Duitser en Elzasser zijn
ter dood veroordeeld
Contact met Westen alleen
als middel tot propaganda
ZATERDAG
In de Elzas heerst grote
verontwaardiging
Stalin's geduld niet groot
Fries op de lagere school
wordt mogelijk gemaakt
Uitstel van betalingen
Voor bewoners van de
getroffen gebieden
Explosie
in Californië
1500 doden
VINEA DOMINI
DE KRONIEK VAN
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1953
Pagina 5
Vonnissen in het proces-Oradour
Het militair tribunaal van Bordeaux lieeft Vrijdag het
doodvonnis uitgesproken over de Duitse sergeant-majoor
Karl Lenlz, wegens zijn aandeel in de massa-moord van
Oradour-sur-Glane in Juni 1944, waarvan 642 inwoners
van de plaats het slachtoffer zijn geworden. Vier Duitsers
zijn tot dwangarbeid van 10 tot 12 jaar en één tot tien
jaar gevangenisstraf veroordeeld. De Elzasser sergeant
George Boos werd ook ter dood veroordeeld.
Eén Duitser is vrijgesproken. en de rechten van de mens in de
De beklaagden, die bij verstek' verschrikkelijke maalstroom
terechtstaan hebben (iii het ge-, duwd werden"
heel 85), zijn ter dood veroor
deeld, uitgezonderd de beklaagde
Wilhelm Nobbe, die ontoereke
ningsvatbaar is bevonden.
Alle andere dertien Elzassers,
die terecht gestaan hebben, zijn
tot dwangarbeid of gevangenis
straf veroordeeld.
Onder de bij verstek ter dood
veroordeelden bevindt zich kapi
tein Otto Kahn, die bevel voerde
over de afdeling, die verantwoor
delijk is voor de massa-moord.
9 Elzassers zijn tot dwangar
beid van 5 tot 8 jaar en 4 El
zassers tot gevangenisstraf van 5
tot 8 jaar veroordeeld. Dc El
zasser Paul Graaf, die 8 jaar ge
vangenisstraf heeft gekregen, be
hoorde met Boos tot de beklaag
de Elzassers, die indertijd vrij
willig tot de SS zijn toegetreden.
Dc overige twaalf hadden ge
dwongen dienst genomen.
Vele leden van de SS-afdeling,
die voor de massa-moord verant
woordelijk is, zijn later op de
slagvelden van Normandië
sneuveld. Men gelooft, dat
overlevenden zijn die zich nog
verborgen houden, o.a. kapitein
Kahn.
Enige uren voor de uitspraak
van de vonissen hielden honder
den mensen te Bordeaux een be
toging voor een katafalk voor de
slachtoffers van Oradour om in
naam van de doden gerechtigheid
In het totaal ziin 87 voqrmalige
leden van de S.S.-divisie „Das
Reich" ter dood veroordeeld, on
der wie 85 bij verstek. Onder de
laatsten is de commandant van
de divisie, generaal Heinz Lam-
merding.
Het verzoek van de Franse
autoriteiten om uitlevering van
de generaal werd door de Britten
in Duitsland van de hand gewe
zen.
In de Elzas heerst grote ver
ontwaardiging over de veroor
deling van de Elzassische be
klaagden in het proces-Oradour.
„Het vonnis is onrechtvaardig,
omdat onze mensen met schen-
ding van het internationale recht fen gebieden.
aldus Le Nou
veau Alsacien, een katholiek
blad, het vervolgde:
„Wij kunnen het vonnis niet
aanvaarden, omdat het in de ge
hele wereld de indruk wekt, dat
in hoofdzaak onze soldaten, die
gedwongen (bij het Duitse leger)
werden ingelijfd, verantwoorde
lijk waren voor de massa-slach
ting in Oradour".
Pierre Pflimlin, de katholieke
afgevaardigde, zond een protest
aan de Franse minister van de
fensie Rene Pleven in Parijs en
zal vandaag met de overige El
zasser parlementsleden vergade
ren om verdere stappen te over
wegen.
Iu hoger beroep
De beiden ter .dood veroor
deelden. George Boos en Karl
Lenz, zijn van de militaire ge
vangenis overgebracht naar fort
Du Ha, waar zij in de dodencel
len opgesloten zijn en aan han
den en voeten geketend. Het
vonnis werd in hun cel voorge
lezen, waarna zij hoger beroep
hebben aangetekend.
De advocaten van de tot ge
vangenisstraf veroordeelden over.
wegen eveneens in cassatie te
gaan.
BINNENKORT
Nieuwe nota over
industrialisatie
(Van onze redacteur)
GRONINGEN De minister
van Economische Zaken prof dr.
Zijlstra heeft gisteren te Gronin
gen medegedeeld, dat over en
kele weken, in ieder geval bin
nen een maand, een nieuwe in
dustrialisatie-nota kan worden
verwacht.
Voorts zeide de minister, dat
de politiek ten aanzien van de
plannen van de ontwikkelings
gebieden, niet zal worden door
kruist door reparaties en herstel
lingswerkzaamheden in de getrof-
Hevige sneeuwval
in Duitsland
KIEL, 13 Febr. (A.P.). Ver-
schillende dorpen langs de Oost
kust van Duitsland werden van
daag geïsoleerd door een sneeuw
storm, die gedurende de nacht
vanuit de Baltische Zee het land
injoeg.
In de Noord-Duitse staat Slees-
wijk-Holstein waren vele hoofd
wegen bedekt met een laag van
een meter sneeuw. Auto's strand
den en sneeuwploegen werden in
werking gesteld.
Verschillende treinen waren
uren over tijd.
In verschillende plaatsen langs
de kust werden straten en wegen
overstroomd.
Vanmorgen sneeuwde het nog
steeds, maar de storm is voorbij.
GELD GESTOLEN UIT
COLLECTEBUSSEN
Drie serveersters uit een Bus-
sumse schouwburg zijn aangehou
den, verdacht gelden te hebben
verduisterd uit collectebussen voor
liefdadige doeleinden. Eén van
hen, de 44-jarige J. M. uit Bus-
sum, bleek geld te hebben weg
genomen uit de bus voor het Na
tionaal Rampenfonds. Tijdens het
onderzoek kwam aan het licht, dat
zij en de 42-jarige M. S. en de
41-jarige A. B. uit Hilversum
meermalen geld hadden weggeno
men uit bussen, die werden ge
bruikt tijdens de Kerstdagen voor
een inzameling voor het B.I.O.-
Vacanliie-Oord.
DE VEILIGHEID
IN ZUID-AFRIKA
KAAPSTAD, 13 Febr. (A.P.).
In het Huis van Afgevaardigden
heeft de tweede lezing plaatsge
vonden van de wet op de open
bare veiligheid, die de minister
van Justitie uitgebreide bevoegd
heden geeft voor het geval- er
zich ongeregeldheden tussen groe
pen van verschillend ras voor
doen.
De afgevaardigden van de Ver.
Partij stemden met de regefing
mee. Slecht vijf Labour-leden en
drie vertegenwoordigers van de
naturellen stemden tegen.
Rfislands hunkeren naar handel
Minister Cals deelt medé:
(Van onze parlementaire redacteur)
Er zijn wettelijke maatregelen in voorbereiding ten be
hoeve van het gebruik van en het onderwijs in het Fries.
Op de lagere school zal het Fries voertaal kunnen zijn
tot het tweede of derde leerjaar. En onderwijs in het
Fries zal straks gegeven kunnen worden bij het lager
voortgezet en uitgebreid lager onderwijs. Er worden
actes ingesteld in het Fries L.O. en M.O. Minister Cals
deed deze mededeling gisteren in de Tweede Kamer bij
de verdere behandeling van het ontwerp, dat voorziet in
enkele wijzigingen van de Lager Onderwijswet.
(Bijzondere correspondentie. Slot)
(Slot)
Deze planmatige integratie is de kroon op het afhankelijk
maken van de Russische meelopers. Elke nieuwe over
eenkomst werkt de bondgenotendieper in de put. Ze
worden steeds meer afhankelijk van Moskou en krijgen
steeds minder kans met hel Westen in contact te komen.
Een zeer sprekend voorbeeld is wel de Duitse Oostzone:
Pieck en Grotewohl moesten hun handel met de Honga
ren verdubbelenmet Roemenië verdriedubbelen en met
China tot een viervoud komen.
(Van onze parlementaire
redacteur)
De eerste wettelijke voorzie
ning ten behoeve van de nood-
gebieden heeft de Tweede Ka
mer gisteren in record-tempo
afgewerkt. Gistermorgen bereik
te de Kamer het wetsontwerp
van minister Donker, dat bewo
ners van de getroffen gebieden
de mogelijkheid biedt, om, door
middel van de rechter, uitstel van
betaling te krijgen, voor zover
het ontstane verplichtingen be
treft van burgerrechtelijke aard.
Gistermiddag werd dit'ontwerp
in de afdelingen onderzocht. Het
voorlopig verslag werd door
voorlezing bij monde van de
griffier publiek gemaakt en ook
mondeling door minister Donker
beantwoord. Daardoor kon het
wetsontwerp nog dezelfde dag en
z.h.s. aanvaard worden. Vlugger
kon het niet.
Tijdens deze spoedbehandeling
12 doden
RICHMOND, 13 Febr. (A.P.).
In de Hercules dynamietfabriek
in Pinole bij Richmond (Califor
nië) heeft zich een ontploffing
voorgedaan, waarbij twaalf man
gedood werden en vijf gewond.
De explosie werd in San Fran
cisco, dat op 32 km afstand van
Pinole ligt, gehoord. Een gedeelte
van de fabriek is verwoest.
door aardbeving
.Bij een aardbeving in het Per
zische dorp Torroud, ten Noord-
Oosten van Teheran, zijn, naar
een officieel rapport aan de rege
ring meldt, ongeveer 1500 men
sen omgekomen. Het dorp zou
vrijwel van de aardbodem ver
dwenen zijn.
De aardlbevi-ng vom-d plaats Don
derdag om ongeveer 12 uur. In
Teheran zelf werd een lichte tril
ling gevoeld, doch geen schade
aangericht.
onderging het ontwerp nog en
kele wijzigingen. Van belang is,
dat het gewijzigde ontwerp de
restrictie maakt, dat men zich
eerst bij eenvoudig request tot
de rechter moet wenden, wanneer
het niet mogelijk is gebleken om
met de schuldeiser tot overeen
stemming te komen. Alle stuk
ken zullen vrij zijn van zegel en
griffierechten. De Kamer was
zich bewust, dat de voorgestelde
regeling op zich zelf nog genoeg
mogelijkheden zou kunnen bie
den voor juridische discussies,
maar op de omstandigheid, dat
het hier om een noodregeling
gaat, die zo spoedig mogelijk
moet kunnen werken, diende nu
de klemtoon te vallen.
Meningsverschil
over Esperanto
Deze gelegenheid was door
verschillende sprekers o.a. de
heer. Peters (KVP) aangegrepen
om aan te dringen op een spoe
dige beslissing in deze. Minister
Cals maakte het voorbehoud, dat
deze maatregelen nog geen de
finitieve vorm hebben gekregen,
maar de bewindsman wilde de
Kamer reeds meedelen in welke
richting de oplossing wordt ge
zocht.
De heer Peters (KVP) had er
op gewezen, dat de wet ook nu
al Fries op de lagere school mo
gelijk maakt. De heer Tilanus
(CH) die goed de weg weet in
de doolhof van de L.O.-wet be
twistte zulks. Minister Cals gaf
tot op zekere hoogte de heer
Peters gelijk, maar hij betwij
felde of de bepaling, waarop de
heer Peters doelde, de Friezen
kan bevredigen, in zover daarin
gesproken wordt van een „streek
taal"; mede om deze reden leek
het de bewindsman toch beter
om voor het Fries een aparte
wettelijke regeling te treffen. En
hij doet zulks kennelijk van harte.
„Ik ben gaarne bereid", aldus
minister Cals, „om aan de ge
rechtvaardigde wensen van de
Friezen tegemoet te komen. „Mi
nister Cals is, evenals de heer
Peters, een geboren Limburger
en de heer Peters had de dag te
voren al gezegd, dat Friezen en
Limburgers elkaar met een half
woord verstaan, wat de verde
diging van het eigene betreft,
aldus de aanvulling van de jonge
bewindsman van O. K. en W.,
die zijn betoog graag met een
spitse opmerking kruit, want in
het Limburgs en Fries zal het
niet best lukken.
Strijdvragen
Over verschillende onderdelen
van de voorgestelde wijzigingen
van de L.O. wet en enkele amen
dementen viel ook gisteren nog
geen beslissing. Minister Cals
verdedigde de mogelijkheid van
onderwijs in Esperanto zeker niet
met vuur, maar kon toch ook
niet de overwegende bezwaren
van de heer Peters (KVP) delen,
die zich o.i. terecht afvroeg, wat
een mogelijke emigrant van mor
gen, die eigenlijk nodig Engels
of Frans zou moeten leren, nu
aan een „plukje Esperanto" kan
hebben, Technische amendemen
ten van de heren Peters (KVP) en
Tilanus (CH) werden door de
minister overgenomen. Tegenover
twee amendementen van de heer
de Loor (PvdA.) ontwikkelde hij
echter bezwaren. De een heeft
betrekking op doorbetaling van
salaris aan onderwijzers bij het
openbaar L.O. tijdens beroep bij
ontslag en het andere wil moge
lijk maken, dat een onderwijzer,
uiteraard op non-actief, lid van
Ged. Staten zal kunnen zijn.
Dinsdag zal zowel over de Es-
peranto-kwestie als over de twee
amendementen worden gestemd.
Eind Februari
Min. Zijlstra naar
aardgasgebietl
(Van onze redacteur)
GRONINGEN Naar wij ver
nemen zal de minister van Eco
nomische Zaken prof. dr. Zijlstra,
eind dezer maand een bezoek
brengen aan Drente en Overijsel
teneinde zich daar op de hoogte
-te stellen met de problemen en
mogelijkheden van het aardgas.
Hij zal besprekingen voeren
met de provinciale besturen en
de vertegenwoordigers uit het
bedrijfsleven, teneinde in con-
creto deze aardgasmaterie aan te
vatten, waarover het bedrijfs
leven de laatste tijd nogal actie
heeft gevoerd. I
Dat alles onder het waakzaam
en niet-aflatende oog van de
Sovjet-Unie. Om de zaak te be
spoedigen moeten de satelliet
staten hun industrie zo veel mo
gelijk op Russische leest sohoeien,
wat het aanhouden van contac
ten met het Westen dan ook
vrijwel volledig onmogelijk
maakt. Een recent onderzoek
van de econmische commissie
voor Europa een V.N. orgaan
wees dan ook uit, dat het slin
ken van de handel tussen Oost
en West in eerste instantie op re
kening komt van de onwil van
het Oostelijk bloc. De Slavische
landen hebben altijd dik in hun
graan en steenkool gezeten. Maar
erport is nu niet meer mogelijk.
Op last van Moskou hebben
Pr,aag, Warschau, Boedapest etc.
hun economie anders gericht. Tot
schade voor zichzelve en de voor
Europa gewenste handelsbetrek
kingen.
Propaganda spreekt mee
Bovendien gebruikt Moskou
de laatste tijd economische mid
delen ook voor propagandistische
doeleinden. Vorie jaar weigerde
het aan West-Europa graan te
verkopen, terwijl tegelijkertijd
aan Egypte. Brazilië en Pakistan
aantrekkelijke aanbiedingen wer
den gedaan. Graan zou daar de
weg voor het communisme heb
ben moeten effenen.
Uit alles blijkt dus dat Stalin
niet serieus streeft naar het her
vatten van de economische be
trekkingen met 't Westen, waar
over communistische sprekers
soms zulke hartroerende verhalen
ophalen. Onmiddellijk na de oor
log had de Russische dictator 't
Westen nog hard nodig om zijn
door de oorlog zwaar geschonden
land door de ergste nood te hel
pen. Wat Stalin nu nog van het
Westen zou kunnen gebruiken
belangrijke strategische producten
is toch voor hem niet te koop.
Voorlopig worden op kleine
schaal nog wel transacties ge
duld, waardoor de Russen in het
bezit kunnen komen van machi
nerieën en chemicaliën welke de
eigen industrie in niet voldoende
mate of van onbevredigende kwa-
liteit kan leveren. Ook slaj
de satellieten vooral China
van tijd tot tijd nog wel
erin om een contract met het
Westen af te sluiten voor pro
ducten welke achter het IJzeren
Gordijn niet te koop zijn. Maar
hoe lang zal dat nog kunnen?
Het proces tegen Slansky is een
eerste symptoom, dat Stalins ge
duld in deze niet bijzonder groot
Sprookje is uit
Laat men in het Westen der
halve niet langer geloven dat de
Sovjets haken naar vredelievend
handelsverkeer. Dat sprookje is
uit. Het is beter te beseffen, dat
Stalin de ..koude economische
oorlog" aan het oppoken is. De
manier waarop dat gebeurt? In
1951 reeds gaf in Praag de minis
ter van Buitenlandse Handel de
volgende instructie aan ziin
agenten in het buitenland": ..We
Katholiek Religieus-Cultureel Vormingscentrum
WITMARSUM
Maandag 16 en Dinsdag 17 Februari:
EER5TELINGEN DES GEESTES
Besloten bijeenkomst voor predikanten, priesters en andere
genodigden over de actualiteit van genade en verlossing
in het licht der eschatologie. Sprekers: p. Dr. Ansfried
Hulsbosch O.E.S.A., Nijmegen en Ds. Dr. Chr. de Beus,
Overveen. Discussiesleider: Ds. Drs. J. Bakker, Ooster-
hesselen; Voorzitter: p. Drs. Amatus van Straaten O.E.S.A.
Aanvang Maandag 11.30, sluiting Dinsdag 3 uur. Ver
goeding f 6.per persoon.
Zaterdag 21 en Zondag 22 Februari:
PROBLEMEN VAN EN ROND DE FILM
Eerste van de drie in de Vasten te houden weekends,
welke gewyd zullen zijn aan de bezinning op aard en
vorm van onze ontspanning. Inleidingen met filmische
illustratie door p. Jac, P. Dirkse S.C.J., redactie-secretaris
van „Filmforum", den Haag. Aanvang Zaterdag 5 uur;
sluiting Zondagavond. Vergoeding f6.per persoon; bij
deelname aan de 3 ontspanningsweekends f 5.p. persoon
(1415 Maart: Sport, 2122 Maart: Dans).
Zaterdag 28 en Zondag 1 Maart:
HET VRAAGSTUK DER ONKERKELIJKHEID
IN FRIESLAND IV
Vierde studieweekend voor de leden der K.A. in Fries
land. Onder leiding van: dir. drs. H. Sleyfer, Zwolle.
Sprekers: pater drs. Walter Goddijn O.F.M., dr. K.S.K.I.,
Leeuwarden en pater drs. Amatus van Straaten O.E.S.A.
Aanvang: Zaterdag 6 uur. Sluiting: Zondag 4 uur. Ver
goeding f4.50 per persoon.
AANMELDINGEN schriftelijk bij „Vinea Domini" Witmarsum
telefonisch K 5158—273
DR. JOSAPHAT KOBESSEN O.E.S-A.. Prior
moeten ons onafhankelijk maken
van de kapitalistische wereld."
schreef hii. „dat betekent niet
dat we het handelsverkeer met
het Westen geheel opheffen. Wel
dat we dit uitsluitend benutten
als een hulpmiddel om onze
communistische plannen dichter
bii haar doel te brengen."
Dat is de essentie. Moskou
duldt handel met het buitenland
slechts inzoverre het past in het
arsenaal van communistisch wa
pentuig.
Lijdensmeditaties
K.R.O.
De K.R.O. zendt dit jaar de Lij
densmeditaties uit vanuit de kerk
van St. Franciscus Xaverius (De
Krijtberg) te Amsterdam. De me
ditaties worden gehouden door
Pater Jac. de Rooy van de Socië
teit van Jezus, prefect van het St
Ignatiuscollege te Amsterdam.
De uitzendingen vinden plaats
op de Dinsdagavonden in de Vas
tentijd van 8.30 tot 9.30 uur.
Zaligverklaring
o o
van Pins IX
Waarschijnlijk in 1954?
VATICAANSTAD, (K.N.P.)
In Vaticaanse kringen doet het
gerucht de ronde, als zou Pius IX
in 1954, het herdenkingsjaar van
de dogmaverklaring van de Onbe
vlekte Ontvangenis van Maria, of
ficiéél worden zaligverklaard.
Aangezien het proces „de non
cultus" het onderzoek, of de
gestorvene al dan niet door de
gelovigen in het openbaar wórdt
vereerd is beëindigd, bestaat
goede hoop. dat dit gerucht waar
heid zal blijken te bevatten.
Het is overigens niet voor de
eerste maal, dat men met zékere
spanning een eventuele zaligver
klaring van Pius IX tegemoet ziet.
Reeds in 1907, dus 29 jaar na het
einde van Zijn zorgvol Pontifi
caat, waarin o.a. de moeilijkheden
met de Italiaanse regering ont
stonden, werd het proces ter za
ligverklaring geopend.
Emmeloord wordt
een gemeente
Raadsverkiezingen in
September 1954
De Land dorst van de Noord-
Oostnolder, Dr Ir S. Smeding,
heeft aan de Poldercommissie
voor Algemene Belangen mede
gedeeld. dat het advies van de
Commissie tot Gemeentelijke in
deling van het gekoloniseerde ge
bied van de Noordoostpolder om
tot instelling van de gemeente
Emmeloord met ingang van 1
Januari 1954 over te gaan, op
het Ministerie van Binnenlandse
Zaken gunstig is ontvangen.
Dit zal o.a. tot gevolg hebben
dat er een gemeenteraad dient
te worden gekozen. Deze verkie
zing zal. naar verwacht wordt,
m 1954 worden gehouden. De
zittingsperiode van de leden van
de Poldercommissie eindigt op
4 September 1953. In 1953 be
hoort dus een verkiezing te wor
den gehouden. Er zou dan in een
tijdsverloop van één jaar twee
maal een verkiezing voor de sa
menstelling van hetzelfde repre
sentatieve gemeentelijke orgaan
moeten worden gehouden.
De Landdrost, die van oordeel
is. dat aan het goede democrati
sche beginsel van periodieke ver
kiezingen niet te kort wordt ge
daan. wanneer van 2 verkiezin
gen wordt afgezien, vraagt thans
het advies van de Poldercommis
sie over zijn voornemen, de aan
staande verkiezing voor leden
van de Poldercommissie achter
wege te laten.
De Poldercommissie zal dan
tot de eerste Dinsdag van Sep
tember in 1954 als raad van de
gemeente Emmeloord moeten
fungeren. In haar huidige sa
menstelling heeft de commissie
de ontwikkeling naar een zelf
standig gemeentelijk bestuur in
geluid. De ervaring, door de le
den opgedaan, zal bii de over
gang van de bestaande naar dc
nieuwe toestand van groot nu!
blijken te ziin. aldus de Land
drost.
De heer mr. E. G. M. Roolvink, wethouder
ir van Almelo, is beëdigd als lid van de Tweede
Kamer. Hij heeft, formeel gezien, normaal
zitting genomen. Hij is, door het Centraal Stem
bureau, als opvolger in een ontstane vacature be
noemd verklaard. Maar practisch zit er heel
wat aan vast. De heer Roolvink ligt nl. wat je noemt
in conflict met het Partijbestuur, zoals men gelezen
heeft. Hij is gaan zitting nemen, ondanks het ver
zoek van het P.B., om te bedanken ten gunste van
de candidaat mej. dr. de Vink, die door de Ver-
kiezingsraad als opvolgster van mej. de Waal defi
nitief was aangewezen. Dat is in het befaamde Kies
reglement allemaal zo geregeld, de heer Roolvink
wist daar alles van en heeft, ten overvloede, zoals
alle Kamerleden dat vooraf hebben gedaan, een
verklaring getekend, dat hij niet zou gaan zitten,
als het bestuur hem dat, overeenkomstig het regle
ment, niet kon toestaan
Deze zaak begint een algemene kant te krij-
if gen, nu er kranten zijn, die er nut in zien,
haar ietwat op te blazen, door min of meer
sensationele publicaties over „onenigheid in de
K.V.P.", terwijl anderzijds serieus wordt opgemerkt,
dat deze aangelegenheid de vraag opwerpt, hoe ver
politieke partijen kunnen gaan met het intern rege
len van de opvolging bij vacatures in de Tweede
Kamer. Dit laatste kan t.z.t. een interessante vraag
worden, maar zij is thans niet opportuun. Toch kan
er wel iets van gezegd worden, omdat het de han
gende kwestie inderdaad kan verduidelijken. De
bevoegdheid van een partij, om intern een eigen
opvolging te regelen, staat wel buiten kijf. Waarom
heeft de K.V.P. dit indertijd gedaan, nu al bijna
sinds 20 jaar? Omdat men het op zich zeker goede
stelsel van de z.g. kwaliteitszetels had uitgevonden.
Er moesten speciale deskundige mensen in de Ka
mer, wier verkiezing gewaarborgd diende te zijn.
Er moesten, om allerlei practische redenen, ook
plaatsvervangers worden aangewezen, wier intrede
in de Kamer, in geval van een vacature, eveneens
verzekerd moest kunnen zijn. Maar dat geeft for
mele moeilijkheden, omdat de Kieswet zich natuur-
moet zijn, dan moet nummer vier eerst bedanken.
Dit is nu in het Kiesreglement „haar-fijn" geregeld
en de candidaten hebben zich met een dergelijke
regeling vooraf accoord verklaard.
Laten wij trachten, kort en duidelijk te zeg-
gen, waar het nu om gaat. De heer Roolvink
Kamer op de gecombineerde lijst in de Kieskringen
Groningen, Friesland, Drente en Overijsel. Hij heeft
verklaard, dat hij zich zal houden aan het regle
ment. Nu is er op die lijst een vacature ontstaan.
De heer Roolvink is nummer vier op die lijst. Er
zijn drie candidaten in de Kamer gekozen. Hij is
dus aan de beurt, volgens de wettelijke volgorde.
Maar de vacature, die ontstaan was, was een z.g.
aangewezen zetel, huiselijk gezegd, naar de oude
trant, een kwaliteitszetel. Daarvoor was, door de
Verkiezingsraad, eveneens een definitieve plaats
vervanger (vervangster in dit geval) aangewezen,
nl. mej. dr. de Vink, die dus, reglementair, en met
vooraf verkregen instemming van mr. Roolvink,
recht heeft om de opengevallen plaats in te nemen.
Waarom tracht mr. Roolvink nu achteraf toch
in de Kamer te komen? Natuurlijk omdat hij dit,
om verschillende redenen, graag wil. En nu zoekt
hij (hij is niet voor niets ook jurist!) motieven,
om die houding achteraf te rechtvaardigen. Hij
heeft er dit op gevonden: de aanwijzing van mej.
dr. de Vink op een z.g. kwaliteitszetel voor Buiten
landse Zaken is onjuist geweest, de Verkiezings
raad heeft dit gedaan in s t r ij d met het Kies
reglement en dus behoeft hij zich aan deze regeling
lijk niets aantrekt van wat partijen in hun eigen met te houdenNu gaan we even kijken naar
reglementen believen te zetten. De wet houdt zich dat reglement en we nemen art. 16 onder de loupe.
candidaten „een definitieve plaats geeft op
de in te dienen officiële candidatenlijst". Dat woord
definitief wil zeggen, dat de Verkiezingsraad, zoals
in dit geval, zegt, de candidaat mej. de Waal staat
op de derde plaats. Zij is dan ook niet aan de gros
lijststemming onderworpen. En mej. de Vink komt
op de zesde plaats, en doet dus ook niet aan de
is een van de candidaten voor de Tweede groslijststemming mee. Haar plaatsen zijn defini-
aan de volgorde van de candidatenlijst en wanneer,
bij wijze van spreken, nummer vier van de lijst aan
de beurt is, en de Partij meent, dat het nummer vijl
Art. 16 zegt, dat de Verkiezingsraad een aan
tal candidaten uit de lijst van voorlopige
tief vastgesteld. Dit klopt met een andere bepaling,
die zegt, dat candidaten voor kwaliteitszetels een
plaats krijgen, die geacht kan worden een verkie
zing te verzekeren. Dat heet 'n .verkiesbare plaats'.
Nu is die Verkiezingsraad niet helemaal vrij, om
maar te doen en te laten wat hij wil! Hij mag, aldus
weer dit reglement, dergelijke definitieve plaatsen
slechts vaststellen voor hen, wier verkiezing (uiter
aard naar zijn oordeel) vereist is, om de samen
stelling van de Tweede Kamerfractie te laten vol
doen aan hetgeen weer in een ander artikel (nl.
art. 8) is bepaald. En dit art. 8 zegt, in de leden b,
c en d, ten eerste, dat voor alles een bepaalde poli
tieke ontwikkeling van de candidaten nodig is, dat
de fractie moet beschikken over leden, die des
kundig zijn op bepaalde gebieden èn dat die fractie
zowel maatschappelijk als regionaal, de veelzijdige
samenstelling van de K.V.P. zoveel mogelijk moet
weerspiegelen.
De Verkiezingsraad heeft zioh aan deze be-
palingen gehouden. Hij vond mej. de Waal,
resp. mej. de Vink, geschikt als deskundige
voor Buitenlandse Zaken, wièr verkiezing vereist
is voor de noodzaak van een deskundige fractie
samenstelling. Daarmee is deze kous af. Er is niets
onregelmatigs gebeurd. Men kan natuurlijk parti
culier een andere mening hebben over de beslissing
van de Verkiezingsraad. Wij hebben, met name over
besluiten van die Raad in andere gevallen, ook zo
onze eigen (wellicht eigenwijze) particuliere me
ning, maar dat doet allemaal niet meer terzake.
De Verkiezingsraad heeft zijn eigen verantwoorde
lijkheid en hij heeft deze gedragen, in overeen
stemming met het reglement. Het is een beetje
wrang te moeten vaststellen, dat uitgerekend eer.
belanghebbende candidaat niet de eerst-geroepene
schijnt te zijn, om in dit geval (bevoegd?) tegen
die beslissing van de Verkiezingsraad te oppo
neren. Moet de heer Roolvink zioh dan zo
maar laten „slachten"? Staan er niet nog andere
dingen in het reglement? Natuurlijk niet en natuur
lijk wel.
D.w.z. mr. Roolvink behoeft zich niet te
laten „slachten" en er staan nog wél andere
dingen in het reglementVandaar, van
oudsher, art. 31, dat de formele gevolgen van art. 16
voor de interne regeling van de opvolging vast
stelt. Dit houdt in, dat de betrokkene, in dit geval
mr. Roolvink, zich met het Partijbestuur moet ver
staan, alvorens hij zijn benoeming tot Kamerlid
aanneemt. Als regel, zo is het ook altijd opgevat, is
het bepaalde in art. 31 inderdaad formeel. De
dingen spraken hier altijd zo vanzelf, dat zich nooit
moeilijkheden hebben voorgedaan. De betrokkene
bedankte steeds, zonder veel omslag. Nu is dat
anders. Een bepaling luidt: hij die zich, om
welke reden dan ook, met het besluit van het
Partijbestuur, om geen zitting te nemen, niet kan
verenigen, heeft recht van beroep op de Partijraad.
Van deze bevoegdheid heeft de heer Roolvink nu
gebruik gemaakt.
Hij kan intussen, in afwachting van de beslissing
van die Raad, zitting nemen. En als de Partijraad
hem ongelijk geeft, moet hij bedanken. Of de
Partijraad voor een geval als dit in vergade
ring bijeen moet komen, staat nog niet vast. Dat
hangt af van de mening van het Dagelijks Bestuur
van de Partij. Het zou o.i. niet onmogelijk zijn, dat
in dit geval met een schriftelijke behandeling wordt
volstaan. Want de zaken liggen, als het er op aan
komt, allerduidelijkst. Hoewel de Partijraad, alweer
formeel gezien, natuurlijk de handen vi-ij heeft, zal
hij weinig anders kunnen doen, dan het beroep van
mr. Roolvink, gezien de gronden, waarop dit
gebaseerd is, a f w ij z e n.
