curnaai Katherine Dunham's negerballet T eleurstelling door hog' Liederenavond van Elisabeth Lugt een te e greep Blik in andere onderwijswereld Bussumse scholier doelde V.S. Leerlingen krijgen er ruimere visie op het wereldbeeld" Luce haalt bakzeil Janny van Wering Zo gaat eledrisch scheren nog beter Campagne Paul Steenbergen in grote rol DINSDAG 17 FEBRUARI 1953 DE TELEGRAAF 5 KATHERINE DUNHAM spotaan Aan goede smaak ontbreekt het de jonge sopraan Elisabeth'Lugt, die gisteren in Diligentia te Den Haag een liederavond gaf, geens zins. Zi.j bewees dit met een fraai Frans programma, bestaande uit liederen van Faurè, Debussy, Le- sur, Poulenc en Caplet. Dat zij voorts begrip heeft voor hetgeen zij zingt, menen wij cok, al zijn j we bij deze constatering meer1 aangewezen op intuïtie dan op del muzikale resultaten. Want deze liederenavond liet geen twijfel, dat dit vocale talent, alle ernstige stu die ten spijt, nog een lange ont- wikkelingsperiode behoeft alvo rens het vocaal en qua voordracht aan Fauré en Debussy toe is. De kleine stem, nog onvrij en schools, schiet tekort om de rijkdom van klanknuances en de subtiele ex pressie. die deze liederen vergen, te realiseren. Winstpunt van deze avond waren enkele liederen van Poulenc. die minder hoge eisen stellen en daarom binnen de mo gelijkheden van de zangeres ble ven. alsook Caplet's fabels van La Fontaine, die niet zonder geest werden voorgedragen. Ander winstpunt van de avond waren de sublieme begeleidingen van Geor ge van Renesse, die zich wederom meester toonde. v. d. V. Advertentie Residentieorkest speelde voor Rampenfonds Van onze Haagse redactie.) DEN HAAG, 16 Febr. Storm achtige ovaties vielen hedenavond in het stampvolle Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen de dirigent van het Residentie-orkest, Willem van Otterloo. en de leden van het orkest ten deel. bij het concert, dat zij hedenavond ten bate van de slachtoffers van de watersnood belangeloos gaven. De beide solisten Herman Kreb- bers en Theo Olof, die na de ouverture Coreolan van Beetho ven resp. het vioolconcert van de zelfde componist en het vioolcon cert van Brahms vertolkten, be haalden een ovationeel succes. Een 10 voor gezondheid Davitamon\ hét aangewezen preparaat voor de aanvulling van vitam tn Uw voedsel. Duitse delegatie-leider: OVERLEG MET EGYPTE NIET AFGEBROKEN FRANKFORT, 16 Febr. Dr. Ludiger Westrick, de leider van de Westduitse handelsdelegatie, die vandaag uit Cairo is terugge keerd. heeft verklaard, dat de on derhandelingen met Egypte niet zijn afgebroken. Hij deelde mede, dat de bespre kingen met generaal Naguib over de bijstand, die West-Duitsland Egypte wil verlenen ter compen satie van de aan Israël uit te keren schadeloosstelling, in vriendschap pelijke geest werden gevoerd. Dr. Westrick kon evenwel niet zeggen wanneer dit overleg dat volgens andere berichten zou zijn afgebroken, daar Naguib de Duit se voorstellen onvoldoende achtte hervat zal wórden. (Reuter) Katherine dunham treedt met haar neger- ballet op in het ThéStre Na tional du Palais Chaillot. Vorstel ijker gebouw is nau welijks denkbaar; het is van een nobele architectuur, voor naam in al zijn afmetingen, .Tnaai ue- zaal is door haar perfectie geen gemakkelijke omlijsting, zeker niet voor dit ballet, dat te bont en te over dadig, wat detoneert tegen de strakke schoonheid van de wanden rondom. Beter was dit ballet af geweest in een gewone theaterzaal met klapstoeltjes en fluwelen gordij nen. In het Casino de Paris bij voorbeeld zou hec teveel aan ge streepte parasolletjes, aan lan taarns met wapperende linten, aan sjerpen en kleurige hoofdtooi wellicht niet zo duidelijk zijn op gevallen. Wü hadden er ons veel van voor gesteld Katherine Dunham terug te zien. Indertijd cs Amsterdam meesgesleept door het bruisend élan van deze dansgroep. Maar het bleek, dat wat ons opnieuw bekoorde, hoofdzakelijk de oude nummers waren, terwijl wat nieuw aan het répertoire werd toege voegd, topzwaar was door een ge zochte problematiek waaraan dit ballet uitdrukking noch gestalte vermocht te geven. Het is namelijk geen kleinig heid de tragiek van het rassen probleem in het lynchen van een neger via de dans uit te beelden, zó, dat hierbij alle goedkope me lodrama wordt vermeden. Kathe rine Dunham's ballet is hier niet in geslaagd. Men moet tot een hoogte zijn gestegen als Toumano- va om smart en dood te kunnen evoqueren van de dans zelve uit, terwijl hier de aan een touw van een boomtak afbengelende pop het niveau van dit nummer tot een draak terugbracht. CATHERINE DUNHAM heeft voor haar ballet te hoog en te ver willen grijpen, met voorbij zien van wat zo dichtbij aanwezig is en nog meer uitgebuit zou kun nen worden: wat charmeert is im mers de spontaan opwellende me lancholie, inhaerent aan deze ne gergroep, het gezonde, meeslepen de rhytnme, de kracht en de vaart van deze prachtig-gebouw- de lichamen, de tintelende vro lijkheid. die allerminst de extra accenten behoeft van zoveel bij zaken als linten, parasols, ge streepte rokken en broeken. Charmant is Katherine zelf, als zij haar kleine voet uitstrekt en languissant een muiltje afwerpt, bekoorlijk is 2e. als zé met een zachte, ietwat gevoileerde stem een liedje neuriet, gebonden aan een touw met een groep vissers als achtergrond, terwijl een neger haar langzaam maar zeker in haalt en zij met vrouwelijk-be- haagzieke coquetterie zich einde lijk gewonnen geeft. Dit zijn de sterke momenten van het ballet: wanneer het zich geeft in een natuurlijke eenvoud, doorzond van spontaan opwellen de warmte, 6f droef óf blij getint. Minder geforceerde gedachte en een vrijere stroom van gevoel rhvthmièk zouden aan dit neg ballet wellicht die pretentieloze natuurlijkheid terne kunnen ge ven. die er de sterkste en inne mendste kant van uitmaakt. ADRIENNE. O oC Advprtentie) HOEST, GRIEP... De weldadige warmle van Ther mogene stilt de pyn In keel en borsi en verjaagt de aanval. &ERM0GÉNF X eerste verras- J X sing: Een geschie- X denisleraar in Bogoto X maakte s'n klas duide- X X lijk, dat Nederland niet X alleen belangrijk was X om z'n bloembollen, X windmolenskaas en X klompen .j TNK eigenaar van het trotse Amerikaanse tijdschrift ..Life", Henri Luce, heeft pu bliekelijk bakzeil moeten ha len. De woede van het Franse volk was op zijn hoofd neer gedaald. In een artikel in dit tijdschrift behandelde een journalist de on stabiliteit van de Franse regering op ietwat ironische wijze: de Chambre des Deputes werd ver geleken met een circus, waarin Marianne met al de kuren en nukken van een prima donna op trad. Tot Uncle Sam haar een cheque met een millioen dollar lil <lc kous stopte, waarna de nukken ophielden. Frankrijk was bijzonder boos. De ambassadeur in Washington diende-een formeel protest in en Francois Mauriac schreef in een hoofdartikel, dat dit soort „vul gaire grappen een land als de VS met paste". Henry Luce heeft nu een brief aan „France-Soir" geschreven, waarin hij zegt: „Ik betuig mijn diepsle spijt voor het beledigen de artikel in „Life" en ik ver zekerd u dat het nooit weer zal gebeuren." Huiselijke twist OOK het vijfde huwelijk van CORNELIUS VANDERBILT Jr. (hij is nu 54 jaar) blijkt niet naar wens te verlopen. Kortgele den sloot zijn 32_jarige echtge note zich met haar 11-jarige dochtertje en haar hond op in het 28 kamers tellende huis van de Vanderbilts te New York, „om dat." zoals zij verklaarde, „mijn echtgenoot weigert mij te onder houden, nu ik pogingen doe om echtscheiding te verkrijgen". Zij bieef daar slechts één nacht. De advocaten van haar echtge noot bevalen, dat de electriciteit zou worden afgesneden en vol gens haar zeggen dreigden zij zelfs met bijlen en zagen de deur te forceren. Op advies van haar advocaten verliet zij het huis ten slotte vrijwillig. Pia's dubbele missie Een koffer vol portretten bevindt zich bij de bagage van PI A BECK, die op de „Rijn dam" onderweg is naar Amerika, waar vier maanden van werken haar wachten. Op een daarvan schreef zij voor mij: „Een hartelijke groet voor alle lezers van de Telegraaf en tot ziens in Scheveningen". Op de boot en in Amerika hoopt Pia honderden kaarten te signeren en te verkopen, want de opbrengst is voor het Rampen fonds. Pia's andere hoon- haar song (Van onze correspondent) NEW YORK, 16 Febr. Het opstel over de Verenigde Naties, dat Hakeem van Lo- huizen de 17-jarige Bus- summer, die op het Hilver- sums Gymnasium van Taci tus geniet, maar het heel wat minder op Plato begrepen heeft eind verleden jaar schreef, is allerminst verloren tijd gebleken. NI IET alleen won hij er de Ne- derlandse prijs mee een overtocht door de KLM in samen werking met de „Herald Tribune" te zijner beschikking gesteld en werd hij in de gelegenheid ge steld als „Nederlands gedelegeer de" het a.s. Herald Tribune Forum bij te wonen (en vermoedelijk toe te spreken); tevens is hij nu in de gelegenheid geweest een blik te werpen op een facet van het Ame rikaanse leven, dat hem bij uitstek interesseert: de wereld van onder wijs, schoolwezen en verdere stu die. Aangezien hij daarbij, dank zij de goede zorgen van het Herald Tribune Forum, elke veertien da gen in een ander economisch en intellectueel Amerikaans milieu als gast vertoeft, is zijn blik dus niet beperkt tot het pre-aeade- mische tafereel. MEEGEVALLEN Het onderricht in de Ameri kaanse scholen, die hij tot dusver bezichtigde en waar hij heeft ge werkt is hem w.nzienlijk meege vallen. Hij erkent, dat „gezien hetgeen over Amerika vaak ge zegd of geschreven wordt, mijn verwachtingen niet al te hoog ge spannen waren." Een eerste verrassing was der halve, dat de geschiedenisleraar van de High School in Bogota het zijn klas duidelijk maakte, dat Nederland niet alleen van beteke nis was om zijn bloembollen, windmolens, kaas en klompen, maar in de eerste plaats om zijn stratcgis:he positie. „Wat mij niet minder aangenaam aandeed," vertelt Hakcem, „was, Hakeem maakt graag vrienden. In een cafetaria in Bogoto (New Jersey). Van l.n.r. de 17-jarige Van Lohuizen, een „gedelegeer de" van de Philippijnen, haar jeugdige gastvrouwe en een zoon van het onderwijzersechtpaar Wallace, waar Hakeem te gast was. dat zowel in Bogota als op de lligh School van Manhasset, op Long Island, er een doelbewuste poging werd gedaan om politieke geschiedenis met sociale geschie denis en aardrijkskunde te binden. De leerlingen krijgen hierdoor een ruimere visie o? het wereldbeeld. Het leggen van een dergelijk breed verband lijkt mij een aantrekke. lijk en goed systeem. Het is daar bij effectiever dan, als in Neder land, het pompen van jaartallen en feitelijke gegevens, die door hun veelheid hun diepte verlie zen." Daarentegen mist hij in Ame rika een belangstelling voor an dere talen. „Wat mij van de Engels sprekende landen met aantrekt is. dat men er louter Engels spreekt,schreef hij voor een televisie-discussie, waaraan hij deelnam. „Het spreken van an dere talen is niet zozeer noodza kelijk, maar het schept goodwill. LEVENSWIJZE Hakeem maakt graag en makkelijk vrienden. Hij heeft al ontdekt, dat de „oppervlakkig heid", die zo vaak aan Amerika nen wordt toegeschreven, voor een groot deel afnankelijk is van de vriendenkring, cfe men zelf uit kiest. Hij is er wèl van overtuigd, dat wie de Amerikanen wil be oordelen naar de toeristen, die 's zomers het Europese land ko men „doen", een verkeerde indruk van de VS krijgt. „Het zijn niet zozeer de verschillen tussen onze en de Amerikaanse levenswijze, die mij imponeren. Op school im mers kom je hier al precies de zelfde typen tegen als bij ons van de studiekoppen tot de keet schoppers"." Een aardige vriendschap ont stond tussen Hakeem en Wayne Picciano. een leeftijdgenoot, die evenals Hakeem een grote voorliefde en onmiskenbaar talent heeft voor componeren. ..Wayne kocht ik vind dit typisch Ame rikaans een speciaal blauw druk-apparaatje, waarop hij zijn composities afdrukte. Ze liggen in verscheidene winkels van Bogota te koop voor veertig cent per stuk en ze worden ook wel ver kocht," verteide Hakeem. „Ik ge loof niet, dat ik mijzelf er toe zou kunnen brengen in Nederland hetzelfde te doen. Maar het is wel een interessant verschijnsel." Vanzelfsprekend, dat Van Lo huizen Jr. onmiddellijk nadat de eerste berichten over de ramp waren doorgekomen, zijn talenten ter beschikking stelde van de goede zaak. Die talenten gaan in velerlei richtingen: van tekenen tot kundig pianospel en het or ganiseren van schoolorkesten. Hij heeft onder zijn Amerikaanse vrienden geen twijfel gelaten om trent de nood van de verdronken gebieden. Het hoogtepunt van de reis ligt uiteraard pas in Maart, wanneer Hakeem de volle verantwoorde lijkheid van het vertegenwoordi gen van zijn land „Waar ik toch liever wil leven en werken dan in Amerika" op zijn jeugdige schouders laadt. Recital door de claveciniste Janny van Wering in de kleine zaal Toccata in a majeur van Henr.v Pureed, Piece's de Clavecin van Couperin, Essercizi per gravicem balo (a-majeur, f-majeur en g- mieur) van Scarlatti, Suite voor claveclmbel op. 48 no. 1 van Flot- buia, Engelse suite no. 6 van Bach ALS geharceleerd beroepsbe zoeker is men verheugd over elke afwisseling in de onafzien bare reeks van pianisten, violis ten etc. etc. zo zelfs dat het nog eens zover komt dat men de handen in elkaar knijpt bij de komst van Louis Armstrong Wat betreft de afwisseling: in de kleine zaal concerteerde gister avond de claveciniste Janny van Wering. Zij werd hierbii gese condeerd door een heer. Een af leidend heer overigens die zijn taak van bladkeerder met een dusdanige verstarde en versteen de ernst vervulde als gold het de hervorming van de wereld en als betrof het hier muziek, zwaar van problematiek. De problematiek was er niet en kwam er niet. Daarover heef' mevmuw Van Wering ons geen ogenblik in het onzekere yelalen noch de componisten die z'i soeelde. Zii gaf een avond die was vervuld van de ludieke krachten, inhaerent aan de mu ziek van eenmaal. Geen filosofie veen ideoloe'e maar levendig en Charmant «elu'd gevat in „tonend hpv-ngte Form" dan wel eehan- tecri ter r>ortnottPrïncr Mevrouw Van Wering kent klimaat van haar ^unst geUiV haar instrument. Zij geeft het instrument wat des instruments is. zil demonstreert ziin mogeliik- heden, levend uit het eigen ge voel van klankkleur, zii brengt haar kunst, spontaan als dateerde die van vandaag of gisteren Nochtans speelt zii de 17de en de 18de eeuw met als rara avis een twintigste eeuwer. met name Marius Flothuis- Van hem ging een „Suite voor cl-jvecimbel" die een voortreffelijk geschreven speelstuk bleek van de musicus PI A BECK Foto's cn een song verkopen. „I'm feeling like a stranger in this big town" tot een succes te maken. „Ik heb bericht ontvangen, dat het een topnummer wordt," ver telde zij. Groot Limburger 1 N Monte Carlo is op 89-jarige 1 leeftijd overleden dr. HU- BERT BIERMANS, een eenvou dige zoon van een Limburgse bakker, die evenwel na een fan tastische carrière opklom tot spoorwegdeskundige bij uitne mendheid en multl-millionnair werd. Doctor Biermans. ofschoon hij nooit middelbare of univer sitaire opleiding heeft gehad (Advertentie) Scheer U gladder en prettiger. Doe eerst een paar druppels Lectric Shave op Uw huid. Deze lotion: 1 Droogt en ontvet Uw huid. die anders de scheerkop stroef maakt. I ..Richt" de baardharen, zodat U zich glad' der scheert. S Is bovendien zo goed voor Uw huid. E«n WILLIAMS en de vakman beide. Dit laatste gedemonstreerd door een hecht geconstrueerde en niettemin mu zikaal boeiende Passacaglia, het eerste voornamelijk door een pi kant Intermezzo I. besluitend het geheel met een fuga die in deze sulie kwalitatief detoneerde. Voor het overige het verleden dat klonk via een niet bijster ge lukkige Toccata van Purceli. een reeks scherp getroffen miniatu ren van Couperin, als zndanig ty pisch voor de descriptieve mu ziekopvatting van de Fransman, een aantal charmante „Essercizi" van Scarlatti en een Engelse suite van Bach. AI met al een avond met veel onbevangen eeluid die voor me vrouw Van Wering tot een vol ledig succes werd H. J. M. MULLER Prof. Lorentz-studiebeurs (Van onze correspondent). ARNHEM, 16 Febr. De Arn hemse gemeenteraad heeft Maan dagmiddag besloten een prof. Lo- rentz-studiebeurs. groot f 2000. in het leven te roepen, die jaarlijks wordt toegekend aan ec-n Arn hemmer of oud-Arnhemmer, die aan een der Nederlandse univer siteiten gaat studeren in wis- en natuurkunde. Honderden paren schoenen zijn gegaan door de handen van Bette Anderson, die ln Nederland kwam helpen, in plaats van haar week vacantle rustig ln Duitsland door te brengen. Foto: in een kamer van het palcis Noord- einde past zij een geëvacueerd Zeeuws meisje een paar nieuwe klompjes aan. Zie: Kleding-vocabulaire. Enkele buitenlandse universitei ten verleenden hem deze titel honoris causa. Dr. Biermans heeft spoorwegen aangelegd in de Belgische Congo, Noord-Afrika. Corsica en Cana da. Zijn fantastische kennis hierover vergaarde hij in de practijk, uit boeken en cursussen. Hij heeft er veel geld mee ver diend. maar hij was niet bang om het uit te geven, zeker niet. als het een liefdadig doel betrof. Hiervan kan zijn geboorte plaats Herkenbosch, die hij op 13-jarige leeftijd verliet, mee praten. Na de oorlog liet hij de verwoeste kerk opbouwen, er kwamen een jeugdhuis, een be waarschool, een zwembad en vele andere gebouwen. Thans luiden de klokken van dit stadje, die ook door hem zijn geschonken, uit rouw over zijn heengaan. Hij zal in Brussel wor den begraven. Kleding-vocabulaire EEN week lang heeft BETTE ANDERSON (32) hoog in het paleis aan het Noordeinde, waai de balken nog schroeivlekken vertonen van ae brand van een paar jaar geleden, kleding en schoenen uitgedeeld aan evacué's, die zij niet verstond. Bette struis, blond, blauwe ogen. afkomstig uit Gloucester in Engeland werkt in Osnabrück in een cantine van de YWCA. Zij had nog een week verlof en wil de die besteden met zich in Ne derland nuttig te maken. De consul in Bremen stuurde haar naar Den Haag én daar kreeg zij een baantje bij de kledinguitde- Na een paar uur kende zij de enkele woorden Nederlands, d:e zij nodig had. „Te kroet? Te klain? Past het jou?" Winifred At well VANAVOND hoopt de pianiste WINIFRED ATWELL voor de AVRO-microfoon te bewijzen voor zover dat nog nodig is dat haar vader ongelijk heeft. De oude heer Atwell, apothe ker op Trinidad, wil dat Winifred hem opvolgt in de zaak en al jarenlang schrijft hij haar: „Kom nu terug: het is mooi geweest." Na haar apothekersexamen veegde Winifred blijkbaar voorgoed alle poeders en pil len van haar pad en in de gehele wereld bewondert men haar nu als ie creatrice van een uitbun dig twinkelende. pianistische stijl, overkokend van vitaliteit en humor. Haar beroemde pingelpiano- ,jje had Winifred, toen zij giste ren hier aankwam, niet bij zich. „Maar de AVRO heeft er ook één," zei zij. „In Engeland ben ik al aan mijn derde bezig. De typische klank van die 50 jaar oude rags krijg ik alleen uit zo'n ouderwet se piano. In m'n eerste zat de houtworm zo erg, dat de pla- tenstudio op een dag opbelde: Haal met spoed die piano weg de houtwormen vreten de studio- vloer op." EN PASSANT DE campagne van de politieke omroepverenigingen tegen de AVRO werd gisteren voortgezet met. een communiqué van de KRO, NCRV en VARA, in antwoord op de in ons ochtendblad van giste ren gemelde successen van de AVRO-leiding op de gewestelijke bijeenkomst in Arnhem, op Za terdag jl. Dit communiqué, dat volgens mededeling van de heren geba seerd is op het verslag in „De Te legraaf", gaat wederom omstandig in op de gebeurtenissen van 1 en 2 Februari. Daaruit blijkt, dat het de AVRO nog steeds niet wordt vergeven, dat zij weigerde de ver antwoordelijkheid voor het uit zenden van de diverse berichten op zich te nemen. Verder wordt toegegeven, dat de reportage-afdelingen van de KRO, NCRV en VARA tot volle dige samenwerking op reportage- gebied reeds hadden besloten, voordat zij zich met de AVRO in verbinding stelden. Overigens herhaalt men de me dedeling, dat de heer De Clercq nvankelijk het voornemen zou hebben gehad het cabaret-pro gramma op Vrijdagavond 6 Febru ari te handhaven en eerst later van dat voornemen heeft afgezien. Ten slotte wordt in dit commu niqué de vraag of de regerings commissaris al of niet zendtijd van de AVRO heeft gevorderd „weinig interessant" genoemd. Een mededeling, die wel verrassend is na al het lawaai, dat van de zijde der politieke omroepverenigingen in de afgelopen dagen over deze kwestie óf rechtstreeks óf zijde lings is gemaakt. Van de zijde van de AVRO wens te men geen enkele commentaar op de mededelingen van de politieke omroepverenigingen te geven. Gem. subsidie voor .Theater' in Arnhem (Van onze correspondent). ARNHEM. 16 Febr. De Arn hemse gemeenteraad heeft van middag besloten de eerstvolgende drie jaren telkens f 20.000 subsi die te verlenen aan de nieuwe in de Gelderse hoofdstad te vestigen stichting Toneelgroep „Theater". De leden van deze voor geheel Oost-Nederland bestemde groep zullen in Arnhem gaan wonen. Men hoopt, dat zij een belangrijke rol in het culturele leven van stad en gewest zullen gaan spelen. ER zullen Zaterdagavond ln de Koninklijke Schouwburg wei nig mensen zijn geweest die cr zich het hoofd over braken of Paul Steenbergen een Jezuïeten pater was, gesneden naar een historisch voorbeeld en echt en overtuigend als lid dier veelbe sproken orde. Wat uitsluitend telde was de werkelijkheid van het stuk. dat deze avond bij de Haagse Comedic zijn première be leefde: „Het Heilige Experiment" van de Oostenrijkse auteur Fritz Hochwalder. In de stroom der ge. toonde gebeurtenissen was Steen bergen allereerst een gekweld mens wiens gevoelens hevig en onherroepelijk over ons kwamen. En dat is het eeuwige wonder van de dwingende begoocheling die toneel heet Het stuk voert ons bijna twee eeuwen terug, naar Paraguay, waar een door een groep Jezuïe ten vele jaren eerder gestichte modelstaat op last der wereldlijke heersers moet worden ontbonden. Er is zulk een staat geweest. Een staat die voor blanke buitenstaan ders niet toegankelijk was, die autocratisch werd geregeerd, geen geld geen doodstraf kende. Een staat die bloeide. De inheemse be volking zocht gaarne dit Christen dom dat veiligheid en voedsel ver schafte in plaats van dat der ko loniale machthebbers, dat lijf straf en slavernij inhield. Weloverdacht systeem Wélke intrigues, wélke feiten de val van deze staat hebben ver oorzaakt, is hier van weinig be lang. Want voor deze avond vol doet volledig de lezing die „Het Heilige Experiment" geeft: zij vormt een gesloten, weloverdach'. systeem en daarenboven nog zo goed toneel dat zelfs de meest rechtzinnige Calvinist zich enkele uren lang moet voelen als een toeschouwend ordebroeder. Hochwalder heeft zijn thema met grote zorgvuldigheid opge bouwd: hij toont de inspanning der paters, de tegenstand der ko loniale kooplieden wier klachten leiden tot het bezoek van de vi sitator, een Spaanse grande belast met de procesvoering tegen de Jezuïeten. Deze afgezant des ko- nings grijpt in, daarbij het recht vertredend. T Weestrijd In de ziel van de hoogste ge zagsdrager onder de ordebroeders, de pater provinciaal, woedt de tweestrijd: is de onverdiende smaad te verkiezen boven de weerstand die de goed-gewapende staat kan bieden? Hij kiest het ge weld. Paul Steenbergen speelt die tweestrijd breed en geladen, met tragische gebaren van handen en ge denkt: dit. is een hoogtepunt. Maar dan komt een ommekeer met. een (vermomde) vertegen woordiger van de opperste gene raal der Jezuïeten van overzee. Met spitse dialectiek betoogt hij dat de orde slechts kan winnen bij het vertrek uit Paraguay en 'en slotte bevéélt hy de pater pro vinciaal het verzet te staken. Het wordt andermaal treffend snel: de volle zwaarte van de ge lofte der absolute gehoorzaamheid valt op de vertwijfelde pater. De Paul Steenbergen (links) als pater provinciaal der Jezuïeten tegen over de afgezant des konings, die tie orde komt verjagen (Bob de Lange). afgezant, met juist zoveel geaffec teerde autoriteit als de figuur kart dragen, gespeeld door Luc Lutz, gaat weg. de pater staat alleen voor de opgave zijn ondergesch k- ten terug te roepen uit de strijd. In acht volle minuten van stil spel. weet Paul Steenbergen dan in een beklemmende scène zijn verscheurdheid en zelfoverwin ning te suggereren, zonder één se conde de soberheid, kenmerk de zer voorstelling, in gevaar te brengen. Als ge uw bewogenheid weer controleert, noteert ge: een acteur van het soort dat uiterst schaars is in ons land: laat hem spelen, spéleri De minderen schikken zich ten slotte morrend, met één tragische uitzonrriring. Die kost de pater provinciaal het leven, dat van de staat zelf was van den beginne af gedoemd. Na een l eht-gerekte sterfscène tekent de visitator zon der geestdrift een lange reeks doodvonnissen. Louter mannen Rond Paul Steenbergen staan louter mannen in dit stuk. Daar zijn drie paters die elk een type vertegenwoordigen: het zakelijke (Hen van Buuren), het vaderlijke (Gerard Hartkamp), het strijd bare (Frans van der Lingen); vooral de laatste verbaast opnieuw door de dreiging die hij, trouw aan zijn opdracht, reeds met zijn verschijning weet op te roepen. Er is een brave Hollandse koop man van Jan Retèl. die met krachttermen en rondborstigheid strooit en als critische waarnemer het gezond verstand bij de trage die representeert. Bob de Lange scheen ons in zijn gala-uniform van visitator minder op zijn ge mak dan we van hem gewend zijn. Zijn energieke bewegelijkheid leidde soms tot gemeenzaamheid. Wellicht was hij onbewogen, ge sloten, koel-beleefd, onheilspel lender en aldus dramatisch actie ver geweest. In de bijrollen twee wat weinig serieuze Spaanse dons van Walter van der Kamp en Pim Dekkers, maar hun taak is ook een der wei nige zwakke steeën in het stuk. Voorts een militante bisschop van Henri Eerens. en een rauwe kolo niale koopman van Johan Valk. Regisseur Edwin Piseator wiens vor:ge werkstuk (Androcles and the Lion door een te grote nadruk op uiterlijkheden werd verzwakt), heeft met „Het Heilige Experi ment" allerminst onheilig ge ëxperimenteerd. Hij gaf de dia logen een strakke, stuwende lijn, hield alle actie sober, maar ver zuimde n:et enkele zinvolle bui tensporigheden aan te brengen: zware klokketonen. geluid van feestende of murmurerende me nigten, een klok met dolle wijzers die de gang der uren op het sim pelst toont. Paul Steenbergen zocht terecht aan het slot hardnekkig naar de regisseur opdat deze zijn deel van de geestdriftige hulde der zaal in ontvangst zou nemen. JAN HEYN Jr. ROLVERDELING: Alfonso Fernandez S. J„ Pater Pro vinciaal. Paul Steenbergen. Rochus Hundertpfund S. J., Pater Superior, Gerard Hartkamp; William Clarke S. J„ Pater Procurator, Henk v. Buu ren; Ladislaus Oros S. J„ Frans van der Lingen; Don Pedro de Miura, Don Esteban Arago. Don Miguel Villano, Spanjaarden. Bob de Lange, Walter van der Kamp. Pim Dikkers; Lorenzo Querin:, Luc Lutz. Andre Cornell's. Jan Retèl; Carlos Gervazoni. Bisschop van Buen. Aires, Henrl Eerens; José Bustii- los. landeigenaar Johan Vaik; Candia. Naguacu. Acatu. Barrigua, Indiaanse stamhoofden. Cart van der Plas. Jon Baank. Gerard de Groot. Luc v. Gent; Korporaal, Bernhard Droog; Paters, soldaten.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 3