\v Het heilige experiment Tobberig stuk van kleingelovige lieden Muziek in de naweek KARL LIEBL als Lohengrin een kapitale ontdekking Boekenmarkt in Parijs voor het Nederlands Rampenfonds Oogst van Zaterdagavond ruim driekwart millioen DE TIJD MAANDAG 16 FEBRUARI 1953 PAGINA 3 Interessant probleem Het centrale punt in Fritz Hochwal- der's „Het heilige experiment", dat de Haagse Comedie Zaterdagavond voor het eerst op het toneel heeft gebracht,1, is het probleem van de authenticiteit van het christendom in een bepaalde maatschappelijke vorm., waarin het zich voordoet. Het is een interessant pro bleem, doch men doet goed er zich re kenschap, bij te geven, dat het een wei nig abstract is en buiten de werkelijk heid staat. De wijsheid, die slechts wer kelijk bezit van de eenvoudigen van geest is, leert dat niemand zich een waar christen kan noemen, omdat nie- man de volheid van genade en de vol heid van menselijkheid bezit van de Levende Mens, die Christus is. Aan genomen, dat de dood in ons allen huist kunnen wij slechts door de zeer onvol maakt4 middelen van de natuur tot de bovennatuur komen, levend in vol ver trouwen op het werk der genade, die onze doodse natuur verlost en opgehe- i ven heeft. Het lijkt dus ietwat wonderlijk, als een auteur u in dramatische vorm voor ogen gaat stellen de vraag of het Rijk Gods, die christelijk communisti sche ideaalstaat, die de Jezuïeten in de zeventiende eeuw in Zuid-Amerika hebben gesticht en in anderhalve eeuw tot bloei hebben gebracht, of dit ideale rijk, dit experiment van pastorale heils leer in het maatschappelijke geconcreti seerd, authentiek christendom genoemd mocht worden. Is men daar met een zo eenvoudig antwoord mee af, als ons door de schrijver gesuggereerd wordt, wanneer hij er de- nadruk op legt, dat de Indianen zich bij volksstammen tegelijk lieten bekeren, omdat zij in het Rijk der Jezuïeten gevrijwaard waren tegen gebrek, tegen slavernij, tegen verkrach ting van hun vrouwen en daartegenover gegarandeerd van hun eten, hun kle ding, hun drinken, hun ontspanning en hun feesten, kortom van het goede men selijke leven, dat zij uit het algoede bestuur der uiterst concreet missione rende paters Jezuïeten ontvingen? Is het juist, wanneer men de conclu sie zou trekken, dat dit niet kon zijn, omdat Christus' Koninkrijk niet van deze wereld is en het dus een satans- werk is, wanneer men Christus aan vaardt om deze goede menswaardige samenleving, welke Hij schijnt te bie den door bemiddeling van de Societas Jesu in haar Paraguaanse versie? Ziedaar de centrale vraag, waar het hele drama maar om draait en waaraan de pater provinciaal van het stuk, de ongekroonde geestelijke koning van het Rijk Gods, dat bestaat in naam van Zijne Katholieke Majesteit de Koning van Spanje, ten laatste te gronde gaat. Het is een interessante vraag, maar zij heeft iets hersenschimmigs aan zich. Daar zit zulk een puritanistische trek in; zij getuigt zozeer van een geest, die nu en voor altijd wil weten en zien uitgemaakt, en er spreekt zo weinig uit van het vertrouwen op de genade, die meewerkt met de intentie der mensen, die van goede wil zijn. Want natuurlijk is het niet waar, dat de mensen voor hun keuze vóór Christus op deze aarde beloond moeten worden, maar als men sen ertoe komen Christus te erkennen in een samenleving, die gedragen wordt door rechtvaardigheid en naastenliefde, zij het dan dat die zich aanvankelijk vooral aan hun ogen openbaart onder het aspect van brood en -pelen, dat die samenleving ook schenkt, dan is er re den om die aanleiding maar te laten voor wat zij is en de heiliging van de individuele leden dezer samenleving aan Gods genade oven te laten. Nu echter tobt de auteur over de narigheid, dat zulk een Rijk Gods niet van deze aarde mag zijn, zoals hij meent, en dat het daarom vernietigd moet worden. Het kan niet goed zijn, denkt hij. dat mensen werkelijk Christus omhelzen, omdat zij uit de nooddruft raken. Dit is een kleingelo vige gedachte. Er zijn talloze mensen na heel wat minder aanvankelijke re den vurige christenen geworden. Iets anders is natuurlijk, dat de maatschap- Andriessen's monument voor Enschede Crediet voor plaatsing (Van onze correspondent) Het Enschedese oorlogsmonument zal op 4 Mei a.s. onthuld worden. Het mo nument, dat uit de beeldengroepen „Soldaat 1940", „Ondergronds verzet „Concentratiekamp", „Bombardements slachtoffers" „Joodse vrouw met kind en „Gijzelaar" bestaat en vervaardigd werd door de Haarlemse beeldhouwer Mari Andriessen, zal geplaatst worden in het Volkspark. Enkele van deze beel dengroepen genieten reeds thans een zekere internationale vermaardheid. Zü werden te Lenden en Brussel geëxpo seerd en werden daar zeer gunstig be oordeeld. B. en W. hebben de Raad ver zocht een crediet van 24.330 gulden te verlenen voor het aanbrengen van een twaalfdelig plateau waarop het monu ment geplaatst zal worden en een daar bij behorende beplanting. pelijke verwezenlijking van het chris tendom in deze wereld in feite niet voorkomt, terwijl het maar al te nor maal is dat een locaal experiment ver nietigd wordt, omdat het buiten het kader der maatschappelijke normatiek treedt en de wereld last en materieel nadeel veroorzaakt. Zulke ervaring bepaalt de aardse tragiek van het christendom, die overigens haar essen tie niet raakt. Maar het zou zo hart verheffend hebben kunnen zijn, indien Hochwalder deze tragiek, maar dan in haar goede verhoudingen, in haar wer kelijke perspectieven gesteld, eens zui ver had kunnen uitwerken. Het is nu geworden een ietwat verward stuk op een onverteerde problematiek, waarbij een in feite ongelovig verstand zich pijnigt over de vraag >oe het bestaat, dat men Christus verbreidt met aard se middelen. IJdele vraag, indien zij in deze geest, gesteld wordt. Een vraag, die in dit dramaturgische verband tot gevolg heeft, dat er slechts een hoogst indi vidueel drama overblijft; het drama van pater Alfonso Fernandez, provin ciaal der Jezuïeten in Paraguay, die een de Jezuïeten onwaardige onheldere protestant blijkt te zijn. Hij laat deze pater provinciaal aan de afgezant des Konings, die in feite het privilege, waarop zijn staat is gebaseerd, komt intrekken, antwoorden, dat dit niet het Rijk is van Zijn Katholieke Majesteit, maar het Rijk Gods, waarmee pater provinciaal groot gevaar loopt een ket ter te worden, maar zich zonder twij fel reeds aanstonds tot rebel verklaart. Immers, hij staat op dat moment niet in de Kerk, maar in een Staat, die on der de jurisdictie van de Koning valt. Pater Alfonso Fernandez schiet dus tekort, een derhalve wordt de rest een, het zij. gaarne toegegeven boeiend psychologisch drama, maar niets van enig hoger plan. Voor de niet-katholiek kan die mythische" disciplinaire géhoor- zaamheid der Jezuïeten machtig in drukwekkend zijn, per saldo zit daar hun geheim niet in. Dat is slechts een kwestie van mentale training en zij is dus met intellectuele middelen te ana lyseren. Er komt eenofficiële afgezant van dé generaal der Jezuïeten te staan tegenover deze rebellerende provinciaal, die 's Konings vertegenwoordiger heeft doen arresteren. Deze afgezant maakt het gehoorzamen voor de provinciaal tot een onafwijsbare plicht. De scène is psychologisch goed uitgewerkt, wan neer men maar uitgaat van het «rnste axioma, dat een goed getrainde Jezuïet altijd gehoorzaamt, maar het is overi gens juist die afgezant, die de stelling verkondigt, dat de duivel in dit beke- ringwerk geslopen is, een stelling waar tegen de vrije geest zich veriet, juist umdat het christendom ons leert dat de Geest waait waar hij wil. Maar goed, pater provinciaal aanvaardt, doch in zijn hart verzoent hij zich nooit. Geheel alleen en zonder een woord van ver klaring aan zijn medebroeders te geven neemt hij alle verantwoordelijkheid voor zijn plotselinge omzwaai naar de overgave op zich. Men kan zich voor stellen, welk een boeiend menselijk drama dit wordt, doch er is m werke lijkheid in het geheel geen perspectief meer op de ondoorgrondelijkheid van God's fantasie. Een prachtig mens is deze pater provinciaal, maar hy ïstocb enkel maar prachtig m dat formaat, waarin de Hollander Andries Cornelia volkomen terecht tegen hem kan zeggen, wat jammer dat u geen Calvinist bent. Hij begrijpt niet veel van de genade, en dit is 'het laatste waar wij de paters Jezuïeten van alle eeuwen m hun sol dateske gehoorzaamheid van kunnen verdenken. Pater provinciaal sterft met opgewonden tirades op de lippen over het vlammende hart van Franclscus Xaverius, dat terug zal komen. Ja, over peinst de toeschouwer bij zichzelf, maar Franciscus XaveriUs leefde uit een ge loof, dat bergen verzette, en het is het geloof zelf. dat de mens door Gods on voorstelbare goedheid tot verdienste wordt aangerekend. Heeft Hochwalders pater provinciaal ook maar iets van aai simpele geloof, dat hem zonder de ge ringste twijfel de uiteindelijke verzoe ning moet geven? „Het heilige exvenment" is onder die bedrijven waarlijk geen tragedie van het Christendom geworden. Het is een tobberig stuk van kleingelovige heden. De Hemel weet hoe moeilijk het een mens valt te geloven, maar wie zich rn een bepaald licht met dat probleem geconfronteerd heeft, gezien, die zal zich 'ond' geen beding met dit. st.uk gecon- tenteerd voelen. Het feit, dat zovele mensen, die onder andere gezichtshoe ken met dit probleem tobben, zich voor dit st.uk warm hebben gemaakt stemt verder tot nadenken. Maar het is een verwonderlijk goed geschreven stuk, en Erwin Piscator heeft er in een. prachtig, de ruimte binnen de onverbiddelijke begrenzing suggererend decor van Willem Deering 'met veel eenvoudiger middelen dan bij „Androcles" van Shaw eer sterke voorstelling van gemaakt, stoer, sober geladen van beheerste passies. Het is niet mogelijk in dit bestek in uitvoerige detail waar dering te treden. Maar Paul Steenbergen heeft deze pater provinciaal bewonderenswaardig ge speeld. De rol ligt zijn natuur zeker niet en dit maakte hem in de beide eerste bedrijven minder overtuigend dan na de pauze. Na de omkeer van deze man was hij magistraal in zijn harde be heersing, waarbij hij zijn innerlijke woede tegen de partij, die hij had te vervullen met de soberste middelen suggereerde. Bob de Lange was ditmaal Een scène uit „Het heilige experi ment", waarvan de Haagse Come die Zaterdag de première gaf. als de Spaanse grande, vertegenwoor diger van de Koning, rondweg „mis cast". en dit des te pijnlijker omdat hij krachtens zijn talent zo markant was. Maar er stonden tal van uitstekende rollen tegenover, uitstekend vooral in zoverre als daar menige acteur bij was, die van nature nu niet bepaald lijkt aangewezen om een geloofwaardig Je zuïet op de been brengen. Luc Lutz is daar een sterk voorbeeld, van. Het is dus al met al een Interessant stuk in een gemiddeld sterke voorstel ling. Dat de première Zaterdagavond slecht bezocht was, moet niemand ont moedigen. Zij werd tegen extra hoge prijzen gegeven ten bate van het Ram penfonds. Het is het eerste teken van een veranderende mentaliteit. Het pu bliek is van oordeel, dat het 't zijne gedaan heeft. Het Rampenfonds moge daaruit zijn lessen trekken. L. H. Kees Verwey in het Prinsenhofin Delft Overzichtstentoonstelling geopend (Van onze correspondent) Zaterdagmiddag is in tegenwoordig heid van de loco-burgemeester der ge meente Delft, vele andere autoriteiten en talrijke bekende litteratoren en schil ders, onder wie zijn oude leermeester H. F. Boot, een omvangrijke tentoon stelling geopend uit het werk van ere 53-jarige Haarlemse schilder Kees Ver wey. Uit diverse musea, uit particulier en eigen bezit zijn in de zalen van „Het Prinsenhof" aquarellen, tekeningen, por tretten en grote figuurstukken bijeenge bracht, die hoewel geen volledig toch zeker een karakteristiek beeld geven van een veelzijdig talent. In zijn welkomstwoord rechtvaardig de dc directeur van het museum, drs. D. C. Bolten, deze expositie door er op te wijzen, dat waarachtige kunstenaars door vereenvoudiging bepaalde facetten van het gecompileerde leven fascine rend tot uitbeelding brengen. Groot worden zij als zij in de „verbeelding" van het algemeen menselijke zichzelf weten te blijven. Wanneer ze daarbij, zoals Kees Verwey, een sober palet hebben van rijpe gebonden kleuren, krijgt hun werk temidden van het ka kelbonte kleurenspel van menige mo derne compositie niet de kans cm op volle waarde ondergaan te worden. Voor zulke schilders is het beter een exposi tie in te richten van uitsluitend eigen werk, zoals hier is geschied. Vervolgen opende Jos. de Gruyter de tentoonstelling met een toespraak, waar in hij de persoonlijkheid' en de kwali teiten van de schilder belichtte. Oog en hand registreren bij Verwey op impressionistische wijze, maar hij toetst zijn werk voordurend aan de na tuur en de ondergane werkelijkheid. Hij is 'n figuur die apart staat niet vanwege zijn naturalisme, maar door een bijzon der gevoel voor wat hij noemde de psy chologie der menselijkheid. Verwey schildert geen anecdote of een geval, maar een intimiteit. De sleutel tot de schilder noemde hij de drie zelf portretten van rond 1923, waarin zijn hele wezen openligt en waarin hij ons verschijnt als een versluierd sensitief dromer, als quasi onverschillig wond baar mens en als ironisch zelfspotter. Daarna maakten de genodigden een rondgang langs het tentoongestelde, dat naar aard en techniek zorgvuldig bij eengebracht en opgehangen is. Oud-minister Rutten 25 jaar doctor Prof. dr. F. J. Th. Rutten, cud-minister van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen. die Zendag in intieme kring het feit herdachj, dat hij vijf en twintig jaar geleden aan de hogeschool te Leu ven cum laude promoveerde in de Ne derlandse letteren op het proefschrift „Felix Timmermans", heeft zich aan alle openbare hulde onttrokken door zich buiten de stad te begeven. Parijse laureaten in Amsterdam The Messiah in Den Haag Louis Kaufman, violist J e bewondering voor de Laureate Frangoise Delaval van het Conserva toire National de Musique et d'Art Dramatique te Parijs, is er Zaterdag avond in de Bachzaal te Amsterdam niet minder op geworden, toen Andries sen na haar optreden voor de pauze mededeelde, (lat deze violiste pas vijf tien lentes telde en reeds op twaalf jarige leeftijd de premier prix te' Parijs behaalde. Daar moet men even van op- ademen, want haar interesse is reeds wijd vertakt en de smaak en technische aanleg, die zij deze avond liet blijken, 'overvleugelden haar leeftijd met een wijde boog. Toch was haar begeleidster en mede- Laureate, de pianiste Annemarie Fon taine, in beslistheid en ervaring soms haar meerdere. In het bezit van een even frisse, maar iets meer gerijpte jeugd, is zij ook muzikaal meer gerijpt. Wat bij Frangoise Delaval nog in de knop sluimert, kwam by haar reeds tot ontplooiing, tot een zeker weten en een zich bewust kunnen uitdrukken. Ook in haar soli: Chopin. Fauré en een drie delig werkje van Delvincourt, waarin het aroma van de Franse keuken ons nog al kruidig tegenwoei, liet zij haar kwaliteiten niet onopgemerkt: een be gaafde, temperamentvolle pianiste met Alphons Mosmans overleden Veelzijdig Bossenaar (Van onze correspondents Op 81-jarige leeftijd is in Den Bosch overleden de heer Alphons Mosmans, lid van de uitgeversfirma gebroeders Mosmans. De overledene heeft zestig jaren lang geheel belangeloos de functie van eer ste plaatsvervangend organist der St. Jans Basiliek vervuld. Daarnaast genoot hii bekendheid als componist van ker kelijke en profane muziek. De kunst beoefening in Den Bosch vond in hem een stimulerende kracht, terwijl hij voor de kerkmuziek zijn grote belangstelling had. Met zijn broer Jan. de archivaris van de Bossche Kathedraal, deelde hij diens grote kennis van de oudheidkun de. Om zijn vele verdiensten werd lij door Z. H. de Paus begiftigd met de onderscheiding Pro Ecclesia et Ponti- fice. Benoeming Bisdom Haarlem Z.H.Exc. de Bisschop van Haarlem heeft benoemd tot kapelaan te Oegst- geest (H. Willibrordus) de weleerw. heer F. M. van der Zon, die kapelaan was te Uitgeest. Oidipus Koning op Hageveld ƒ900 voor Rampenfonds Zelden treedt Hageveld voor het grote publiek, zeker niet door middel van het toneel. De watersnood mocht echter be slist de reden voor een uitzondering zijn. Terecht merkte de regisseur, de zeereer- waarde heer v. d. Poel, bij de aanvang der voorstelling in een vrijwel gevulde zaal ook de burgemeester en het vol ledig gemeentebestuur van Heemstede waren aanwezig dan ook op, dat de vraag „Waarom dat lijden?", die in onze dagen ons kwelt, voor de Grieken een even benauwende vraag was. „Ontlopen van ons lot immers ig niet mogelijk", moet zowel Oidipus als leaste ieder op zijn manier bekennen. Het was de tweede maal in zijn ge schiedenis dat op Hageveld een stuk uit de klassieke oudheid werd opgevoerd. Zo krijgen de oude Griekse schrijvers de hun toekomende plaats naast Vondel, Calderon en Shakespeare, waarvan het Kleinseminarie sinds lange jaren afwis selend treurspelen heeft opgevoerd. Dachten Molkenboer en De Klerk nog tot op hun latere leeftijd vol' dankbaar heid aan de schone traditie, niet min der dankbaar zullen degenen zijn die deze avond de sobere en waardige, met veel enthousiasme gespeelde, opvoering van dit klassieke drama hebben gezien, een enthousiasme dat graag gegeven werd, nu - het op zulk een bescheiden manier voor de studenten mogelijk was door de uitbeelding van menselijke smart aan leniging van diezelfde smart mede te helpen Ruim negenhonderd gulden, zo mocht de hoogeerwaarde regent aan het einde van de opvoering mededelen, was de op brengst die de studenten, dank zij de mildheid van de aanwezigen, thans aan het Rampenfonds kunnen doen toekomen. Een prachtig resultaat voor wie denkt aan Oidipus' woorden: „Helpt een mens zoveel hij kan, dat is de mooiste daad". Geïnspireerd ensemble van de Ned. Opera beter dan ooit feeling voor de juiste toon. Twee vrou welijke Laureaten dus, waar Parys mee voor de dag kan komen. Het optreden van de zanger Gérard Friedmann was minder geslaagd. Hij beheerst de techniek van het zingen nog onglobaal en weet alleen maar mooie dingen te doen met de kopstem. Daardoor kwamen de Franse liederen er het best af. maar hoezeer het funda ment in deze stem ontbreekt, bleek ten duidelijkste in de aria's van Mozart en Gluck, waarin een verkeerd ademge- bruik hem bijna voortdurend iets tegen de toon dreef. De kwaliteit van deze stem en de gebleken muzikale zin bil lijken, maar eisen ook een revisie in het systeem van de hier toegepaste stembehandeling. Een sympathieke geste van deze solisten was de toezeg ging, dat zij deze maand te Parijs een concert zullen geven ten bate van de Nederlandse slachtoffers van de wa tersnood T. Vr The Messiah Onder leiding van Anthon van der Hcrst heeft de Koninklijke zangvereni ging Excelsior met steun van het Resi dentie Orkest in het gebouw voor K. er. W. te Den Haag een uitvoering gege ven van Handel's bekendste en meest geliefde oratorium, „The Messiah". Excelsior liet zich bij deze gelegen heid wederom kennen als een schitte rend geschoold ensemble, dat technisch en vocaal aan strenge eisen voldoet en daarenboven met buitengewone intelli gentie op iedere aanwijzing van de di rigent reageert. De grote koren ir feite het voornaamste bestanddeel van een Handel-oratorium klonken dan ook zeer imposant. Van de solisten noem ik allereerst Dora v. DoornLindeman, die met treffende zeggingskracht en volmaakt begrip de sopraanpartij heeft vertolkt. De bas David Hollestelle en de tenor John van Kesteren. veelbelovende jonge zangers, hebben zich goed ge weerd. zullen evenwel verder in deze partijen moeten groeien. De altpartij werd deze keer gezongen door een zgn. Alt-Falcettist: $it leek mij echter een zware vergissing. Want hoe beheerst de Engelse tenor Alfred Deller zich oók van zijn taak kweet, de hoge Falcet- tonen klonken zó onnatuurlijk, dermate gekunsteld, dat men er op de duur zelfs door geïrriteerd werd. Van het instrumentale gedeelte had de dirigent globaal genomen meer werk kunnen maken: het orkest speelde ver dienstelijk zonder meer. J. V. Louis Kaufmann Zoals wij het aan de Baselse regis seur Friedrich Schramm te danken heb ben, dat de sopraan Lenora Lafayette r Amsterdam kwam, zo zal men er wel Karl Elmendorf op aan mogen kijken hij woonde trouwens de voor stelling van Zondagmiddag in de di- ■ectieloge bij dat, de Wiesbadense tenor Karl Liebl gisteren in Amster dam kwam.iom de titelrol te zingen in .Lohengrin", nadat de aangekondigde gast Jan Michiel Schroeder het had laten afweten. Daaruit mag men dan weer leren wat goede buitenlandse con necties voor een opera-instelling waard zijn. Want als Lenora Lafayette, zo is Karl Liebl een kapitale ontdek king geworden op zijn terrein. Een uitzonderlijk prachtige stem met een even gemakkelijke hoogte als rijk genuanceerd midden, een zang kunst, die hem het métier volledig doet beheersen, een zanger, die het „heldische" paart aan het lyrische vermogen en die een grote muzika liteit bezit, een eerlijke ontroering, kort gezegd een stem van wereld formaat, een waar artist, een ideale Lohengrin De uitverkochte zaal. heeft met in gehouden adem genoten van deze luisterrijke Lohengrin, die aan het. slot van zulk een lange rol nog in een vol piano zijn „Gralserzahlung" kan beginnen en haar zo grandioos tot haar climax kon voeren. Maar niet al leen van Karl Liebl genoot men. De hele voorstelling onder Erich Walter's vaste leiding was zeldzaam geïnspi reerd en bewogen. Greet. Koeman's Elsa was verrukkelijker dan ooit. De weel den, die, met dit lyrische tenor ale ver- Vijftig Franse schrijvers hebben Vrijdagmiddag een boekenmarkt gehouden, zoals wij die sinds enkele jaren ook in Nederland kennen. De schrijvers verkoch ten daar hun boeken ten bate van de slachtoffers van de watersnood. De markt werd gehouden in de zalen van het Thédtre National Populaire, dat 'in het Palais de Chaillot gevestigd is. Fernand Gregh, kort geleden benoemd tot lid van de Académie Frangaise, verkocht er zijn boek „L'age d'airain" met assistentie van Mme Monique Sanaley. mogen tegenover zich, uit haar stroom den in het „Brautgemach", de transfor matie, die zij onderging in de liefheb bende vrouw.. Doch wij gaan thans niet iedereen noemen uit dit met de grootste inspiratie zingende, spelende en musicerende ensemble, al denken wij toch aan hun opvallend verbeterde prestaties, aan de meer zelfbewuste en daardoor sterker gezongen Telramuncl van Holthaus en de heldere natuurto nen, die de bariton van Gé Genemans als Heerrufer liet horen, Als nu ook de assistentie achter de schermen in orde was geweest en bij gevolg het koor aan het begin van III gelijk met het orkest had gezongen, dan waren we de volmaaktheid zeer nabij gekomen. Maar volmaakt is nu een maal zelden iets. Nochtans heeft Wag ner's .dramatische macht op deze mid dag een nieuwe triomf beleefd, waaraan de zaal in luidkeels geuite vervoering haar tribuut heeft gebracht. L. H. Louis Kaufman, Amerikaan van Roe meense oorsprong, vroeg Zaterdagavond in Diligentia te Den Haag de aandacht voor een merendeels belangwekkend en cok met enige durf samengesteld pro gramma. Zo had hij tussen composities van Mozart en Beethoven een Sohate voor viool en piano van Hindemith ge plaatst, terwijl hij in het tweede pro- grammadeel zijn talrijk auditorium kennis liet maken met het Concerto D voor viool, piano en strijkkwartet van Chausson. een schoon klinkend, maar anderzijds een van weinig oor spronkelijkheid getuigend stuk. Kaufman is een degelijk violist; zijn techniek verraadt een goede scholing en de voordracht, hoewel een tikje stijf en hoekig, blijft altijd smaakvol en be schaafd. Met toewijding bijgestaan door de slagvaardige pianist Gerard Henge- veld heeft Kaufman van dit zeer bij zondere eisen stellende programma het beste willen maken. Dat dit niet zonder meer gelukte, is eigenlijk heel begrij pelijk, omdat onder deze omstandighe den een inderhaast gevormd ensem ble de voorbereiding altijd te opper vlakkig blijft. In de Sonates van Mo zart en Beethoven was de eenheid van opvatting dan ook absoluut zoek. De Sonate van Hindemith. een talentrijk jeugdwerk (opus 11) dat nog in de neo-romantiek wortelt, kwam er ge lukkig veel beter af; de voordracht was hier zelfs af en toe heel boeiend. Aan de uitvoering van Chausson's Concerto, dat met medewerking van het Röntgen-kwartet werd gegeven, was betrekkelijk veel zorg besteed, al was er nog geen sprake van ideale klank verhouding of perfect samenspel. Dit concert is gegeven ten bate van het Rampenfonds. J. V. Wiener Konserthaus Quartett in Amsterdam In de Kleine Zaal van het Concertge bouw te Amsterdam concerteerde Zater dagavond- en ensemble, dat de onbezorg de Oostenrijkse „Singfreudigkeit" met golven de zaal in dreef: hel Wiener Konzerthaus Quartett. Het was bijna niet mogelijk om bij zoveel vriendelijke le venslust en jolig strijkersplezier de houding van luisterend publiek te blij ven bewaren. -Soms was het. of de pri marius, bij een Menuetto van Haydn of Schubert, zelf de benen nauwelijks stil kon houden. De gehele gewone sfeer van gespannen musiceren en keurend toehoren werd opgelost in een stroom van montere klanken. Meen niet, dat de ernst ontbrak. Aan dit onbekommerde kwartet-spelen ligt een enorme vakkennis ten "grondslag. Deze Weners genaamd Komper, Tit- ze, Weiss, Kvarda vergeten niets en slaan niets over; zij gunnen zich de tijd voor elke versiering, voor elke modula tie. Zij komen uit een land waar men meer ruimte gunt aan versieringen, waar de grens tussen kunst en zaken niet zo scherp te trekken is.Vandaar wellicht ook een zeker tekort aan ge comprimeerde muzikale spanningen, aan felheid. Op den duur gaat men het wel zo'n beetje geloven, vooral als dan de folkloristische melodieën van Antonin Dvorak tenslotte een apotheose moeten betekenen in zijn kwartet opus 96. En ook Schubert was toch iets meer dan een naïef zangertje. Het gevaar van op hun eigen muzikaliteit af te drijven be dreigt deze muzikanten evenals de meeste Weners. Voor de zuiverheid' waar mee zij hdn prachtige instrumenten (vooral altviool en cello) bespelen niets dan lof. v. E. Lya Ziverts Een prachtig natuur geluid Het optreden van de sopraanzangeres Lya- Ziverts, Zondagavond in de Kleine Concertgebouwzaal te Amsterdam heeft haar publiek enigszins in verbazing ge bracht. Lya Ziverts is een Letlandse en haar programma omvatte uitsluitend Slavische liederen. Nu is de Slavische d'.w.z. Poolse. Bulgaarse, Tsjechische en Russische, liedkunst doortrokken van folklore, en componisten als Janacek. Szymanowski, Wladigeroff, Moussorgs- ky kiezen hun teksten veelal uit volks gedichtjes. Het merkwaardige is nu. dat Lya Zi verts beschikt over een prachtige so praan, waarmee zij zeer effectvolle din gen kan doen, maar die zij op erg een zijdige wijze gebruikt. Het hele recital voltrok zich in 'n sfeer van gemakkelij ke, ietwat koele nonchalance. Aanvanke lijk keek de zangeres nauwelijks op van 't papier dat zij in de hand hield, wat niet bëlettg dat zij elke noot zuiver plaatste en de indruk maakte precies te bereiken wat zij wilde. Haar stem heeft een groot register en in de hoogte hartveroveren- tonen. Maar aan harten veroveren scheen zij vooralsnog niet te denken; eerst met ere wondermooie kinderliedjes Moussorgsky kwam er iets meer le ven in de voordracht. Haar natuurlijk geluicf ging steeds 'n eigen gang. bracht de toehoorders meermalen op het rand je van ontroering, maar liet het daarbij. Mogelijkerwijs kwamen wij door ons onbegrip voor de Russische taal niet aan de gewenste ontroering toeFelix de Nobel begeleidde kundig maar ook al tamelijk droog. Er kwamen veel bloe men en voor de pianist een geheimzin nige doos, waarvoor de 4f- -' "(enaaïf dankten met een Hopak van Moussorgs ky. v- E. „Beurzen open, dijken dicht" Radio en televisie hebben Zaterdag bewezen, dat zij een grote rol zullen meespelen in de actie voor het Rampen fonds. In deze eerste Zaterdagse uitzen ding van „Beurzen open, dijken dicht" stroomden geld, initiatieven en geluk kige voorbeelden van geldinzamelingen in de luidspreker en op het televisie scherm. De oogst van deze avond mag er zijn: ruim driekwart millioen. Het ziet er naar uit, dat ons volk zich opmaakt om naast het vele, dat reeds gegeven is. nog eens allerlei acties te voeren en deze serie uitzendingen te maken tot „de dijkdoorbraak van offervaardigheid". Luisteraars en televisiekijkers dc laatsten in bijzondere mate, al viel de beeldzender enige tyd uit zyn getui ge geweest van het begin van een springtij van hulp en medeleven, van de solidariteit ook, welke het karakter van ons volk in bange dagen verwarmt en siert. De Scheveningse vissers en hun vou wen waren Zaterdagavond in de KRO- studio te gast. Zij hebben het heet ge had onder de televisielampen en linte lende handen opgelopen door het vele klappen want telkens en telkens kla terde het applaus op. Uit alle delen van ons volk kwamen berichten binnen van giften, grote en kleine, en een lange rij van mannen, vrouwen en kinderen kwam giften aandragen, van bedrijven en instellingen, van verenigingen en groepen, ook opbrengsten van acties. De „ontvangers" van de samenwerken de omroeporganisaties volgden elkaar op om te getuigen van de vrijgevigheid en het intense medeleven van luiste rend Nederland. Maar dat niet alleen, er was meer. Prins Bernhard liet het een en ander mededelen over zijn groot aantal poststukken, waaraan hij doorgaans in de vroege morgen en kele uren besteedt, en die tot dus ver een stroom van medeleven, cheque's en bankbiljetten uit de ge hele wereld bevatte, giften van en kele francs tot soms tienduizend dollar toe. Van dat medeleven kwam ook Guus Weitzel van de Wereldomroep voor de microfoon getuigen: luisterende Nederlanders over de gehele wereld zonden aan de Wereldomroep, die voor hen de band met het vaderland betekent, geld in de meest vreemde valuta. Tot nu toe vloeide een bedrag van ruim f 83,000 binnen, dat hij aan bood aan „Beurzen open, dijken dicht." Een in Nederland geboren pater, in middels-. tot Portugees genaturaliseerd, kwam getuigen van de grote vrijgevig heid van Portugal. Inmiddels stond tij dens de uitzending telefoon 10101 Hil versum niet stil: de oogst was ruim f 20.000 en 1450 dollar. Het totaal van „Beurzen open, dijken dicht" op giro 17, Postbus 17 Hilversum en in con tanten sloot Zaterdagavond op f 803.503.77. daarbij is de aan prof. Kors toegezegd en aan het Rampenfonds overgemaakte „ton" van een luisteraar niet meegerekend. Tenslotte kwam de directeur van het Koningin Wilhelmina Fonds dat zelf van de „Haak-in-actie" profiteerde een bijdrage van f 40.000 aanbieden als eerste gift van de opbrengst van de verkoop van de ramplucifers. Het Kan kerfonds heeft zijn lucifersactie name lijk omgeschakeld en binnenkort zullen in geheel Nederland deze doosjes ramp- 'ucifers te koop zijn. Opdrachten aan Neder landse componisten Ten behoeve van het Holland Festival 1953 heeft Henk Badings een opdracht van de N.R.U. aanvaard om voor sym- phonisch orkest en koor een psalmen- symphonie te componeren, waarin de psalmen nrs 88, 70. 67 en 150 vervat zullen zijn. De tijdsduur van het werk zal ca. 30 minuten bedragen De orkest bezetting zal dusdanig zijn, dat later ook de kleinere stedelijke orkesten het Geen anti-papisme Houding Herv. Kerk bij 100 jaar Kromstaf Het moderamen van de Generale Sy node van de Nederlandse Hervormde Kerk is van plan richtlijnen te geven voor de houding, die in deze kerk moet worden ingenomen bij de viering van het Eeuwfeest der Hiërarchie in Neder land. Het moderamen zal tevens publi caties over dit onderwerp doen verschij nen. „Het i9 ons gebleken," zo schrijft het moderamen, „dat verschillende kerkera den en verenigingen zich hebben afge vraagd, of het ook gewenst was om naar aanleiding van het eeuwfeest der R.K. Hiërarchie in Nederland, zoals dit rond Hemelvaartsdag zal worden gevierd, tot het houden van bijzondere- bijeenkom sten of tot andere activiteiten over te gaan: In sommige gevallen heeft men reeds uitgewerkte plannen hiervoor ge reed. in andere is men nog in het sta dium van overleg. Het moderamen der Generale Synode acht het gewenst, dat over dergelijke voornemens enig voorafgaand overleg met het secretariaat wordt gepleegd Zo wel verwaring als dubbel werk kunnen op deze wijze het beste worden voorko men. In ieder geval moge er op worden aangedrongen aldus dit schrijven dat alle activiteiten anti-papistische ten- denzen geheel weten te vermijden. Niet het negatieve geluid tegen Rome, maar het positieve getuigen voor de waarheid dient op de voorgrond te staan Zo kan een waardig en verantwoord bezig zijn- met vragen rondom het Rooms-Katho- hcisme in Nederland het beste dienst baar worden gemaakt aan onze eigen mak, de opbouw van de Hervormde Gemeente en de doorwerking van het Protestantse getuigenis in ons volksle ven." De sociale positie der intellectuelen Congres in Amsterdam On Zaterdag 14 Moart 1953 zal. zoals reeds eerder aangekondigd, te Amsterdam in de Grote Zaal van hotel Krasnapolsky een congres worden gehouden over de sociale nositie van de werkers in de intellectuele beroepen Op dit congres, dat wordt ge organiseerd door het Instituut voor So ciaal Onderzoek van het Nederlandse Volk 'TSONEVOl in samenwerking met het Ver hond van Wetenschappeliike Onderzoekers (VWO) en het Werkcomité Positie Intel lectuelen, zullen prae-adviezen worden uit gebracht door prof. mr. dr. Th Keule- mans O.C.. over het wijsgerig asoect. dr. Ph J Idenburg, over het maatsehapoeliik asoect en dr. J. Pen over het economisch aspect. In de prae-adviezen zullen verschillen de kanten van het onderhavige vraagstuk op wetenschappeliike wijze worden be licht. In het debat kunnen uiteraard an dere opvattingen naar voren komen. Voor nadere inlichtingen en voorlonige --anmplding kan men zich wenden tot het TSONFVO, wieuwe Hoogstraat 17. Amster dam (tel 35359) werk binnen hun normale omvang zul len kunnen uitvoeren. Met acht Nederlandse componisten voert de N.R.U. onderhandelingen om gezamenlijk op een Nederlands thema 8 variaties te componeren, eveneens ter uitvoering in het Holland Festival 1953. Sem Dresden heeft de opdrac t aan vaard om voor de prix Italia 1953 een radiophonïsch muziekwerk met tekst te componeren, waarvan de tijdsduur tenminste 25 minuten zal bedragen.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 2