CHRISTELIJK NATIONAAL DAGBLAD
Moeilijkheden bij de evacuatie van
Zierikzee
Besprekingen over landbouw-schaderegelingen
in Rampgebied
Tientallen slachtoffers tengevolge van trein-,
vliegtuig- en autobus-ongelukken
De militairen hebben de spits afgebeten
MAANDAG 16 FEBRUARAI 1953 O
Commissi© van Redactie: H. Algra (hoofd-
red.), Ir L. Eringa en E. B. Folkértsma.
Directie: R. Boomgaardt, a.d.
Bureaux: Leeuwarden, Galileër Kerkstr. 17
Telefoon Redactie 509S: Dir. en Adm. 5088
Bijkantoren: Sneek, tel. 2821; Dokkum, tel.
354; Drachten, tel. 2195; E'veen, tel. 2010.
Abonn. prijs fl,S2 per maand. Giro 1S418.
Dit nummer bestaat uit zes pagina's
ffriesri) Daciblafi
48ste Jaargang
No. 39
^YlaticnaaL
Den Haag giro 9575
Rare Friezen
IJ et is toch werkelijk niet zonder re
den. dat wij zelf af en toe her
inneren aan ons eigen Fries karakter,
onzen eigen Friesen stijl. Verleden
Vrijdagmiddag was daar een bijzondere
reden toe.
Die middag is eeu oer-slechle dag
geweest voor Sint-Bureaucratius. Het
was de middag van het startsein.
En de starters waren van verre ge
komen. Zij zaten met enkele autoritei
ten op het podium. En zij spraken tot
de Friezen, Eerst sprak Dr. Ir. Ch. Th.
.Groothof!, voorzitter van het dagelijks
bestuur van de Stichting Bescherming
Bevolking..' Daarna zou minister Beel
spreken, maar hij kou zijn tijd beter in
Zeeland besteden in de rampgebieden en
hij had daarom zijn eersten ambtenaar
gezonden, de heer secretaris-generaal
Dr. M. J. Prinsen.
En nu kan de werving in Friesland
beginnen. De startende heren rekenden
er bij voorbaat op, dat de werving wel
zoutlagen. De ene spreker herinnerde
aan den stoereu aard van de Noorder
lingen. De andere kwam nog dichter bij
ons, doordat hij eindigde met de beken
de woorden Aldfaers erf, wy weitsje oer
dy.
Het was niet de eerste keer, dat zij
een startsein gaven. Zij hadden het
reeds in vijf provinciën gedaan. Maar
wij mochten natuurlijk niet verstoord
zijn over het feit, dat zij sommige andere
provinciën hadden laten voorgaan. Dat
was niet om het een of het ander, dat
was alleen om technisch-órganisatorische
redenen.
En nu kan vandaag de werving be
ginnen. Met affiches en aanplakbiljet
ten, met etalagesets en door middel van
advertenties. Natuurlijk ook door huis
bezoek-.
Was dit een slechte dag voor Sint-
Bureaucratius?
Even geduld! Het verhaal is nog niet
uit. Er was nog een spreker. Onze eigen
Commissaris der Koningin. Die heeft
het bij Sint-Bureaucratius verbruid. Nog
niet eens zozeer, doordat hij nog eens
duidelijk heeft gezegd, dat men in Den
Haag niel moet menen, alles te moeten
regelen. Fr moei ecu zekere ruimte voor
eigen initiatief blijven. Dat is wel waar,
en wij staan daar ook op. en wij steken
daarom de draak met die kruiwagens,
die in Den Haag worden gedistribueerd,
maar het is bijna afgezaagd, het te zeg
gen. Sint Bureaucratius weet wel, dat
wij het toch altijd zeggen, en zij weet
ook, dat Den Haag haar niettemin de
dagelijkse vereringen niet zal onthou
den.
Maar de heer Commissaris der Ko
ningin vertelde nog iets anders. Hij ver-
lelde aan de starters, die ons verlof
gaven om vandaag te starten, (het kon
om technisch-organisatorisclie redenen
niet eerder), dat wij in verschillende
gemeenten-in Friesland al klaar waren.
Laten we zeggen: voor de helft is de
werving al achter de rug.
Alleen Leeuwarden heeft het wat meer
officieel en openlijk gedaan met span
doeken en dergelijke, maar in tal van
gemeenten zijn alle ploegen al compleet
en in opleiding.
Dat is geruisloos, gegaan. Dat is ge
beurd, toen het startsein uit Den Haag
om technisch-organisatorisclie redenen
nog niet kon worden gegeven.
Sint Bureaucratius vindt dit natuur-
De mensen willen niet en moeten toch weg!
Zullen soepeler maatregelen vandaag helpen?
De bevolking van Zierikzee heeft bezwaren tegen evacuatie eh wil niet weg. On
danks adviezen, aanmaningen en zelfs lastgevingen kon men de Zierikzeeërs niet be
wegen hun stad te verlaten. Zelfs de woorden van Prins Bernhardt, die van Minister
Beel, de burgemeester èn de oproepen tijdens de kerkdiensten hadden nie: het ge
wenste resultaat. Onder leiding van een officier van de Rijkspolitie te Den Haag werden
de mensen zonder verblijfsvergunning opgespoord en zonder pardon op de boot gezet.
Het woord „onderduiken" doet weer opgeld.
een lot. Van iedere groep middenstanders
blijven er een of twee achter, wier bedrijf
nog intact is. Het lot bepaalt wie. Zo is over
eengekomen. Zaterdagavond hebbij de mid
denstanders nog getracht van evacuatie te
orden vrijgesteld. Dat is niet gelukt. De
schoenmaker haalt zijn schouders op. ..Veel
werk was er toch nicl meer met al dat rub
ber". De meesten in Zierikzee lopen op rub
berlaarzen.
Een kruidenier beeft er zich kennelijk
maar bij neergelegd. Zijn voorraden heef',
hij zo goed als dat mogelijk was opgeborgen.
Wat zal er van over, zijn. als hij eens zal
terugkeren Want terugkeren zullen ze al
lemaal. het oude moederljc, dat haar klagend
miauwende poes meesjouwt in een mand,
de niel-begrijpende grondwerker, de midden
standers, de onderwijzers en tientallen ande
ren. Zij'zullen terugkeren als God het wil.
Zaterdagmiddag werden de eerste opge
spoorden met een sutobus aan boord van
een in de have- liggend schip gebracht, Het
waren er 238 zij werden naar Dordrecht
vervoerd. Zondagmorgen om kwart voer eli
zijn nog 125 evacuees uit Zierikzee naar de
schepen ..Schelde en ..Lelie" gebracht. Deze
schepen bieden plaats aan honderden.
Bitterheid
Grimmig staan de gezichten van de J-
kaar gepakte evacué's. Het afscheid valt
zwaarder dan men hun kan aanzien. Ds
vrouwen persen de lippen op elkaar. De man
nen mompelen een boos woord. Bitter is de
stemming onder de mensen. Op de kade staat
een groepje. Een van hen is grondwerker.
Hij begrijpt niet waarom hij weg moei. Hij
laat zijn eeltige handen zien. Gister kreeg hij
de aanzegging om met zijn gezin te vertrek
ken. Zijn werk voor de Heide Mij bij het
dijkherstel heeft hij nu in de steel moeten
laten.
„Willekeur, meneer", verzekeren de man
nen. als zij het over de verblijfsvergunningen
hebben, „nog :rger dan onder de Duitsers",
zo lucht een hunner zijn gemoed, een uit
lating, die meer een aanduiding is van de
heersende stemming dan een tekening van de
situatie.
In het groepje staat een schoenmaker, die
geen geluk heeft gehad met het trekken van
lijk geen stijl. Waarmee wij niet willen
zeggen, dat Ir. Groothoff en .Dr. Prin
sen het geen stijl vinden. Ik zat te ver
van het podium, om het aan hun ge
zichten te kunnen zien.
Maar in elk geval, laten nu die ge
meenten, die nog niet klaar zijn, en
met name die gemeenten, die onder,
de leuze: hel laatste schip moet ook
vracht hebben, toch maar hebben ge
wacht op lie1 startsein uit Den Haag. nu
haastig zorgen, dat het in orde komt en
compleet in orde komt. Want wij doen
het niet dm Den Haag. Wij doen het in
vele gevallen zelfs niet, gestart door
Den Haag. Maar wij doen het om onze
eigen vrouwen en kinderen, onze va
ders en moeders.
Je moet de film zien: De les van
Londen.
In Londen hebben de bomaanvallen
maar 13 van de kwade gevolgen ge
had van dien enen verschrikkelijken
aanval op Rotterdam, omdat de diens
ten vau de Bescherming Burgerbevol
king er veel beter werkten. Bescher
ming Burgerbevolking kan in bepaalde
gevallen betekenen redding van dui
zenden mensenlevens. Verwaarlozing
van de organisatie en de oefening kan
betekenen het vermorsen van bloed.
Het bloed van hen, die ons het dier
baarst zijn.
Maar wat betekent dan verder nog
een officieel startsein?
Ons hart en ons geweien zeggen ons,
dat we mee moeten doen, vandaag nog.
Zeeland vraagt t.b.c.-vrij vee
In een te Tilburg onder voorzitterschap
van de heer H. D. Louwes gehouden ver
gadering van de Stichting voor de Land
bouw in Zeeland, Noordbrabant en Zuid-
Holland zijn de schaderegelingen met be-
tx-ekking tot de watersnood besproken.
Men was van oordeel, dat deze snel en
soepel moeten worden toegepast; noodza
kelijk achtte men een eenvoudig, soepel
werkend administratief apparaat: een ge
decentraliseerd apparaat en voorts meen
de de vergadering, dat deskundigen naast
practici moeten worden ingeschakeld-
Nodig geacht werd een vergoeding der
vermogensschade naar vervangingswaar
de.
Het vraagstuk van een billijke regeling
voor gederfd inkomen zal nader worden
bestudeerd. Men achtte het nodig via een
plaatselijke commissie van de Stichting
voor de Landbouw, te organiseren naar de
omstandigheden, contact te hebben met
ovei-heidsdiensten, waardoor een goede af
wikkeling kan worden verkregen. Deze
plaatselijke commissies kunnen in nauwe
samenwerking met de plaatselijke bu
reauhouders de schade registreren en
schatten.
De commissies dienen in voortdurend
overleg te treden met de regionale ram-
penbureaux, waar de overheid haar dien
sten in cpncentteertj te.^ejjn een cppu>
tabele van het Departement van Finan
ciën, de dienst voor landbouwherstel, we
deropbouw en de schade-enquetecommis-
sie c.q. het rampenfonds.
Naast de plaatselijke commissie worden
er adviescommissies in het district, de
provincies en het land opnieuw opgezet
of gereorganiseerd en aangepast aan de
gewijzigde omstandigheden.
Vervolgens had een bespreking plaats
met de directeur van de rijksdienst voor
het landbouwherstel, ir Herweyer, over
enkele belangrijke punten van de schade
regeling.
Door Zeeland werd o.a. sterk gepleit
voor een regeling der vergoeding van vee
in natura. Het is nodig, zo zeidc men, de
veestapel langzaam maar zeker op te bou
wen met goed tbc-vrij vee. Hiermede zijn
in het verleden gunstige ervaringen opge
daan, namelijk op Walcheren, dat nu 1945
Fries vee kreeg, dat aangekocht werd door
speciale aankoopcommissies. De veestapel
van Walcheren was n.l. thans reeds zo
goed als tbc-vrij.
Veerdienst EnkhuizenStaveren
gestaakt
De veerdienst EnkhuizenStaveren van
de Nederlandse Spoorwegen wordt
gaande lieden 1G Februari tot nader order
gestaakt vanwege de ijsgang op het IJssel
weer.
Soepeler maatregelen
Behalve de 125 Zierikzeeërs, die gistermor
gen naar Dordrecht zijn vertokken, zijn geen
evacué's afgevoerd. Het gemeentebestuur
heeft besloten dat zij, die geen verblijfsver
gunning hebben gekregen ,tot vandaag gele
genheid hebben hun vertrek vöor te berei
den. Vandaag moeten zij Zierikzee heb
ben verlaten. In totaal zullen dan 187 gezin
nen ongeveer 750 personen moeten zijn
geëvacueerd.
Tijdens de kerkdiensten is wederom gewe
zen op de noodzaak van evacuatie van hen,
die niet in het arbeidsproces zijn ingescha
keld. Politie houdt in de straten mensen
aan om naar verblijfsvergunningen te vra
gen. Bij het ontbreken daarvan wordt geen
dwang uitgeoefend. Deze mensen wordt uit
eengezet, waarom evacutaie bittere nood
zaak is. Ditzelfde,'"beurt bij controle in dc
huizen. Daarbijwordt er nog op gewezen, dat
versterkte gemeentepolitie met het in
Zierikzee gestationneerde detachement van
de rijkspolitie de achter te laten eigendom
men zal beschermen, waardoor voor niet wei
nigen de laatste weerstand om de stad te
verlaten wordt weggenomen. Het gemeente
bestuur heeft voorts een speciale regeling
getroffen voor middenstanders. De nog in
Zierikzee aanwezige winkeliers, die moeten
evacueren (ongeveer 25) krijgen 14 lagen tijd
om hun voorraden in te pakken en desge
wenst mee te nemen. Hun gezinnen moeten
echter vandaag vertrekken. Zij, die Zaterdag
Zondag al zijn weggegaan, mogen enkele
dagen terugkomen. Mede dank zij deze soe
pelere maatregelen bestaat de hoop, dat de
evacuatie zonder grote moeilijkheden wat de
aangewezen 187 gezinnen be'treft," haar be.-
slag zal krijgen.
Vier kilometer is de veerboot „Willemsdorp". die de verbinding onder
hield tussen Kruiningen Haven en Perkpolder, door de onweerstaanbare
kracht van de elementen weggeslagen. Thans ligt het schip op het rand
tussen Krabbendijke en Kruiningen. Bij gunstig tjj zal men traenten oe
„Willemsdorp" weer in haar element terug te brengen; thans is men druk
bezig de kolen te lossen. Nog brandt het vuur onder de ketels, doch dit
dient slechts om de werklieden te verwarmen. Rechts van het schip ligt
een werkschip, er omheen liggen een aantal lichters, die hun werk alleen
bij vloed kunnen doen; bij eb ligt de „Willemsdorp'' op het droge
Een kotter van de Amerikaanse kust
wacht heeft het wrak gevonden van een
Amerikaanse DC-6 die op weg van
Tampa in Florida naar New Orleans
boven de Golf van Mexico werd vermist.
Het wrak bevond zich ongeveer 60 mijl
ten Z.O. van Mobile in Alabama. Het ver
ongelukte toestel had 41 passagiers en een
bemanning van vijf man aan boord.
De kustwacht heeft verscheidene sche
pen op onderzoek uitgezonden. Ook een
40-tal vliegtuigen neemt aan het red
dingswerk deel. In de Golf van Mexico
woedde een zware storm. Metershoge gol
ven bemoeilijkten het opsporingswerk.
Zondagavond bij het vallen van de duis-
ternïs waren 1-7 lijken geborgen. Een
vliegtuig heeft op een der drie reddings
vlotten van het verongelukte toestel zes
overlevenden gezien, maar een ander
vliegtuig heeft dezelfde vlotten waarge
nomen en geen spoor van overlevenden,
kunnen ontdekken.
Frans militair vliegtuig neer
gestort.
Een viermotorig vliegtuig van de Fran
se luchtmacht is in de nacht van Vrijdag
op Zaterdag nabij Chevry Cossigny in de
omgeving van Parijs neergestort. Alle zes
leden van'de bemanning kwamen om het
leven.
21 doden bij spoorwegongeluk
in Italië
De sneltrein Bari-Napels is Zondag in
de buurt van Benevento met grote snel
heid uit de rails gelopen. Negen, wagens
kantelden en een tiende botste tegen het
gebouw van een electriciteitsbedrijf. Ten
gevolge hiervan zijn 21 personen om het
leven gekomen en 80 gewond. Een kind
„Buitenlandse militairen hebben gewerkt als de onze"
de grootste lof die Minister Staf kan geven
„Ze hebben geleefd in slecht weer, geslapen in schuren, op stro en soms
in de buitenlucht, ze hebben' zich moeten behelpen met eten en met alles, maar
ze hebben gewerkt als tijgers en leeuwen."
„De meesten willen eigenlijk de 17e Februari met weg. Ze hebben in deze
dagen hart voor de zaak gekregen en voor mij is het een belevenis geweest hun
officieren te ontmoeten en te zien hoe volledig ze met de gehele situatie op de
hoogte zijn."
De militairen hebben hier en daar de spits afgebeten, doch de Minister
vond het. tijd, nu de werkzaamheden over te dragen aan andere instanties, ook
al omdat zich nu soms al de situatie voordoet, dat de* moeilijkste objecten aan
de militairen wox-den overgelaten. Dit moge dan de eerste twee weken nodig
zijn geweest, thans is het tijd 'wèer terug te gaan tot de normale vredesbevel-
voering.
In deze dagen is gebleken wat men met
de krijgsmacht kan doen en Minister Staf
noemde dit zeer hoopgevend. Het grote
voordeel van de militaix-e hulpverlening
is geweest, dat men direct operationeel
kon werken, ook als er burgers ingescha
keld werden. Ir. Staf knoopte hieraan
de opmerking vast. dat thans wel de nood
zaak gebleken is van een gewestelijke
gecentraliseerde bevelvoering voor het
civiele apparaat.
Wat van de militaire hulpverlening na
de 17e nog zal blijven, zijn waterzuive-
rings-installaties, een aantal ducks en
wat zoeklichten. De helicopters zullen
weer vertrekken, doch als ze nodig zijn,
kunnen ze binnen twee uur weer terug
zijn.
Het is verbazingwekkend geweest hoe
de buitenlanders zich aan dc, speciaal
voor hen zo moeilijke omstandigheden
hebben aangepast. „Dc piloten van de
helicopters wisten net zo goed de weg
als ik", aldus de Minister, „en bovendien
spraken ze de plaatsnamen ook nog goed
uit."
De Belgen werkten al vóór iexxxand
het wist.
De Franse genisten hebben hun grote
waarde bewezen. De dijk tussen Halste
ren en Steenbergen is practisch alleen
door de Fransen aangelegd en in de wan
deling heet deze dijk" thans ook de „Fran
se dijk'"»
Tussen Tholen en het vaste land fun
geert thans door het water een militaire
busdienst met vrachtwagens. De op
brengst daarvan komt ten goede aan het
Nationaal Rampenfonds.
Destijds is gemeld, dat twee onderoffi
cieren wegens plichtsverzuim bij de ramp
gedegradeerd zijn. Bij dit zelfde onder
deel zijn echter twee andex-e onderoffi
cieren ter plaatse bevorderd voor hun
uitstekend werk.
Achteraf is gebleken dat de Kappelse
Zeedijk, die in 1944 reeds vexmield werd,
ook nog een behoorlijke deuk heeft ge
kregen. Met man en macht is gewerkt
om de dijk te houden en dank zij het
energiek opfreden van de burgerij en de
plaatselijke troepencommandant is dat ge
lukt.
„Een verzoek van de radio om een mi
litaire avond te organiseren hebben wij
afgewezen", aldus de Minister. „Wij gaan
geen eigen lof bezingen; voor de soldaat,
was dit werk een plicht en hij is er trots
op dat hij het heeft, kunnen doen".
De buitenlandse troepen zullen onoffi
cieel in de gelegenheid worden gesteld
om nog wat meer van Nederland te zien
en dan zullen zij bemerken, dat dit land
ook nog iets anders heeft dan water, mod
der, sneeuw, regen en kou.
EMMELOORD. De door de Dix\ 'Wierin-
germeer (N.O.P.-werken) verkochte land
bouwmachines en werktuigen enz. hebben
een totale verkoopwaarde gehad van f49,678
van 16 maanden werd ongedeerd onder
de brokstukken aangetroffen, naast de
lijken van de ouders.
De machinist en de stoker van de trein,
die gewond in het ziekenhuis zijn opge
nomen, verklaarden, dat het ongeluk werd
veroorzaakt door het weigeren van de
remmen Zij stonden onder politie-bewa-
king, omdat de stationschef van Bene
vento verklaard had, dat de trein veel
te snel reed in de bocht voor het station,
waar het ongeluk plaats had.
Trein stort in ravijn: 23 slacht
offers.
Bij Comodoro Rivadavia, aan de baai
van St. Georges. 1600 km ten Zuiden van
Buenos Aires (Argentinië) is Zondag een
trein ontspoord en in een ravijn van 50
m diepte gestort. Hierbij zijn 23 perso
nen om het leven gekomen en 42 gewond.
De rijtuigen kwamen voox» het meren
deel ondersteboven terecht.
Chauffeur sliep: autobus in een
ravijn.
Een autobus, die op weg was van Ho-
cos naar Manilla, is op ongeveer 250 km
van laatstgenoemde stad in een diep ra
vijn gereden, vermoedelijk omdat de
chauffeur in slaap was gevallen. 1-Iet voer
tuig vloog onmiddellijk in brand. 23 per
sonen werden levend verbrand, terwijl
28 inzittenden verwondingen opliepen.
De chauffeur heeft gepoogd zelfmoord
te plegen.
Spoorwegongeluk bij Gouda:
één dode
Zaterdagmorgen is op het grondgebied
van de gemeente Waddinxveen op de lijn
GoudaAlphen a-d. Rijn een personen
trein in botsing gekomen met een rangeer-
deel. De bestuurder, G. J. Griffioen over
leed. Slechts één passagier werd gewond.
Het baanvak eerst gestremd, is heden
morgen weer berijdbaar.
Kraanwagen kantelde
vaandrig gedood
Gistermorgen is in de Soepenpolder bij
Nieuwland een Belgische jeep bij het
passeren van een dijk onder een kraan
wagen gekomen. In de jeep zat onder meer
een Nedei-landse kornet, die als verbin
dingsofficier aan de Belgische militairen
die hier gereed gehouden worden in ver
band met het komende springtij, was toe
gevoegd, De kraanwagen is op de jeep
gekanteld, waarbij de kornet, J. van der
Schalk uit Rotterdam, bekneld kwam te
zitten en ter plaatse overleed.
Boekhouder verduisterde
18.000.—
De directie van de Hilversumse Rijwiel-
fabriek kreeg argwaan tegen haar 'boek
houder, de 29-jarige P. B. uit Bussum,
die enkele dagen verlof had gekregen we
gens gezinsomstandigheden, maar zich
daai-na niet meer 'iet zien. De man was
ook nergens te vinden. Een onderzoek in
de boeken wees uit, dat B, door het ver
valsen van cheques, de bankrekening der
fabriek ten eigen voordele ruim f 18.000
lichter had gemaakt. In enkele maanden
tij ds had hij dit bedrag weten te verduis
teren en thans is hij voortvluchtig. Ver
moedelijk zit hij in het buitenland.
Stichting oud-politieke delin
quenten verboden vereniging
De kantonrechter te Den Haag heeft
vonnis gewezen in de zaak, die door de
stichting oud-politieke delinquenten aan
hangig was gemaakt tegen de staat en
minister dr. W. Drees. De kantonrechter
heeft in zijn vonnis de stichting oud-poli
tieke delinquenten gerangschikt ondc-r
artikel één van het besluit tot ontbinding
van landverraderlijke organisaties, des
tijds uitgevaardigd door de Nederlandse
regering te Londen. Hieruit volgt dat deze
stichting geen rechtspersoonlijkheid heeft
en derhalve niet wettig bestaat. In haar
vordering tegen de staat en minister dr.
W. Drees is zij dus niet ontvankelijk.
