LEEUWARDER
COURANT
Frans-Britse overeenstemming
na Londense besprekingen
Weer een Britse stap terug
Zierikzee moet evacueren
Fries op de lagere school
202e Jaargang
Zaterdag
UITGEEFSTER: Stichting „LEEUWARDER COURANT 1947"
DIRECTEUR: S. Jonker. REDACTIERAAD: J. Piebenga en C. van Beem
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en feestdagen Gedrukt bij de
N.V. Erven Koumans Smeding, Leeuwarden. Bureau Voorstreek 103
Geopend 8.3017 uur. Zaterdags 8.3012.30 uur. Telefoon alle
afdelingen 8344. BIJKANTOOR Sneek, Kleinzand 37. Telefoon 2020
Sinds
14 Februari 1953
H(WFOBlADV4N_FR/£StAND
No. 38
Abonnementsprijs: 44 ct. p. w., 1.85 p. m., 5.50 p kw Losse
nummers 10 ct. Advertenties per mm-regel: algemeen tariel 27 ct.
en bij contract resp. 25, 24, 23, 22, 21, 20 en 19 ct bij 500. i .00. 3000 6000.
10,000, 50,000 en 100,000 mm; editietarief: buiten Leeuwarden 14 en 1311 ct.,
Leeuwarden 18 en 1715 ct.; Ingezonden Med. driemaal advertentie-tarief;
Familieberichten 16 cent Brieven onder no. 50 cent extra. Girono 272459
Dit no. bestaat uit 12 pag.
JÊÊÊBBÊ
amheden aan de in Engeland doorgebroken dijken worden wel
door de heersende sneeuwstormen. De vrachtwagens worden
dikwijls gedwongen te stoppen.
Nauwere samenwerking van Engeland
met de E.V.G.
Te Londen is volledige overeenstemming bereikt over „de leidinggevende
rol, welke Frankrijk en Engeland in de organisatie en de verdediging van de vrije
wereld moeten spelen", aldus is bekend gemaakt in een communiqué, uitgegeven
na afloop van de tweedaagse besprekingen, die de Franse premier, Mayer, en zijn
ministers van buitenlandse en economische zaken. Bidault en Buran, met hun
Britse ambtgenoten te Londen hebben gevoerd. Men is tot de slotsom gekomen
dat een voortdurende en volledige steun van Engeland aan de Europese ver
dedigingsgemeenschap (E.V.G.) van essentieel helang is voor de vestiging van
deze organisatie en bijgevolg voor het versterken van het Atlantische bond
genootschap.
De staatslieden hebben van gedachten
gewisseld over de wijze, waarop Enge
land het beste zijn steun in militair en
politiek opzioht aan de E.V.G. kan uit
breiden. Van Franse zijde werden voor
stellen gedaan voor het vestigen van
een zo nauw mogelijke - netwerking
tussen Groot-Britïtanhië en de E.V.G., in
het bijzonder wat de politieke kant be
treft. Deze voorstellen zullen, zo wordt
in het communiqué gezegd, binnenkort
verder worden besproken door diploma
tieke vertegenwoordigers van beide lan
den. Bijzondere aandacht werd besteed
aan de financiële zijde en de materiële
behoeften van de campagne in Indo-
China. Voorts is van gedachten gewis
seld over economische problemen, in het
bijzonder die. welke betrekking hebben
op de betalingsbalans van de twee lan
den. De Britse regering gaf te kennen,
dat zij rekening met de positie van
Frankrijk zal houden bij het overwegen
van nieuwe invoerregelingen en hiermee
verband houdende aangelegenheden.
Van welingelichte zijde vernam Reu
ter nog. dat over alle belangrijke
wereldproblemen, waaronder de oorlog
in Korea en de mogelijke gevolgen van
de deneutralisering van Formosa, over
eenstemming is bereikt. Enigeland be
loofde meer militaire hulp aan de Franse
Unie-strijdkrachten in Indo-China, zulks
in overeenstemming met de besluiten
van de jongste bijeenkomst van de Nato-
raad. Verder hebben de Franse staats
lieden de toezegging gekregen, dat
Engeland ieder Frans voorstel om de
looptijd van het Noord-Atlantischè ver
drag van 20 tot, 50 jaa^ le verlengen zal
'steunen.
De Britse minister van financiën.
Butler, verzekerde dat Engeland het
plan om het sterlinggebied een hechtere
basis te geven, zoals overeengekomen op
de jongste bijeenkomst van het gemene
best. niet zal uitvoeren zonder volledig
overleg te plegen met de leden van de
O.E.E.S.
Ten aanzien van de Franse moeilijk
heden bij de uitvoer naar Engeland gaf
Butler echter te verstaan dat dit een
zaak is van de Franse fabrikanten, aan
gezien Engeland niet andere Europese
landen kon achterstellen alleen om de
Franse exporteurs ter wille te zijn. De
maatregel van vorig jaar om de Britse
invoer met een derde te verminderen
wordt door de Britse importeurs uitge
voerd. Bii de hieruit ontstane soherpe
concurrentie tussen de Europese expor
teurs is de Franse uitvoer naar Enge
land aanmerkelijk teruggelopen. Dit
kan echter niet aan Engeland geweten
worden, aldus minister Butler. Hij
deelde minister Bui'on echter mede. dat
Engeland hoopt zo spoedig mogelijk zijn
invoerbeperkingen te kunnen verzach
ten.
Buitenlands Overzicht
Fingeland heeft de wijste partij ge- die mogelijkheid niet uit, maar ze lijkt
kozen en in de Soedan-affaire ons niet groot. In de overgangsperiode
water in zijn wijn gedaan. Dat was zal de gouverneur-generaal in feite nog
daarom wijs, omdat het ernaar uitzag eer* goed deel van de leiding hebben,
dat het zowel met Egypte als met de mot dien verstande evenwel dat hij door
Soedanezen de grootste moeite zou gemengde commissies wordt bijgestaan,
krijgen wanneer het op zijn standpunt waarin zowel Engelse. Egyptische,
zou blijven staan. Dat standpunt beti-of Soedanese als „neutrale" vertegenwoor-
voornamelijk het Zuidelijk deel van het digers zitten. De commissie voor de
gebied, dat bewoond wordt door een „sqedanisering" bestaat echter alleen uit
zeer primitieve bevolking van ongeveer Britse (één), Egyptische (één) en
anderhalf millioen mensen, van wie er Soedanese (drie) leden en die commissie
een paar duizend kunnen lezen of is belangrijk, want ze controleert de ge-
sohrijven. Voor deze heidense bevolking, leidelijke ovendracht van het bestuur
die volgens zeggen der Engelsen op aan de Soedanezen.
historische gronden ook nu nog be- Hoezeer de bevoegdheden van de g.g.
yreesd zijn te worden overheerst en uit- zijn in,geperkt blijkt wel uit het feit. dat
gebuit door de Moslems van het bjj de goedkeuring van een der ge-
Noorden, had Engeland het opgenomen mengde commissies nodig heeft om 4?
en het wüde daarvoor garanties hebben, noodtoestand af te kondigen (bijvoor
bij de effectuering waarvan de Britten beeld bij een dreigeiide financiële in-
Zelf natuurlijk (voor de hele Soedan) storting) en dat wanneer de commissie
een rol zouden spelen. het niet eens zou zijn met hem. de
Hun tactiek is evenwel doorkruist vegeringen van Engeland en Egypte te-
door een handige zet van Naguibs af„e- zamen de maatregel moeten goedkeuren,
zant. majoor Salem die met de wilde Intussen noemde Eden cie regeling met
stammen m het Zuiden enkel gekleed de Soedan ,redelijk", hetgeen wel enigs
in een onderbroekje, zelfs krijgsdansen zins de gereserveerde stemming in Enfe-
uitvoerde en door toezeggingen van ]and weergeeft. Men is vooral bevreesd,
Cairo, waardoor plotseling alle Soeda- dat het |emis aan bestuurskader en
nese partnen instemming betuigden met administratief personeel tot verwarde
de Egyptische voorstellen ten aanzien toestanden aanleiding zal geven, waar-
yan het Soedanese zelfbestuur en zelf- van Egypte eventueel gebruik kan
beschikkingsrecht. Ten aanzien van dat maken. Maar Engeland had tenslotte
laatste had Engeland met het oog op de niet al te veel keus m want ook bij
primitieve toestanden, in het binnen- de Engels-gezinde Soedanezen werd door
land voorbehoud gemaakt, met ten op- het traineren met een regeling de
^hte yan het eerste Maai dat vooi- achterdocht gewekt.dat Gvoot-Britlannië
behoud bleek niet te handhaven en aan- toch eigenlij£ aan de Soedan geen feite-
gezien Naguib toch blijkbaar ook gaarne lijke zelfstandigheid wilde toekennen,
tot een accoord kwam en bereid bleek
tot een compromis (blijkende uit enige Overigens heeft de overeenstemming
nadere bepalingen) heeft Engeland ten- met Egypte het neven-gevolg dat de be-
slotte toegestemd en daarmede finis ge- trekkingen met dit land iels kunnen
zet onder een 53-jarig Anglo-Egyptisch verbeteren, al blijft het vraagstuk van
condominium (gemeenschappelijk be- de Britse troepen in de Kanaalzone nog
stuur) in de Soedan, waarbij Engeland altijd een groot struikelblok. Dat zal
het in feite voor het zeggen had. spoedig genoeg blijken, Zelfs tijdens het
Nu zullen er met sneltreinvaart grote aandoenlijk omhelzen en schouderklop
veranderingen komen. De Soedanezen pen in Caïro kon Naguib niet nalaten
zullen spoedig een wetgevende ver- aan dit hangende probleem te refereren,
gadering kiezen (het Zuiden krijgt een Voordat het is opgelost zal men ook nog
Kwart van de zetels) en na drie jaar maar niet al te veel aan het commando
zullen ze zelf mogen bepalen of ze ge- voor het midden-Oosten moeten denken,
heel zelfstandig willen zijn of zich bij waarheen de gedachten in Washington
Egypte zullen aansluiten. Eden liet ook nu al aanstonds trokken. Zó snel zal het
de mogelijkheid open van deelgenoot- niet gaan. maar in elk geval is nu één
schap van het gemenebest. Natuurlijk der stenen des aanstoots weggenomen
•luit het volledige zelfbeschikkingsrecht en dat is al een heel ding.
Toestand op Schouiven-Duiveland
nog steeds critiek
Onder léiding van minister Beel is gisteren in Zierikzee een bespreking
gevoerd inzake de noodtoestand, waarin het eiland Schouwen en Duiveland in
het bijzonder Zierikzee is komen te verkeren. Men kwam tot de conclusie, dat
aan een gedrongen evacuatie op korte termijn niet is te ontkomen. De desbe
treffende auibriteiten kunnen de verantwoordelijkheid van het verblijf van allen,
die niet noqfl|akelïjk moeten werken aan het herstel van stad en eiland, onmoge
lijk blijvenjèfragen.
Onder o'eze omstandigheden, aldus het gemeentebestuur, zien wij ons dan
ook genoodzaakt u ervan in kennis te stellen, dat een ieder, die niet in het bezit
is van een verblijfsvergunning door of namens de gemeente afgegeven, binnen
drie dagen moet evacueren.
Tengevolge van de verzanding en de
sterke dwarsstroom in de haven is het
niet meer mogelijk grotere passagiers
schepen naar Zierikzee te brengen. De
verbinding tussen haven en rede zal
worden onderhouden door de konink
lijke marine, die Dinsdag met haar sche
pen vertrekt. Deze schepen zullen
vanidaag al de mensen vanaf de haven
afvoeren naar de opvangcentra, waar
alle mogelijke hulp zal worden gebo
den. Nadien zullen de betrokkenen niet
meer als evacuees worden beschouwd.
Waarom?
Het motief van de algehele evacuatie
van Zierikzee, is het grote gevaar, dat
de gaten in de zuidelijke dijken voor
Schouwen opleveren, zo is van officiële
zijde meegedeeld. Hoewel aanvankelijk
de toestand critiek werd geacht, doordat
de dijken aan de noordkant het zouden
begeven, is het gevaar aan de zuiderdij-
ken thans veel groter gebleken.
Het gat bij de „Schelphoek" aan de
dijk van de Oosterschelde, was aanvan
kelijk „slechts" vijftig meter breed, doch
het heeft thans een breedte gekregen van
250 meter en een diepte van 30 meter.
Groot is het gevaar, dat het gat zich zal
verenigen met dat in de dijk bij Burch-
siuis. waardoor Schouwen in drie stuk
ken uiteen zou kunnen slaan.
Nu het water door het gat bij de
Schelphoek over een veel grotere
breedte naar binnenstroomt, is de door
werking van de vloed in de polder veel
groter, omdat er meer water binnen
komt bij vloed, dan eruit trekt bij eb.
Indien daarbij ook de noorderdijiken het
nog zoiuden begeven, zou in Zierikzee
slechts een halve vierkante kilomet'r j
droog blijven....
ambtenaren van de gemeente, de P.T.T.
enz. Hun vrouwen krijgen eveneens een
verblijfsvergunning vanwege de zorg
voor haar echtgenoten. Wie zonder ver
gunning achterblijft krijgt bezoek van de
politie.
Ook het in de stad nog aanwezige vee
van het eiland zal met spoed worden
afgevoerd.
De burgemeesters van Zierikzee,
Noord—Gouwe, Zonnemaire en Brou
wershaven maken bekend, dat niemand
met inbegrip van evacué's. zich naar
Schouwen Duiveland mag terugbegeven
dan na toestemming en oproep van de
burgemeester der betrokken gemeenten.
Het dijkgat bii Kruiningen schuurt
nog steeds uit. Het is thans 500 meter
breed en vertoonde gisteren op een
plaats bij laag water zelfs reeds een
diepte van 22 meter. Donderdag was de
grootste diepte n®g maar vijftien meter.
Vuurwerk ontplofte in Tokio
In Tokio heeft zich vanmorgen een zware
ontploffing voorgedaan in een vuurwerk
fabriek. Hierbij zyn 22 arbeiders om het
leven gekomen en 45 gewond, terwijl 450
huizen verwoest of beschadigd zijn.
Weerbericht
Aanhoudende vorst
Verwachting van Zaterdagavond tot
Zondagavond. (Opgem. te 10 u. v.m.)
Plaatselijk enkele sneeuwbuien, maar
ook verspreide opklaringen. Over het
algemeen weinig wind. Vannacht lichte
tot matige vorst. Morgen overdag lichte
vorst tot temperaturen om het vries
punt.
Waterstanden
14 Febr.: Bergumerdam 23 (21). Leeu
warden 22 (22), Ncsserzijl 30 (29),
Sneek 27 (30). Scharsterbrug 24 (25).
Woudsend 30 (30). Gemiddeld 27 (27.2)
Neerslag afgelopen etmaal: 2.3 mm
Hoog water
Terscheil. Harl Sch.oog
14 Febr. 10.20-22.40 9.47-22.02 10.48-23.08
15 Febr. 11.10-23.25 10.34-22.46 11.38-23.53
16 Febr. 11.50 11.17-23.29 12.18
Zon
15 Febr. Zon op 7.56, onder 17.53
Maan op 8.18. onder 20.22
16 Febr. Zon op 7.54, onder 17.55
Maan op 8.32, onder 21.51
en maan
HET WEER IN FRIESLAND
(week: 8 tot 14 Februari)
Temperatuur: laagste -8 gr. C. op
Zondag 8 Febr.; hoogste: —3 gr. C. op
Woensdag 11 Febr. (-9 en —4). Aant§l
vorstdagen: 5 (4); ijsdagen: 2 (1).
Neerslag: totaal 28 mm. (36). Groot
ste etmaalsom: 9 mm. op 11 Febr. (20).
Barometerstand: laagste 976 mb. q£
732 mm. op Dinsdag 10 Febr.; hoogste:
1022 mb. of 767 mm. op Vrijdag 13
Febr. (982 en 1032).
Tussen haakjes: overeenkomstige
cijfers vorige week.
Min. Cals bereidt wettelijke maatregelen voor
(Van onze parlementaire correspondent)
De minister van. Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, rnr. Cals, is gaarne
__o fl |-eïd aan gerechtvaardigde wensen inzake de Friese cultuur tegemoet te komen.
Verwacht wordt, dat een 1500 man overleg terzake met het provinciaal bestuur van Friesland is reeds begonnen,
achterblijven. Dit zijn bèhiWé de voorbereiding van een aantal wettelijke maatregelen iii een gevorderd
voor het (herstel van de dijken, ook - - - - - - - --
Nation. Rampenfonds:
42 millioen
Bij het Nationaal Rampenfonds was tot
gisteravond een totaal bedrag van 42 mil
lioen gulden binnengekomen. Donderdag
avond was de stand 38 millioen. Uit het
buitenland blijven de giften in geld en
goederen evenals de blijken van medeleven
toestromen.
Tien procent vodden
Ingezamelde kleding was
over 't algemeen goed
Bij de inzameling van goederen voor de
slachtoffers van de watersnood zijn vele
zeer goede dingen binnengekomen. Er
waren echter ook stukken bij, die slechts
op de naam „lompen" aanspraak kunnen
maken. Dit betreft ongeveer tien procent
van de ingezamelde goederen, en wel voor
namelijk matrassen, kussens e. d. De kle
ding was in het algemeen in een goede
staat. Van de genoemde tien procent is een
klein gedeelte op last van de G.G.D. in
Den Haag verbrand, daar er gevaar voor
besmetting bestond. De rest van de vodden'
wordt voorlopig opgeslagen, tot beslist is
wat er mee zal gebeuren.
Scherp protest tegen
A.V.R.O.'s voorzitter
„Duizenden en nog eens duizenden
AVRO-leden hebben vol verontwaardi
ging hun lidmaatschap opgezegd; ver
schillende AVRO-medewerkers hebben
medegedeeld niet langer in AVRO-
programma's te willen optreden en
overal werden AVRO-reporters tijdens
dc rampweek met de nek aangekeken".
Aldus een circulaire van het Landelijk
Comité van Actie van AVRO-leden, die
aan de gewestelijke bestuursleden van
de AVRO is verzonden.
Het optreden van de voorzitter van de
AVRO. de heer C. de Clerq. tijdens de
rampweek wordt op zeer scherpe wijze
aangevallen. Op laakbare wijze heeft
de heer de Clerq de AVRO opnieuw in
discrediet gebracht en ditmaal zo apert,
zo ongehoord en zo funest dat een natio
naal protest er het gevolg van was. zo
wordt er in de circulaire gezegd.
In dit rondschrijven wordt o. m ont
huld dat de heer de Clerq met alle ge
weld de Bonte Dinsdagavondtrein van
3 Februari wilde laten doorgaan, beto
gende: „Morgen staat Nederland nog
op z'n kop.-maar overmorgen is iedereen
het weer vergeten". Het verzet van het
personeel heeft dit echter onmogelijk
gemaakt. Voorts liet de heer de Clerq
de tournée-avonden van de Snip- en
Snap-revue doorgaan. ondanks het
feit dat men hem herhaaldelijk op het
onbehoorlijke daarvan wees. Dc heel
de Clerq stond er ook op dat op Vrijdag
6 Februari een bont-show annex caba
ret in de AVRO-televisie-uitzendmg
zou worden gehandhaafd, maar zowel
het personeel als de bontfirma weiger
den hun medewerking.
In de circulaire woydt voorts ge
zegd dat de heer de Clerq het
AVRO-personeel heeft verboden
deel te nemen aan een geldinzame
ling ten bate van het Nationaal
Rampenfonds door het personeel
van alle omroepverenigingen en de
NRU. maar dat het AVRO-personeel
te kennen heeft gegeven zich met
aan dit verbod te zullen storen.
'<.'adium is. Deze maatregelen zullen onder meer behelzen7dat de Friese taal kan
l"worden toegevoegd aan het leerplan van de lagere school, het voortgezette en het
uitgebreide lager onderwijs. Voorts wordt overwogen het Fries als voertaal tot
het tweede of derde leerjaar op Friese lagere scholen toe te laten.
besprak de Kamer nogmaals het
Esperanto-vraagstuk. Tot een beslis
sing kwam het nog niet: de stemming
over het desbetreffende artikel werd
evenals over het wetsontwerp tot
Dinsdag a.s. aangehouden.
Aldus verklaarde minister Cals
Vrijdagmiddag in de Tweede Kamer bij
de voortzetting van de beraadslagingen
over de wijzigingen van de lager
onderwijswet 1920. Ook naar het oor
deel van de minister sluit deze met het
gebruik van het Fries als voertaal op de
lagere school niet met zoveel woorden
uit. Maar de bedoeling van de wet
gever is in deze wel duidelijk. Hij gaf
er bovendien de voorkeur aan het ge
bruik van het Fries apart in de wet vast
te leggen, evenals het gebruik van het
Nederlands in Friesland.
De minister herinnerde voorts aan de
reeds bekend gemaakte regelingen voor
het Fries: de lagere en middelbare actes
en de wijziging van het Academisch
Statuut.
Naast tal van technische kwesties
Feest in de Soedan
De ondertekening van de Anglo-Egyp-
tische overeenkomst inzake de Soedan
heeft in dit gebied vreugde gewekt. Er zul
len vele feestelijkheden plaats vinden.
Sir Robert Howe, de gouverneur-
generaal van Soedan sinds 1947, en zijn
naaste medewerker, sir James Robertson,
hebben een beroep gedaan op de Neger
bevolking van Zuid-Soedan om samen te
werken met de Mohamedaanse Soedanezen
van het Noorden. Beide functionarissen
legden er de nadruk op dat de gouver
neur-generaal bevoegdheden behield ter
bescherming van de belangen der bewo
ners van Zuid-Soedan.
Adlai Stevenson op wereldreis
Adlai Stevenson, de bij de jongste Ameri
kaanse presidentsverkiezingen verslagen
candidaat van de democratische partij, zal
in Maart a.s. een bezoek aan Korea bren
gen. Dit is de eerste fase van zijn reis om
de wereld per vliegtuig en per schip.
Loting voor Helsinki
In het stadhuis te Helsinki is Vrijdag
avond de loting verricht voor de wereld
kampioenschappen hardrijden, welke dit
weekend worden gehouden.
Wat de Nederlandse rijders betreft,
komt op de 500 meter Van der Voort in
de eerste serie uit tegen de Zweed
Ericsson, Maarse in de zesde serie tegen
de Zweed Pajor, Broekman in de negende
ronde tegen de Zweed Asplund en Huis-
kes in de dertiende serie tegen de Rus
Saharov.
Van der Voort lootte op de 5000 meter
in de tweede serie tegen de Koreaan Cho
Yoon, Huiskes in de vijfde serie tegen de
Brit Holwell, Broekman in de negende
serie wederom tegen de Zweed Asplund
en Maarse in de twaalfde serie tegen de
Fin Salonen.
Er zijn 27 deelnemers.
lijkt zeer wel mogelijk en in zoverre
is de Breda-affaire ook een welkome
gelegenheid tot bezinning.
Maar het nieuwe inzicht de ge
vangenis meer een, uiteraard harde,
levensschool dan een koud en harteloos
bewakingsinstituut mag men niet
door al de na de ontsnapping op de
Kerstavond gehoorde en begrijpelijke
reacties laten verduisteren. Het axioma
moet blijven, dat de vrijheidsstraf niet
alleen tot uitvoering gebracht wordt
ter beveiliging van de gemeenschap,
maar dat zij ook en vooral moet
dienen tot opvoeding en verbetering
van de delinquent. P.
Vice-admiraal Ma-Chi-Chtiang, hoofd van de Chinees-nationalistische vloot, heeft,
mede namens generaal Tsjang-Kai-Shek, een bezoek gebracht aan de Chinese
kolonie te New York.
Doorbraak-gevolgen
Het gebeurde in de gemeenteraad van
Haskerland, waar men het maar
moeilijk over de bestuursvorming van
een te stichten tehuis voor ouden van
dagen eens kon worden, heeft een meer
dan plaatselijke betekenis. Dit tehuis
voor bejaarden kan niet door een
enkele richting gedragen worden en
ontspruit dus in zijn voorgestelde vorm
aan een compromis. De verdeling van
de bestuurszetels ging daarbij volgens
de kerkelijke scheidslijnen, terwijl dan
Maatschappelijk Hulpbetoon en het
gemeentebestuur elk ook een lid van
het bestuur zouden mogen aanwijzen.
Neen, zei de P.v.d.A.-fractie, de over
heid moet de belangen van alle "ge-
meentenaren behartigen, dus ook van
de buitenkerkelijken; daarom stelde zij
voor acht bestuursleden te benoemen
uit de politieke partijen (P.v.d.A.,
C.H.U., K.V.P., A.R. en V.V.D.), terwijl
dan door Maatschappelijk Hulpbetoon
twee en door de kerkgenootschappen
drie leden aangewezen zouden worden.
Toen dit voorstel niet in stemming
kwam, verliet de P.v.d.A.-fractie de
zaal.
De verschillende geleerden, die heb
ben geprofeteerd, dat, in onze eeuw
nog, de bestaande kerkelijke schei
dingslijnen door politieke vervangen
zullen worden, konden in dit incident
wellicht een sprekend bewijs daarvoor
zien. De partijen zijn dan de organisa
ties waarin de volksdelen, of althans de
bewuste leiders daarvan, handelend
optreden.
Zij bepalen de wisselvorming. Zij
vechten voor hun maatschappelijke
erkenning van hun leden als aaneen
gesloten groepering en gaan daarbij
van de veronderstelling uit, dat iedere
politieke partij, zij het dan niet vol
strekt, een levensbeschouwing ver
tegenwoordigt. Dat een zeer groot aan
tal partijlozen (veel groter dan wan
neer men de kerkelijke scheidslijnen
als maatstaf neemt) in dit geval van
het dragen van verantwoordelijkheid
ontheven wordt, achten zij een logisch
gevolg van de politieke besluitloosheid
dezer volksgenoten.
Deze ontwikkeling moet afgewend
worden, wil men het volksleven nog
gezond blijven houden. Natuurlijk
moeten de buitenkex-kelijken naar
evenredigheid in zulk een bestuur
vertegenwoordigd zyn, maar daar was
best iets op te vinden geweest,. Dat de
P.v.d.A.-fractie als pleitbezorgster voor
de buitenkerkelijken optrad, kan in
bepaalde omstandigheden geboden
zijn, al is de grootste tact hierbij in
het belang van deze partij zelf strikt
noodzakelijk. Het beginsel van de
doorbraak wordt echter krachtig ge
weld aangedaan, wanneer men de
politieke scheidingslijnen in het maat
schappelijk leven bepalend acht. Een
partij moet niet als zodanig in alle
geledingen van het leven willen door
dringen; zij moet haar betrekkelijk
heid en beperktheid willen erkennen
en inzien, dat haar leden niet in haar
milieu hun levensbeschouwing voor
geschoteld willen krijgen. Een partij
is geen (pseudo-)kerk. P.
Uitbraak-gevolgen
O
felle reacties, die de ontvluch-
ting van de Bredase gevangenen
heeft opgeroepen, zijn door de gebeur
tenissen van begin Februari over
spoeld. Toch zouden al de wrevel en
verontwaardiging over de gemakke
lijke ontsnapping van het zevental
oorlogsmisdadigers wel eens meer ge
volgen kunnen hebben dan menigeen
veronderstelt. Zal de nieuwe richting
in het gevangeniswezen niet naar de
kant van het vroegere strafstelsel om-
I gebogen worden? Zal de minister van
Justitie toegankelijk blijken voor het
wantrouwen tegen de opvoedings
gedachte, die door het publiek (onder
bepaalde omstandigheden een wreder
monster dan enig almachtig heerser)
als zoetelijkheid, weekheid en onge
rechtvaardigde verwennerij wordt op
gevat? Moeten al de langdurig zittende
gevangenen niet reeds thans boeten
voor het enkele feit, dat de poging
van een aantal boeven tot vrijheids-
herneming geslaagd ïs?
Geen goed vaderlander zal het in
zijn hoofd krijgen de ontsnapte ge
vangenen hun (zeer beperkte) vrijheid
van harte te gunnen, maar iets anders
is dat men van de ontsnapping zelf
zoveel boze ophef gemaakt heeft. Het ïs
reeds enkele malen geconstateerd, dat
men in Engeland en Amerika zulke
uitbraken met meer gevoel voor ver
houdingen en zelfs voor humor beziet.
Natuurlijk brengt de nieuwe richting
een groter ontsnappingsgevaar met
zich mee. maar wat wil men dan? Als
men tussen twee kwaden moet kiezen,
dan lijkt ons dit risico meer aanneme
lijk dan de terugkeer tot het oude,
geest- en zieldodende systeem van
cellulaire opsluiting.
De oude kwestie, of straf als ver
gelding of als opvoeding beschouwd
moet worden, snijden we hier niet
aan, maar zeker is, dat Nederland een
geweldige terugval in verouderde ge
dachtesferen zou beleven, wanneer de
opvoedingsgedachte in het gevangenis
wezen in dezelfde mate werd uitge-
schakeM als de zekerheid van gevan
genhouding door allerlei rigoureuze
maatregelen werd gewaarborgd. Een
gevangenis zal altijd zeker wel vol
doende hardheid en eenzaamheid
blijven houden om nimmer tot een be
geerd verblijf te worden. Dat de over
gang naar een uit menselijk en chris
telijk oogpunt gezien meer verant
woord stelsel misschien wat abrupt
en niet geheel doordacht geweest is,
