Het werken en streven van
de pionier Le Sage ten Broek
Z.H. de Paus vraagt levens
van Rosenbergs te sparen
Grote opleving in V.S. van
Katholieke activiteit
Priester en leek
Apostolische delegatie
bevestigt interventie
Eisenhower''s waardering voor
godsdienst moedigt aan
ZATERDAG l i FEBRUARI 1953
KWESTIE ROND
EEN VACATURE
Wat is er toch aan dc hand
met mr. Roolvink en de vaca
ture-De Waal in de Tweede
Kamer? wordt er gevraagd.
Hoe zit het nu met die op
volging en dat Kiesreglement
van de K.V.P. Over een en
ander leest men uitvoerig in
dc Kroniek van Zaterdag in
dit nummer.
Verdediging van Katholieke belangen
bracht Regering in moeilijkheden
„Het ware te wensen dat men
hier minder bouwziek en meer
schrijfziek was", zuchtte een
jonge priester, die naast de uiter
lijke tekenen van katholieke op
leving ook een innerlijke bewust
wording wenste. „We hebben al
leen onze Le Sage, die is goed om
ruim baan te maken. Iaat men nu
toch ook eens in de diepte wer
ken". Cornelius Broere, die deze
woorden aan zijn leermeester Mgr
van Bommel schreef, zou zelf de
man worden die in de diepte
werkte en onbewust heeft hij in
deze zinnen de best mogelijke
definitie gegeven van dc beteke
nis van Le Sage en van hemzelf.
Joachim George le Sage ten
Broek (1775-1847) is de eerste van
onze emancipators in tijdsorde
niet de grootste in talent, maai
de taaiste, de moedigste, werkend
onder de meest ongunstige om
standigheden. Joachim le Sage
werd gedreven door een grote ge
dachte: in de katholieke gemeen
schap. waartoe hij in 1806 op 31-
jarige leeftijd was toegetreden,
moest de moed, de kracht en
energie worden gewekt. De katho
lieken moesten samenwerken om
de hun toekomende plaats in de
Nederlandse samenleving te her
nemen. In 1816 gaf hij een boekje
uit: „De voortreffelijkheid van de
leer der R.K. Kerk", waarin hij
aantoonde dat het vreemde, ach
terlijke volkje der Roomsen, niet
zo achterlijk was als de protes
tanten wel meenden. Voor vele
katholieken was dit boekje een
ergernis: openlijk spreken over de
voortreffelijkheid van hun geloof,
achtten ze gevaarlijk, het zou
enkel maar aanleiding geven tol
felle spot en schimp.
Er gebeurde, wat ze vreesden:
vele andersdenkenden grepen
naar de pen; voorop de meest ver
maarde man uit die tijd: Willem
Bilderdijk en in zijn gevolg o.a.
een vijftal predikanten, onder
wie Le Sage's eigen broer. Maar
gelezen werd Joachim Georges'
geschrift. In enkele maanden tijd
gingen vijf drukken van de pers
en nog in 1918 is het in nieuwe
uitgave verschenen. In 1818
stichtte Le Sage „De Godsdienst
vriend", het voornaamste van
onze oudste katholieke tijdschrif
ten, dat meer dan 50 jaren heeft
bestaan. Door actuele artikelen,
de nieuwste kerkelijke berichten
en vooral door zijn polemieken
tegen protestanten en vrijzinni
gen, wist het bij katholieken de
belangstelling voor eigen zaak te
wekken. Zijn moedig geschrijf
bracht hem zelfs in de gevange
nis,; in 1827 oordeelde de Rotter
damse rechter, dat de voortdu
rende verdediging der katholieke
belangen de regering in moei
lijkheden bracht. Lang duurde
die opsluiting gelukkig niet en
meer geladen dan ooit, hervatte
Le Sage zijn arbeid. Veel erger
voor hem was het blind worden.
In 1830 kon hij niets meer zien
en hij vertrok naar Grave. Aan
zijn schoonzoon Josue Wirtz dic
teerde Le Sage nu de vele ge
schriften na dat jaar verschenen.
In deze jaren begon Katholiek
Nederland hem ook meer te
DJAKARTA 13 Febr. (P.I.
Aneta) De heren Go en Sumito,
die door Nederland zijn uitgewe
zen, zijn 'heden in Djakarta aan
gekomen. waar zij door ihooderT
den werden verwelkomd. Namens
sectie buitenlandse zaken van
waarderen, vóór 1830 zagen velen 1 het departement werden zij even-
hem als een excentrieke bekeer- eens begroet. Met bloemen om-
ven hij overleed op 11. Juli
1S47 na een val van dc trap
heeft hij toch een groot aandeel
gehad in de voorbereidingswerk
zaamheden en het zou onrecht
vaardig zijn om zijn naam in dit
verband te verzwijgen. Door zijn
moedig opkomen voor de rechten
der katholieken, door zijn voort
durend streven om zijn geloofs
genoten tot activiteit te brengen
maar ook rechtstreeks heeft hij
de weg naar 1853 geëffend.
Want het eerst van allen heeft
Le Sage gewaarschuwd tegen het
Concordaat van 1827, hij zag de
gevaren daaraan verbonden. On
geveer niemand luisterde toen,
maar in 1841 was de grote meer
derheid tot zijn standpunt be
keerd en Van Vree ondersteun
de Le Sage's hernieuwde bestrij
ding.
Bijna in hetzelfde jaar kwam
Cornelius Broere voor het voet
licht. Op een voor hem onzalig
ogenblik in 1840 had de Leidse
professor, tevens schoolopziener
Matthijs Siegenbeek geschreven,
dat door het Seminarie Hageveld
de domheid georganiseerd werd.
Onmiddellijk reageerde de Ha-
geveldse leraar Broere door in 'n
brochure zijn geliefd seminarie
te verdedigen. En dat geschiedde
zó afdoende, dat ook andersden
kenden de heer Siegenbeek niet
serieus meer namen, als hij over
katholieke zaken handelde, Het
verhaal gaat. dat studenten hun
jas losknoopten en de brochure
voor de dag haalden als Siegen
beek in zijn college anti-paaps
dreigde te worden.
Broere was met één dag bekend
geworden en Van Bommel wees
hem op zijn eigen brief van ja
ren her: „Zet het werk van Le
Sage voort". Voor Broere was dit
als een bevel en hij zette het pio
nierswerk van de oude strijder
voort en dat vooral in de diepte.
De naam Cornelius Broere heb
ben we van jongsaf met eerbied
leren noemen, maar z'n betekenis
is ons feitelijk ontgaan. We kun
nen ons haast niet indenken, dat
Broere gedurende bijna een hal
ve eeuw grote invloed op katho
liek Nederland heeft uitgeoefend,
van 1342 af tot vele jaren na z'n
dood.
Zijn levensverhaal is in en
kele woorden te geven. In 1803 is
Cornelius Broere te Amsterdam
geboren, studeerde eerst te Cu-
iemborg dan te Hageveld, waar
Van Bommel regent was. Na de
sluiting van Hageveld in 1825
kreeg hij privé lessen van zijn
regent, tot deze in 1829 bisschop
van Luik werd. Op het groot se
minarie van dat bisdom voltooi-
Go en Sunito
weer te Djakarta
ling. Vooral de jongeren schatten
de blinde pionier hoog. Willem
Nuyens verhaalt dat de naam Le
Sage door hen met eerbied en
geestdrift werd genoemd en „De
Godsdienstvriend" las men graag,
blij, dat de Roomsen eindelijk
voor de dag durfden komen. Er
kwam leven onder de katholie
ken, al spraken sommige oude-
over „die doldriftige grijsaard
uit Grave, die de protestanten
bang zou maken voor het Roomse
gevaar", de meesten en vooral de
jeugd waren het eens met Van
Vree, die Le Sage beschouwde
een kostbaar geschenk der
Voorzienigheid aan Nederlands
Katholieken.
Hoewel Le Sage het herstel der
hiërarchie niet meer mocht bele-
hangen werden zij in optocht van
het vliegveld naar het kantoor
van het Indonesische persbureau
IRAAKS PROTEST
BIJ DE V.N.
BAGDAD 13 Febr. (Reuter)
De Iraakse minister van buiten
landse zaken heeft de delegatie
bij de V.N. opdracht gegeven bij
de secretaris-generaal te proteste
ren tegen „onmenselijk optreden"
door Israël langs de bestands-
linie. Israëlische grenswachten
zouden daar 394 Arabische bur
gers die door Israël infiltranten
worden genoemd hebben ge
dood en 227 gewond.
de Broere zijn studies en werd
in 1830 priester gewijd. Nog in
hetzelfde jaar werd hij leraar in
het heropende Hageveld en bleef
daar tot 1851. Toen werd hij pro
fessor in de kerkgeschiedenis te
Warmond. Nauwelijks 57 jaren
oud is Broere op 28 December
1860 overleden, enkele dagen vóór
zijn grote vriend Van Vree, Haar
lems eerste bisschop na 1853.
Vóór 1840 had. Broere gedich
ten en korte schetsen geschre
ven, enkel voor seminarie ge
bruik, na het avontuur met Sie
genbeek is zijn eigenlijke schrij
versloopbaan begonnen. In „De
Katholiek", twee jaren later ge
sticht, is Broere achttien jaren
lang de onbetwiste leider ge
weest, meer dan iemand anders
heeft hij er in geschreven, ruim
3000 bladzijden zijn van zijn hand.
Populair als Le Sage werd hij
niet, Broere schreef niet voor de
grote massa, maar voor hen die
leiding moesten geven. Enkel op
kritieke momenten als in 1853
tijdens de Aprilbeweging richtte
hij zich tot het gehele volk- en
dan was hij voor iedereen ver
staanbaar.
Onversaagd stond Broere op de
bres om iedere aanval van an
dersdenkenden af te slaan. Wij
voor ons vinden dat twistgeschrijf
misschien wel vervelend, maar
we mogen niet vergeten, hoe
broodnodig het in die dagen was.
Daarnaast stelde Broere zich ten
doel het katholieke volk tot stu
die en ontwikkeling te brengen.
Daarin is hij nimmer geslaagd,
men zag Broere vooral als de
onvermoeide kampvechter op de
Roomse wallen en vergal, dat hij
ook naar binnen versterking
wenste.
CEMENT IS SLECHTE
KUNSTMEST
Mevr. Burman Black uit Te
xas, die haar tuin tegen hel
voorjaar netjes in orde wilde
hebben, kocht een zak kunst
mest en sloeg die zolang op in
de garage.
Bij de eerste de beste gele
genheid vermengde zij de mest
zorgvuldig met de aarde, zaaide
en plxhtte het een en ander en
maakVe de boel vervolgens
flink nat.
De volgende dag leek de tuin
wel een miniatuur vliegveld.
Ze ontdekte, dat ze inplaats
van de zak kunstmest een zak
cement van haar man had ge
bruikt.
Schrijf familieleden
in het buitenland
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken deelt mee, dat in het bui
tenland nog niet altijd een juiste
indruk bestaat over de omvang
van de ramp, die Nederland heeft
getroffen. De Nederlandse lega
ties worden vaak inlichtingen ge
vraagd over dc toestand van fa
milieleden in Nederland, ook van
familieleden in niet of weinig ge
teisterde gebieden. Het is raad
zaam, dat Nederlanders, die ver
wanten in het buitenland hebben,
deze zo spoedig mogelijk inlich
ten over eigen welstand.
Le6ler Pearson voor
Russen aanvaardbaar
NEW YORK 13 Febr. (AP)
Russische diplomalen hebben in
New York laten doorschemeren,
dat de Russen zich niet zouden
verzetten tegen een eventuele be
noeming van de Canadese minister
van buitenlandse zaken Lester
Pearson tot secretaris-generaal
van de Ver. Naties.
Dit werd vandaag door welin
gelichte woordvoerders in New
York gezegd. Pearson is een fel
tegenstacder van die uitbreiding
van het communisme. Volgens de
woordvoerders echter zouden de
Russen op de allereerste plaats
Trygve Lie kwijt wulien.
AMERIKANEN HELPEN BIJ HET HERSTELLINGSWERK.
Amerikaanse troepen uit Frankfort zijn hier bezig met het
ophogen van de weg van Zevenbergsche Hoek naar het dorp
Moerdijk, in Noord-Brabant. Er worden zandzakken opgesta
peld, om te voorkomen, dat de weg onder water stroomt.
Besmettelijke ziekten
In de week van 17 Februari
j.l. werden in ons land 127 ge
vallen van roodvonk en 81 geval
len van diphterie aangegeven. Er
werden geen gevallen van kinder
verlamming- geregistreerd.
Vóór hun eigen gratieverzoek
VATIKAANSTAD, 13 Febr.
De „Osservatore Romano" schreef
vandaag, dat ZJEL de Paos ge
ïntervenieerd heeft ten behoeve
van Julim en Ethel Rosenberg, de
atoomspionnen tfie ter dood ver
oordeeld zijn. De Pairs zou heb
ben gevraagd hun levens, indien
mogelijk, te sparen.
De Osservatore zegt, dat het
algemeen bekend mag worden
geacht, dat de H. Vader niet kan
treden in overwegingen, welke
de onafhankelijke rechter laat
gelden bij het vellen van een
vonnis.
„Het is bekend", aldus het blad.
„dat Zijne Heiligheid, zeMs zon
der in staat te zijn op de merites
van zaken in te gaan, nooit zijn
belangstelling weigert als hem
gevraagd wordt een mensenleven
te redden uit hogere overwegin
gen van caritas in overeenstem
ming met zijn apostolische
missie".
„En, zoals hij meer gedaan
heeft i n soortgelijke gevallen,
kwam hij tussenbeide in de mate
waarin hem zulks mogelijk was,
in ogenschouw nemend, dat er
een gebrek bestaat aan alle offi
ciële betrekkingen met de be
voegde Amerikaanse autoritei
ten".
In Vaticaankringen meent men
redenen te kunnen aanvoeren
voor de veronderstelling dat de
tussenkomst van Z.H. de Paus
ten behoeve van dc Rosenbergs
reeds enige tijd geleden heeft
plaats gevonden in ieder ge
val vóór Eisenhower's weigering
om gratie te verlenen.
Naar aanleiding van het in
1' Osservatore Romano verschenen
bericht heeft de perschef van het
Witte Huis James Hagerthy ver
klaard: „Alles wat ik zeggen kan
is, dat noch het ministerie van
Buitenlandse Zaken, noch het
Witte Huis enig bericht heeft
ontvangen over deze kwestie".
Hagerthy kon niet zeggen of
de regering Truman een gratie
verzoek voor de Rosenbergs uit
naam van de Paus had ontvan
gen.
Ook Emanuel H. Bloon, de ad
vocaat van de Rosenbergs, ver
klaarde dat het bericht betref
fende de tussenkomst van de
Paus nieuw voor hem was.
De apostolische delegatie in
Washington heeft in een verkla
ring bekend gemaakt: „Op ver
zoek van de Heilige Stoel heeft
de apostolische delegatie zich in
December van het vorige jaar in
verbinding gesteld met het Ame
rikaanse ministerie vgn Justitie
en meegedeeld dat de Heilige
Vader van verschillende zijden
het verzoek had ontvangen om
ten behoeve van de Rosenbergs
te interveniëren.
Zijne Heiligheid heeft het no
dig geoordeeld uit overwegingen
van naastenliefde en in overeen
stemming met zijn apostolische
roeping, dc Amerikaanse civiele
autoriteiten hiervan op de hoogte
te stellen".
Hieruit blijkt dus dat de Paus
al stappen ten behoeve van de
veroordeelden heeft genomen nog
voordat de Rosenbergs zelf op 10
Januari hun gratieverzoek in
gediend hebben.
De ter dood veroordeelde
atoomspionnen Julias en Ethel
Rosenberg hebben overigens van
daag op een laatste actie om
executie te ontgaan opnieuw nul
op het request gekregen.
Rechter Irving R. Kaufman,
die het proces presideerde, heeft
er. op gewezen, dat hij Maandag
een nieuwe executiedatum zal
aankondigen.
WASHINGTON, 13 Febr. '53 (K.N.P.) Leidende
katholieke kringen buiten de Verenigde Staten valt het
op, dat reeds in de eerste weken van Eisenhower's bewind
een opmerkelijke opleving in de activiteit der Ameri
kaanse katholieken kan worden geconstateerd; deze
geldt zowel het openbare leven als het interne apostolaat.
Het feil, dat president Eisenhower een grotere plaats aan
de invloed van de godsdienst toekent dan zijn voorganger
Truman, en dit ook nadrukkelijk in het openbaar nit,
prikkelt de katholieken tot grotere interesse dan voor
heen.
Zii vinden daarbii een goede
klankbodem in het volk. zoals
bliikt uit de enquete van de
Catholic Digest. Deze heeft nl.
kunnen vaststellen, dat 75 pet.
van het volk ervan overtuigd is.
dat godsdienst zeer belangrijk is.
alhoewel 24 pet. van hen wel
meent, dat men kinderen geen
bepaalde belijdenis moet opdrin-
De buitengewone krachtsont
wikkeling der katholieken komt
tot uiting allereerst in het acuut
maken van een aantal problemen
van principiële aard. In de bui
tenlandse politiek treden de
katholieken od drie punten bij
zonder od de voorgrond. De
Katholieke Associatie voor Inter
nationale Vrede heeft een pro
gram van drie Dunten gelanceerd,
waarin zii van de Ver. Staten
eisen hun politiek tegenover het
onafhankelijkheidsstreven der on
ontwikkelde gebieden te wijzigen
en stapDen te doen bii de Veren.
Naties ter bevordering van bona
fide nationale bewegingen. die
zelfbestuur mogeliik maken. Bo
vendien eisen zii van de Veren.
Staten- daadwerkelijke hulD voor
het schepDen van gunstige om
standigheden voor nieuwe staten
en regeringen, door opvoedkun
dige hulp. technische assistentie,
handelsovereenkomsten en cultu
rele steun. Tenslotte eisen zü. dat
de Ver. Staten aandringen od al
gemene erkenning en bescher
ming van de menselijke rechten
in alle werelddelen en in alle
omstandigheden.
Het nabije Oosten.
Vervolgens hebben de katho
lieken hun stem laten horen over
de Amerikaanse politiek ten op
zichte van het Nabije Oosten.
Mgr. Thomas J. McMahon, voor
zitter van de bisschoppelijke mis
sie voor Palestina, heeft felle cri-
tiek geleverd op de houding van
de Amerikanen ten opzichte van
het Nabije Oosten. „De volkeren
van het Nabije Oosten aldus
Mgr. MeNahon maken op het
ogenblik een periode van grote
moeilijkheden door. Wij moeten
hen. zonder enige politieke bijbe
doeling. daarbii steunen. Slechts
een verlangen ora deze volkeren
van dienst te zijn. moet hierbij
onze drijfveer zijn."
Als laatste bewijs voor de
katholieke activiteit geldt de
helaas verloren strijd om de be
noeming van dr. Conant tot Hoge
Commissaris in Duitsland De
Amerikaanse bisschoppen hebben
zich met zoveel andere katholie
ken in de Ver. Staten in duide
lijke termen tegen de benoeming
gekant, omdat zij niet kunnen
tolereren, dat iemand, die de bij
zondere school een bedreiging
voor de democratische eenheid
noemt en daardoor ongetwijfeld
een gevaar voor het katholicisme
vormt, naar West-Europa kan
worden gezonden als afgezant van
de Ver. Staten. De katholieken
hebben deze nederlaag over zich
moeten laten gaan. maaT hun be
zwaren hebben wijd en zijd de
aandacht getrokken.
Ook in binnenlandse
problemen.
Doch het optreden der katho
lieken richt zich niet alleen naar
buiten: zii keren zich evenzeer
naar binnen. Kardinaal Spellman
heeft een verklaring het licht
doen zien. waarin hii de katho
lieken opnieuw en nadrukkelijk
wijst op hun plicht waakzaam te
ziin ten aanzien van de sociale
problemen en met ononderbro
ken kracht te werken aan de op
lossing ervan.
De Kardinaal kwam er rond
voor uit. dat hij verheugd was
over Eisenhowers honding ten
aanzien van de godsdienst. Maar
over. dat de Episcopale Kerk zich
met kracht wil geven in de strijd
tegen het kwade en tegen dc
onverschilligheid, juist omdat zii
Eisenhower aan hun zijde vinden.
In dit verband loont het de
moeite op te merken, dat 30
leden van het hoofdbestuur der
katholieke vrouwenorganisatie er
al. spoedig bij geweest is haar op
wachting in het Witte Huis bij
Mevrouw Eisenhower te maken,
ter gelegenheid van een drie
daags congres van de bestuurs
raad.
De verwezenlijking van de
katholieke idealen omtrent het
rassenonderscheid heeft in To
ledo (Ohio) tot een verscherping
van de situatie geleid. Naar aan
leiding van een zekere stroming
om negers bij de toewijzing van
woningen uit te sluiten, pro
testeerden de katholieken. Er
werd een grote vergadering be
legd. waarop de bisschop. Mgr.
Doyle, enige vragen kreeg voor
gelegd betreffende de eigendom.
„De katholiek verklaarde de
bisschop op deze bijeenkomst
kan maar één standpunt inne
men: de rechten van zwarten en
blanken zijn gelijk voor wat de
burgerlijke privileges aangaat."
Verdieping naar binnen.
Intussen zet de beweging Van
verdieping van het gezinsleven
zich onverminderd voort. Het
bureau voor gezinsleven van de
Katholieke Welzijnsorganisatie
heeft een boekje het licht doen
zien. dat het gezinsapostolaat met
rasse schreden vooruitgaat: daar
door komen vele gezinnen tot in
tenser beleving van het geloof,
tot bijwonen der H. Mis. tot in-
tronisatie en tot het houden van
het H. Uur.
De brand op de
„President Pierce"
TOKIO, 13 Febr. (Reuter)
Acht Japanse sleepboten met
brandspuiten zijn er Vrijdagoch
tend in geslaagd de brand aan
boord van het Amerikaanse
vrachtschip „President Pierce" te
blussen.
De „President Pierce" geraakte
Donderdagmiddag op een afstand
van 130 myl van Jokohama in
brand.
Toen de brand werd geblust
lag het schip nabij de golfbreker
van de haven van Jokohama voor
anker.
De Amerikaanse vloot deelde
mede dat vier leden van de be
manning van de „President
hij toonde zich ook verheugd er- i Pierce" zijn gewond.
TUSSEN ZEVENBERGEN EN ROOSENDAAL Via deze
spoorlijn onderhielden vóór de ramp de treinen van de
Nederlandse spoorwegen de verbinding tussen Zevenbergen
en Roosendaal. Aan welke zijde van de trein men dan uit de
raampjes keek, men zag een irruchtbaar en welvarend land.
Thans wordt men diep getroffen door de verwoestingen,
die het water hier heeft aangericht.
Minister Beyen
naar Parijs en Rome
Minister Beyen vertrekt Don
derdag 19 Februari naar Parijs
voor besprekingen met de Franse
ministers Mayer en Bidault en
de Italiaanse minister De Gas-
peri. Vervolgens gaat mr. Beyen
naar Rome voor het bijwonen van
een vergadering van de ministers
van buitenlandse zaken.
BOOM VIEL OP HUIS
Toen arbeiders op de Zoutelan-
delaan te 's-Gravenhage bezig
waren een boom te vellen, brak
het touw van een takel. De boom
viel daardoor de verkeerde kant
uit en kwam op een huis terecht.
Persoonlijke ongelukken deden
zich niet voor, doch van het huis
werden een dakkapel en een
groot aantal dakpannen vernield.
Voorts was er veel glasschade.
