■winstvolgorde gerangschikt en houden hier
mee rekening als er een bedrijfsplan wordt
opgesteld. Genoemde gedachten over de winst
berusten meestal op ervaringen van voor
gaande jaren en kunnen steunen op gemaakte
kostenberekeningen; dikwijls is het echter een
globale indruk, waarbij het bedrag dat men
van een bepaald gewas in handen krijgt, een
te grote rol speelt. Dit laatste brengt mee,
dat er een algemene neiging bestaat om aard
appelen en suikerbieten tot de meest winst
gevende gewassen te rekenen. In werkelijk
heid is dit de laatste jaren niet altijd het
geval geweest. De winstberekening op een
aantal Zeeuwse bedrijven geeft dit duidelijk
aan. Het volgende staatje geeft het resultaat
van deze berekeningen. De meest verbouwde
gewassen zijn gerangschikt naar de winst per
ha. Het meest links genoemde gewas gaf in
het betrokken jaar gemiddeld de hoogste en
de naar rechts volgende gewassen steeds
minder winst per ha.
oogst 1946 s.bieten
oogst 1947 vlas
oogst 1948 s.bieten
oogst 1949 s.bieten
oogst 1950 erwten
oogst 1951 vlas
w.tarwe e. gerst
erwten s.bieten
erwten
erwten
c.aard.
erwten
vlas
vlas
vlas
gerst
c.aard.
gerst
w.tarwe
w.tarwe
s.bieten
c.aard.
vlas
haver
bl.maanz. c.aard.
gerst
gerst
gerst
s.bieten
bl.maanz. erwten
haver w.tarwe
bl.maanz. c.aard.
bl.maanz. c.aard.
bl.maanz. haver
haver w.tarwe
haver
haver
w.tarwe
bl.maanz.
Vrijwel elk jaar zijn het dus andere ge
wassen die de grootste winst geven. De
grootste winst nazaaien is dus niet de methode
om de beste bedrijfsresultaten te bereiken.
Dit is begrijpelijk, want de winst in een be
paald jaar is het resultaat van kosten, kg-
opbrengsten en prijs, en die kunnen van jaar
tot jaar vrij sterk uiteenlopen. De winst van
een gewas in voorgaande jaren kan daarom
niet gebruikt worden als uitgangspunt voor
een bedrijfsplan in de volgende periode. Een
dergelijk plan kan alleen gemaakt worden
aan de hand van de te verwachten winst.
Hiervoor dient een winstbegroting te worden
gemaakt. Om hiertoe te geraken is het nodig,
dat zowel de te maken kosten als de te ver
wachten opbrengsten voorlopig worden be
rekend.
Voor deze berekeningen kunnen bij een
bestaand bedrijf met bepaalde productie
methoden wel gegevens van voorgaande jaren
worden gebruikt. De gemiddelde hoeveelheid
benodigde productiemiddelen zijn te gebruiken
als grondslag voor de kostenberekening. De
hoeveelheden (kunstmest, zaaizaad, manuren
enz.) worden daartoe vermenigvuldigd met
de prijzen die waarschijnlijk betaald zullen
moeten worden om de kosten te bepalen.
Daarnaast wordt nog een berekening ge
maakt van de kosten, die niet direct aan een
gewas zijn toe te rekenen, maai- per ha over
de gewassen worden verdeeld.
Voor 1953 zal een kostenberekening er als
volgt kunnen uitzien:
Kosten per ha bouwland ongeacht het te
verbouwen gewas:
Grondbewerking f 111.
Indirecte werkzaamheden 60.
Kosten werktuigen 89.
Algemene bemestingskosten ...i 21.
Pacht „120.—
Kleine onkosten 63.
Totaal gelijke kosten f 464.-
Directe kosten aan de gewassen per ha:
Omschrijving:
Zaaizaad
Bemestingskosten
Tractiekosten
Arbeidskosten
Bindertouw
Dorsen en drogen
Ziekten en insectenbestrijding
Weegloon indraaggeld dekstro
Totaal directe kosten per ha.
Totaal gelijke kosten per ha.
Totale kosten per ha951
Hierbij dient te worden aangetekend, dat
in het voorbeeld bij de berekening van de
directe kosten uitgegaan is van de volgende
werkwijze:
de granen worden met eigen zelfbinder
gemaaid en door een loondorser gedorst;
de tarwe en haver worden in de schuur
en de gerst van het land gedorst;
de erwten worden met de hand gepikt en
door een loondorser in de schuur gedorst;
het blauwmaanzaad wordt met de zelf
binder gemaaid en met een maaidorsmachine
door een loondorser op het land gedorst;
het vlas wordt'met de hand getrokken en
op een klamp gereden;
w.
z.
ha
erw
bl.
br.
c.
s.
tarwe gerst
ver
ten
maanz.
vlas bonen aard. bieten maïs
70
60
58
179
9
184
152
274
29
58
82
73
74
34
117
73
36
204
218
101
56
56
54
45
53
35
39
141
151
50
183
159
178
299
240
364
428
577
593
316
17
15
17
13
1 r-
79
80
76
55
112
•25
46
"f
240
18
19
112
8
37
52
487
443
457
630
544
675
701
1345
1051
765
464
464
464
464
464
464
464
464
464
464
951
907
921
1094
1008
1139
1165
1809
1515
1229
de bruine bonen worden door een loon
dorser in de schuur gedorst;
de aardappelen worden met werpradrooier
gerooid en in October afgeleverd;
de mais wordt met de hand geoogst en
door derden gedorst en gedroogd.
Als de totale kosten per gewas bekend
zijn, is het voor een winstbegroting nog nodig
om de verwachte geldopbrengst te benaderen.
Dit kan het best gebeuren door de kg-
opbrengst zo goed mogelijk te schatten en
deze met de te verwachten prijs te vermenig
vuldigen.
Als voorbeeld kan deze berekening als
volgt worden opgesteld:
Opbrengst per ha:
w.
z.
ha
erw
bl.
br. c.
s.
Omschrijving:
tarwe
gerst
ver
ten 1
naanz.
vlas bonen aard. bieten maïs
Hoofdproduct:
kg.-opbrengst
3950
4000
3800
2750
1100
7500
2400 24000
48000
3800
opbrengst per kg. in ct
26
30
28
55
100
20
60 9
4.1
45
opbrengst in guldens
1027
1200
1064
1531
1100
1500
1440 2160
1968
1710
Bijproduct:
Opbrengst in guldens
165
112
120
93
-
60 160
70
Totale opbrengst in guldens
1192
1312
1184
1606
1100
1500
1500 2320
2038
1710
Totale kosten per ha.
951
907
921
1094
1008
1139
1165 1809
1515
1229
Winst per ha
241
405
263
512
92
361
335 511
523
481
Door de totale opbrengst te
verminderen
buitengewone
kg-opbrengst, en
hoge
prijs,
met de kosten is de winst per ha gewas be
naderd. Deze begrote winst nu is belangrijker
voor het opstellen van een bedrijfsplan, dan
de werkelijke winstcijfers over voorgaande
jaren. Deze laatste zijn vaak zo door de toen
heersende omstandigheden beïnvloed, dat van
een voortzetting van deze winstverhouding
tussen de gewassen onderling geen sprake is.
Jeder kent die gevallen in de practijk; en
eendeels mislukt gewas enz.
Maakt steeds een winstbegroting van de
gewassen, die voor verbouw in aanmerking
komen, aan de hand1 van de op Uw bedrijf
te verwachten kg-opbrengsten en te gebruiken
hoeveelheden productiemiddelen. Het geeft
een goed inzicht in de kosten van elk gewas
en voorkomt bij goede opstelling nazaaien
van de markt. Natuurlijk is de te verwachten
winst alléén niet doorslaggevend bij het op
stellen van een bedrijfsplan, maar hierop
hopen wij in een volgend artikel nader in te
gaan.
Zoals hiervoor reeds werd opgemerkt dat
de te verwachten winst alléén niet doorslag
gevend is bij het opstellen van een bedrijfs
plan. Elke practische landbouwer weet dit
uit ervaring en kan direct enkele punten
noemen die eveneens dè volle aandacht ver
dienen. Zo zal de arbeidsverdeling door velen
zeer belangrijk worden geacht. Daar dit punt
inderdaad van groot belang is, zal hierop
nader worden ingegaan.
Het maken van een winstbegroting voor
elk gewas heeft tot gevolg dat in de komende
periode aan verbouw van bepaalde gewassen
de voorkeur zal worden gegeven. Dit houdt
in, dat eigenlijk voorrangsgewassen zijn ont
staan, waarvan een zo groot mogelijke opper
vlakte zal worden verbouwd.
Genoemde oppervlakte wordt echter door
vele factoren beperkt. Naast vruchtwisseling
zal de benodigde arbeid er oorzaak van zijn
dat die voorrangsgewassen slechts een deel
van het bedrijf kunnen beslaan. Het werk
aan deze gewassen moet immers op tijd kun
nen gebeuren; ook tijdens de drukste periode
(meestal de oogst) moeten de beschikbare
arbeiders het werk aankunnen. Dit houdt in,
dat de oppervlakte van de voorrangsgewassen
niet te groot mag zijn, daar de te verwachten
arbeidsbezetting deze op tijd moet kunnen
afwerken.
Een heel jaar door zullen de aanwezige
arbeiders echter geen werk hebben aan deze
gewassen. De arbeidstijd die over is, dient
nu zo goed mogelijk te worden benut door
het verbouwen van aanvullende gewassen.
Juist van de keuze van deze gewassen hangt
het af of de beschikbare arbeid zo goed moge
lijk zal worden besteed.
Naast een winstbegroting zal voor de
samenstelling van het bouwplan dus een ar-
beidsbegroting moeten worden gemaakt. Deze
heeft in de eerste plaats het doel om de toe
laatbare oppervlakte voorrangsgewassen te
bepalen en daarna om na te gaan welke aan
vullende gewassen moeten worden toegevoegd
om tot de beste arbeidsverdeling over het
gehele jaar te komen.
Bij het maken van een arbeidsbegroting
moet worden uitgegaan van normen die de
waarschijnlijk benodigde arbeid aangeven bij
de te verwachten werkwijze. Om een voor
beeld uit te werken, wordt aangenomen dat
volgende normen en werkmethoden voor het
denkbeeldige bedrijf gelden. De te werken
manuren zijn per ha aangegeven:
(Zie ommezijde le staatje.)
Bij deze normen is er op het volgende
gerekend:
de granen worden met eigen paardenzelf-
binder gemaaid;
de tarwe en haver worden in de schuur
gebracht, de gerst van het land gedorst;
de erwten worden met de hand gepikt en
in de schuur gebracht;
de uren voor dorsen in de schuur zijn niet
opgenomen, omdat niet vaststaat in welke
periode zal worden gedorst;
het koolzaad wordt met de hand gesneden,
het blauwmaanzaad met de paardenzelfbinder
gemaaid en beide gewassen met een maai
dorsmachine door derden op het land gedorst;
het vlas is met de hand getrokkep en op
een klamp gereden, de aflevering is niet op
genomen;
de bruine bonen zijn in de schuur gebracht
en nog niet gedorst;
de aardappelen, ras Bintje, zijn gepoot met
éénrijïge halfautomatische pootmachine en
met de rooier gerooid, -/■.•, werd in September
en October afgeleverd, de rest ongesorteerd
aan de kuil gebracht. Het aanbrengen van
een winterdek is niet opgenomen;
de suikerbieten zijn met de hand gerooid,
-/:j kon rechtstreeks worden afgeleverd;
de voederbieten ziin voor in de kuil
en voor Va in de schuur gebracht;
de klaver is met eigen maaimachine ge
maaid en normaal gehooid;
de mais is met de hand geoogst en door
derden gedorst en gedroogd.
Wanneer verder nog bekend is, dat het
bedrijf 26 ha bouwland omvat en per ha en
per maand plm. 40 manuren beschikbaar zijn
