Spade is het noodzakelijkste wapen van de Nederlander Gouden Wiel lage landen blijven omvatten Eeuwig gevecht Telefoondistrict heeft grote schade geleden Verdachten hullen zich in zwijgen Op dezelfde plaats als altijd Nog steedsgrote overwinningen, vreselijke nederlagen Ontzaglijk mensenwerk Negende verlieslijst Maar overal is weer minstens één lijn Kinderen mogen niet op straat... HET VRIJE VOLK ZATERDAG 14 FEBRUARI 1953 PAGINA 3 DE REIZIGER in Egypte kijkt zich de ogen uit en wordt stil van bewonde ring. Hij ziet de pyramide van Cheops of die van Chephren. Hij tracht zich voor te stellen welk een werk hier is verzet door mensen met onbeholpen middelen. Hij wordt er diep van doordrongen dat hier de Oudheid een wonder heeft gewrocht, dat ter wereld zijn weerga niet vindt. Zonder weerga? Noord-Friesland heeft geenstralende hemel als Egypte en er wuiven geen romantische palmen. Het was een nat en moeilijk land voor de eerste menselijke wezens, die tot hier durfden door te dringen. Ze vonden klei en ze werkten met klei. De zee overstroomde hun land en ze wierpen „vlucht heuvels" op. Ze sleepten klei aan om hun terpen of wierden te bouwen. De hoeveelheid grond, die verwerkt is in deze heuvels, is meer dan dertig maal zo groot als het volume van de grote pyramide van Cheops. Dit ontzaglijk mensenwerk, groter dan het wereldwonder der pyramiden, staat aan hel begin der geschiedenis van Nederland. Niet de geschiedenis van de veldslagen en de politieke eb en vloed. Hier geldt het de geschiedenis van de grond zelf, waarop wij elke dag met onze voeten staan en de strijd waarom het gaat is die tegen de zeer tastbare eb en vloed van het ons omringende water. Wat heeft die eerste mensen be wogen in pre-historische tijd dit land als hun woonplaats uit te kie zen? Als het zelfs de naam van land verdiende! Ze kwamen toen de glet sjers van de jongste ijstijd zich hadden teruggetrokken en het slib- bezinksel langs de Noordzee een delta had gevormd, waar stormen regeer den over ontelbare stromen en rivie ren van smeltwater. Banken vielen droog en over stroomden weer. En op die banken en in de moerassen, hoe ongelofelijk het lijkt, wisten zich de taaie, zwijg zame mannen en vrouwen te hand haven, die zich de Friezen noemden en die toenmaals verspreid woonden over het gehele gebied van onze Westkust. Modder was hun wereld, vis was hun voedsel, een primitieve boot was hun middel om het leven te behou den. Daarmee voeren ze „uth mitha ebbe, up mitha flood". Ze kenden koning noch regering, maar ze onderhielden ae overge leverde Wet van het Eeuwige Recht, de EWA. die te heilig was om te wor den neergeschreven. En als de vloed hoger was dan anders overstroomden hun lage banken en wie niet vluchten kon. verging. Eerste verweer Vlucht voor het water was het eer ste verweer, dat deze Friezen van ruwweg 400 voor Christus konden stellen tegen de zee. Zo bouwden ze hun kleiheuvels, twaalf eeuwen lang. Ketens van mannen en vrouwen voerden in rieten manden de klei aan uit de moerassen en ze hoogden de grond op, waar hun huizen zouden komen. In de huidige provincie Fries land bouwden ze 1260 van zulke heuvels, die soms tien meter boven het normale zeepeil reik ten. Een titanenarbeid, menig maal onderbroken door vloed golven. „De Poorten van de Hel", zeiden de Griekse schrijvers, die dit land be zochten. „Friesland zingt niet", is de spreuk, die uit die dagen stamt. Men had er wel iets anders te doen, het leven was er te hard. Maar ten slotte waren de terpen een vluchtmiddel. een defensief ver weer, dat slechts zou duren zolang de technische mogelijkheden tot de aanval ontbraken. De ijzeren spade hielp bij de terpenbouw, de uitvin ding van de sluisdeur in zijn eenvou digste vorm luidde het tijdperk van het offensief in. Zee -muur Het was inmiddels 800 na Christus geworden en de Noormannen stroop ten ome kusten at. Van 800 tot 1000 staat het leven der vroege Nederlan ders in het teken van twee grote gevaren. De oudste manuscripten spreken voornamelijk over de strijd tegen de „wilde Noormannen" en over het ontwerpen van de Zee-burgh of de Zee-muur. Het zal niet lang na het jaar 800 zijn geweest, dat de geschiedenis van het land Nederland begon met de wetten, die nog heden ten dage gelden. „We zullen ons land met drie wapenen verdedigen: met de spade, de kruiwagen en de schep- vork." Te zamen met de wetten, die zeg gen, dat de Friezen geen soldaten dienst hoeven te doen buiten hun grenzen, vanwaar men niet snel ge noeg kon terugkeren om in nood- tija de dijken te versterken, noch dat een man de verplichte volks vergadering hoefde bij te wonen als zijn erf door het water werd be- Zo ook dat alle onderlinge veten vergeten moesten worden voor de tijd, dat een gezamenlijke strijd te gen de Waterwolf werd geëist. heid groeide. Nood schept eendracht. Dit land was voortdurend in drei ging van nood. Wat de vorsten in andere landen waren, waren hier de Asegas. de wijzen, die de wetten van het dijkwerk opstelden. Wie in ramptijd de „dijkvrede" brak, was des doods schuldig. Wie niet bü het dijkwerk kon of wilde helpen, moest het land inruimen voor een bekwamere. Wie bij dijk breuk zijn plicht verzaakte, kon levend worden begraven in het breuk gat, met een paal door het lichaam gestoken. Rampnachten Alleen zo kon de strijd wor den gewonnen. Desondanks werd menige slag verloren. Op de 14e December van het jaar 1287 verdronken 50.000 mensen tus sen Staveren en de Eems in een enkele rampnacht. Maar men werkte opnieuw. De moed was tomeloos, maar de kennis nog gering. Men legde de Hollandse Waard droog. Dit werk was zo ont zaglijk, dat het zelfs voor onze be grippen fantastisch moet heten. Misschien sprak hieruit de over moed na vorige successen. De ware tragedie was dat enkele waterbouw kundige grondwetten nog ontdekt moesten worden. Hogere dijken ver oorzaken hogere vloed", men moest het nog ervaren. Honderdvijftig jaar hield de kolossale polder stand. Er ontstonden bloeiende dorpen en men dacht zich veilig. In de nacht van de 18e November 1421 kwam het noodlot over dit land. Vijf en zestig dorpen en 10.000 men sen werden verzwolgen. De verwoes ting was onherstelbaar. Nog ts de Blesbosch een verloren wildernis. Maar ook nog steeds komen de taaiste watervechters, de dak werkers en polderjongens, uit deze streek van Kinderdijk, Papendrecht, Sliedrecht en Hardinxveld. Lessen geleerd De lessen werden geleerd, ook later uit de ondergang van Saaftinge en Reimerswaal. De ontwikkeling var. de techniek schreed verder. Men schreef omstreeks 1600 toen de wind molen in gebruik kwam en toen een der grootste dfjkmeesters van ons land, Andries Vierlingh, zijn gevolg trekkingen uit een levenslange pol derervaring neerschreef. „Keer het water met kracht en die- kracht zal het water weer tegen u keren", schreef hij. Daarmee formu leerde hij de grondwet der stroom lijnen. Vermijd plotseling bochten, een aantal kleine dijken kan sterker zijn dan één grote. Gebruik geen ge weld. maar werk geleidelijk. Leid de stroming langs de dijk. Beplant de ondiepten tot ze volgroeien. Hij wist het wel. De windmolen was het speel goed van z\jn opvolger Jan Leegh- water (1575—1650) Nieuwe mid delen boden hem nieuwe moge lijkheden. Hij was gek op molens en maalde waar hij kon. Dit was geen kwestie meer van bescherming tegen de zee, dit was het uitdrijven van de vijand uit eigen huis. Grote binnenmeren waren tot dusver ontembaar geweest, Leegh- water maalde ze leeg. Zijn begerig oog zag de Haarlem mermeer reeds droog, „het profijte- lijkste en godgevalligste werk, dat in Holland te doen is". Maar dat zou hij niet meemaken. Het had gekund, maar pas een gene ratie die de stoommachine en daar mee het stoomgemaal leerde kennen, durfde het aan. Probleem gelijk Laat ons hier de geschiedenis af breken. We zijn genaderd tot de jongste tijd en de techniek heeft ons veel nieuws geschonken. Het probleem is evenwel steeds gelijk gebleven. Het gevecht, dat de Friezen in een grijs verleden begonnen, duurt tot de dag van heden onverminderd voort, veel al nog volgens de oude principes, zü het aangevuld met moderne hulp middelen. Het is een gevecht geweest, vol van de grootste overwinningen, gevolgd door de vreseiykste nederlagen. Ook daarin is de geschiedenis gelijk ge bleven. Is de eendracht van het Neder landse volk in deze dagen iets anders dan de „dijkvrede" van onze voor ouders? Is de spade met nog altijd het noodzakelijkste wapen van dc Nederlander? En zou ook nu de reiziger van verre niet voi ontzag bij terugkeer kunnen schrijven: „Hun land verging, maar ze keerden weer en het lukte hun weer op dat land te leven"? Het „Gouden Wiel" zal de lage landen blijven omvatten zolang het lager ligt dan de zee en zolang er mensen zijn, die uit hun liefde tot dat land de moed putten om vast te houden aan het werk dat ze eens begonnen. En dat helaas menigmaal moet worden herbegonnen. ER ZOU GEEN „Vaderlandse Ge schiedenis" zijn, indien er geen land was geweest. Dat er een land bestaat, dat Nederland heet, is niet zozeer een geschenk van dc natuur als wel de vrucht van een nimmer eindigend gezwoeg in modder en veen. dat reeds honderden jaren voor onze jaartelling is begonnen. DIT EEUWIGE GEVECHT tegen het water is de „Vaderlandse Ge schiedenis" die komt voor alle andere geschiedschryvingen om dat het de voorwaarde was, waar door dc rest mogelijk werd. Men zou wensen, dat op alle scholen in ons land aan deze geschiedenis even veel aandacht werd besteed als aan de jaartallen, die de gra ven van het Hollandse Huis en de slag bij Nieuwpoort vastleggen. EEN BOEKJE, waarin deze strijd tegen het water deskundig en zo bevattelyk is verhaald, dat het zich lezen laat als een roman, is het in Engelse tekst verschenen overzicht van dr Joh. van Veen. hoofdinge nieur van de Rijkswaterstaat: Dredge - Drain - Reclaim (Bagge ren - Ontwateren - Droogleggen), uitgekomen in 1948. DE ENKELE LIJNEN, waarin wij hiernaast deze vaderlandse ge schiedenis weergeven, zijn aan dat boek ontleend. Groep Amerikaanse deskundigen komt Nederland bezoeken Een groep van 111 Amerikaanse deskundigen uit de wereld van land bouw. tuinbouw en bloembollenteelt, komt op 25 April met de „Maasdam" in Nederland aan voor een bezoek van acht dagen. Zfj zullen verschillende beroeps excursies maken, onder andere naar de Landbouwkundige Hogeschool te Wageningen, Aalsmeer, Boskoop en de veiling van Broek op Langendijk. Na hun tocht door Nederland rei zen deze Amerikanen door naar Brussel. Parijs en Londen. Op 4 Juni moeten zij in New York terug zijn. In Libanon zijn de voormalige directeur-generaal en de secretaris generaal van politie aangehouden. Zij worden verdacht van verduiste ring van gelden onder het vorige regiem. V ervolg Er kunnen zich echter omstandig heden voordoen, omstandigheden vaf tijd en plaats, van klimaat, van keus tussen twee kwaden, van eerbied voor de burgerlijke wet, van vredeversto ring in dc maatschappij, die het wenselijk maken, dat aan dit begin-' sei niet al te gestreng de hand wordt gehouden. Maar men kan zich, vervolgt de schrijver in „la Croix", ook op een volkomen natuurlijk, psychologisch of opvoedkundig standpunt stellen.' Dan heeft men. in het geval van d& kinderen Finaly, te doen met een. wel zeer bijzonder smartelijk geval. Moeten deze katholieke kinderen andermaal worden afgestaan? Met wat voor doel en met wat voor mo tieven? De kinderen zijn thans 11 en 12 jaar. Men houde er rekening mee,1 wat zij op het ogenblik zijn (bedoeld wordt: katholiek: corr.) en met wat voor liefde zij zijn opgevoed, uit ge vaar gered en aan welke liefde zij hun leven 1. ebben te danken. Intussen heeft nu ook de katho lieke geestelijkheid zich over de kwestie uitgesproken. De bisschop van Grenoble heeft in overleg met de aartsbisschop van Lyon de vol gende brief gepubliceerd. Met pla ggen Nederland ging dijken bouwen, rrlmitief: uit plaggen en klei. Nood gedwongen, daar de groeiende be volking geen plaats meer vond op de verhoogde dorpsgronden. Maar ook met het besef een trots gevecht te leveren, want hoe fier klinkt niet de verklaring „Ook dit Is een Lands- recht om het Gouden Wiel (de dijk) te maken en te onderhouden, die ons land omsluit en waar de zoute zee zowel bij dag als bij nacht klotst". Het was een tyd, waarin de een Het Ned. Rode Kruis kan in verband met de omstandigheden, waaronder de gegevens van deze verlieslijst worden verzameld, niet de voUedige garantie geven voor de betrouwbaarheid. Het is dus mogelijk, dat een enkele wijziging achteraf noodzakelijk zal blijken FIJN A ART: Geborgen en geïdentificeerd: Maria A. Geijlings. 1929 KRIMPEN AAN DE IJSEL: Geborgen: wed. Lena van Linge— Vuik, 1875: Arie Brusse, 1880. MIDDELHARNIS: Overleden: Gerrit Koote, 1950. PETTEN HONDSBOSSCHE ZEEWERING: F. de Waart. 51 jaar STEENBERGEN: Geïdentificeerd en begraven: Petrus Chr. Schuurbiers. STELLENDAM: Geborgen: Arentje K. Troost, 1949; Mina T. Boshoven, 1936; Lijntje D. Bilkes, 1938. ST PHILIPSLAND: Aanvulling op 3e lijst, d.d. 6.2/53: Jan J Suurlant, 1929. KRUININGEN: Rectificatie 5e lijst d.d. 9.2.'53: Marina Blok. echtgenote van Bastiaan Blok, oud 82 Jaar moet zijn: Marina Blok. weduwe van Jacob Blok, oud 82 Jaar. STRIJENAanvulling en rectificaties 4e lijst d.d. 7.2.'53. aanvul ling. geïdentificeerd: Geertrui van der Ree—Andeweg 1894; Mar- grietha den Hartog. 1916. Rectificatie: Aanvankelijk als vermist op gegeven, doch blijken in leven te zijn: Willemje Verrijp, 1933: Joost van der Ree. 1888; Joost van der Ree. 1926; Geertrui van der Ree. 1934; Anthonia van der Ree, 1938. •s-GRAVENDEEL: Rectificatie le lijst 4.2/53, tel. mededeling van de gemeente-secretarie: wed. v. d. Wulp en 2 kinderen, t.w. Marinus v. d. Wulp. 1935: Bastiaantje v. d. Wulp. 1938 zijn in leven en wonen aan het adres Gortdijk 5: de beide andere kinderen, t-.w. Jan v. d Wulp. 1943Aart J. v. d. Wulp. 1942. zijn geëvacueerd naar Dordrecht Th. de Bockstraat 5 van voorpag. „Mgr Caillaux. bisschop van Gre noble. in overleg met Z.E. kardinaal; Gerlier, aartsbisschop van Lyon,* richt zich hierdoor tot ieder, tot' iedere religieuze of leken-groep, dit iets weet omtrent de verblijfpaatt van de kinderen Finaly of die hier- iover inlichtingen zou kunnen ver strekken. Hun wordt formeel ver zocht zich met of zonder bemiddeling bekend te maken, hetzij bij de rech terlijke macht, hetzij op andere wijze. Door het verstrekken van in lichtingen als antwoord op dit be roep behoeft niemand zich zorg te maken". Men vermoedt algemeen, dat deze brief gepubliceerd is na overleg met het Vaticaan. Hoe dit ook zij afgewacht moet worden, wat het resultaat van deze oproep zal zijn. Op de gearresteerde moeder-overste van het internaat Notre Dame de Sion en op mej. Brun, aan wier hoede de twee Joodse kinderen in 1942 waren toevertrouwd, heeft de brief tot dusver nog geen enkele uit werking gehad, want beiden volhar den in een zwijgzaamheid, die zelfs hun advocaten verbaast. Een Amerikaans vliegtuig is bij Modji in Zuid-Japan neergestort. De acht inzittenden zijn omgekomen. Zolang ze leeft heeft Roos van I boven het weiland. Nu, teruggekeerdI drogen gehangen op dezelfde plaats Pelt niet beter geweten of de was I in Abbenbroek, is ze meteen aan het! als altijd, maar nu is het een lijn werd te drogen gehangen op d£ lijn wassen geslagen. Het goed wordt te boven zee MET REDEN ZOU men kunnen beweren, dat onze samen leving ten tijde van nood niet aan een zijden, maar aan een telefoondraad hangt. Wanneer de telefoon als communicatie middel uitvalt en het water heeft de wegen onbegaanbaar ge maakt, is het isolement volkomen. Hoe zal men de buitenwereld laten weten, welke nood er heerst, hoe zal men hulp kunnen oproepen? Wie zullen dit beter beseft hebben dan de mannen van het telefoondistrict, die in hun automatische centrales en hulp kantoren de watersnood beleefden. Met de knieën hoog opge trokken belden ze argeloze, veraf wonende boeren uit de slaap om hen te waarschuwen en daarna poogden ze zo het water hun daarvoor tijd gunde de telefooncentrales te vrijwaren tegen het vernietigende brakke water. Dat deden ze, terwijl hun eigen woningen door het water overspoeld werden. Kinderen mogen in Abbenbroek niet op straat. Terecht niet, want het zou levensgevaarlijk zijn. Deze kleine meid staat mistroostig in haar va ders zaak achter het raam, waarin de bomen van het dorpsplein weer spiegelen. Er gebeuren buiten zulke belangwekkende dingen. De Scheve- ningers en IJmuidenaren, die hon derden mensen van Voorne en Putten hebben gered, zijn bezig hun roei boten op trucks te laden om ze naar huis terug te brengen. Ze zou het graag eens van dichtbij willen bekij ken, maar dat mag niet. Zo was het toen de ramp los barstte. En nu het telefoondistrict Rotterdam de periode van het tref fen van noodvoorzieningen achter de rug heeft en aan een systematisch herstel van het net begint, werken in het geëvacueerde Middelharnis nog steeds twintig telefoonmannen uit die plaats. Hun vrouwen op één na zijn mét de kinderen geëva cueerd. Ze huizen in een oude Loiv dense bus. Een „dubbeldekker", die op het droge deel van het zwaarge- troffen stadie een plaats gekregen heeft. Beneden is een zitkamer, boven zijn kribben en er is een kachel in gezet. Ze leven daar nu met een voortdurend tekort aan water en heb ben een moeilijke opdracht. Maar de telefooncentrale draait Eigen hoofdstuk De telefoonmannen hebben een ge heel eigen hoofdstuk in de geschiede nis van de ramp. In het district Rot terdam kreeg men het eerste alarm die Zondagmorgen om vier uur uit Ridderkerk. Daarna kwamen snel de volgende angstaanjagende berichten en de Rotterdamse districtscentrale aan de Coolsingel telde weldra ruim 100 inderhaast opgehaalde telefonis tes in plaats van het vijftal van de nachtdienst. In de negen dienstkringen van het district Middelharnis. I)ordt, Oud-Beijer- land. Brielle. Ridderkerk. Gorkum. Gouda. Capelle en Vlaardingen ging men onafhankelijk van Rotter dam aan het werk. In sommige ge vallen was de zaak reddeloos, maar elders vonden de plaatselijke kan toorhouders en chefs ingenieuze op lossingen om huu centrale bedrijfs klaar te houden ondanks het stij gende water. In Sliedrecht wisten ze de heie apparatuur met halken een veertig centimeter omhoog te wrikken, in Alblasserdam maakten ze de verti caal staande automaat-rekken by de bodem los en trokken ze daarna ais een klapbrug omhoog tegen het pla fond. In andere plaatsen, die geëva cueerd moesten worden, belandde de centrale op een zolder of werd ze meegevoerd. Grote schade De automatische centrales in 's-Gravendeel en Herkingen wer den vrijwel geheel verwoest. De nieuwe nog niet in gebruik zijnde automatische centrale ln Stellendam onderging hetzelfde lot. De overige 26 automatische centrales zijn nu weer geheel bedrijfsklaar. Van de telefoonkantoortjes verdwenen er 15, die volkomen overrompeld werden. Vijftig zijn er nog in bedrijf. In Dordt werd grote schade aange richt. doordat de kabelkelders onder water liepen. De kabels zijn bedorven en de 900 abonné's, die nog geen aansluiting hebben gekregen, zullen nog wel enige tijd moeten wachten, voor die hersteld zijn. Ook in het net van Dordrecht is grote schade aange richt. Verder is er grote schade in het district Rotterdam aan lijnen en aan huistelefoons, vooral in de grote be drijven langs de Waterweg. Er is van het moment af. dat de ramp werkelijkheid werd, geploeterd om de verbindingen in stand te hou den of te herstellen. Vaak was dat onmogelijk, maar met behulp van mobilofoons, amateur-zenders en militaire radio-apparaten trachtte men de grootste gaten te dichten. Vele noodvoorzieningen werden ge troffen en gisteren kon het telefoon district Rotterdam er op bogen overal ten minste weer één telefoonverbin ding te hebben. Als laatste kwam Oude Tonge weer in het telefoon verkeer. Landingen Grote moeilijkheden ondervonden de telefoonmannen op Flakkee en Tiengemeten. Eerst na een landing, waarvoor Thomsens Havenbedrijf een motorboot met bemanning verschafte en de roeivereniging „Eendracht" twee roeiers en een roeiboot in de vaart bracht, slaagden een chef monteur met drie telefoonmannen er in om een verbinding te verkrijgen. Hetzelfde geschiedde op twee punten op Tiengemeten. waar zich nog men sen bleken te bevinden. Helaas ls weer een van de kabels tussen Flak kee en Oud-Beyerland verbroken. Dat is een teleurstelling, die de tele foonmannen thans wel meer moeten slikken: telkens weer blijken de kabels op hun zwakke plekken door het water aangetast en wat na moei zaam werk tot stand ls gebracht wordt door een zo'n aangetast stuk dat onbereikbaar onder water ligt teniet gedaan. Het district Rotterdam heeft ge lukkig geen persoonlijke verliezen ge leden. De materiële schade is echter zeer groot. Vele kabels en centrales zullen geheel vernieuwd moeten wor den. Maar het noodwerk is nu achter de rug en het grondig herstel begon nen. Bij dat herstel zal men proberen gelijke tred te houden met de terug keer van de bevolking. En by dat herstel wordt tevens terdege onder ogen gezien de vraag of het aanbe veling verdient de apparatuur hoger en onbereikbaar voor het water te plaatsen, dan nu het geval was. Want dat Is de les. die ook PTT uit deze ramp getrokken heeft: een samen leving in nood hangt aan een tele foondraad. Henk Badings heeft een opdracht van de NRU aanvaard om een psal- mensymphonie te componeren voor symphonisch orkest en koor. Met acht Nederlandse componisten voert de NRU onderhandelingen om ge zamenlijk op een Nederlands thema acht variaties te maken. Deze werken zyn bestemd voor het Holland Festi val 1953. Sem Dresden heeft de op dracht aanvaard om voor de Prix Italia een radiophonisch muziekwerk met tekst te componeren.

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1953 | | pagina 2