ITALIANEN
GEEN DURE
KOPEN
KOEIEN
Paula Huibers kan later nog
wel aantekenen
Tenminste: als haar verloofde
nog leeft en hun huis heel is
FRIESE KOERIER Zaterdag 14 Februari 1953
(Van onze speciale verslaggever)
glister Paula Huibers had met ingang van 1 Februari ontslag ge-
nomen uit het ziekenhuis in Amsterdam. Zij had afscheid geno
men van haar collega's en van de patiënten. Zij zou gaan trouwen.
Het was allemaal al heel lang van te voren in orde gemaakt en af
gesproken. Het huis in Sommelsdijk was klaar, helemaal ingericht
om het bruidspaar te ontvangen. De trouwdatum stond vast.
blijken
zal. Zoals zoveel van de waterramp pas
later duidelijk zal worden.
Ik wil U liever de „verschrikke
lijke verhalen" besparen, moet
maar van mij aannemen, dat er
nog genoeg te vertellen zijn. Ik
zal U niet langer vermoeien. U
kunt vannacht gerust gaan sla
pen én U hoeft er niet meer van
te dromen.
Maar begrijp, alstublieft, dat u
er met een paar gulden niet van
af bent. Begrijp, dat er kinderen
zijn, die geen nieuw leven meer
kunnen beginnen en kinderen,
die later zullen merken, dat hun
ouders hun eigen ouders niet
zijn.
Begrijp, dat honderden witte
houten paardjes verdronken zijn
en duizenden poppen op het laat
ste ogenblik vergeten. En heb, al
was het slechts één enkel ogen
blik, aandacht voor dat leed, dat
kleine onderdeeltje leed, dat al
die kinderen in Zeeland hebben
geleden.
Weet U het nummer van DE
girorekening nog? 9 5 7 5!
Zaterdag 31 Januari vertrok zuster
Huibers uit Amsterdam naar Sommels
dijk om aan te tekenen. Zij had twee
grote koffers bij zich; zij zou toch niet
weer naar Amsterdam teruggaan.
Er was wat oponthoud geweest, zo'n
definitief afscheid heeft altijd veel voe
ten in de aarde. Zij was laat in Rotter
dam aangekomen, net te laat om de
laatste tram naar Sommelsdijk nog te
halen. Paula Huibers moest in Rotter
dam overnachten.
Niet aantekenen
IN de nacht van Zaterdag op Zondag
gebeurde de ramp die met één slag
de weg van zuster Huibers, die recht
streeks naar Sommelsdijk leidde, ver
legde. Langs allerlei plaatsen waar zij
mets mee te maken had, die niets met
haar en haar toekomstplannen te ma
ken hadden.
Zondagmorgen 1 Februari was
er geen sprake meer van aanteke
nen. Er was zelfs geen sprake
meer van een tram naar Sommels
dijk.
Paula werd opgenomen in de vloed
golf van gebeurtenissen, die over haar
en duizenden anderen heenspoelde.
Zij was niet meer de aanstaande
bruid, maar een verpleegster, die ge
lukkig bij de hand was. want men had
haar raad nodig voor de hulpactie van
het Rode Kruis.
Lang werk
^E eerste dag werkte zij in Rotter-
dam. Er was genoeg te doen; zake
lijk en onromantisch werk.
Zondagnacht werd zij naar Steenber
gen getransporteerd. Daar werden in
de kunstzijdefabriek de évacué's uiti
Vossemeer en St. Philipsland aange
voerd.
Honderden mensen, die ontstellende
dingen hadden beleefd. Mensen die ge
voed moetsen worden en geholpen,
soms verbonden. Tientallen babies, en
kele kinderen die hun ouders voor hun
ogen hadden zien verdrinken; die op
de één of andere manier getroost
moesten worden voorzover dat ooit mo
gelijk is.
Een etmaal heeft maar 24 uur en de
menselijke krachten zijn beperkt.
Maandagavond Kruisland. Nieuwe
évacué's, nieuwe problemen, of varia
ties op de oude. Bussen vol mensen die
niets meer hadden dan elkaar of soms
alleen zichzelf. Bussen vol verbijsterin;
Hwat stiet üs to dwaen?
In bydrage jaen!
Nasj. Rampefouns
Den Haech, Gironummer 9575
pleisterplaats in de hopeloze reis zon
der doel.
De mensen beginnen nu langzamer
hand te beseffen, wat hun overkomen
is. In het begin was alles een roes, nie
mand had tijd om na te denken. Maar
nu beginnen zij te voelen wat de om
vang is van de ramp die over hen
kwam.
Het dringt tot hen door, dat die
en die en die er werkelijk en defi
nitief niet meer zijn. Dat hun hui
zen er niet meer zijn en hun dor
pen niet. Dat zjj in ieder geval de
eerste jaren geen toekomst meer
hebben. Dat met de dijken ook
hun gewone leven kapot is gesla
gen.
Maar het leven gaat door, er zijn
nog steeds dezelfde behoeften. Eten,
drinken, bedden en kleren.
Zelf hebben zij niets meer, zij moeten
alles van anderen krijgen.
De anderen hebben genoeg gegeven:
hun schoenen, hun jassen, mantels, jur
ken, ondergoed, degeljjk of frivool.
Kleren voor oudere mensen, donker,
liefst zwart. Er zijn stapels kinderkle
ren.
Allemaal kledingstukken die hun
eigen sfeer nog om zich heen hebben,
die het stempel van de vorige eigenaar
nog dragen. Van allerlei wildvreemde
mensen, de meest persoonlijke en intie
me dingen.
Er waren Vrijdag ook enkele Ita
lianen op de Leeuwarder veemarkt. Ze
•aren niet in de eerste plaats bezig
om te trachten wat vee te kopen; wel
volgden ze met alle aandacht de gang
van zaken.
De exporteurs, die in hun gezelschap
aren, konden ook nu weer vertellen,
dat de handel in gebruiksvee een kalm
verloop had, waardoor de prijzen eer
der de neiging hadden te dalen dan te
stijgen. De Italianen waren er onver
bloemd blij 'om, want de prijzen die
hier tot nu toe in de binnenlandse
handel gemaakt kunnen worden, liggen
eigenlijk een beetje boven hun bereik.
Öm dit te kunnen begrijpen, is het
nodig iets van de Italiaanse verhou
dingen te weten. Welnu, in Italië is
het zo, dat het vlees er abnormaal
goedkoop is (men kan het er zowat
niet kwijt), doch daar staat tegenover,
dat de hooiprijzen er krankzinnig hoog
zijn. Voor een ton hooi, moet men
f 240.neertellen. Alleen het feit, dat
de melkprijs er redelijk goed is, houdt
de moed er nog wat in. Als de melk
prijs slechts enkele centen zou zakken,
zou men daar de eindjes helemaal niet
meer aan elkaar kunnen knopen.
Vooral die hooiprijzen zitten de Ita
lianen nogal dwars. Dit is begrijpelijk,
wanneer men bedenkt, dat voor een
ton goed hooi in Nederland f 165.be
taald moet worden en voor uitzonder
lijk best hooi zeker niet meer dan
f 185.Daarbij vergeleken steekt de
Italiaanse prijs wel zeer ongunstig af.
Het is om deze redenen, dat de ex
porteurs heus niet rouwig zijn. wan
neer de prijzen van het gebruiksvee
hier een beetje de neiging tot dalen
tonen.
Aart v. Dobbeuburgh
komt in Heerenveen
Sprak men enkele decennia terug over
de Nederlandse lithografische kunst, dan
had men het tegelijk over Simon Mou-
hjn, toen de grootste lithograaf van ons
land.
Heeft men het nu over de lithografi
sche kunst dan denkt men tevens aan
AART VAN DOBBENBURGH,
die a.h.w. de fakkel van Moulijn heeft
overgenomen en die niet slechts reeds
sinds vele jaren zijn hart verpand heeft
aan de lithografie, deze kunst onderwijst
op de Haagse kunstacademie, maar
onze grootste hedendaagse lithograaf
Een kunstenaar, die ook ver buiten onze
landsgrenzen bekendheid geniet.
Zeker niet in de laatste plaats is Van
Dobbenburgh die ook vele „zelfstan
dige" lithos maakte en boeken lithogra
fisch verluchtte hier te lande bekend
door zijn vaak aangrijpende en doeltref
fende affiches voor de reclassering, kin-
derzorg en andere sociale en humanis
tische strevingen.
Lezing
Deze vakman, die de Solenhofer kalk
steen met vetkrijt en retoucheermes kan
bewerken als slechts zeer weinigen
die tevens een gevoelig en belangrijk
kunstenaar is, zal op verzoek van dc
Heerenveense cultuurgemeenschap die
hierbij samenwerkt met de Volksuniver
siteit, op 20 Februari a.s. 's avonds 8 uui
in de bovenzaal van het café Paul Krü-
ger te Heerenveen een lezing met licht
beelden houden over de „lithografische
kunst en haar betekenis voor ons gees
telijk leven."
De lithografische kunst is voor ir
en maatschappij in velerlei opzicht van
grote betekenis. Nu de in Nederland
daartoe meest bevoegde van deze kunst
zal vertellen en daarvan een zeer belang
rijk het geestelijke aspect zal
lichten, moge hij het belangstellend ge
hoor vinden, dat hij en zijn onderwerp
verdienen. G.
Reacties
PfcE évacué's reageren ieder op hun
manier. Sommigen zijn veeleisend,
zij vinden dat z\j recht hebben op wat
zij krijgen (dat hebben zij ook). Ande
ren durven haast niet eens om het
allernoodzakelijkste vragen.
Er is haast teveel en het meeste is
nog wel goed. Paula Huibers werkt hier
PREDIKBEURTEN
Akkrum NH 9.30 u ds Groeneveld,
1.45 u ds Van Duyne; Dps 10 u ds Noo-
ter; Bakkeveen NH 10 u Wika Rïnsma:
Bantega NH 9.30 u ds Baljon (Bed. H.
D.); Nw. Beets NH-Ev. 9.30 u cand.
Julius; Bcetsterzwaag NH 10 u ds
Rienstra, 7 u ds Wagenaar (coll.): Ben.-
Knijpe NH 10 u ds Landstra; Blesdijke
NH 10 u ds Berghuis; Blokzijl NH 10
u ds IJzerman (coll.), 19.30 u ds Vee-
ning (Jeugddienst); Dps 10 u ds Thies-
sen, Ger. 10 u en 14.30 u Leesdienst;
Ger. art. 31 9.30 en 14.30 u ds Postma,
Dwarsgracht 19.30 u ds Postma; Boyl
NH 10 u ds Dijkstra; Delfstrahuizen
NH 9.30 u ds Meeter: Duurswoude NH
9.15 u dhr Bolijn (coll.); Echten NH
9.30 u dhr Ploegstra; Goïngaryp NH
13.30 u ds Dijk; Gorredijk NH 10 u ds
De Boer; Dps 10 u ds V. d. Bend;
Grouw Dps 9,30 u ds Keuning; Hee
renveen Bapt. 10 u en 16.30 u ds Sik-
kema, 7.30 u Jeugddienst; NH-Sch. 10
u ds Zevenboom (H.D.), 7 u ds Dick-
hout (.Jeufddienst): NH-Fok 7.30 u ds
V. 't Riet (Bijz. Kerkd.); Dps 10 u ds
V. d. Meulen; Leger des Heils 10 u en
3 u en Donderdag 8 u dienst; Jeugd-
kapel 10 u (12-15 jaar) ds Zevenboom;
NH-N'haske 10 u dhr Visser, 19 u zie
kerkdiensten Schot.; Hoornsterzwaag
NH 1.30 u ds H. v. d. Linde: Idsken-
huizen NH 9.30 u ds Israël (coll.); Irn-
sum Dps geen dienst; Jubbcga-Schurega
NH 9.30 u ds H. v. d. Linde; Jubbega
a.d. Vaart NH 9.30 u dhr Kraima; Kat-
Iyk NH 9.30 u ds Wilman; Kortezwaag
NH 2 u cand. Julius; Lemmer NH 9.30
u ds Pienter (coll.), 2.30 u (Kamp Lem
mer) ds Pienter, 7 u ds Bossenbroek;
Febr. 8 u (schoql Follega) bijbelle
zing, onderw.: Gal. 4 1-31; Lange-
zwaag NH 10 u ds De Jong; Langweer
NH 9.30 u ds V. d. Veen v. Joure, 7.30
u ds Dijkstra; Lippenhuizen NH 10 u
ds Strikwerda (coll.); Luinjeberd NH-
Ev. 9.30 en 2 u dhr V. d. Vrede; Mak-
kinga NH 10 u ds Sangers (Zangd.);
iWildam NH 2 u cand. v. Hattem; Nieu-
vvebrug NH 9.30 u ds Prins; Nieuwe-
schoot NH 2 u ds Wilman; Nijehorne
NH 10 u ds Immink; Lokaal Naftali
1.30 u dhr Dikkerboom (coll.); Olde-
berkoop NH-Ev. 10 u dhr Van Pel;
NH 10 u ds D. C. v. d. Linde; Olde-
boorn Dps 9.30 u ds Jacobszoon; NH
9.30 u ds Geels, 7.30 u ds Geels, beide
diensten coll.; Oldeholtpa NH 7.30 u
ds Berghuis; Oldetrijne NH 10 u ds
Klaassen; Oosterzce NH 1.30 u vic.
Denkers: Oranjewoud Dps 10 u da
Siccarna, Zaal Oord; Oudeschoot NH
9.30 u cand. v. Hattem: Ouwsterhaule
NH 1.30 u ds Dijkstra: Peperga NH 7.30
u ds Klaassen; Poppingawier Dps 9.30
u ds Zuidema; Rotstergaast NH 1.30 u
ds Meeter; Scharsterbrug NH 9.30 u ds
Bossenbroek H.A., 1.30 u dankzegging
H.A. ds Bossenbroek; Scherpenzeel NH
7.30 u ds Klaassen; St.-Johannesga NH
9.30 u ds Miedema le lijd. Zondag; St.-
Nicolaasga NH 1.30 u ds V. d. Veen v.
Joure (coll.); Terband NH 10 u ds Van
't Riet: Terhornc Dps 9.30 u ds Messie:
NH 9.30 u ds Van Duyne: Terkaple NH
9.30 u ds Dijk (coll.); Tcrwispel NH
2 u ds V. d. Heijden: Tjalleberd Dps
10 u da V. d. Zwaag; NH 10 u cand.
Hylkema (Fryske tsjinst) (coll. voor
Rampenfonds): Tijn.ie NH 10 u ds V. d.
Heijden: Ureterp NH 10 u ds Wagenaar
(Bed. H.D.): Warga Dps 7 u ds Sixma
van Giethoorn: Wolvega Dps 10 u da
Boerlage: Wynjetcrp NH 1.45 u ds Ver
dam (coll.); Zorgvliet 10 u dhr Kooistra.
Opbrengst collecte Lippenhuizen NH
t.b.v. Rampenfonds.
Tjalleberd Dps. Zondag a.s. geen dienst.
in Barak IV van het grote kazemement
bij Ossendrecht.
Steeds weer komen nieuwe évacué's
die kleren nodig hebben waar iets voor
gevonden moet worden dat niet alleen
hen past, maar dat ook bij hen past.
Zij heeft nu weer tijd om te
denken tussen de bedrijven door.
Paula's toekomst is ook weg. Zij
weet niets van Sommelsdijk. Zij
weet niet eens of haar verloofde
nog leeft. Zij weet ook niet of haar
huis nog staat. Haar koffers zijn
weggeraakt in de chaos. Zij heeft
niets meer.
Maar de andere mensen heb
ben Paula nodig en daarom denkt
zij maar niet teveel aan haar
eigen onzekerheden en haar
eigen verdriet. Zij helpt.
Koningin en Prins
bezoeken Texel
Koningin Juliana en prins
Bernhard brachten gisteren een
bezoek aan Texel. De Koningin
kwam met de veerboot en de
prins bezocht het eiland met een
sportvliegtuig.
De Koningin bracht eerst een be
zoek aan Oosterend en nam ver
volgens de dijkdoorbraken bij de Een-
drachtpolder in ogenschouw. Zij liet
zich uitvoerig inlichten over hetgeen
zich in de rampnacht heeft afge
speeld. Het water sloeg een gat van
130 meter in de dijk, waardoor de 260
hectare grote Eendrachtpolder on
derliep en zes mensen verdronken.
Lange tijd sprak de Koningin met
de dijkwerkers en de militairen.
TVfoeders, grootmoeders en kinderen rusten uit na de eerste teruggegaan. Zij kunnen niet meer terecht hij de hakker. Die ver-
T» -»• spannende en vermoeiende dagen. Zij zijn alles kwijt he- dronk. Ze kunnen geen boodschappen meer doen bij de kruide-
halve elkaar. Hun leven is plotseling wreed veranderd. Ze hebben niet. Die verdronk. De structuur van hun samenleving is ineens
met elkaar zitten praten over de dorpen, waar zij wonen, over gewijzigd, en zij zullen tijd nodig hebben, veel tijd, om zich weer
wie er nog is en wie niet meer. Sommigen van hen zijn intussen aan te passen. (Eigen foto)
Tweede stadium
Iemand heeft ons verteld, dat dit kind alleen was overgebleven. Het
heeft een naam gehad, maar die is met de watervloed verloren ge
gaan. Een buurman, of een vreemde zag de mand en heeft die mee
genomen. Dit kind is nu al onderdak. Het zal het goed hebben en als
het opgroeit, zal het later horen van zijn wonderlijke redding. Dan
zal het een andere vader en moeder hebben. (Eigen foto)
DAN Dinsdag eindelijk Ossendrecht,
het grote evacuatiecentrum by de
Belgische grens.
Het leven wordt iets meer geregeld.
Paula, hoeft niet meer te wassen en te
verbinden. De mensen moeten nu weer
voorzien worden van kleren.
Dit is het tweede stadium, de tweede
(Vervolg van pag. 3
Voor de barakken op het grote plein,
waar de appèls gehouden worden, als
er soldaten in de kazerne wonen, staat
een waterkraan. Er zit een slang aan
vast. een lange tuinslang, die in gril
lige bochten over het plein geleid is om
het water daar te brengen waar het
nodig is.
Zes jongens van een jaar of acht
hebben de hevigste ruzie. Ze schreeu
wen naar eikaar en even later begin
nen ze te vechten.
Waarom? Omdat die ene jongen,
(„reuze-stommeling" zei een van de
anderen) de dijken niet goed liet door
breken.
Ze speelden watersnood je.
Eerst een klein plasje maken van
water en daaromheen met de vingers
van nat zand dijken. Mooi glooiend naar
beide kanten, net als echte dijken.
Dan de kraan open, tot er een flinke
golf op de dijk af kwam. En dan met
een enorme vaart, die dijk doorbreken
en het water de polders laten binnen
golven.
Net echt.
De steentjes van het plein stelden de
huizén voor. Ze vielen gewillig om. Ze
braken gewillig af. Ze sneuvelden net
als de huizen omvielen, afbraken en in
puin veranderden in de nacht van 31
Januari op 1 Februari.
De ruzie tussen de jongens was
ontstaan toen een van hen iets ver
keerd gedaan had. Hij deed het niet
helemaal echt. Dat stoort bij zo'n
spel want tenslotte weten ze alle
maal hoe het echt gaat. Ze hebben
het zelf meegemaakt.
Andere kinderen
f)E KINDEREN objectiveren de el-
lende tot een spelletje. Dan is de
ramp voor hen niet meer gevaarlijk.
Ze spuiten uit de tuinslang golven, die
lijken op de golven van de zee en ze
vernielen de huizen, die ook in de
verschrikkelijke werkelijkheid kapot
gegaan zijn.
Ze spelen met de vlechten van hun
zusjes of met een gammel blikken
autootje, omdat het paardje niet meer
naast hun bed staat, maar ergens rond
zwemt in de straten van hun dorp.
Ze spelen met hun tenen en voelen
zich tevreden, omdat ze net te eten
gekregen hebben en omdat ze nog te
jong zijn om te begrijpen, wat er met
hun moeder en hun vader is gebeurd.
De kinderen van Zeeland, die door
de ramp getroffen zijn, zijn anders ge
worden dan onze kinderen, die veilig
thuis zijn en 's avonds door ons worden
toegedekt. Zij hebben schade opgelo-
