pk
Honden waren vroeger een
laag in stad en dorp
Kerknieuws
Ingezonden
4
LEEUWARDER COURANT
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1953
Van hondenslagers en hondenwippers
,,'t Gehoeft sal luj ter her eken wt jaglien
Oock bestellen dat de honden worden geslagen...."
Aldus ..dichtte" in 1597 de Barsingerhomer schoolmeester Dirck Adriaensz
Valcooch in zijn „Regel der Duytsche Schoolmeesters". Het is bekend, dat de
schoolmeester vroeger zowat manusje van alles was in het dorpsleven, maar
wij staan er gewoonlijk niet bij stil, wat zijn taak zo al omvatte. Welnu, wij
horen het bij Valcooch, ook het slaan, d. i. verjagen van de honden uit de kerk
behoorde er toe. Hij was, om 't in goed fries te zeggen, de eerste „hounegiseler".
Natuurlijk kon hij niet practisch werkzaaam zijn. Hij was immers ook voor
zanger-organist, vandaar dan ook, dat Valeoooch. van „bestellen", uitbesteden
spreekt.
Honden in de kerk
\A/ ie oude schilderijen van kerkinterieurs
bekijkt, ontdekt daarop vaak een of
meer honden. Men is dan gewoonlijk geneigd
aan stoffering, opsiering te denken en in zo
verre is dat oak wel juistdat op de schilde
rijen de honden zich meestal rustig houden.
In werkelijkheid dreigde er, vooral in de
grote steden,, een voortdurende hondeninva
sie. Daarom waren bij alle deuren honden
slagers opgesteld, die, mocht er al een hond
binnensluipen, daarop jacht moesten maken.
Dit geschiedde met veel lawaai. Een mens,
ook ril heeft hij dan een zeer ondergeschikte
functie, wil zijn macht graag tonen. Herhaal
delijk kwamen hierbij ook twistg^prekken
met verstoorde eigenaars voor. Alles natuur
lijk niet tot stichting con de godvruchte
Wij moeten niet menen, dat de functie
van hondenslager, hondenkreeft, kotidie
het aantal namen is legio enkel in
de grote steden bestond en daar ook
reeds lang verdwenen is. Toen in 1360
naar het verdwijnen van dit kerkelijk
ambt in de „Navorscher" geïnformeerd
werd. ontstond er een aardige discussie,
waarbij bleek, dat toen o.a. te Alkmaar
en Aardenburg nog een officiële hon-
denslager was. maar ook in Friesland ..in
eenige steden eri dorpen, ofschoon hij
meer jongens dan wel honden slaat".
Het is "bekend, dat de hulpkoster-deur
wachter in vele Friese kerkelijke ge
meenten nog steeds .„hounegiseler" heet
én al moet bij „hounen" inderdaad meer
aan lastige jongéns dan aan de bekende
4 "viervóétérs worden -gedacht, in de be
naming komt .toch uit, wat oorspronke
lijk zijn. taak was.
Stads- en dorpsplaag
Qlechts de oudere lezers, die de tijd.
voor de bondenbelasting kennen,
weten, dat de straathonden tot betrek
kelijk kort geleden in de grote stad een
ware plaag vormden. Hoe erg het ech
ter in de Middeleeuwen en in de zes
tiende eeuw geweest is kan niemand,
die de cijfers niet kent, zich voorstellen.
Uit oude stadsrekenboeken helaas
voor Friesland niet bewaard! is op te
maken, dat het aantal loslopende hon
den in grote steden in de duizenden liep.
Overdag en vooral 's nachts waren zij
een last. Zij hielden de mensen uit de
slaap. Men struikelde er over bij een
wandeling. Daarom kwamen overal
"stadshondenslagers voor, die op gezette
tijden (o.a. in de „bondsdagen deze
naam heeft echter niets met honden te
maken, maar is afgeleid van de Honds
ster!) opruiming hielden. Soms waren
dat „vaklui", die ook elders opereerden
en tegen inlevering van.... staarten Oi
vellen betaald werden. Vaker waren het
'stedelijke inwoners, die een bijverdien
ste nodig hadden of deed de beul dit
werk. Dierenbeschermingsgedachten
kwamen in die dagen weinig voor, maar
dat neemt niet weg, dat de hondensla
ger men mocht dan zijn werk zeer
noodzakelijk achten en hem een stads-
uniform geven alles behalve ffeaeht
werd. „Hondenslager" is een scheld
woord geworden en betekent dan zo ee.
als schobbejak. Uit een Dordtse reke
ning (uit 1452) vernemen WH: „wart M.
een stuck van syn oor gesneden, omdat
hv veell gestolen hadae. ^njf.;Aeliik eni reici- z'in mensenslachting op grote schaal
hontslagher gemaect". Dit is duidelijk en| te hervattetl AUe mens
tekent ook de situatie elaers. i en daarom heeft Hij oi
friese "egevëns zijn om bovengenoem- J kracht laten voelen en
dc reden zcÜamrr. Wil mogen «hier rriet
aannemen, dat de honden de „tnese vri;-| Sneek
hcid" zo op prijs gesteld hebben, dat zij hier
Ordelijker waren dan elders. Ook hier zullen Met tegenzin heb ik de gedachtenwisseling
gij herhaaldelijk via een hnndenjachl zijn j in de L. C. gelezen over de ramp in Zeeland.
i ,it" ,1- Is het nu werkelijk nodig, dat deze besehou-
opgcrutmd. Ivi; tci/zen siccnts op unaruk- -lVjngeR gegeven worden op een ogenblik dat
kingen als- Hj hat dér in noun giseljende gedupeerden nog in een onvoorstelbare
f= r'Tmt d™" "J0"'™h'\l'Z'\
yn e iSjCt'kc een onwelkome in lioune gebeuren, als door de tijd het meest schrij-
gclove hounsk. Deze laten wel uitkomen nende verdriet was geluwd en men had leren
J„, dc hoed caakecn ccracht dier car dat I
opgejaagd werd. Misschien moet cle plaats-i,eh}jer> gedaan en ik ben er vast van over-
naam „hondakeringhe", die in 1474 aan de tuigd. dat ik de mening vertolk van zeer vele
Oostkant van Franeker voorkomt, nok ver- an|®re Nederlanders.
klaard worden als de plaats, waar de loslopen-
dc halfwilde honden van builen gekeerd j ..Een getroffene tn Leeuwarden" kan niet
i aanvaarden, 'dat de overstromingsramp uit
werden. I Q0Cjs hand zou komen. De'héren V., V/. eh s.
Een paar Cljrers, begapen hém niet en vinden (daarom) dal
H, i „getroffene" naast .enig geloof vrij- wat orige-
oe erg Cle plaag was mogen enkele j iüof jaat blijken. Rij, zal de God- van rampen
cijfers laten zien. In 1470 werden I en oorlogen wél „moeten"aanvaarden. ..Ge-
te Middelburg 252 honden „geslagen", in troffene" zal zulk:,- m i niet kunnen om de
1494 was dit getal daar 742. Later ont- eenvoudige reden, dat hl, m een andere..de
dekte men. dat het ook anders kon. In
de 17de eeuw werden de honden te Mid
delburg in een schip geladen en in zee
op een zandplaat achtergelaten, waar ze
bii vloed jammerlijk verdronken. Het
grootste aantal gedode honden vonden
wij' te Yperen. waar in 1357 1132 hon
den werden afgemaakt. Maar het ver-
schijnsel kwam overal voor. In Deven
ter leefde in 1353 „Ghysekinus de hon-
revangher". Wij horen daar ooit van
stadshonden, waaronder waarschijnlijk
de honden van politie en justitie moe
ten wol-den verstaan. Deze, evenals later
tie „edele jachthonden" en- de kleine
hondjes, die zich door de beugel van de'
hondenslager konden wringen, werden
•gespaard en ontsprongen dus de dans.
Maar ohget-Wijfeld waren ei' zo meer. dar.
hing samen met de fooi, die men de
k'arig gesalarieerde' hondenslager gaf.
Was clezë boger darf de prijs, die hij voor
stal'rt bf vél kreeg, dun was de hond
•gered,... tot hij misschien'bij een vol-
geilde jacht sneuvelde.-
Het is uit. deze notities duidelijk, dat „in
hounelibben" het verb''en niet bepaald
In het Fries Museum wordt de sterk
geschonden vlag van de „Geastmer
jongerem' bewaard, die vroeger bij
de kermister gelegenheid van het
hondenwippen uithing,
plezierig was. Wat dut betreft hadden de
honden het in de kerk beter. „De kerk ver
giet geen bloed", vandaar dat de honden hier
niet met de knuppel, maar met de zweep
bewerkt werden. De hounegiselerdie vaak
ook doodgraver was reeds in 1521 vinden
wij te Alkmaar Jacob de Graefmaecker van
dat luj de honden meter kerek slaet
was niet steeds vlug ter been men denke
ook aan de hondenslager uit Breero's Spaanse
Brabander. zorjat de honden het in de
kerk relatief goed hadden. Alhoewel, er be
staat een uitdrukking: Je zoudt er op verlieven
als de hond op de zweep
„Geastmer hounewippers"
\A/erden in het bovenstaande betrek-
kelijk weinig gegevens uit Fries
land vermeld, er is een duidelijk bewijs,
dat de hond vroeger ook hier niet tot de
„beschermde dieren" behoorde. Wij doe
len op een eigenaardig volksvermaak,
dat slechts op één plaats voorkwam en
tot ongeveer 1880 heeft voortbestaan. W.
Dykstra gééft in zijn „Uit Frieslands
Volksleven" (I, 317 v.) een uitvoerige
beschrijving van de „hounewipperij" te
Rinsumageest, die op de eerste Zaterdag
'in September tijdens de kermis gehou
den werd.
Het was een wreed vermaak, waarbij
de gevangen honden over een touw wer
den gezet, dat dan plotseling strak werd
getrokken. Het was hierbij de „kunst"
de hond zo hoog mogelijk te „wippen".
Het arme dier. viel, doordat de voorstel
ling od de stenen brug van de herberg
gehouden werd, vaak te pletter op de
keien of kwam in het water terecht,
want niet steeds lukte het hem op te
vangen.
W. Dvkstra vermeldt, dat dit vermaak
eigenlijk uit twee bedrijven bestond. Dat
zal ook wel de reden zijn, waarom het zo
lang is blijven bestaan. Het was nJ. ge
woonte, dat de „jongerein" elke nieuw-
ingekomene op deze eerste kermisaag
„onder de vlag" door liet gaan om hem
of haar zo in "net dorpsleven op te
nemen. Deze inwijdingsritus werd zeer
belangrijk geacht. Hij, die zich er niet
aan wenste te onderwerpen, plaatste
zichzelf buiten de gemeenschap en
ondervond daarvan dan ook de gevol
gen.
De vlag is bewaard gebleven
£)e vlag, waar boven over gesproken
werd, was er een in Nederlandse
kleuren, lang 2 meter en breed 1.60
meter. Hij werd in de herberg bewaard
en kwam op de Zondag voor de kermis,
als het bestuur vergaderde, en op de eer
ste kermisdag uit te hangen. W. Dyk
stra beschrijft deze vlag, die op de witt'
Om twee Joodse jongetjes
Zoals bekend is er vlak na de oorlog
n Nederland enige strubDeling ontstaan
lussen het Joodse en het Christelijke
volksdeel, betreffende de opvoeding van
de twee ondergedoken Joodse kindertjes
Finaly. wier ouders tijdens de bezetting
waren omgekomen: de Joden eisten deze
kinderen voor hun volksgemeenschap
op uit handen van de pleegouders, ter
wijl de laatsten een zeker recht meen
den te hebben om verder met de ver
zorging en opvoeding van deze wezen
belast te worden.
Een overeenkomstige kwestie maakt
thans in Frankrijk de gemoederen wak
ker en heeft er zelfs in de pers een on
gekend hevige storm van anti-
clericalisme opgeroepen. Twee kleine
Joodse jongetjes, gedurende de oorlog
in een rooms-katholielc weeshuis ge
plaatst, zijn thans verdwenen. De ouders,
van Oostenrijk naar Frankrijk gevlucht,
zijn toch door de Duitsers gegrepen en
nimmer uit Auschwitz teruggekeerd. Een
in Israël wonende tante heeft na de
oorlog om de kinderen gezocht en vond
hen ook, maar toen bleken ze reeds in
de R.K. kerk gedoopt te ziin. Toen er
een officieel besluit afkwam, dat de kin
deren aan de tante moesten worden
overgegeven, bleken zij plotseling niet
meer op het internaat aanwezig te zijn
en de politie vermoedt reeds, dat ze
naar Spanje gevoerd zijn.
Een en ander (door de r.k. Volkskrant
,de godsdiensttwist van Grenoble" ge
noemd) houdt de fantasie der Fransen
zeer bezig. De zusters van het r.k. pen
sionaat zeggen van niets te weten, maar
het publiek veronderstelt bij hen alleen
maar kerkelijk of religieus fanatisme,
vooral omdat de congregatie van deze
zusters zich bij voorkeur op het
kersteningswerk onder de Israëlieten
toelegt. Een botsing tussen rooms-
katholieken en vrijdenkers schijnt reeds
het gevolg van de perscampagne geweest
te zjin; de eerste wilden een kaarsen
processie houden rondom de gevangenis
waar de zusters thans zitten en de laat
sten willen zich daar gewelddadig tegen
verzetten. De zaak-Finaly is nog niet
afgelopen.
Kerknieuws in het kort
Over het werk van de Wereldraad
van Kerken en in het bijzonder over de
Conferentie voor Geloof en Kerkorde
in Lund 1952, is een s m a'l f i 1 m
vervaardigd, die twintig minuten loopt,
zowel voor jongeren als ouderen ge
schikt is en onder de titel ..Being many
yet one" (Vele, en toch één), ook door
de verklarende tekst, een goed beeld
geeft van de oecumenische beweging.
Het Bijbelcentrum voor
het Verre Oosten in Hong
kong heeft vanaf einde 1949 tot Augus
tus 1952 in totaal 2.485.975 Bijbelboeken
en -gedeelten verspreid. Het vorige jaar
werden er bijv. 4000 bijbels gedrukt in
het Amoy-dialect, dat op Formosa ge
sproken wordt en 10.000 Nieuwe Testa
menten en Psalmen ïn de Hua Lisu-taal,
die in Noord-Burma veel gesproken
wordt. Delen van het Nieuwe Testament
werden ook gepubliceerd in de Bun-
nan, zowel als in de Vietnam-taal. Een
en ander vraagt een ontzaglijke toe
wijding en offerzin.
Op een bevolking van ruim 75
lïoeri in Wést-Palcïstan (42 niillioorrm
Oost- en 33 millioen in West-Pakiswin)
zijn er slechts ongeveer een half
millioen christenen en
daardoor is de officiële positie van
middenbaan een primitieve voorstelling
geeft van dit volksgebruik en zegt er bij.
dat de laatste vlag in 1845 (moet zijn:
1848) werd aangesehatt en, nadat het
gebruik was uitgestorven, in de herberg
bewaard werd.
Deze vlag beslaat nog en bevindt zich nu
in het Fries Museum, waar hij April 1921
werd bezorgd. De buitenste banen zijn sterk
door de mot aangetast, maar op de binnen
baan is de afbeelding nog te zien en tevens:
„Vivat de hondenwippers" met het jaartal.
Het Museum bezit ook een Hollandse en
Friese beschrijving van hel gebruik. Het moge
dan geen edel vermaak zijn, waaraan deze
vlag herinnert, toch kunnen wij blij zijn, dat
deze herinnering aan een eertijds vermaard
gebeuren, dat de Rinsumageesters hun bij
naam gaf, nog aanwezig is.
J. J. KALMA
de laatsten in de practijk vrij moei-
lijk. De muzelmannen maken er na
de afscheiding van India aanspraak
op. dat Pakistan een Mohammedaanse
staat is; zij zijn doordrongen van
extreem nationalisme en laten vrij
wel geen christenen toe in het leger
of in regeringsbetrekkingen. Daardoor
hebben de christenen het in het open
bare leven nog steeds moeilijk.
„De plichten van het kerkelijk
lidmaatschap" is de titel van een rap
port, dat de Anglicaanse aartsbisschop
pen Van Canterbury en York hebben
uitgebracht en dat een samenvatting
geeft van de voornaamste
plichten, waaraan ieder gewoon
gemeenteliid (of ..leek") in de Church of
England moet gehoorzamen. Samen met
twee rapporten over de vertegenwoordi
ging van de leken in de kerkelijke
lichamen, zal deze kwestie binnenkort
besproken en als een soort van ge
meente-opbouw aangevat worden.
Inde Ned. Herv. gemeente
in Leeuwarden werden in 1952
gedoopt 186 kinderen en 37 volwassenen;
er werden 63 huwelijken ingezegend,
overleden zijn er in dat jaar 115 perso
nen, in de Bijz. Strafgevangenis werd
één volwassene gedoopt en zeven per
sonen aangenomen en bevestigd: voor
hun lidmaatschap bedankten 37 perso
nen en door overgang van andere kerken
werden zeven personen ingeschreven.
Totaal aantal lidmaten op 31 Dec. 1952
was 5457.
PREDIKBEURTEN
ZONDAG 15 FEBRUARI 1953
Ned. Herv. Kerk. Collecte voor de Kerk
voogdij. Grote Kerk: 10 uur ds. A. H.
Hellemans: 17 uur ds. J. de Bruijn. "Wes-
terkerk: 10 uur Jeugddienst. Onderwerp:
„Verlies en Whist"- Galilcër Kapel: 10 mu
ds. R. Bijl, van Berlikum (Fryske tsjinst);
17 uur ds. J. Hoogenkamp. Harmonie: 10
uur ds. I- Brommet. Waalse Kerk; 10 uur
ds. P- J. van Veen; 17 uur ds. C. D. Mou-
hjn, Zondag 42. IJsclubgebouw: 10 uur de
Eerw. heer J. T. Vellenga.
Jongerendienst (1216 jaar). Gebouw
„De Zaaier": 10 uur. Wijkgebouw „Imma-
nuël": 10 uur.
Kinderkerk- Maria Louasesehool: 10 uur
(jongeren) mevr. A. DijkstraProost;
(ouderen) de heer K- J. Feenstra. Galileër
Kapel: 10 uur.
Avondgebed. (Uitgaande van de Oecu
menische Jeugdraad) Iedere Zaterdag
avond van 19.4520.15 uur in de Waalse
Kerk. voorafgegaan door een half uur ge
meenschappelijk zingen o.l.v. Piet Post.
Geref. Kerken. N'oorderkerk: 10 uur ds.
J. C. Hagen: 17 uur dr. J. G. Aalders. Oos-
terkerk; 10 uur dr. J. G. Aalders; 17 uur
as. H. de Wit. Koepelkerk B: 8.45 uur
ds. C. van der Woude; 15 uur ds. H. van
Rhïjn. Koepelkerk A: 10.30 uur ds. C. van
der Woude: 17 uur ds. H. van Rhijn.
Peiïkaankerk: 10 uur ds. H. de Wit; 17 uur
ds. J. C. Hagen.
Doopsgez. Gemeente: 10 uur ds. J. G.
van der Bend, van Gorredtjk.
Evang. Luth. Gemeente; 10 uur ds. K.
Berveling. van Stadskanaal.
Vrije Evang. Gemeente; 10 en 17 uur ds.
G. H. de Jonge. Donderdag, 20 uur, bid
stond.
Leger des Hcils, Tuinen 14-16: 10 uur
Heiligingsdienst; 19 uur Openluchtsamen
komst; 20 uur Verlossingssamenkomst.
Christian Science Society, Harmonie:
9.45 uur Ned. dienst.
Z.D. Bapt. Gemeente, Schrans 27b; 10 en
15 uur dienst-. Dinsdag,. Gymnasium,1str, 9,
20 ""uur bijbelbespreking.
Kerk van Jezus Chr. van de H. der L.
dagen. Achter de Hoven IIc: 10 uur Zon
dagsschool; 17 uur dienst.
Gereorg. Kerk van Jezus Chr. van de
H. der L. dagen: 10 uur Predicatie.
Adventskerk (ZD Adventisten), Geb.
Vrijz. Herv., Oosterkade 14: Zaterdag 10
uur Sabbatschool; 11 uur prediking.
Reformats ebew., Ruiterskw. 163 (Zd.A.):
Zaterdag 10 uur Sabbatschool; 11 uur
prediking.
Pinkstergemeente, De Ruyterweg 99:
15 uur Dienst; Woensdag 20 uur Dienst.
Pinksterzending, Gebouw Irene; Vrijdag
20 Febr., 20 uur dienst.
Jehova's Getuigen: 16 uur Zalen Schaaf;
Donderdag 20 uur MHBS, Gr. Kerkstraat.
Vrije Kath. Kerk (Oude Waag): Zater
dag 14 Febr.. 19.30 uur Pontificaal H. Lof.
Zondag 15 Febr., 10 uur Pontificale Hoog
mis; herdenking 25-jarig Priesterjubileum
EA. Priester, weleerw. heer H. E. Ch.
Poortman.
R.K. Kerk. St. Bonifatiuskerk: H. Missen
cm 7, 8.15 uur, 9.30 Hoogmis en 11 uur; 18
uur Lof. St. Dominicuslcerk: 7, 8.45 en
23.Nieuws. 23.15
RADIO
imo'
I
ZONDAG 15 FEBRUARI 1953.
Hilversum I (402 m). 8— VARA. 12.—
AVRO. 17.— VARA. 18.30 VPRO. 19.—
IKOR. 20.00—24.00 AVRO.
VARA: 8.Nieuws en weerberich
ten. 8.18 Gevarieerde muziek. 8.35
Orgelspel. 8.58 Sportmededelingen. 9.
..Langs ongebaande wegen", causerie.
9.10 Kamerorkest, klein koor en solisten.
9.45 „Geestelijk leven", causerie. 10.
Lichte muziek. 10.30 „Met en zonder
omslag". 11.Promenade orkest en
solist. 11.30 Cabaret. AVRO: 12.— Mari-
nierskapel. 12.35 „Even afrekenen,
Heren!" 12.45 Lichte muziek. 13.
Nieuws en weerberichten. 13.05 Medede
lingen of gramofoonmuziek. 13,10 Metro-
pole orkest. 14.Boekbespreking. 14.20
Omroeporkest en solist. 15,— Film-
praatje. 15.15 Disco-causerie. 16,
Gramofoonmuziek. 16.30 Sportrevue.
VARA: 17.Gevarieerde muziek. 17.30
Voor de jeugd. 17.50 Sportjournaal.
18.15 Nieuws en sportuitslagen. VPRO:
18.30 Kort Ned. Herv. kerkdienst. IKOR:
19.Kinderdienst. 19.35 „Gesprekken
om de Bijbel", radio-catechisatie. AVRO:
20.Nieuws. 20.05 Nederlandse muziek.
20.55 „Paul Vlaanderen en het Jonathan
Mysterie", hoorspel. 21.35 Mededelingen.
21.40 Hammond-orkest. 22.10 Voor
dracht. 22.30 Zuid-Amerikaanse en
Spaanse muziek. 23.Nieuws. 23.15
Reportages of gramofoonmuziek. 23.25
24.00 Gramofoonmuziek.
Hilversum II (298 m). 8.KRO. 9.30
NCRV. 10.— IKOR. 12.— NCRV. 12.15
KRO. 17.— NCRV. 19.45—24.00 KRO.
KRO: 8.Nieuws en weer
berichten. 8.15 Gramofoonmuziek.
8.25 Hoogmis. NCRV: 9.30 Nieuws en
waterstanden. 9.45 Gramofoonmuziek.
IKOR: 10.„In de open deur", causerie.
10.30 Kerkdienst t.g.v. de Studenten-
Wereldgebedsdag. NCRV; 12.Gods
dienstige liederen. KRO: 12.15 Apologie.
12.35 Gramofoonmuziek. 12.40 Dichte
muziek. 12.55 Zonnewijzer. 13,—
Nieuws en Katholiek nieuws. 13.10
Amusementsmuziek. 13.40 Boekbespre
king. 13.55 Gramofoonmuziek, 14.
Voor de jeugd. 14.30 Cello en piano.
15.Gramofoonmuziek. 15.25 „Verbeel
ding en fantasie in de beeldende kunst",
causerie. 15.40 Sopraan en piano. 16.10
Katholiek Thuisfront overal. 16.15
Sport. 16.30 Vespers. NCRV: 17 Ge
reformeerde kerkdienst. 18.30 Meisjes
koor. 18.50 Gramofoonmuziek. 19.15 Om
roeporkest en soliste. 19.30 „Gelooft U
dat?", causerie. KRO: 19.4o Nieuws. 20.
Gramofoonmuziek. 20.25 De gewone
man zegt er 't zijne van. 20.30 „100 jaar
Kromstaf'. 20.50 „Alles of niks". 21.0o
Amusementsorkest, kinderkoor en solis
ten. 21.40 „Een vergissing is mense
lijk", hoorspel. 22.20 Weense muziek.
22.35 Actualiteiten. 22.45 Avondgebed en
10.45 uur; 18 uur Lof. Huizum om 7, 8,45
en 10.45 uur.
HUIZUM. Dorp: 10 uur ds. Bakker-
V-V.H.-Gcbouw: 17 uur ds. Uilentins.
Onderwerp: „Heeft het lijden zin' Kapel:
10 uur ds. Pettinga; 17 uur ds. De Vos,
Doop.
BLESSUM; 9.30 uur ds. A. Faber.
WINSUM: 9.30 uur ds. IJ-G. Oltlammers,
BAARD; 19.30 uur ds. IJ. G. Oltlammers.
BEETGUM: 9.30 uur ds. Van Medevoort.
ENGELUM: 9.30 uur da. Groneman.
JELLUM: 9.30 uur ds. Bosma.
MARSSUM: 9-30 uur ds. Bender.
GOUTUM: 9.30 uur ds. J. de Bruijn, van
Leeuwarden.
JORWERD: 9.30 uur ds. W. C. Verstoep.
DEINUM: 9 30 uur ds. A. J- Hollander.
MANTGUM: 10 uur ds. Verstraaten.
LEKKUM: 9.30 uur ds. J. J. Kalma.
ROORDAHUIZUM: 10 uur ds. Inberg.
WARGA. Ned. Herv. Kerk: 19 uur ds.
Borgman. Doopsgez. Gemeente: 19 uur ds.
P, H. Sixma. van Giethoorn.
W1RDUM. Ned. Herv. Kerk: 10 uur ds.
Brink. Geref. Kerk; 9.30 en 13-30 uur ds.
v. d- Boom.
MENALDUM. Ver. Vryz. Herv.: 10 uur
Wika Pietersen. Jeugddienst.
WARTENA: 10 uur ds. Peijsel.
HEMPENS: 9.30 uur ds. Borgman, van
Warga.
BRITSUM: 9 uur dienst.
JELSUM: 10.30 uur dienst, collecte.
NED. HERV. EVANGELISATIE
JELSUM; 9.30 uur ds. De Vos; 19.30 uur
de heer Hannema.
WIRDUM: 9.30 en 13.30 uur de heer Van
Leeuwen.
STIENS: 9.30 uur de heer Baaij; 14 uur
de heer Eppinga.
DB RA>IP VAN GODS HAND?
In de ramp. dte ons land heeft getroffen,
■.oor ik de waarschuwende stem van God en
omdat alle landen weer klaar staan een
oorlog voor te bereiden, en dus
j - msenslachtL^, -L
zijn echter uit God
s even Zijn geweldige
ons daarmee getoond,
één ogenblik de hele
J. N. Koopmans,
eenvoudige reden, dat hij'...
werkelijke Levende tod gelool't. Deze God is
de vader van de Eeuwige Christus, die ons Is
geopenbaard in de mens Jezus. Indien wij in
Jezus Christus geloven, dan weten we dat
God niet anders is dan Liefde: ..Want Hij is
'goed jegens de ondankbaren en de bozen
Het is, helaas, een steeds wederkerend ver
schijnsel. da-, de mens geneigd is bij rampen
en tegenslagen zich te uiten in vervloekingen
enerzijds en anderzijds in het afschuiven van
de individuele- of groepsverantwoordelijk-
heid op de rekening ven de Allerhoogste Dit
belastep" van God met de rampen en moei
lijkheden is gelijk ie stellen aan de-machte
loze vervloekingen aan Zijn- adres: Godslaste-
ring-
Ken overstroming is een natuurverschijnsel,
ondergeschikt aan de kosmische wetten. Deze
wetten zijn van -God. Dc wetten Gods zijn
evenwel onveranderlijk. De mens heeft zich
naar God te riëhton on 'niet omgekeerd. Zijn
de mensên bij- het nemen van hun voorzorgs-'
maatregelen daarin door God belemmerd? Dat
geloven we loch niet. Vrij zeker had Hij de
mensen gewaarschuwd, indien er plaats
voor Hem was geweest in de harten. Indien
Kij geen plaats hnefi kunnen vinden, dan
moet er iets anders zijn w t dte plaat' heeft
ingenomen. Er staat geschreven: ,,G)j zult
geen twee Heren dienen. God én Mammon
Uit de oude Geschriften blijkt heel duidelijk
de voorkeur van de mens voor het Gouden
Kalf, resp. Mammon, boven God. Jezus sprak
van de onrechtvaardige Mammon. Dienen we
God, dan zal onze samenleving de kenmerken
dragen van de naastenliefde, verdraagzaam
heid. welwillendheid, onbaatzuchtigheid, enz.
Wordt daarentegen Mammon gediend, dan
kenmerkt zich dat door de verschijnselen: on
rechtvaardigheid. hebzucht afgunst, haat en
nijd, wreedheid, zelfzucht^ verbittering enz.
Gelukkig is Mammon niet almachtig en laat
niet alles en niet ieder zich in zijn greep
vatten. De aanleg van de Afsluitdijk heeft hij
niet kunnen verhinderen. Nieuw land is en
wordt gewonnen ten behoeve van de zelf
voorziening in voedingsmiddelen. Verbeterin
gen en voorzieningen op elk gebied hebben
echter, helaas, nog steeds onder „hoge druk"
moeten plaats vinden. Mammon is nu een
maal niet. bereid ook maar iets vrijwillig of
om der wille van de naaste te doen of te
laten, We zullen Mammon moeten loslaten en
ons tot dc- Levende God wenden. Het zal dan
niet moeilijk of bezwaarlijk zijn alles en
ieder te beveiligen tegen natuurrampen en
tegen honger en gebrek. We zullen dan niet
meer God belasten met de ellendige gevolgen
van oorzaken, welke door de mens zijn op
geroepen.
L. J. P.
Veel wordt er geschreven over de nationale
ramp. die ons allen zo smartelijk trof. NU
komt er een heel ander gevaar op ops af. wc
krijgen de indruk, dat bij velen dit ontzettend
gebeuren een aardig gegeven vormt om eens
fijn te polemiseren. Men kan dan gemakke
lijk afglijden naar de toeschouwershouding.
waardoor de solidariteit niet de getroffenen
gaat verzwakken. Dit zou heel erg zijn. In het
verschrikkelijke leed dat over ons is geko
men, wil God mij aanspreken. Maar waarom
dit alles? Heel gewoon: Ik weet het niet.
„Mijn gedachten zijn hoger dan de uwe",
spreekt Hij Zelf. Nu hebben we allen de nei
ging om tóch in dit hoge denken Gods te wil
len dóórdringen. Mer. hoede zich hiervoor.
Hij laat zich niet „verklaren" en „begrijpen"
Gelukkig niet, want Hij is ..God", liet is tra
gisch en belachelijk tegelijk, om kleine men
sen over God te horen redetwisten, over Hem.
die nl onze woorden en gedachten ontstijg'.
Dan krijgt men uitroepen als: „Die God van u
moet ik niet!" Daar komt men terecht als de
Almachtige God onderwerp van discussie
wordt, Wij moeten onze olaats kennen ten
opzichte van onze Schepper. Dit is heel iels
anders dan „berusting", Een enkele maal is
Job genoemd. Job is met God geconfronteerd
en hij legde de hand op zijn mond. Hij zweeg,
omdat hij- niet wist, geen ..uiteenzetting" kon
geven.. En wij? Wij zwijgen niet zo gemakke
lijk. maar praten honderd uit. want wij weten
-precies (of willen althans welen), waarom
God het nu juist zó deed. Het ligl ons niet
erg, om te moeten zeggen: Ik weet het niet,
God wil mij (zeer persoonlijk 1) door dit alles
met Hem confronteren. Dan verstomt het
debat. Maar wat dan? De ene hand op de
mond en de andere gereed om stil onze offers
te brengen in zo grote nood!
S. I. P.
(Gezien dc menigte van ingezonden stukken
over dit onderwerp, dal: blijkbaar ten zeerste
de harten beroert, hebben wij gemeend gul
met plaats verlening te moeien zijn; toch kon
den niet alle stukken worden opgenomen.
Thans lijkt ons het tijdstip gekomen om de
discussie te sluiten. Red. L. C.).
DE NATIONALE RAMP
Als Zeeuw woon ik ruim twee jaar in Fries
land. Verder woont hier nog een broer van
mij op hetzelfde dorp. Toen wij Zondag
1 Februari j.l. naar de radio luisterden en
hoorden welk ecu vreselijke ramp ons land
had getroffen, waren wij erg ongerust over
onze familie, die op Schouwen-Duiveland
woont, 's Morgens sprak ik samen met mijn
broer over de toestand in Zeeland, Noord-
Brabant en de Zuidhollandse eilanden. Toen
spraken wij elicaar nog moed in, omdat
Schouwen en Duiveland nog niet werden ge
noemd. Doch de volgende dag wisten we
beter. Ook dit. eiland had het zwaar te ver
duren. Doch alles werd in het werk gesteld
om de mensen te redden. Een woord van
hulde voor degenen, die de bevolking over
brachten naar veiliger streken.
Vrijdagavond arriveerden mijn moeder,
mijn broer en zuster in Leeuwarden. Mijn
broer en ik waren beiden aanwezig om hen af
te halen. Hel leed en de ellende, door hen
geleden, wil ik hier niet weergeven. Nu een
v/oord van hulde aan de burgemeester, secre
taris en het gemeenlepersoneel van Ferwer-
deradeel voor de hulp aan deze evacué's
bewezen. Aan het. adres Arendstuin werden
zij van kleren voorzien. Ook kregen zij een
éénpersoons bed met toebehoren, uit naam
van mijn moeder is 'L mijn plicht, de Friezen
hartelijk te bedanken voor hetgeen zij voor
dit doel bijeenbrachten.
Marrum. M. Goudzwaard.
NATIONALE ROUW
Vrij mag in Friesland de ..Fryske flagge"
naast de Nederlandse driekleur gehesen wor
den. want in de2e dagen van schrik en ont
zetting hebben „Fryske" harten gesidderd en
zijn ze ineengekrompen van deernis met de
zo zwaar bepioerde volksgenoten in 't ramp
gebied. ..Fryske" hoofden hebben zich ook in
de kerken gebogen en thuis waren 't „Fryske"
handen die zich vouwden om ontferming en
bijstand voor de bedreigden en stervenden
af te smeken van de Allerhoogste'. En de
„Fryske" hulp kwam zeker niet het laatst!
De „Fryske flagge" neemt daarom naast de
driekleur zijn plaats met ere in! Daarom
zijn wij in vreugd, en nu ook in smart, niet
minder allen één
Kollumcrzwaag. S. Houtsnia—Jagersma.
FRIESLAND SLOEG GOED FIGUUR
De in Friesland gehouden inzamelingen
voor de slachtoffers van de watersnood en de
uit dit gewest geboden hulp. hebben in de
overige provincies grote indruk gemaakt.
Wanneer ooit bewezen is, dat de Friezen met
hun actie voor het behoud van hun taal en
cultuur, niet het oogmerk hebben om aan te
sturen op een afscheiding van het Koninkrijk
der Nederlanden, dan is zulks thans wel het
geval. Sommige Hollarders waren werkelijk
nog van mening, dal. er aanleiding was om
deze vraag te stellen, gezien de recente ge
beurtenissen inzake de Friese kwestie. Ik heb
I.
D.
MAANDAG 16 FEBRUARI 1953.
Hilversum I (102 ni). 7.VARA.
10— VPRO. 10.10—24.C0 VARA.
VARA: 7.Nieuws. 7.13 Gramofoon
muziek. 8.Nieuws en weerberichten.
!.18 Gramofoo:iir. tr.ciek9.„Onder de
pannen", hoorspel. 9.20 Gramofoonmu
ziek. (Om 9.35 Waterstanden). VPRO:
10.„Voor de oude dag causerie. 10.05
Morgenwijding. VARA: 10.20 Voor
dracht. 10.40 Voor de zieken. 11.40
Sopraan en piano. 12.Gramofoonmu
ziek. 12.15 Dansmuziek, 12.30 Land- en
tuinbouwmederielmgei). 12.33 Voor het
platteland. 12.38 Dansmuziek. 13.
Nieuws en commentaar. 13.20 Orgel
spel. 13.55 Voor de middenstand. 14.—
Voor de vrouw. 14.15 Pianorecital. 14.45
Gramofoonmuziek. 15.15 „De gesloten
deur", hoorspel, 16.20 Bariton en
piano. 16.45 Vragenbeantwoordimg. 17.iö
Metropole orkest. 17.50 Militair com
mentaar. 18.Nieuws. 18.15 Pianospel.
18.30 Parlementair overzicht.. 18.45 Voor
de jeugd. 19.45 Regeringsuitzending:
Landbouwrubriek. 20.Nieuws. 20.05
.In Holland staat een huis", hoorspel
met muziek. 20.35 Aetherforum. 21.10
Strijkorkest. 21.30 „liet welvnartsplan
van het N.V.V.". causerie. 21.45 Repor-
ge. 21.50 Voor cn achter het voetlicht.
22.10 „Les Trovers a Carthage", opera
(acte I). 23.Nieuws. 23.15 Gramo
foonmuziek. 23.4524.00 Idem.
Hilversum II (298 m). 7.00—24.00 NCRV.
NCRV: 7.N:euv.s. 7.10 Gramofoon
muziek. 7.15 Ochen igymnastiek7.30
Gramofoonmuziek. 7.45 Een woord voor
de dag. 8.Nieuws en weerberichten.
8.10 Sportuitslagen. 8.23 Gewijde mu
ziek. 8.4d Gramofoonmuziek. 9.Voor
de zieken. 9.30 Vocaal kwartet. 9.35
Gramofoonmuziek. 10.Tenor en piano.
10.30 Morgendienst. 11.Gramofoon
muziek. 11.15 Idem. 12.25 Voor boer en
tuinder. 12,30 Land- en tuimbouwmede
delingen. 12.33 Orgelconcert. 12.59
Klokgelui. 13.Nieuws. 13.15 Gramo
foonmuziek. 14.Schoolradio. 14.30
Gramofoonmuziek. 14.45 Voor de
vrouw. 15.15 Gramofoonmuziek. 15.30
Cello en piano. 16.Bijbellezing. 16.30
Gramofoonmuziek. 16.45 Kinderkoor.
17.Voor de kleuter. 17.15 Gramofoon
muziek. 17.30 Voor de jeugd. 17.45
Regeringsuitzending: Prof. Dr. Joh. .1.
Hanrath. 18.Harmonie-orkest. 18.20
Sportpraatje. 18.30 Zigeunerkwintet.
18.45 Engelse les. 19.Nieuws en weer
berichten. 19.19 Lichte muziek. 19.30
..Volk en Staat", causerie. 19.45 Piano
duo. 20.Radiokrant. 20.20 Corelli
Herdenking. 20.55 „Het kind van
Europa", hoorspe". 21.55 Gramofoon
muziek. 22...Rijkdom onder de grond:
Aardolie", causerie. 22.10 Corelli Her
denking. 22.45 Avondoverdenking. 23.—
Nieuws en S.O.S.berirhten. 23.15 „Man
en vrouw", causerie. 23.3024.00 Gra
mofoonmuziek.
REGIONALE OMROEP NOORD
Golflengte 188 meter
Progr, van Zaterdag 11 Februari. 19.30
19.45 Biologisch kwartier. Fop I. Brouwer
spreekt over Februari buiten. 19.4520.
Noordelijk weekoverzicht.
hun steeds er op gewezen, dat hiervan geen
sprake was, maar toch had ik het gevoel, dat
enkelen dit maar niet voetstoots konden aan
vaarden. Met een zekere trots heb ik ver
leden week verteld van de daden der Friezen
ter leniging van de grote nood en vanzelfspre
kend ook naar voren gebracht, dat nu zonne
klaar aan de dag is getreden, dat geen rede
lijke Fries er ook maar aan denkt om te
streven naar de vorming van een eigen
staatje.
Gisteren reisde ik vanaf Den Haag naar
Bleiswijk per autobus. De conducteur kwam
een praatje met mij maken en zei: „Wat is er
in dat Friese dorp Tzum toch geweldig vee!
gecollecteerd". Ik wist zulks natuurlijk al
uil de Leeuwarder Courant, maar het deed
mij toch goed zulks uit de mond van een
Hollander te horen. Overigens hebben de
Inwoners mijner gemeente mij toch ook wil
len tonen, dat zij wat offervaardigheid betreft,
niet. willen onderdoen voor de Friezen, daar
in deze gemeente met 3045 inwoners werd in
gezameld 141.000 of f65 per gezin. In dit be
drag zijn niet begrepen de collecten in de
kerkdiensten.
J. Bakker, burgemeester Bleiswijk,
voorheen van Sloten (Fr
GOEDE RAAD VOOR LATER
Naast het plan van minister Algera. om
eventueel terpen aan te leggen, zou volgens mij
het volgende idee ook in overweging ge
nomen kunnen worden. Enkele huizen in een
dorp, b.v, o. a. café's met bovenzalen, moest
men zo bouwen, dat bij eventueel bezwijken
van de muren door 't watergeweld, de boven
verdieping toch blijft staan: dat kan, door
op de vier hoeken ijzeren of gewapend beton
nen, goedgefundeerde stijlen in te bouwen.
Ook in iedere verspreid staande boerderij zou
zo iets voor een zeker gedeelte van de op
bouw moeten gebeuren. Wat een geruststel
ling voor de mensen, die voor het water op
de zolder gevlucht zijn te welen, dat hun toe
vluchtsoord ten minste tegen het water be
stand is en niet in kan storten.
UIT HET DAGBOEK VAN EEN
HUIZUMER
Dinsdag: Sneeuw. Bergsport bedreven op de
Schrans. Kosten: één voorvork. Waar blijft de
gemeente?
Woensdag: sneeuw. Kennis gemaakt met
mijn staartbecn. Aangenaam. Kosten slechts
drie spaken één spatbord, één fietsbel,
één dynamo, vier middelhandsbeentjes cn
twee el Jansen en Tilanus. Plaats van hande
ling: Twintig meter julianalaan. Kan het. de
gemeente aanbevelen.
Donderdag: sneeuw. Sterren geteld in de
Paulus Potterstraat. Helaas de telkwijlg:e-
raakl. Kosten: één koud compres. twéé buis
jes asperine. Vandaag enige onbekende scheld
woorden gehoord. Waar blijft de gemeente?
Vrijdag: sneeuw. Contact gezocht met liet
centrum. Enige ribben gekneusd. Enige
nieuwe scheldwoorden geleerd (niet voor
publicatie geschikt), zijn zi de gen: lente ter
ore gekomen?
Zaterdag: Sneeuw,.Waar blijft de
gemeente?
B.
MARMITE
Het bekende gistproduct
(sterk geconcentreerd)
Onmisbaar in de huishouding
Verbetert de smaak van
Uw soepen, sausen en andere
gerechten
Het aangewezen product voor
de bereiding van smakelijke
sandwiches. (Zie recepten)
Aanbevolen bij alle toestanden
samenhangend met een tekort
aan Vitaminen van de B-groep
Verkrijgbaar bij alle bekende
comeslibteszaken.
Mackintosh Co.,
Amsterdam
KAN DIT OOK ANDERS?
Ik ben één van ce velen, die dagelijks langs
de weg hun brood moeten verdienen. Twee
dagen zijn er voorbijgegaan, terwijl er hoege
naamd niets aan hel sneeuwruimen gedaan,
is. Omstandigheden gunstig, want het was
dooi weer. Vandaag echter zie ik twee man
op de schone Voorstreek de sneeuw van de
ivauekanl in r.et water deponeren De Hoïlan-
deroijr: was be-.er geweest, want daar rijden
heel wat iielj,ers langs verder zag ik onge
veer zeven man op het waagplein bezig om
aat schoon te maken; zeker om er enige auto's
tc laten parkeren, ook hiervoor had men
beter enkele drukke straten kunnen schoon
maken, zoals Delistraat. Oldegalileën. Willem
Sprengersiraat Azaleastraat of Ruysdael-
slraat. Ook werd vandaag de veemarkt'prach-
t.g schoongemaakt. Hiervoor hadden in de
zelfde tijd ook verschillende siraten schoon
gemaakt kunnen worden. Ik noem de Wil
lemskade. Nu schudt de melk tot karnemelk
als men daar langs gaat. en de koekjes wor-
den koekjekruimels. Was hier geen moge
lijkheid om de werklozen in te schakelen of
kost dit ie veel geld? Ook met sneeuwschui
vers achter een auto is veel te bereiken, zo
als ik op de veemarkt zag. Dit brengt toch
ook geen grote kosten mee?
Hopende dat onze vroede vaderen deze
woorden eens aandachtig lezen en eens den
ken aan de melkboeren, bakkers, loopjongens
e. a„ die de ganse dag langs de weg moeten
vertoeven. En dit zijn er zeer velen. Mocht
dit beroep om bijzondere redenen geen weer
klank vinden, dan vraag ik u. burger, om de
eerste te zijn die zijn straat en stoep behoor
lik schoon heeft gemaakt en niet staat te
lachen schier zijn ruiten als zo'n bakker of
melkboer in de sneeuw blijft steken (want
dergelijke mensen zijn er ook nog).
Jacobus.
ENIGE VRAGEN
Het ingezonden stuk van de heer Poortman
over de Vrije Katholieke Kerk. evenals het
onder Kerknieuws overgenomen citaat om
trent „oud-Katholieke aanspraken" in de
I.. C. van resp. 11 en 12 Februari, lieten beide
een vraag bij mij open. De heer Poortman
onderteken' zijn artikel niet vermelding van
zijn kwaliteit. aU eerst aanwezend priester
der V.IC.K. 'e Leeuwarden, zou de geachte
inzender misschien nog enige toelichting wil
len geven, wat daarmede in de hiërarchische
orde van zijn kerk of fee te bedoeld wordt?
in de tweede plaals zou ik de redactie van
de L. C. willen vragen, of in de inleiding op
het citaat over ,:Oud-Katholieke aanspraken"
wellicht een drukfout is geslopen? Moet het
woord misbruikt" daar vervangen worden
door „mislukt" of wenst de schrijver inder
daad ie zeggen, dat één of beide partijen de
herenigingspoglngen misbruikt hebben?
L. j. j, swart.
(Tnderdaad, het zelduiveltje maakte van
mislukt" gauw even „misbruikt." Juist iets
voor hem. we zullen nog be »r op hem moe
ten lettenRed. L. Cé
