotterdam: H.V.O. 3—
H.B.S.S. 3, 2.30 uur; D.V.O. 3—H.B.S.S. 5.
4.15 uur, Vlaardingen; H.B.S.S. 6—M.V.V.
3, 2.30 uur, Spieringshoek; Fortuna 3 a—
H.B.S.S. a 2, 3.45 uur; H.B.S.S. b 1—Zwa
luwen V b 3, 3.45 uur, Damlaan; R.K.
W.I.K. b 2—H.B.S.S. b 2, 2.30 uur, en
H.B.S.S. c—H.W.D. c, 2.15 uur.
Dokter zegt: „Niet ernstig ziek"
De tegenstrijdigheid, welke men in de berichten in de bladen omtrent de
gezondheidstoestand van de jonge Belgische koning aantreft, zal menige
lezer bevreemd hebben. Zij is echter te verklaren door de omstandigheid
dat de ziekte van Boudewijn „voldoende ernstig" werd geacht om diens
verblijf in de Rivièra, ondanks de Belgische watersnoodellende, alleszins te
rechtvaardigen, zonder dat er daarom van een „ernstige ziekte" in de meest
volstrekte zin van het woord behoeft te worden gesproken.
Wy menen dan ook te mogen aanne
men. dat de Belgische premier Van Hout-
Ie door èn tegenover Belgische journalis
ten èn gisteren opnieuw in de Belgische
kamer aan de term „ernstig ziek" vast
te houden niets anders heeft beoogd, dan
jegens de socialisten, wier woordvoerder
hem om opheldering vroeg, het „ziekte
verlof" van de koning te rechtvaardigen.
Op 't ogenblik is Boudewijns toestand
immers zo, dat »lr Georges Luigi, die hem
ginds behandelt, Dinsdagavond kon ver
klaren, dat de vorst nh^rnstig ziek is
en zijn normale wcrb|^^:t>n over een
paar weken zal tten.
K.V.P.. ONDERAFDELING
CENTRUM
Na een gedegen studie van zes
maanden hebben bestuur en werkgroep
van de onderafdeling Centrum van de
K.V.P. in Musis Sacrum een bijeenkomst
gehouden, waarin de plannen besproken
werden voor de propaganda-actie voor de
verkiezingen. Er is een uitgebreid
programma opgemaakt. De propagandisten
zijn r.u voor het huisbezoek gereed. Er
rullen spoedig nadere mededelingen vol
gen. waaruit blijken zal. dat er m het
centrum hard gewerkt zal worden.
SPREEKUUR BUREAU
HUISVESTING
Het wekelijks spreekuur op Bureau
Huisvesting zal met ingang van Donder
dag 19 Februari 1953 weer worden gehou
den.
AANRIJDINGEN
Op het Koemarktplein, tegenover De
Kroon, heeft gistermiddag een ingewik
kelde aanrijding plaats gevonden. Een
vrachtauto, die plotseling moest stoppen,
as oorzaak, mede omdat een passerende
personenauto voor een andere vrachtauto
stopte, dat de personenauto van P- slipte
en met het voorstuk onder de vrachtauto
raakte. Er ontstond nogal schade, doch er
vonden geen persoonlijke ongevallen
plaats.
De motorrijder P. W., wonende al
hier, is gisteren, doordat hij geen voor
rang verleende, op het Wilhelminaplein
aangereden door een bus van de R.E.T. De
man bekwam verwondingen aan het ach
terhoofd en een hersenschudding en moest
door de Gen. Dienst naar het Gemeente
ziekenhuis vervoerd worden.
INBRAAK
Er is ingebroken bij de firma M. S.
aan de Westmolenstraat. De dieven heb
ben zich via een naastgelegen pand en na
het verbreken van een ruit toegang ver
schaft tot de werkplaats en het kantoor.
In het kantoor stalen ze uit de brandkast
een geldkistje, waarin zich 10.— be-
•ond.
SCHOORSTEENBRANDJE
Ten huize van v. K. aan de Nieuwe
Maasstraat, heeft de brandweer gisteren
met de ramoneur een schoorsteenbrand
geblust.
ROTTERDAM
Donderdag 19 Februari
TONEEL EN MUZIEK.
Schouwburg, 8 uur: Lucia dl Lammer-
moor", (Compagia d'Opera Italianai -
Schouwburg, 12.45 uur; I.unchcpncert R. Ph
r* v. 8-15 uur: Plano-
KETHEL
VITAMINE D OLIE
De vitamine D olie tegen Engelse ziek
te wordt nog eenmaal uitgereikt en wel
op Donderdag 19 dezer 's middags van
2.30 tot 4 uur in het wijkgebouw van
het Groene Kruis. In deze lange winter
met weinig zon hebben de kinderen van
3 maanden tot 3 jaar dringend behoefte
aan vitamine D olie.
Met ..lihiniG^» ij,."
naar liet noodgebied
Eerst kijken en daarna invullen
Vanavond arriveert in Den Haag de
heer Eldert uit de Verenigde Staten, pre
sident van de Lions" Clubs". de heer
Eldert, brengt een blanco chèque mee
namens de Lions Clubs". Deze chèque
zal worden ingevuld, nadat de heer El
dert zich persoonlijk op de hoogte heeft
gesteld van de behoeften en de toestand
in het noodgebied.
Morgenochtend maakt de heer Eldert
een tocht per helicoptère boven het ge
troffen gebied, waarbij fcü onder meer zal
landen in Oude Tonge, Zierikzee en op
Tholen. In de loop van morgenmiddag
zal voor de heer Eldert en zijn gezel
schap een film over de ramp worden ver
toond. Daarna, om ongeveer zes uur, zal
de heer Eldert de ingevulde chèque over
handigen aan Z. K. H. Prins Bernhard,
als voorzitter van het Nationaal Ram
penfonds.
Deze overdracht geschiedt in het ge
bouw van de regeringsvoorlichtings
dienst. Hierbij zullen verscheidene auto
riteiten aanwezig zyn.
PASSAGIERSSCHEPEN
Sydney, pas-
Bonaire, Amsterdam naar Georgetow
van Paramaribo.
Fairsea. Amsterdam naai
seerde 17 Lissabon.
Joiian van Oldenbameve:». Amsterdam
naar Djakarta. 18 te Colombo.
Oranje. Djakarta naar Amsterdam. 17 op 120
mijl Zuid van Kreta.
Oranjestad. Cristobal naar Amsterdam, 18
te Curacao.
Slbajak. Welltington naar Djakarta, pas-
seeide 17 Formosa.
Koninklijke
waardering
Dagorder aan de militairen
H. M. de Koningin heeft de vol
gende dagorder uitgevaardigd, be
stemd voor het personeel van zee-,
land- en luchtmacht en tevens ge
richt tot de militairen uit het bui
tenland, die hulp in de over
stroomde gebieden verleend heb
ben.
„Nu het reddingswerk in de
overstroomde gebieden en het
voorlopig dichten der dijken, voor
zover dit mogelijk is. toelaten dat
de militaire hulpverlening groten
deels beëindigd wordt, wens ik
mijn bijzondere waardering te
uiten voor de offervaardigheid,
ijver en bekwaamheid, waarmede
deze zware taak door de Konink
lijke Marine, de Koninklijke Land
macht en de Luchtstrijdkrachten is
uitgevoerd.
Gy hebt daarbij de uitnemende
hulp gehad van de leger-, marine-
en luchtmachtcontingenten van
verschillende mogendheden.
Gezamenlijk hebt gii, in samen
werking met de niel-militaire or
ganisaties. personen en groepen
van personen, die met en naast U
hun offervaardigheid en arbeids
kracht aan de eerste leniging van
de nood gaven, de burgerlijke auto
riteiten. rii» de leiding en de ver
antwoordelijkheid voor de nood
maatregelen hadden, de onmiddel
lijke eerste hulp gegeven, die zü
by de moeilijke taak. waarvoor zy
gesteld waren, nodig hadden".
H. M. de Koningin heeft het volgende
schrijven gericht aan de minister-presi
dent:
„De bijzonderen waardering die ik in
bijgaande dagorder uit voor de bijdrage
die de militairen brachten voor de eersle
leniging van de watersnood, geldt uiter
aard in dezelfde mate voor de talrijke
niet-milïtaire autoriteiten, organisaties
en personen, die mede gearbeid hebben
aan het reddingswerk in de watersnood-
gebieden".
DE ZESDAAGSE TE
ANTWERPEN
De stand op Woensdagmorgen
Woensdagmorgen was de stand van de
Antwerpse zesdaagse:
1 SchultePeters 77 pnt.
Op 1 ronde: 2 BruneelPlattnei 380
pnt; 3 ForliniTerrusd 264 pnt; 4 Ko-
bletVon Bueren 149 pnt.
Op 2 ronden: 5 Van EstWagtmans
149 pnt: 6 GlorieuxDe Pauw 124 pnt; 7
BuylOllivier 100 pnt; 8 Van Steenber
genOckers 83 pnt; 9 MullerHoer-
mann 70 pnt.
Het NederlandsBelgische koppel Van
VlietAcou bezette met 4 t onden achter
stand en 117 pnt de twaalfde plaats.
CORRECTIE LOTERIJL1JST VAN
HEDEN
Onder de prijs van S0 staat vermeld
no. 20977. Dit moet zyn 20877.
AMSTERDAM BELAST ZICH
MET DE LEIDING
(Van t
i Amsterdamse redactie).
Amsterdam heeft, naar het gemeentebe
stuur verklaart, de supervisie gekregen
over alle gemeentelijke hulp, die aan de
plaatsen op het eilend Schouwen-Duive-
land zal worden gegeven. Ook zal Am
sterdam zelf materiaal en mensen naar
het eiland zenden, doch een bepaalde stad
heeft zij niet geadopteerd.
Burgemeester d'Ailly, die Zaterdag j.l.
een bezoek aan de rampgebieden heeft
gebracht, heeft in Middelburg verschillen
de besprekingen gevoerd, waarin voor
noemd plan naar voren is gekomen en
zijn beslag heeft gekregen in dier voege,
dal de gemeenteraad nog zijn goedkeu
ring hieraan zal moeten geven.
In de raadszitting, die vanmiddag en
vanavond wordt gehouden, zal de burge
meester nog verschillende détails van dit
plan naar voren brengen.
Op Schouwen-Duiveland zijn reeds ver
scheidene gemeenten geadopteerd, o.a.
Zierikzee door Almelo en door de Ameri
kaanse steden Hayes en Denville. Haam
stede door het Zweedse plaatsje KungSIv,
Brouwershavene door Boston en Duiven-
dij ke door hel Zuid-Franse plaatsje Albe-
feuilIe-Legarde.
Amsterdam zal dus deze hulpverlening
coördineren en in de juiste banen leiden,
zodat zij op de meest efficiënte wijze kan
worden toegepast.
In café de Zon te Nootdorp, werd een vergadering gehouden van de
Stichting van de Landbouw. Nagenoeg alle tuinders uit de Polder Noot
dorp waren aanwezig. In zijn openingswoord zei de de voorzitter van de
Stichting voor de Landbouw in het district 14, de heer L. van Rijn. kennis
genomen te hebben van de moeilijkheden, die vooral de Polder Nootdorp
heeft van het hoge zoutgehalte van het gietwater. Ir v. d. Ende ging hierop
Terder in. Vooral de gewassen hebben veel van het zout te lijden. In ons
land is het vooral West-Nederland, dat de strijd tegen het zoute water heeft
te strijden. Door de lage ligging dringt er in Delfland zeer veel zout zee
water binnen.
Een sterk voorbeeld noemde spreker
de grote waterramp. Zelfs indien de ge
ïnundeerde gebieden weer droog staan,
zullen land- en tuinbouw veel nadeel
ondervinden van het binnengedrongen
zout, waardoor vele gewassen de eerste
MAASSLUIS
„ZAAYER"-GEMAAL
BESTAAT 25 JAAR
Vandaag is het 25 jaar geleden, dat de
toenmalige minister van Waterstaat.
Z. Exc. H. v. d. Vegte, de officiële ope
ning verrichtte van het dieselgemaal.
mr dr C- P. Zaayer, aan de z-g- Boe-
nersluis te Maassluis, gelegen aan de
dijk tussen Maassluis en Vlaardingen.
Aan de „Boonersluysen" waren in
vroeger jaren drie Westambachten, t.w.
Voorburg. Maasland en Naaldwijk, geves
tigd met elk een eigen sluis- In 1562 zijn
deze drie sluizen tot één sluis, Booner-
sluis. verbouwd, welke sluis in 1928 op
geofferd is aan de dubbele uitwaterings-
sluis in gewapend beton, d'e de onder
bouw van het tegenwoordige gemaal
vormt. Aan het gemaal werd de naam
van mr dr Zaayer verbonden als erken
ning van zijn belangrijke diensten aan
het Hoogheemraadschap Delfland bewe
zen.
Het gemaal maakt een imponerende
i indruk en tijdens de bouw moesten vele
technische moeilijkheden worden over
men. De dijk ter plaatse die in 1928
nog de hoofdverkeersweg naar Rotter
dam vormde moest zelfs enigszins wor
den omgelegd- Het aantal palen, waarop
het gebouw, vrijwel aan de oever van
de Nieuwe Waterweg, rust, bedraagt niet
minder dan 2000-
j De ingebruikneming van dit grote ge
maal was van zeer grote betekenis voor
!de achter de dijk gelegen polders. Deze
ondervonden destijds veel last en schade
van het water. De boezem was betrekke-
i de Harreu-eg urt. Hier en daar moest men versterkingen J lijk klein en de bemaling, naast de na-
allen tijde, althans onder niet abnormale
omstandigheden, op de boezem konden
uitslaan. Door de totstandkoming van het
iZaayergemaal waren de moeilijkheden
zo niet geheel, dan toch voor een zeer
groot deel van de baan, want zijn inscha
keling gaf Delfland in dat jaar de be
schikking over drie gemalen, die tezamen
1840 m3 water per minuut uit de boezem
naar het ruime sop opvoerden. Het
Maxv
^^^SSffTSSSnS I z""d:°kken l't '"midden van uMer. TwfdS?zek.rtSdt
gcp,.idts. overeenkomstig de Regeien voor I waarin zich flauw de toren weerspiegelde.
het Advertentie-wezen. t c
doende om aan de polders zekerheid
1 geven, dat zij hun overtollige water te
kunnen worden ge-
De omvang van de schade
Zoals by de droge warme gebieden in de
wereld, heeft vooral de Glascultuur van
een hoog zoutgehalte te lijden. Door de
hoge temperatuur stijgt het grond
water, en laat in de bovengrond de
grondzouten achter. Dit kan worden be
perkt door het gebruik van geconcen
treerde meststoffen. Ook het afnemen
van het glas in de winter kan dit voor
een deel tegengaan. Het doorspoelen met
water, dat voor begieting geschikt is, is
echter het voornaamste middel om dit
grondzout te bestrijden. Om enkele cij-
-- o-? ters te noemen van de schade, die het
wa'CTbczwaar hop daardoor teruz van S7 7QU( |n De]fland heJ, aahgJrlohI in
w Pc 1949. toen het gehalte vrijwel overal meer
Het gebouw is zeer ruim ingericht en dan 1 gram per liter water bedroeg, som-
heeft zowel van binnen als van buiten de spreker enige getallen op. Aangeno-
een aantrekkelijk aanzien. Buiten het men dat. het zout bij de tomatenteelt
slulswerk onder de dijk, bevindt zich dit geldt ook voor de druiventeelt een
naast de dijk aan de Boonersluls de grote
lichte, van glazuursteen opgetrokken hal
van 18 000 m3 inhoud met dc 2-cylinder
takt Krupp-maehines. elk van 400 PK.
De twee Storkpompen verwerken elk
500 m3 water per minuut. De onderkant
van de buizenleiding is tot 4 m. plus D.P.
opgevoerd, teneinde bij de hoogste wa
terstand. die in 1928 nooit groter hoogte
dan 3-65 m. plus A.P. had bereikt, het
water te kunnen afvoeren- Naast de hal
bevindt zich de brandstofplaats vanwaar-
uit de olie naar de twee dagtanks, elk van
1500 liter en hoog in de zijwanden aan
gebracht. wordt opgeheveld om via fil
ters in de vier brandstofpompen op de
bordessen der grote pompen te worden
gebracht.
Een kwart eeuw verricht dit gemaal
zijn belangrijke diensten. De droeve om
standigheden, waarin een deel van ons
land en volk verkeert, dragen er toe bij.
dat dit zilveren jubileum onopgemerkt
voorbij gaat. De eigenaars van landerijen
[en tuinderijen in de polders, die via dit
'gemaal het overtollige boezemwater re
gelmatig zien lozen, zullen echter in deze
dagen met grote voldoening aan de zil
veren „Zaayer" denken.
schade zou aanrichten van 10 pet in
werkelijkheid is dit veel meer dan zou
dit een schadepost zyn van 1.300.000.
Om een klein overzicht te krygen van de
zoutschade aan de opbrengst van drui-
venplanten noemen wij enkele eyfers:
Bij het gebruik van leidingwater was
de opbrengst 4.5 kg. per plant. By het
gebruik van water met 'i gram zout was
de opbrengst 4 kg per plant. Bij het ge
bruik van water met Vi gram zout was
de opbrengst 3,8 kg per plant.
Indien een plant druivenplant
slechts eenmaal met zout water is bego
ten. kan dit reeds een grote bladafval
teweeg brengen. De lichtbeelden, die wer
den vertoond gaven dit zeer duidlyk aan.
Indien gewassen tweemaal zoveel als
normaal met water van een hoger zout
gehalte worden begoten, geeft dit meest
al een grotere opbrengst, hetgeen als
volgt is te verklaren.
Evenals kunstmest is ook keukenzout
soms een voedingsstof voor de plant,
hetgeen de plant dan ten goede komt.
Normaal moet het gietwater dan een
zoutgehalte hebben van hoogstens 0,500
gram. Het teveel gieten kan natuurlijk
ook nadelige gevolgen hebben, zodat de
plant ongewenste ziekteverschijnselen
gaat vertonen. Oppassen en het inwin
nen van deskundig advies is dus aanbe
volen.
De oorzaken van verzilting
Als oorzaken van de verzilting van
Delfland noemde Ir v. d. Ende de vol
gende punten: 1 Het zout, dat in het zee
water via de sluizen, vooral de sluizen
bij IJmuiden, binnendringt. 2 Het zout,
dat vanuit het grondwater naar boven
wordt gedrukt. Dit wondt nog bevorderd
door de vele nortonpompen en gaswel-
len, die in het Westland veelvuldig aan
wezig zijn. 3 Langzamerhand is de Nieu
we Waterweg een geheel zoute zeearm
geworden, waardoor het inlaten van wa
ter zeer is beperkt. Alleen bij Rotter
dam moet men noodgedwongen door het
gebrek aan zoet water, water met een
hoog zoutgehalte nemen. Het zout. dat
in Delfland binnendringt is ongeveer ge
lijk met een trein van 31 meter lengte.
Vervolgens werden een aantal kaar
ten getoond, waarop zeer duidelijk het
zoutgehalte van de monsterplaatsen in
Delfland was weergegeven. In 1949 is
in Leidschendam een noodgemaal in
werking gesteld, dat zoet water oppompt
uit Rijnland. Vooral voor het Westland
is dit een belangrijke vooruitgang ge
weest. Ook een gedeelte van Nootdorp
met name de Veenweg-vaart heeft van
deze verbetering geprofiteerd. Hierdoor
is het zoutgehalte van de Veenweg ge
daald beneden een half gram per liter.
Voor de Dorpsvaart, dat zijn water ont
vangt uit de Schie. heeft deze verbete
ring echter geen oplossing gebracht. Het
is toch wel typisch dat Nootdorp hier
door in twee delen wordt verdeeld, het
ene gedeelte met het goede gietwater
van de Veenweg. het andere met het
minder goede Schie-water. Hiervoor
moet een oplossing worden gezocht.
Afsluiting grote zeearmen
Een andere mogelijkheid om de verzil
ting in Delfland te beperken, ligt in de
afsluiting van de grote zeearmen. De
Brielse Maas is reeds afgesloten en be
vat thans grotendeels zoet water De
overstromingsramp heeft deze plannen
in een nieuw daglicht geplaatst.
Naar aanleiding van ieze causerie
werden door enkele aanwezigen vragen
gesteld Allereerst of de capaciteit van
het nieuw te houwen gemaal in Leid
schendam voldoende zou zijn om geheel
Delfland te ontzilten. Ir v. d. Ende ant
woordde hierop, dat de capaciteit van het
noodgemaal 2 m3 per seconde bedraagt.
Het nieuwe gemaal zal echter 3 x en
in tijden van droogte 4'i maal deze capa
citeit kunnen ontwikkelen. De vraag zal
echter zijn. of de waterinlating in Rijn
land naby Gouda in tijden van droop1 e
voldoende zal zyn om ook geheel Delf
land van zoet water te voorzien Er be
staat. thans echter plannen om nog en
kele gemalen o.a. by Utrecht te hou
wen Tn antwoord op een andere vre-g
deelde Spr. mede. dat een voldoende
spuiïng met zoet water in staat zal zijn
om ook het zout dat in de modder van
sloten en vaarten, waarin zout water in
gelaten, is blyven steken, te verdrijven.
Het zal dan ook zaak zijn om de slo
ten en vaaiten schoon te houden.
